Hindistan tarihinde maneviyat veya din sıklıkla toplumun politik boyutlarıyla birlikte ele alınmıştır.

Arkeologların ve tarihçilerin İndus vadisi döneminde teokrasinin hüküm sürüp sürmediği konusunda spekülasyon yapmasına yol açan Harappan döneminden kalma bir rahip-kral heykelinin en eski kalıntılarını ele alalım.

Ya da siyasi meşruiyetlerini tesis etmek için ilahi takdiri ifade eden belirli isimler (Ashoka yazıtlarında Devanampiya Piyadasi olarak anılır; Sanskrit Devanampriya ve Priyadarshi, tanrıların sevgilisi ve başkalarına nezaketle/iyilikle bakan anlamına gelir) benimseyen antik Hindistan'daki yöneticileri ele alalım.

Peki bu dini güçler iktidar merkezlerini işgal etmeye ve böylece egemenliklerini ilan etmeye başladığında ne oldu?

Putperestlikten çok, kişinin ilahi deneyimine odaklanan Bhakti Hareketi, erken Orta Çağ döneminde Brahmanik hegemonyaya bir karşı duruş olarak ortaya çıktı.

İlginçtir ki aynı dönemde Sufizm veya tasavvuf da Mekke ve Medine'de kendi içinde büyüyen materyalizme ve dünyeviliğe bir tepki olarak ortaya çıktı.

Tasavvuf, Orta Çağ döneminde Hindistan'a ulaştığında tarihinin önemli bir aşamasına, silsilelerin (tarikatların) örgütlenmesi sürecine girmişti.

Materyalizmden ve dünyevilikten uzaklaşan Bhakti Hareketi'nin zirvede olduğu bir dönemde tasavvuf da halihazırda yerleşik siyasi merkezlerden uzaklaşan toplumda bir yer buldu.

Politikaya duyulan soğukluk, Sufileri politik nüfuz merkezlerinden uzak durmaya ve düşük kastlı Hinduların yaşadığı yerlerde kendi hankâhlarını kurmaya alan açtı.

Bugün Hindistan'da tasavvufun popüler anlamlarına gelince, genellikle Ajmer ve Delhi'deki Hoca Garib Nevaz ve Nizameddin Evliyâ'nın dergâhları ve ünlü kavvaliler (Sufi müziği) ile ilişkilendirilir.

Ancak çoğu insan muhtemelen bunların Çişti silsilesine ait olduğunu veya silsilelerin ne olduğunu ve tasavvufun yayılmasına nasıl yardımcı olduklarını bilmiyor.

Tasavvufu ve Hindistan'daki etkisini anlamak için, burada gelişen çeşitli silsileleri ve onların büyük şeyhlerini/mürşitlerini anlamak önemli, çünkü insanları ilk aşamalarda hankâhlarına çeken onlardı.

Arapça silsele sözcüğü kelime anlamıyla zincir anlamına gelir ve tasavvufta manevi soyun resmi zincirine atıfta bulunur.

Zincir yüzyıllar boyunca devam eder ancak mistik bilgeliğini müritlerine aktaran, müritlerin de bunu kendi müritlerine aktardığı ve böylece devam eden bir üstat ile başlar.

Hindistan'da gelişen 4 büyük silsile, Çişti, Nakşibendi, Sühreverdi ve Kadiri olmakla beraber silsileler, Ba-şara (Şeriata/İslam Hukukuna sıkı sıkıya bağlı olanlar) ve Be-şara (Şeriata uymayanlar) olmak üzere genel olarak 2'ye ayrılır.

Kalender veya meczub olarak adlandırılan Be-şaralar herhangi bir silsileye ait değildir, genellikle ulemalar tarafından eleştirilere maruz kalırlar ve genellikle gezgindirler.

Alt kıtadaki önde gelen pirlerin çoğu, günümüz Afganistan'ında ortaya çıkan ve taraftarları 13 ve 14'üncü yüzyıllarda Moğolların zulmünden kaçmak için Hindistan'a göç ettiğinde oraya getirilen Çişti okuluna mensuptu.

Birçoğunun yerleştiği yer Delhi'ydi ve önce Delhi Sultanlığı'nın, sonra da Babürlülerin hükümdarlığı altında, sevgi, şefkat ve açıklık ilkelerine dayanan bir inancı uyguladılar ve yaygınlaştırdılar.

Tasavvufun Hindistan yolculuğu

Müslümanların Hint yarımadasına akınlarının gerçekleştiği 3 belirgin aşama vardır.

Birinci aşama, Emevi Halifeliği'nin doğu eyaletinin valisi Haccac bin Yusuf'un teğmeni Muhammed bin Kasım tarafından 712 yılında Sind ve Multan'ın fethidir. Bu fetih uzun vadeli bir etki yaratmamıştır.

İkinci aşamada, Yemini Sultanları, Emir Sebüktegin ve oğlu Sultan Mahmud 11'inci yüzyılda Hint yarımadasına defalarca seferler düzenlediler ve özellikle ikincisi doğuda Kanauj'a ve güneyde Gujarat'taki Somnath'a kadar ilerleyerek yarımadaya derinlemesine nüfuz etti.

Üçüncü aşama Tarain Muharebesi (1191) ile başladı ve başkent Delhi olmak üzere Hindistan'da Türk yönetiminin kurulmasına yol açtı. Üçüncü aşamada bir dizi Sufi evliya Hindistan'a geldi ve yerleşti.

10'uncu yüzyıldan itibaren Sufizmin popülerliğinin Orta Asya'ya yayıldığını görürüz.

Delhi Sultanlığı'nın kuruluşu (1192), Moğol istilaları nedeniyle Orta Asya'da yaşanan huzursuzlukla aynı zamana denk geldi ve bu da Hindistan'a büyük çaplı bir göçmen gelişine yol açtı.

Bu dönemde birçok Sufi evliya da Hindistan'a geldi ve hankâhlarını kurdu.

Türk yönetiminin kurulmasından çok önce birçok bölgede Müslüman evliyalar tarafından mistik merkezler kurulmuş olsa da Delhi Sultanlığı'nın kurulmasıyla birlikte Hindistan'da Sufi evliyalar ve silsilelerin sistematik bir şekilde örgütlenmesi ortaya çıktı.

En önemli tarikatlardan ikisi Çişti ve Sühreverdi de Delhi Sultanlığı yıllarında kuzey Hindistan'a tanıtıldı ve o zamanın toplumunda önemli bir rol oynadı.

İlk Sufiler 8 ve 9'uncu yüzyıllarda Hindistan alt kıtasına gelmiş olsalar da Sufizm ancak 12'nci yüzyılda Sufi silsilelerinin (tarikatlarının) kurulmasıyla yaygınlaştı.

Bu silsilelerin 12 ve 16'ncı yüzyıllarda alt kıtada kitlelerden nasıl muazzam destek topladığına dair Güney Asya'daki İslam tarihine odaklanan Hindistan'ın tarihçileri arasında üç yaygın görüş bulunur:

İlk argümana göre Çişti şeyhleri, maneviyatları ve eşitlikçilikleri sayesinde kırsal Hindistan'da düşük kastlı Hinduları İslam'a döndürdüler.

İkinci görüş, Arap tüccarların Hindu kadınlarla evlenerek Gujarat ve Malabar'da barışçıl misyonerlik yaparken siyasi fetihlerin de Hinduları dönüştürmek için bir yöntem olduğunu söyler.

Ancak aynı zamanda bu politikanın çok başarılı olmadığı çünkü dönenlerin çoğunun dinden çıktığı ileri sürülürken buna katılmayan görüşe göre ise Delhi Sultanlığı'nın mistik kayıtlarında dinden dönme vakasına dair herhangi bir kanıtın bulunmadığı söylenir.

Ganga Jamuni Tehzeeb'e (Hindu kültürel öğelerinin Müslüman kültürel öğeleriyle senkretik füzyonu) inanan üçüncü görüş ise Hindistan'a gelip yerleşen mistiklerin yerel Hindu etkisinden yararlandıklarını ve burada benzersiz bir Sufizm biçimi geliştirdiklerini savunur.

Buna göre din alimleri sıradan insanlara vaaz vermek, genellikle yerel dili kullanmak ve sıradan insanların günlük deneyimlerinden türetilen özlü özdeyişler aracılığıyla İslam ve Sufi felsefesinin karmaşık yönlerini iletmekle meşgul oldular.

Hindistan'da karşılaştığımız en eski Sufi veli ismi Ali Hucviri'dir (d. 1071).

Bununla birlikte, Hindistan topraklarına gömülen ilk Müslümanın Hacı Rozbih olduğuna dair iddialar bulunmaktadır.

Kesin ölüm tarihi bilinmiyor ancak yerel halk hikayelerine göre Prithvi Raj Chauhan'ın 12'nci yüzyılda hükümdar olduğu dönemde Delhi'ye geldi.

Mezarı, Sanjay Van, Mehrauli'de, Delhi'nin 11'inci yüzyıldan kalma en eski kalesi Lal Kot'un girişindedir.

Ancak bu iddiayı destekleyecek yeterli yazılı kayıt bulunmuyor.

Açık kanıtlara göre Delhi'deki en eski Sufi velisi Ajmerli Hoca Muinüddin Çişti'nin halefi Hoca Kutbüddin Bahtiyâr Kâki'ydi.

Delhi'ye ulaşan ilk Sufilerden Hacı Rozbih gibi erken dönemden birçok "pīr baba" (पीर बाबा) mezarı bugün dahi saygı görüyor ve alt kıtada güçlü bir yerel takipçi kitlesine sahip olsalar da onlar hakkında pek fazla şey bilinmiyor.

Ancak Çişti silsilesi iyi belgelendiği için daha iyi biliniyor. Sufilerin urs (ölüm yıldönümü) kutlamaları yavaş yavaş dünyanın dört bir yanından binlerce kişiyi çekmeye başladı ve şu anda dahi bu çekim devam ediyor.

Hindistan'daki en popüler urs töreni, Ajmer'in Çisti evliyası, halk arasında Hoca Garib Nevaz olarak bilinen Hoca Muinüddin Çişti'nin törenidir.

Daha önce belirttiğim üzere alt kıtada Delhi Sultanlığı'nın konsolidasyonuyla birlikte hankâhlar kuruldu ve evliyaların devlet himayesi altına alınması sağlandı, yeni elverişli atmosferle Sufi tarikatları Hindistan alt kıtasında kendilerini sağlam bir şekilde kurabildiler.

Bu, birçok yeni geleneğin ortaya çıkmasına yol açtı ve İslam'ın çeşitli kolları ile çeşitli Hint dini gelenekleri arasındaki etkileşimler, en belirginleri Sufizm, Bhakti ve Sihizm olan yeni dindarlık biçimlerinin, kültlerin ve mezheplerin ortaya çıkmasına yol açtı.

Sufiler, İslam'ın kendilerini betimleyen koruyucuları ulemanın yapamadığı kabul edilebilir bir dil ve ortak zemin geliştirebildiler.

Düşük kastlı Bhakti azizleri toplumsal eşitsizliklere karşı konuşabilirken Brahmin panditleri konuşamadı.

Yüce guruların bazıları toplumsal uyumdan bahsetti, ancak onların kötü eğitimli chelaları (müritleri) konuşmadı.

Bazıları için bağnazlık hayatın yol gösterici ilkesiydi; diğerleri içinse adalet ve insanlık uyulması gereken ideallerdi.

Sufilerin sayısı artmaya başladıkça, manevi eğitimlerini resmileştirme ve meşrulaştırma ihtiyacı hissetmeye başladılar.

Bu, 12'nci yüzyıldan itibaren tarikatların veya silsilelerin yükselişine yol açtı.

Silsileler, takipçilere manevi bir hiyerarşi ve bunun içinde bir yer, ayrıca daha fazla saygınlık ve ortodoksların saldırısına karşı daha güçlü bir savunma tabanı verdi.

Ve Hindistan'da zamanla birçok Sufi silsilesi gelişti. Babür İmparatorluğu'nun sadrazamı olarak görev yapan Ebü'l-Fazl, 16'ncı yüzyıl Hindistan'ında faaliyet gösteren 14 tarikatı listeler.

Bunlardan en belirgin 4 başara silsilesi Çişti, Sühreverdi, Kadiri ve Nakşibendi'dir.

Ancak en etkili 2 tarikat sırasıyla Delhi ve Multan merkezli Çişti ve Sühreverdi'dir.

Beşara silsileler arasında, Madari silsilesinin divangân bölümü ve Resul-Şahiler Hindistan'da öne çıkan 2 tanesidir.

Çişti tarikatı, Herat'ta Hoca Abdal Çişti tarafından kurulmuş ve 1192'de Hindistan'a gelip Ajmer çevresine yerleşen Hoca Muinüddin Çişti (1141-1236) tarafından Hindistan'a getirilmiştir.

En ünlü Çişti Sufiler arasında Delhili Nizameddin Evliya ve Nasirüddin Çırağ Dehli vardı.

Öte yandan Sühreverdi tarikatı Şeyh Şehabeddin Sühreverdi tarafından kurulmuş olmasına karşın tarikatın Hindistan'daki gerçek kurucusu Şeyh Bahaeddin Zekeriya'dır.

4 ana silsile dışında Habibe, Zeydi, Bağdadi, Tusi, Sabri, Firdevsi, Şattari, Kübravi, Varsi ve Kazmiye Kalanderi gibi birçok bağımsız silsile vardı.

Hankâh ve dergahların kurulduğu topraklarda yerel yöneticiler tarafından yönetiliyordu, Sufi azizler manevi yöneticiler olarak kabul ediliyordu.

Öte yandan Nakşibendiler, yöneticilerin hayatlarının insanların hayatları üzerinde derin bir etkisi olduğu için iktidardakilerle bağlantı kurmayı ve etkileşimde bulunmayı gerekli gördüler.

Sühreverdiler krallarla kaynaştılar ve onlara manevi destek verdiler ancak düşüncelerini yeniden yönlendirmeye çalışmadılar.

Öte yandan Çiştiler aktif bir katılım aramadılar ancak yöneticileri tamamen dışlamadılar, onlardan hibe ve toprak kabul ettiler.

Silsilelerin hedefleri, yani ruhlarını Allah'ın iradesine teslim etmek ve İlahi olanla birliğe ulaşmak açısından benzerlikler olsa da çeşitli silsileler arasındaki farklılıklar ritüel uygulamalarında ve geleneklerinde ortaya çıkar.

Örneğin, Sühreverdiler namazı ve zikri ve ramazan ayında oruç tutmayı vurgularken Çiştilerin bağlılığı onları yalnızca namaz kılmaya değil, aynı zamanda zorlu çileci uygulamalara ve neredeyse sürekli oruç tutmaya yönlendirir.

Yani her silsile kendi özel yöntemlerine, ritüellerine ve tekniklerine sahip.

Örneğin, Yogilerle olan temasları Çiştileri uzuv hareketlerinin ve nefes verme ve alma ile ilişkili duruşların sıkı bir koordinasyonuyla zikir yapmaya yöneltmiştir.

Veya Hindistan'da popüler dört Sufi tarikatından yalnızca Çiştiler müzikte coşkulu ilham arar.

Sühreverdiler genellikle buna kayıtsız kalır ve bunun yerine Kur'an'ın okunmasını önerir.

Kadiriler genel olarak müziğe ve özellikle de enstrümantal müziğe karşı. Nakşibendilerin müziğe karşı tutumu daha da düşmanca.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  28 Mart 2025 - İsrail'in saldırısının ardından Lübnan'ın başkenti Beyrut'tan dumanlar yükseliyor. İsrail, kentin güneyindeki El-Hades Mahallesi'ne hava saldırısı düzenleyerek savaş uçaklarıyla bir binayı yerle bir etti. Bugün yaşanan olay, İsrail'le Hizbullah arasında 27 Kasım 2024'te yürürlüğe giren ateşkesten sonra Beyrut'a yapılan ilk saldırıydı ancak İsrail, Lübnan'ın güneyini hedef almayı sürdürüyordu. Lübnan'dan İsrail'in kuzeyine iki roket atıldığını iddia eden ordu, misilleme yapmaya yemin etmişti. Bugünkü saldırının ardından iddiayı tekrarlayan İsrail Ordu Sözcüsü Avichay Adraee, hedef alınan binada Hizbullah'ın drone sakladığını öne sürdü. (Mohamed Azakir/Reuters)

• 2/30

  27 Mart 2025 - Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Fransa devlet televizyonu "France Televisions"un Paris'teki genel merkezinde basın toplantısı düzenledi. Zelenski, Rusya'yla olası bir ateşkes öncesinde Ukrayna'nın güvenliğini arttırmayı amaçlayan zirveye katılmak üzere dün Paris'e gelmişti. Elysee Sarayı'nda düzenlenen ve 31 ülkenin katıldığı zirvenin ana gündem maddeleri, kalıcı barış ve Ukrayna'ya asker gönderilmesi. (Julien De Rosa/AFP)

• 3/30

  26 Mart 2025 - Güney Kore'de itfaiye görevlisi Andong'daki geleneksel Kore köyü ve UNESCO Dünya Mirası alanı Andong Hahoe Köyü'nde yaklaşan orman yangınına hazırlık olarak sazdan yapılmış çatı ve duvarları ıslatıyor. Yetkililer, Güney Kore'nin şimdiye kadarki en kötü orman yangınlarından birinde en az 24 kişinin öldüğünü, birden fazla şiddetli yangının "benzeri görülmemiş hasara" yol açtığını ve UNESCO listesindeki iki sit alanını tehdit ettiğini söyledi. Ülke genelinde, 16 farklı noktada orman yangını ihbar edilirken, 15 bin hektar büyüklüğünde ormanlık alanın kül olduğu kaydedildi. (Yasuyoshi Chiba/AFP)

• 4/30

  25 Mart 2025 - Fransız aktör Gerard Depardieu ve avukatı Jeremie Assous, Paris Ceza Mahkemesi'nde 2021'de bir film çekimi sırasında iki kadına cinsel saldırıda bulunmakla suçlandığı davanda verilen ara sırasında mahkeme salonunu terk ediyor. 200'den fazla film ve televizyon dizisine imza atan 76 yaşındaki Depardieu, yaklaşık 20 kadın tarafından uygunsuz davranışlarda bulunmakla suçlandı ancak bu, mahkemeye taşınan ilk dava. İki davacı, 54 yaşındaki set görevlisi Amelie ve 34 yaşındaki yönetmen yardımcısı Sarah (adı değiştirildi), 2021'de yönetmen Jean Becker'in "Les Volets Verts" filminin çekimleri sırasında cinsel saldırıya uğradıklarını iddia ediyor. (Dimitar Dilkoff/AFP)

• 5/30

  24 Mart 2025 - Orduya bağlı bir savaşçı Sudan'ın başkenti Hartum'da bir pazar alanında devriye geziyor. Sudan yaklaşık iki yıldır, onbinlerce insanın ölümüne, 12 milyondan fazlasının yerinden edilmesine ve dünyanın en büyük açlık ve yerinden edilme krizlerinin yaşanmasına yol açan, düzenli orduyla Hızlı Destek Güçleri arasındaki savaşla harap olmuş durumda. (AFP)

• 6/30

  23 Mart 2025 - Papa Francis Roma'da zatürre nedeniyle 5 hafta hastanede kaldıktan sonra taburcu edilmeden önce Gemelli hastanesinin penceresinden el sallıyor. Tekerlekli sandalye ile balkona getirilen Papa, yaklaşık 2 dakika balkonda kaldı. Yorgun olduğu gözlenen Papa, selamlama sırasında "Sarı çiçekli bir hanımefendi görüyorum, ne güzel" dedi. Papa'nın selamlamasını, hastanede toplanan binlerce kişi takip ederken, bazı inananların ağladığı, bazılarının ise çok mutlu olduğunu ifade ettiği görüldü. Prof. Sergio Alfieri, 22 Mart'ta yaptığı açıklamada, Papa'nın bundan sonra 2 ay boyunca dinlenmesi gerektiğini belirterek, "Papa, yarın hastaneden taburcu edilecek. İki haftadır stabil durumda" demişti. (Filippo Monteforte/AFP)

• 7/30

  22 Mart 2025 - Formula 1 Çin Grand Prix'sinin sprint yarışını birinci bitiren Lewis Hamilton kutlama yaparken, McLaren'ın ikinci olan Avustralyalı pilotu Oscar Piastri aracını terk ediyor. Şanghay Uluslararası Pisti'nde düzenlenen yarışta Hamilton, Ferrari için ilk Formula 1 galibiyetini elde etti. 7 kere dünya şampiyonu olan Britanyalı, 6,889 saniyeyle Piastri'yi yendi. Red Bull'dan Max Verstappen ise 100 kilometrelik yarışı üçüncü sırada tamamladı. (Jade Gao/AFP)

• 8/30

  21 Mart 2025 - Birleşik Krallık'ın Londra kentindeki Heathrow Havalimanı'nın yakınlarındaki bir elektrik trafo merkezinde çıkan yangın sonucu elektrik kesintisi yaşandı ve havalimanı kapatıldı. Avrupa'nın en yoğun havalimanlarından biri olan Heathrow'un gece yarısına kadar kapalı olması bekleniyor. Havalimanındaki aksama sonucu 1351 uçuşun ve 291 bin yolcunun etkilendiği tahmin ediliyor. Londra İtfaiyesi yangının çıkış nedeninin bilinmediğini ancak trafo merkezindeki 25 bin litre soğutma yağının alev aldığını açıkladı. Yangın sabahın erken saatlerinde kontrol altına alınmıştı. (Londra İtfaiyesi/Reuters)

• 9/30

  20 Mart 2025 - Kanada'nın Ontario eyaletinde polis, Tesla galerisine düzenlenen saldırıya soruşturma açtı. İhbar sonrası sevk edilen polis ekipleri, i "Last Generation Canada" hareketinin üyelerinden iki kişiyi olay yerinde gözaltına aldı. ABD dahil birçok ülkede Tesla bayi ve tesisleri, şirketin yol açtığı iklim krizi zararlarının bedelini ödemesi gerektiği gerekçesiyle protesto ve saldırı dalgasıyla karşı karşıya kalıyor. ABD Başkanı Donald Trump'ın Kanada'ya yönelik gümrük vergileri sonrasında Toronto'da da Tesla marka araçların taksi veya paylaşımlı ulaşım aracı olarak satın alınmasına yönelik mali teşvikler durdurulmuştu. Kentin Belediye Başkanı Olivia Chow, kararın ABD'yle olan ticaret sorunları çözülene kadar süreceğini vurgulamıştı. (Carlos Osorio/Reuters)

• 10/30

  19 Mart 2025 - Güney Kore'nin azledilmiş devlet başkanı Yoon Suk Yeol'ün destekçileri, Anayasa Mahkemesi'nin önünde miting düzenledi. Sıkıyönetim ilanının ardından tutuklanan ve devlet başkanlığı görevinden uzaklaştırılan Yoon'un azil davasının karar gününde çıkabilecek olaylara müdahale etmek üzere başkent Seul'de 14 bin çevik kuvvet polisi görevlendirme kararı alındı. Seul Batı Bölge Mahkemesinin kararıyla "ayaklanmaya liderlik etmek" ve "görevi kötüye kullanmak" suçlamasıyla 19 Ocak'ta tutuklanan Yoon, Seul Merkez Bölge Mahkemesinin kararıyla Seul Gözaltı Merkezinden 8 Mart'ta çıkmıştı. (Yasuyoshi Chiba/AFP)

• 11/30

  18 Mart 2025 - İsrail ordusuna ait Merkava ana muharebe tankı İsrail'in güneyinde, Gazze Şeridi'nin kuzeyiyle olan sınır boyunca ilerliyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne ocak ayındaki ateşkesten bu yana en yoğun saldırılarını düzenlerken, kurtarma ekipleri 404 kişinin öldüğünü bildirdi ve Hamas, ateşkesin uzatılması konusundaki çıkmazın ardından Binyamin Netanyahu'yu "savaşı yeniden başlatma" kararı almakla suçladı. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, İsrail'in düzenlediği son saldırıların ardından, Gazze Şeridi'nde sağlanan ateşkese saygı gösterilmesi çağrısı yaptı. BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk ise "Sağlık Bakanlığına göre, Gazze'de gece gerçekleşen ve yüzlerce kişinin ölümüne neden olan İsrail hava saldırıları ve bombardımanı beni dehşete düşürdü. Saldırılar, trajedi üstüne trajedi ekleyecek" değerlendirmesinde bulundu. (Menahem Kahana/AFP)

• 12/30

  17 Mart 2025 - Kuzey Makedonya'da çoğunlukla gençlerin bulunduğu kalabalık bir gece kulübünde çıkan yangının 59 kişinin ölümüne yol açmasından bir gün sonra, Kocani'de düzenlenen protestoda eylemciler ellerinde pankartlar ve sevdiklerinin portrelerini taşıdı. Yetkililer, bir hip-hop konserinde sahnede atılan havai fişeklerin mekanı ateşe vermesinin ardından aşırı kalabalık bir gece kulübünde yangın çıktığını söyledi. 22'sinin durumu kritik olmak üzere 155 kişinin yaralandığı açıklandı. Kulübün, yangın söndürücülerin ve acil çıkışların yetersiz olması da dahil çeşitli yangın yönetmeliklerini ihlal ettiği bildirildi. Kulübün havai fişek kullanmak için lisansı yoktu ve dışarıda park etmiş gerekli güvenlik araçları bulunmuyordu. (Robert Atanasovski/AFP)

• 13/30

  16 Mart 2025 - ABD Başkanı Donald Trump'ı tasvir eden "Donald the Hutt" adlı karton figür, İspanya'nın Valensiya kentindeki Fallas festivali sırasında sergileniyor. Güncel olayları ve ünlüleri tasvir eden, içine tek tek figürlerin yerleştirildiği devasa karton yapılar olan fallalar, her yıl 19 Mart'ta marangozlar loncasının koruyucu azizi San Jose'ye saygı olarak Valensiya sokaklarında yakılıyor. Fallas festivali 2016'da UNESCO'nun insanlığın somut olmayan kültürel mirası listesine eklendi (Jose Jordan/AFP)

• 14/30

  15 Mart 2025 - Hindistan'ın kuzeyindeki Mathura kenti yakınlarındaki Dauji tapınağında Holi'den bir gün sonra Huranga oyunu oynanıyor. Kökeni Hinduizme dayanan ve renk festivali diye anılan Holi, her yıl kutlanan bir bahar festivali. Braj bölgesinde kutlanan Huranga ise Holi'den bir gün sonra gerçekleşerek festival ruhunun devam ettiriyor. Tapınağın kurucu ailesinden kadınlar, erkeklerin gömleklerini yırtıp onlara kumaş parçalarıyla hafifçe vuruyor. Erkekler de kadınlara renkli su döküyor. (Anushree Fadnavis/Reuters)

• 15/30

  14 Mart 2025 - Tam Ay tutulması esnasında, Şili'nin başkenti Santiago'daki Foster Gözlemevi teleskobundan uyduya lazer tutuluyor. "Kanlı Ay tutulması" dün gece ve bu sabah, Kuzey ve Güney Amerika'nın büyük bölümünün yanı sıra Afrika ve Avrupa'nın batı kısmı, Avustralya ve Rusya'nın doğu kesimleri ve Japonya'nın kuzeyinden izlendi. Tam Ay tutulması, Dünya'nın Güneş'le Ay'ın arasına girerek üç cismin uzayda neredeyse kusursuz bir şekilde hizalanmasıyla gerçekleşiyor. Bu esnada Dünya, uydusunun üzerine gölgesini düşürüyor. Tam tutulmada Ay kızıla çalan bir renk aldığığı için bu olay "kanlı Ay tutulması" diye anılıyor. (Javier Torres/ AFP)

• 16/30

  13 Mart 2025 - Geçen yılki cumhurbaşkanlığı seçimine katılması üst mahkeme tarafından engellenen tartışmalı Rumen siyasetçi Diana Sosoaca, mayısta yeniden yapılacak seçime katılmak adına yetkili kuruma böyle geldi. 49 yaşındaki eski avukat ve radikal sağcı milliyetçi S.O.S. Romanya partisinin Avrupa Parlamentosu Üyesi, adaylık başvurusunu başkent Bükreş'teki Merkez Seçim Bürosu'na yaptı. Büronun adaylığı tescil etmek ya da reddetmek için 48 saati var. Ret kararlarına 24 saat içinde itiraz edilebiliyor. Aralık ayında Romanya'da yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turundan Calin Georgescu birinci çıkmış ancak anayasa mahkemesi, Rusya'nın sosyal medya aracılığıyla seçmenleri o zamanlar pek tanınmayan adayı desteklemesi için etkilediğini gösteren istihbarat raporlarının gizliliğini kaldırmasının ardından bu kararı iptal etmişti. (Vadim Ghirda/AP)

• 17/30

  12 Mart 2025 - Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, başkent Kiev'de basın toplantısı düzenledi. Suudi Arabistan'ın Cidde kentinde ABD ve Ukrayna heyetleri arasındaki görüşmeyi değerlendire Zelenski, bu görüşmelerin ülkesine ABD yardımlarının yeniden sağlanması ve savaşın sona ermesi yönünde "ilk adım" olduğunu kaydetti. Başkan, olası geçici ateşkesin sağlanmasının ardından savaşın sona erdirilmesine yönelik kapsamlı planın hazırlanmasının mümkün olabileceğini belirtti. (Valentyn Ogirenko/Reuters)

• 18/30

  11 Mart 2025 - ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray'da bir Tesla'nın yanında konuşma yaptı. Konuşma sırasında Tesla'nın CEO'su Elon Musk da oradaydı. Trump, kıdemli danışmanı Elon Musk'a desteğini göstermek amacıyla bir Tesla araç satın alırken, "Bu adam enerjisini ve hayatını bunu yapmaya adadı ve bence kendisine haksızlık yapıldı" dedi. ABD Başkanı, Tesla bayilerine yönelik şiddet eylemleri iddialarının "iç terör eylemi" olarak nitelendirileceğini ve failler için ağır sonuçlar doğuracağını vurguladı. (Mandel Ngan/AFP)

• 19/30

  10 Mart 2025 - ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Suudi Arabistan'ın Cidde kentine giden askeri uçakta basın mensuplarının sorularını yanıtlıyor. Ukrayna Lideri Volodimir Zelenski'nin 28 Şubat'taki Washington ziyaretinde ABD Başkanı Donald Trump ve Başkan Yardımcısı J.D. Vance'le yaptığı gerilimli toplantının ardından Suudi Arabistan iki ülke arasındaki yeni görüşmeye ev sahipliği yapıyor. Toplantı için neden Cidde'nin seçildiği açıklanmadı ancak liman kenti geçmişte de bir dizi diplomatik görüşmeye ev sahipliği yapmıştı. Öte yandan Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, ABD dahil herkesin Ukrayna'nın barışı arzu ettiğini görmek istediğini belirterek, "Zelenski yönetimi temsilcilerinin barışı gerçekten isteyip istemediklerinin belirlenmesi gerekiyor" dedi. (Saul Loeb/AP)

• 20/30

  9 Mart 2025 - Yerlerinden edilmiş Filistinli çocuklar, iftar yemeği öncesinde Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahya'da hayır mutfağından yemek almak için kuyruğa giriyor. İsrail Enerji Bakanı yaptığı açıklamada, Gazze'ye elektrik tedarikini durdurma talimatı verdiğini söyledi. Geçen hafta İsrail, savaştan harap olmuş Filistin topraklarına tüm yardımları engelleme kararı almıştı (Al Qattaa/AFP)

• 21/30

  8 Mart 2025 - Dünya Kadınlar Günü'nde pek çok ülkede sokaklar eylemcilerle doldu. Dünyanın dört bir yanındaki kadınlar, meydanlarda omuz omuza vererek ayrımcılığa karşı dayanışma sergiledi. Kadınlar çeşitli konularda seslerini farklı şekillerde duyurdu. Örneğin Polonya'da kürtaj hakkı savunulurken Sırbistan'daki göstericiler yolsuzluk karşıtı eylemlere destek verdi. İspanya'nın başkenti Madrid'deki bir eylemcinin bu görüntüsü dikkat çekti. (Reuters)

• 22/30

  7 Mart 2025 - Avustralya'nın Coolangatta bölgesinde, Alfred Tropikal Kasırgası nedeniyle devasa dalgalar yükseliyor. Kasırga ülkenin doğu kıyılarına yaklaşırken on binlerce kişi tahliye edildi ve yaklaşık 84 bin evin elektriği kesildi. Alfred Kasırgası'nın cumartesi sabahı, Sunshine Coast, Gold Coast ve Avustralya'nın üçüncü büyük şehri Brisbane civarında karaya ulaşması bekleniyor. Bölgeyi 50 yıldır ilk kez vuracak olan kasırganın, saatte 130 km'ye varan rüzgar hızıyla ineceği tahmin ediliyor. (David Gray/AFP)

• 23/30

  6 Mart 2025 - Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Brüksel'deki Avrupa Konseyi binasına AB Zirvesi için gelen Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'yle. AB üyesi ülkelerin liderlerini ABD'deki Donald Trump yönetiminin Ukrayna'daki savaş ve Avrupa'nın güvenliğiyle ilgili yaklaşımından doğan endişeleri ve izlenecek yolu tartışmak üzere bir araya getiren olağanüstü zirve Brüksel'de başladı. Olağanüstü zirve için bir araya geldiklerini belirten von der Leyen, "Avrupa'nın açık ve mevcut bir tehlikeyle karşı karşıya olduğunu gördüğümüz olağanüstü bir zamandayız ve Avrupa'yı kendisini savunabilecek ve koruyabilecek bir konuma getirmeliyiz." diye konuştu. (Omar Havana/AP)

• 24/30

  5 Mart 2025 - Ekim 2024'te Yafa'da İsraillilere karşı saldırı düzenlemekle suçlanan Filistinli bir adamın evi, işgal altındaki Batı Şeria'nın El Halil kentinde İsrail güvenlik güçleri tarafından havaya uçuruldu. İsrail'in İsraillilere karşı ölümcül saldırılar düzenlemekle suçlanan Filistinlilerin evlerini yıkma politikası var ve bunun caydırıcı olduğunu söylüyor. (Hazem Bader/AFP)

• 25/30

  4 Mart 2025 - Çin'in başkenti Pekin'deki Büyük Halk Salonu'nda bir görevli Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı öncesinde düzenlemeler yapıyor. Yasama organı Çin Ulusal Halk Kongresi (ÇUHK) ve danışma organı işlevini yerine getiren Çin Halk Siyasi Danışma Konferansının (ÇHSDK) eş zamanlı genel kurul toplantıları, 4-11 Mart'ta Pekin'de düzenleniyor. 5 yıllığına seçilen iki meclis, bu yıl 14. dönemlerinin 3. yıllık toplantılarını düzenliyor. Toplantılar, ülkenin yakın dönemdeki ekonomi stratejisi ve hedeflerini, iç siyaset ve dış politika önceliklerini ortaya koyması açısından kritik önem taşıyor. Ekonominin bu yılki toplantılarda gündemin odağında olması bekleniyor. Çin ekonomisi, dışarıda ABD Başkanı Donald Trump’ın yeni iktidar döneminin getirdiği belirsizliklerin yanı sıra içeride istikrarsız iç talep, deflasyon eğilimi, gayrimenkul sektöründeki süregelen düşüş ve yüksek genç işsizliği gibi kronikleşen sorunlarla karşı karşıya. (Adek Berry/AFP)

• 26/30

  3 Mart 2025 - Orta Afrika ülkesi Angola'daki Luanda Karnavalı'nın üçüncü ve son gününde geçit töreni sırasında göstericiler performanslarını sergiledi. Bu yıl karnaval, 1-3 Mart'ta "Bağımsızlığın 50 Yılı" temasıyla düzenlendi. Karnaval Angola kültürünün bir kutlaması ve ülkenin en büyük kültürel festivallerinden biri. 1978'de yıllık bir gelenek haline gelen geçit törenine Angola'nın farklı etnik topluluklarından rengarenk kostüm ve makyajlarıyla dansçılar ve göstericiler katılıyor. Bir zamanlar ülke çapında düzenlenen karnaval gösterileri artık Luanda'da merkezileşmiş durumda ve ülkenin içinde bulunduğu mali sıkıntılar nedeniyle kutlamalar sönük geçiyor. Muhteşem petrol zenginliklerine rağmen Angola dünyanın en yoksul ülkelerinden biri olmaya devam ediyor. Festival, iki yıllık pandemi arasının ardından 2023'te geri dönmüştü. (Marco Longari/AFP)

• 27/30

  2 Mart 2025 - Rusya ve bazı Doğu Slav ülkelerinde baharın gelişini müjdeleyen Maslenitsa Bayramı, bir haftalık kutlamaların ardından renkli etkinliklerle sona erdi. Bayramın son günü olan "Özür Günü" halkın bir araya gelerek birbirinden af dilediği ve kışa veda ettiği özel bir gün olarak kutlandı. Başkent Moskova’daki kutlamalarda, geleneksel kırmızı giysiler içindeki dansçılar, rengarenk şallar ve bayraklarla süslenmiş gösteriler sundu. Şehir meydanlarında büyük kalabalıklar toplanırken, festivalin en önemli ritüellerinden biri olan büyük bir kış kuklasının yakılması da gerçekleştirildi. Bu gelenek, kışın sona erdiğini ve doğanın yeniden uyanışını simgeliyor. Festival boyunca halk, geleneksel blini (krepler) yiyerek ve şarkılar söyleyerek kış mevsimini uğurladı. Kutlamalar, baharın bereketli ve huzurlu geçmesi için edilen iyi dileklerle son buldu. (Alexander Zemlianichenko/AP)

• 28/30

  1 Mart 2025 - Kiev'deki Bağımsızlık Meydanı'ndaki anıtta duran bir kadın, 2024'te Rus birlikleriyle savaşırken ölen oğlunu doğum gününde anıyor. Üçüncü yılını geride bırakan savaşı bitirme müzakerleri sürerken, dün ABD Başkanı Donald Trump'la görüşen Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e "taviz verilmemesi" gerektiğini söyledi. Trump ve Zelenski'nin kameralar önünde tartıştığı görüşmede, nadir toprak elementleriyle ilgili masada olan bir anlaşma imzalanmadı ve planlanan ortak basın toplantısı iptal edildi (Roman Pilipey / AFP)

• 29/30

  28 Şubat 2025 - Yunanistan'ın en büyük demiryolu faciasının ikinci yıldönümü sebebiyle Atina'da düzenlenen protestolar sırasında çıkan çatışmalarda çevik kuvvet polisleri, göstericiler tarafından atılan molotof kokteyllerine karşı siper alıyor. 28 Şubat 2023'te 57 kişinin ölümüne neden olan tren kazasının yıldönümü için sendikaların yaptığı grev çağrısı nedeniyle ülkede özellikle ulaşımda aksamalar yaşandı. Yunanistan içinde ve yurtdışında en az 200 noktada düzenlenen eylemlerde onbinlerce kişi, iki trenin kafa kafaya çarpıştığı olayın nedenlerinin açıklanması talebiyle bugün sokağa çıktı. Başkent Atina'da toplanan halk "Adalet istiyoruz" sloganları atarak hükümete tepki gösterdi (Aris Messinis/AFP)

• 30/30

  27 Şubat 2025 - Rahibeler, Papa Franciscus'un tedavi gördüğü Gemelli Hastanesi'nin önünde, 2005'te hayataını kaybeden Papa II. Ioannes Paulus'un heykelinin yanında duruyor. 88 yaşındaki Papa Franciscus, 14 Şubat'ta Roma'daki Gemelli Hastanesi'ne yatırılmış ve iki akciğerinde zatürre olduğu tespit edilmişti. Önceki günlerde kritik durumda olduğu söylenen Papa'nın bugün sağlık durumunda küçük bir iyileşme olduğu açıklandı (Yara Nardi / Reuters)

Hinduizm-İslam senkretizmi

Hindistan'daki İslam'ın kalıcı bir şekilde yaşayan bir gelenek, kültürünün içkin bir parçası olduğunu anlamak önemli.

Gerçekten de Hindistan, Türk yönetiminin ortaya çıkmasından bu yana İslami eğitim kurumlarının merkezi olmuştur.

Muhammed bin Tuğluk (1325–1351) döneminde, yalnızca Delhi'de binlerce medrese kuruldu.

Jaunpur'da en az otuz medrese vardı ve Thatta'yı (bugünkü Pakistan şehri) ziyaret eden 16'ncı yüzyıl gezgini tarafından bildirilen 400 medrese söz konusuydu.

İslam yaklaşık bin 300 yıl önce Hindistan'a gelmiştir ve Hint Müslümanları yüzyıllar önce İslam'a geçen bu toprakların yerlilerinden gelmektedir.

İslam net bir şekilde tanımlanmış ve düzenli bir dini sisteme sahip bir inanç olduğu için Hinduizm daha önce Yunanlar, Hunlar, İskitler ve Sakalar ile yapıldığı gibi Müslümanları yerli nüfusa dahil etmeyi ve birleştirmeyi başaramadı.

Hindistan topraklarını fetheden Müslümanlar putperestliği ve ayrıntılı ritüel gelenekleriyle çok yüzlü Hinduizm'e karşı dini üstünlüklerine ikna olmuşlardı.

Bu iki toplum arasında yatan dramatik farklılıklara karşın er ya da geç birbirleriyle etkileşime girmeleri kaçınılmazdı.

Aslında Allah'ın Birliği kavramına özel bir vurgu yapan İslam, Tanrı'ya gerçek bağlılığa ve anlamsız ritüellerin ve boş usullerin reddedilmesine dayanan Bhakti kültünün kısmen bir katalizörü olarak hareket etti.

Hindistan'daki İslam temel ilkelerini korurken Hinduizm'in birçok özelliğini benimsedi ve böylece etkileyici bir biçimde yerel kültürle bütünleşti.

Büyük olasılıkla her iki toplum arasındaki toplumsal uyum, Hindistan'da Sufizmin yaygınlaşmasının yan ürünlerinden biriydi.

Bhakti hareketi güç kazanınca beraberinde çok sayıda eklektik inanç getirmiş ve dini ortodoksiyi kademeli olarak azaltmış olabilir.

Sufi ve bhakti hareketleri iki din arasındaki farklılıkları o kadar bulanıklaştırdı ki yakın zamana kadar bir sadguru veya pirin Hindular ve Müslümanlar arasında ortak bir takipçi kitlesine sahip olması çok yaygındı.

Ve hiçbir pir veya sadguru hiçbir zaman bir Hinduyu veya Müslümanı dininden vazgeçip başka bir din edinmeye zorlamadı.

Orta Çağ, sufi ve bhakti düşünce ve uygulamalarının birçok noktada harmanlanıp birleştiği dönemdi.

Hindu-Müslüman kaynaşması Babür yönetimi sırasında dahi gelişmeye devam etti.

Hem Babür hem de Hümayun, İslam'ı ve Hinduizm'i destekleme konusunda geniş vizyon ve eğilime sahipti. Ancak kısa yönetimleri nedeniyle pek çok olumlu adım atılamadı.

Bu yönde kararlı adımlar atan Ekber'di; iktidara gelir gelmez Cizye'yi -Hindular için hac vergisi- kaldırdı. Ayrıca hem Hindulara hem de Müslümanlara aynı şekilde davranan bir yasa çıkardı.

Mahabharat, Ramayan ve vedik edebiyat gibi Hindu destanları, Müslüman okuyucular için onun ısrarıyla Farsçaya çevrildi.

Daha sonra Şah Cihan'ın büyük oğlu mutasavvıf Dârâ Şükûh; Upanishadlar, Bhagwat Gita ve Yoga Vashishtha gibi Hindu teolojik metinlerini Farsçaya çevirdi.

Hindu ve Müslüman mistik felsefesinin karşılaştırmalı bir çalışmasını konu alan Majma-ul-Bahreyn (İki Okyanusun Buluşma Yeri) adlı bir kitap yazdı.

Hatta parmağına Sanskrit "prabhu" (efendi veya lord anlamına gelse de Hindu mitolojisinde genellikle evrenin koruyucusu Lord Vishnu ile ilişkilendirilir) yazısı olan bir yüzük dahi taktı.

Dini senkretizm sayısız senkretik kutsal yerin bulunduğu tüm ülkede yaygın olarak sergilenir.

Kuzey Hindistan'da senkretizm esas olarak Nizameddin Evliyâ ile Muinüddin Çişti türbesinin bulunduğu Delhi ve Ajmer'de kendini gösterir.

Çişti'nin hayati mesajı Hindular ve Müslümanlar arasında barışı ve dostluğu teşvik etmek ve kast eşitsizliklerini ve toplumsal adaletsizliği aşmaktı.

Vaazları ayrıca daha sonraki yıllarda bhakti hareketinin gidişatını şekillendirmeye katkıda bulundu.

Bugün dahi fiziksel belirteçler tamamen Hindistan'daki Müslümanlara özgü değil.

Örneğin Hindistan Müslümanları Pathani kurta giymeyi seviyor, ancak birçok Hindu da öyle.

Ya da Hindistan Müslümanları da çoğunlukla başını örtmeyi tercih ediyor, ancak birçok Hindu kadın da öyle, ancak başörtüsü takmıyor.

Veya Hindistan'ın senkretik kültürünün uzun zamandır bir özelliği olan ve Hindular tarafından da yaygın olarak kullanılan belirli Urduca sözcüklerin kullanımı...

Son sözler

İslam'ın kökleri Hindistan topraklarına çok derinden yerleşmiştir.

Ancak Hindistan'daki veya Güney Asya bölgesindeki İslam'ın tek tip olmadığını belirtmekte fayda var.

Uygulama ve inançta çok sayıda farklılık gösterir.

İslam'ın yöneticiler ve askerler tarafından getirildiği Kuzey Hindistan'ın aksine Güney Hindistan'da İslam, tüccarlar ve gezginler aracılığıyla yayılmıştır.

Sonuç olarak, Kuzey'den gelen Müslümanlar genellikle toplumsal çatışmalara yol açan duygu odaklı politikalar benimseme eğiliminde olmuştur.

Kuzey'dekilerin aksine Güney'deki Müslümanlar çağlar boyunca ticaret veya eğitim gibi tartışmasız alanlarla daha fazla meşguldüler.

Bu şekilde bu bölgedeki Müslümanlar arasında yapıcı gelenekler kuruldu.

Hindistan Müslümanlarının tek tip olarak düşünülmemesini gerektirecek bir başka kategorizasyon da karşımıza çıkar.

Bunu, kıyı Müslümanları ve iç kesim Müslümanları olarak ifade edebiliriz.

İkinci kategori, anıt bilincine sahip, Tac Mahal, Kızıl Kale ve Char Minar arasında yaşayan olarak tanımlanır; yani bir zamanlar yönetici elit azınlığı oluşturduklarını unutmamış olanlar.

İç kesim Müslümanlarının meydana gelen isyanlar ile ilgili olarak genellikle ödediği bedel çok ağır olurken Hinduların kıyı Müslüman ticaret topluluklarına çok az veya hiç dikkat etmemesinin önemini vurgulamak gerekir.

Hint Müslümanları hakkında sıkça gündeme getirilen bir diğer konu da bir zamanlar görkemli geçmişlerinin anılarıyla duygusal gelişimlerinin körelmesinden dolayı mevcut duruma kopuk tutumlarıdır.

Hint Müslümanlarının binlerce yıl boyunca Hindistan'ı yönetmiş olma algısı, alt kıtada Müslüman milliyetçiliğinin günümüzdeki yükselişinde de son derece önemli olmuş olabilir.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.