Çin Komünist Partisi, serbest ticaretin havarisi. ABD Başkanı Donald Trump'ın küresel bir ticaret savaşının açılış salvosu olarak gümrük vergilerini kullanması sonucunda hisseler çakılırken, tuhaf bir yeni dünyanın en tuhaf şeyi bu oldu.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Guo Jiakun, Facebook'ta İngilizce yazarak "Piyasa konuştu" dedi ki bu arada o sosyal medya platformu Çin'de yasaklı. O zaman orada çifte standart yok yani. Pekin, önemli durumlarda ciddi durabiliyor.
Çin yönetimi siyasetteki şansına neredeyse hiç inanamıyor. 11 Aralık 2001'de Dünya Ticaret Örgütü'ne (DTÖ) katılmasından bu yana iyi davranış örneği olduğu yönündeki yanlış anlatıyı teşvik etmek için, ahenksizler korosunda aklın ve istikrarın sesi olarak öne çıktı. Bu tarihin kaderinde, ders kitaplarına küreselleşmenin zirvesi olarak kazınmak var gibi görünüyor.
Çin Ticaret Bakanlığı'nın bir sözcüsü, Trump'ın tarifelerinin "tipik bir tek taraflı zorbalık eylemi" olduğunu söyledi.
Sözcü, "Bu yaklaşım, yıllarca süren çok taraflı ticaret müzakereleriyle elde edilen çıkar dengesini hiçe sayıyor ve ABD'nin uzun süredir uluslararası ticaretten önemli kazançlar elde ettiği gerçeğini göz ardı ediyor" diye ekledi.
Resmi haber ajansı Xinhua, tarifelerin "Çin ekonomisini ve ticaretini bastırmaya yönelik bir silah" olduğunu ifade etti ve ABD'ye "Çin halkının meşru kalkınma haklarını" baltalamayı bırakmasını söyledi.
Çin'in söylemini dikkate almamak bir hata olur. Şi Cinping rejimi ciddi ve eylemleri sözlerinden daha güçlü.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
İpucu: Çin, "meşru kalkınma haklarını" ABD'yle ilişkilerindeki "kırmızı çizgileri" arasında saydı. Bu ifade, DTÖ'ye katılmasından bu yana Çin'i dünyanın en büyük ikinci ekonomisi haline getiren ihracata dayalı ekonomik modelin kodudur.
Bunu anlayınca Çin için varoluşsal bir mesele olduğunu da anlarsınız. Washington'daki kasırgaya, Pekin'in sayıların ötesine geçen misillemeleri özetleyen 9 açıklamayla duyurduğu, disiplinli ve verimli bir şekilde verilen tepkilerden daha büyük bir tezat olamaz.
Şi'nin kendisi, bırakın büyük harflerle sosyal medyada paylaşım yapmak kadar kaba bir şey yapmayı, alenen konuşmaya bile tenezzül etmedi. Çin halkı bunu onun saygınlığına yakıştıramazdı.
Bu tür incelikleri kafasına takmayan Trump, internetteki takipçilerine hızla "ÇİN YANLIŞ OYNADI, PANİKLEDİLER" mesajını gönderdi.
Amerikan Başkanı'na saygısızlık etmek istemem ama yapmadıkları tam da bu. Şi'nin hedef listesi, iyi planlandığı ve araştırıldığı için korku salıyor. "Kızıl İmparator" ellerindeki her istihbarat aracını kullanarak Çin'in rakiplerini incelemekten başka hiçbir şey yapmayan rafine iş bitiricilerden oluşan bir üst düzey bürokrat sınıfını yönetiyor.
Çin için kolay olan kısım, 10 Nisan'dan itibaren ABD'den yapılacak tüm ithalata karşılıklı yüzde 34 oranında tarifeler uygulamaktı. Ayrıca 6 Amerikan firmasının Çin'e ihracatını durdurdu, sağlık sektöründe dampinge karşı eylemler başlattı ve potansiyel tekel uygulamalarına yönelik bir soruşturmayla ABD devi DuPont'u hedef aldı.
Zor kısım, Çinlilerin işlerini ne kadar detaylı yaptığını gösterdi. Burada penguen adaları (Trump'ın sadece penguenlerin yaşadığı ıssız bir adaya da gümrük vergisi getirmesine gönderme yapılıyor -ed.n.) veya tuhaf matematik yok. Askeri veya sivil alanlarda istifade edilebilecek "çift kullanımlı" ürünlerin, tamamı teknoloji sektöründe olan 16 ABD firmasına ihracatını yasakladılar.
En önemli hamleleri, "ulusal güvenliği korumak için" 7 nadir toprak elementine ihracat kontrolleri koymaktı. Bunlardan bazılarının ABD silah sistemleri için hayati önem taşıdığı kamuoyunda biliniyor.
Nadir toprak elementleri listesinde, güdüm sistemlerinde, uydularda ve radarlarda kullanılan özel mıknatısların özelliklerini geliştirmek için kullanılan terbiyum da yer alıyor. Bu mıknatıslar, son teknoloji ürünü F-35 savaş uçakları, Predator drone'ları, seyir füzeleri ve nükleer denizaltıların ayrılmaz bir parçası.
Bir de Çin'in neredeyse tüm dünya arzını kontrol ettiği nadir toprak elementi disprozyum var. Aşırı ısıtma koşullarında çalışan ve en yeni yarı iletkenlerde bulunan yüksek kaliteli mıknatıslar yapmak için kullanılır. Listedeki diğer nadir toprak elementleri, jet motoru türbin kanatları için hayati önem taşımaktadır. Artık hepsi için özel ihracat lisansları gerekecek.
Dolayısıyla Çin ve Amerika, teknoloji ve yapay zeka üzerine yeni bir tür savaşa girişmiş halde. Hem Joe Biden hem de Trump, Çinli üreticilere yönelik gelişmiş yarı iletken tedarikini boğmaya çalışırken, Çin de Amerika'nın teknoloji liderlerinin hammadde tedarikini kesmeye çalışıyor.
Bunun ne kadar tehlikeli olabileceğini görmek zor değil. Serbest ticaret yapan modern Singapur'un kurucusu Lee Kuan Yew, eskiden bana verdiği bir röportajda "II. Dünya Savaşı'na imparatorluklar ve korumacılık neden oldu" demişti.
1940'larda Japonya İmparatorluğu'na yönelik bir petrol ambargosunun askeri liderleri savaşa ittiğini anımsatarak, Batı'nın Çin'i ekonomik olarak izole etmeye çalışması halinde bunun "çatışmaya yol açmasının kaçınılmazlığına" dair uyarıda bulunmuştu.
Lee, Çin'in küreselleşmenin eşiğinde durduğu 1990'larda bu sözleri sarf etmişti. Çin, DTÖ'ye ancak zorlu görüşmelerden sonra katıldı. Fakat ABD adına anlaşmayı imzalayan Charlene Barshevsky, sonrasında kuralları çiğnediğinde Pekin'i cezalandırmak üzere Amerikalıların DTÖ'yü kullanamamasından yakındı.
Bu, yatıştırmanın ve elitlerin ataletinin Amerikan işçi sınıfını gerilemeye mahkum ettiği inancını yarattı. Bu da Trump'ın Amerika'yı Yeniden Harika Yapma hareketinin kuruluş hikayesi oldu. Dolayısıyla Çinlilerin Trump'ın tarifeleri hakkında DTÖ'ye resmi bir şikayette bulunması biraz ironik.
Uzun süredir The Independent'ın uluslararası muhabiri ve diplomasi editörü olan Michael Sheridan, The Red Emperor (Kızıl İmparator) kitabının yazarıdır
Independent Türkçe için çeviren: Eren Umurbilir
© The Independent