Ücret bordrosu işçi için de işveren için de önemli

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişi Okan Karagülle yazdı

Fotoğraf: X

Çalışma hayatı boyunca ispat bakımından karşımıza çıkan en önemli belge ücret bordrosudur.

Gerçekten de ücret bordrosu, işçinin emeğinin karşılığı olan ücret ve ek ücret kalemlerinin bordroda belirli bir periyotla (ayda bir) matematiksel olarak tahakkuk ettirilmesi, işçinin ücretinin ve diğer kazançlarının ödendiği noktasında mahkemelerde incelenecek belgeler arasında olması nedeniyle ispata değer bir belge olarak önem kazanıyor.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Ücret bordrosu, ayrıca özellikle iş kanunları, vergi kanunları ve sosyal güvenlik kanunları ile ilişkili diğer kanunlar bakımından işçiye ödenmesi gereken tutarlara ilişkin yasal sınırların (alt sınırların) doğru yansıtılmasını sağlıyor.

Örneğin, İş Kanunu gereği işçiye asgari ücretin altında tahakkuk yapılamaz veya bordroda fazla çalışma ücretinin saat karşılığı en az yüzde 50 zamlı olarak tahakkuk ettirilmelidir.

İşverenler için de bordronun düzenlenmesi ve saklanması elzem. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından istendiğinde incelemeye hazır bulundurulmaması ve bordro içeriğinde mevzuata uygun bilgilerin yer almaması, işverenleri idari para cezalarına karşı savunmasız bırakır.


Ücret bordrosunda hangi bilgiler olmalı?

İş Kanunu, Vergi Usul Kanunu ve Sosyal Güvenlik Kanunu bakımından genel olarak ücret bordrolarında işçiye yapılan ödemelerin günü, bordronun dönemi, birim ücreti, fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri, ücrete yapılan her çeşit eklemeli, yasal (vergi, sigorta gibi) ve özel kesintiler, işçinin ücret alındığına dair imzası veya mührü, varsa vergi karnesinin tarih ve numarası, işyerinin sicil numarası ve ücret ödenen gün sayısı gibi bilgiler yer almalıdır.


Bordrolarda bu bilgiler olmazsa cezası var mı?

Ücret bordrolarında yukarıdaki başlıkta belirtilen bilgilerin olmaması halinde her kanunda ayrı ayrı idari para cezaları öngörülmüştür.

İş Kanunu'nda belirtilen şekilde ücret hesap pusulasını düzenlemeyen işverenlere 2024 yılı için 5.506,00 TL, Vergi Usul Kanunu'nda ise vergi ziya cezası ve son olarak SGK mevzuatı bakımından her bir geçersiz ücret tediye bordrosu için aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.


Geçersiz bordroyu SGK'ya ibraz eden, ibraz etmemiş sayılır!

SGK mevzuatı bakımından ücret bordrosunda olması gereken bilgilerin yer almaması, işçiye yapılan ödemelerin ispatı bakımından dönem bordrosunu geçersiz kılmaktadır.

Yani, ücret bordrosunun ibraz edilmesi gereken tarihte sunulan bordro, içerik olarak mevzuata uygun olmaması nedeniyle geçerli sayılmadığından, istenilen belge mevzuata uygun olarak ibraz edilmemiş sayılmaktadır.

Bu durumda her bir geçersiz ücret bordrosu için aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanacaktır.

Kanun, bu durumda uygulanacak cezaya üst sınır koyarak, uygulanacak cezanın defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle uygulanan idari para cezası tutarını aşamayacağını öngörmektedir.

Uygulanacak ceza, ilgili ayın son günündeki asgari ücrete göre belirlenmekte olup, üst limiti de defter ve belgelerin ibraz edilmesi gereken sürenin son gününde geçerli olan asgari ücrete göre belirlenmektedir.

Örneğin; Sosyal Güvenlik Kurumu'nun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca 19 Ağustos 2024 tarihinde 2020, 2021, 2022 ve 2023 yıllarına ilişkin defter ve belgelerin ibrazı istendiğinde, (B) Limited Şirketi'nin 2020, 2021, 2022 ve 2023 yıllarında işletme esasına göre, 2024 yılında ise bilanço esasına göre defter tuttuğu ve 2 adet sigortalı için 2020/Ocak ile 2023/Aralık aylarına ilişkin düzenlenen ücret tediye bordrolarında, sigortalıların sosyal güvenlik sicil numaralarının bulunmadığı tespit edildiğinde, anılan işveren aleyhine 2 sigortalı için düzenlenen ücret tediye bordrolarının geçersiz olması nedeniyle, fiilin işlendiği tarihteki asgari ücretin 12 katını aşmamak kaydıyla (fiilin işlendiği tarih defter ve belgelerin ibraz tarihi 2024 yılı olduğundan, 2024 yılında tutulan defter türü esas alınarak) idari para cezası uygulanacaktır.

Bu durumda, 2020, 2021, 2022 ve 2023 yıllarında uygulanması gereken toplam ceza miktarı 287.631,00 TL, 2024 yılındaki ceza üst sınırını (20.002,50 TL * 12 = 240.030,00 TL) geçtiğinden 240.030,00 TL ceza uygulanacaktır.
 


Bordrolar ne kadar saklanmalı?

Vergileme ile ilgili defter ve belgelerin saklanma süresi, Vergi Usul Kanunu (VUK)'nun 253'üncü maddesinde düzenlenmiştir.

Kanuna göre defter tutmak mecburiyetinde olanlar, tuttukları defterlerle düzenleyerek verdikleri ve aldıkları belgelerin bir örneğini, ilgili bulundukları yılı takip eden takvim yılından başlayarak beş yıl süreyle muhafaza etmek zorundadır.

Sosyal güvenlik yönünden kayıt ve belgelerin saklanma süresi ise 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası (SSGSS) Kanunu'nun 86'ncı maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenmiştir.

İşveren ve işyeri sahipleri; işyeri defter, kayıt ve belgelerini, ilgili olduğu yılı takip eden yıl başından başlamak üzere 10 yıl süreyle, kamu idareleri 30 yıl süreyle, tasfiye ve iflas idaresi memurları ise görevleri süresince saklamakla yükümlüdürler.


Yargıtay ne diyor?

Çalışma hayatında işçinin ücret, fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil çalışması ücreti, yıllık izin ve ücreti gibi alacaklarının ödenmediğine ilişkin iddiası ve işverenin de bu alacakların ödendiği yönündeki ispatı bakımından Yargıtay, ücret bordrosuna ilişkin bazı temel kuralları hüküm altına almıştır.

Özellikle günümüzde işçilik maliyetlerinin artmasına bağlı olarak, çalışma yaşamında daha az vergi ve sigorta primi ödemek için çift bordro uygulaması yapıldığı da bilinmektedir.

Yargıtay'ın çeşitli davalarda verdiği kararlarda, fazla çalışma bakımından bordroların gerçeğe uygun olması koşuluyla imzalı ücret bordrolarının fazla çalışmaların ödendiğini göstereceğini, ilgili dönemdeki ücret bordrolarının imzasız olması halinde bu dönemdeki fazla çalışma iddiasının tanıkla ispat edilebileceğini, işçilerin fazla çalışma ücreti almalarını engellemek için her ay sembolik bir tutarı bordrolarında göstermeleri halinde bu dönemin gerçek fazla çalışma hesabından mahsup edileceğini, işçinin imzasını taşıyan bordronun sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğinde olduğunu, bir başka deyişle bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiğinin varsayılacağını hüküm altına almıştır.

 

Sorularınız için: [email protected]

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU