İran tehdidine karşı derinleşen Azerbaycan–İsrail ittifakı, bölgesel güvenliği güçlendiriyor mu yoksa yeni kırılganlıklar mı yaratıyor?
Türkiye'nin dengeleyici rolü bu denklemde ne ifade ediyor?
Bir cümlenin ardındaki strateji
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in kısa süre önce sarf ettiği, "Türkiye ve İsrail, Azerbaycan'ın yakın dostlarıdır" sözü; özellikle Gazze'de yaşanan ağır insani kriz, İsrail'in askeri operasyonlarının yarattığı küresel infial ve Türk kamuoyunda artan Filistin hassasiyeti bağlamında geniş yankı uyandırdı.
Diplomatik bir nezaket cümlesi gibi görünse de bu ifadede derin bir stratejik çerçeve gizliydi.
Zira Azerbaycan'ın İsrail ile geliştirdiği ilişki, sadece karşılıklı ekonomik çıkarlar (enerji ve teknoloji alışverişi) temelinde değil, aynı zamanda ve belki de daha önemlisi, ortak algılanan bölgesel tehditlere karşı geliştirilen derin bir güvenlik iş birliğine dayanmaktadır.
Özellikle İran'ın bölgesel politikaları ve Ermenistan'a verdiği destek, Bakü ile Tel Aviv arasındaki stratejik yakınlaşmanın ana itici güçlerinden birini oluşturmaktadır.
Ancak tam da bu noktada, bu yakınlığın bölgesel dinamikler ve hassasiyetler üzerindeki etkileri, dikkatle yönetilmesi gereken yeni riskleri ve kırılganlıkları da beraberinde getirme potansiyeli taşıyor.
Ayrıca, bu durumun hem Azerbaycan hem de Türkiye kamuoyundaki Filistin konusundaki hassasiyetlerle nasıl dengeleneceği de önemli bir soru işareti olarak duruyor.
Bu yazı, Aliyev'in sözlerinin içerdiği diplomatik derinliği analiz ederken, Azerbaycan-İsrail ilişkilerinin tarihsel arka planını, güvenlik merkezli gelişimini ve bu yakınlaşmanın bölgesel dengeler üzerindeki etkilerini masaya yatırmayı amaçlıyor.
Özellikle Türkiye'nin bu tablo içindeki pozisyonu, yalnızca iki dost arasında denge kurma çabası değil; aynı zamanda bölge dışı aktörlerin yönlendirmelerine karşı bir stratejik özerklik mücadelesi olarak da değerlendirilmeli.
Çünkü Türkiye, Azerbaycan'ı yalnızca jeopolitik bir ortak olarak değil; kaderi ortak, bir kardeş halk olarak görmektedir.
Kardeşlik hukuku
Türkiye'nin Azerbaycan'la kurduğu ilişki, klasik bir dış politika ortaklığının ötesinde; tarihsel hafızaya, kültürel yakınlığa ve ortak kader bilincine yaslanmaktadır.
Bu kardeşlik, kriz anlarında doğmuş bir dayanışma değil; 20'nci yüzyılın başlarında kanla, fedakârlıkla yoğrulmuş bir ortak mücadeleyle temellenmiştir.
1918 yılında Kafkasya'da kurulan kısa ömürlü bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti, Osmanlı'nın Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu ile el ele vererek Bakü'yü kurtarmış; Türk ve Azerbaycanlı askerler aynı cephede omuz omuza savaşmışlardır.
O günden bugüne uzanan bu tarihsel ortaklık, diplomatik nezaketin ötesinde bir "kardeşlik hukuku" oluşturmuştur.
Bu anlayışı en açık biçimde dile getiren lider, hiç şüphesiz Haydar Aliyev olmuştur.
Onun "Biz bir millet, iki devletiz" sözü, yalnızca bir retorik değil; Azerbaycan siyasetinin temel taşı, halklar arasındaki ilişkinin özüdür.
Haydar Aliyev'in Türkiye ile ilişkilerde her zaman duygusal bir aidiyet dili kullanması, oğlunun cumhurbaşkanlığı döneminde kurumsallaşmış bir stratejiye dönüşmüştür.
Bu da Türkiye'nin Azerbaycan'a yaklaşımını diğer ülkelerden farklı kılmıştır: Türkiye, Bakü ile ilişkisini çıkarların değil, tarihin ve kültürel yakınlığın rehberliğinde yürütmüştür.
Karabağ Savaşı ve değişen dengeler
Karabağ Savaşı'nın 2020'deki ikinci aşamasında bu kardeşlik hukuku yeniden vücut bulmuş; Türkiye askeri, diplomatik ve teknik destek yoluyla Azerbaycan'ın yanında oldukça etkin ve belirleyici bir rol oynamıştır.
Ancak bunu yaparken, ilişkilerin eşitler arası doğasını gözeten bir yaklaşım sergilemeye özen göstermiştir.
Türkiye'nin zaman zaman zaferin ortağıymış gibi söylemlerde bulunması, Azerbaycan'ı kendi gibi hissetmesinden kaynaklı bu özel bağın bir yansıması olarak algılanmalıdır.
Tam da bu nedenle Türkiye, bugün Azerbaycan'ın İsrail ile kurduğu stratejik yakınlaşmayı anlamaya çalışırken, onu dışlayarak değil; dostane biçimde yönlendirerek ve bölgesel barışa katkı sağlayacak bir çerçeve önermeyi tercih etmelidir.
Çünkü kardeşlik, sadece destek olmak değil; aynı zamanda zor zamanlarda uyarı sorumluluğunu da taşımaktır.
Gölgedeki dev: İran faktörü ve güvenlik yakınlaşmasının kırılganlığı
Azerbaycan ile İsrail arasında gelişen yakın ilişkinin merkezinde, çoğu zaman dile getirilmese de açık bir şekilde İran faktörü yer alıyor.
Bu ilişki, enerji ya da ticaretin çok ötesinde; ortak tehdit algısına, daha doğru ifadeyle ortak bir düşmanın çevrelenmesi stratejisine dayanıyor.
İran'ın kuzeyinde yaşayan milyonlarca Güney Azerbaycan Türkü'nün varlığı, Bakü'nün Türkiye ile derinleşen stratejik ortaklığı, Zengezur Koridoru üzerinden kurulan yeni ulaşım rotaları ve Tahran'ın Ermenistan'la olan iş birliği, İran açısından Azerbaycan'ı potansiyel bir güvenlik tehdidine dönüştürmüş durumda.
Tam da bu nedenle İsrail, Azerbaycan'ı yalnızca bir dost olarak değil; İran'a karşı kritik bir cephe ülkesi olarak değerlendiriyor.
Bakü ise bu denklemde hem istihbarat iş birliği hem de askeri teknoloji transferi yoluyla kendi güvenliğini tahkim etmeye çalışıyor.
Ancak bu karşılıklı güvenlik ortaklığı, uzun vadeli sonuçları açısından dikkatle analiz edilmesi gereken bir yapı taşıyor.
Zira ilişkilerin merkezinde sürekli aynı düşman tehdit algısının yer alması, zamanla bir stratejik bağımlılık yaratma riski taşır.
İran'a karşı şekillenen bu iş birliği, yalnızca Azerbaycan'ı değil, aynı zamanda Türkiye'yi de giderek daha kırılgan bir güvenlik hattına doğru çekebilir.
Şayet bölgesel dengeler bir gün sıcak bir çatışma ortamına dönüşürse -örneğin İsrail'in İran'a yönelik bir harekâtı söz konusu olursa- Azerbaycan'ın bu ittifaktaki konumu onu doğrudan hedef haline getirebilir.
Bu durumda Türkiye'nin Azerbaycan'la olan sıkı ilişkisi, Ankara'yı da istemediği bir çatışma hattının içine sürükleme riski taşır.
Türkiye açısından burada asıl tehlike, Azerbaycan'ın İsrail merkezli güvenlik ekseniyle özdeşleşmesi ve bu nedenle bölgedeki çatışma senaryolarında tarafsızlığını kaybetmesidir.
Oysa Türkiye'nin son on yılda benimsediği stratejik özerklik politikası, hiçbir bölge dışı gücün taleplerine tam bağımlı olmayan; dengeleri kendi lehine yönlendirebilen bir dış politika çizgisi üzerine kuruludur.
Bu nedenle Azerbaycan'ın İsrail'le geliştirdiği ilişkiyi anlamak ve saygı göstermek bir yana; bu ilişkinin istikrarsızlık doğurabilecek boyutlarına karşı dostane ama açık uyarılar yapmak, Türkiye'nin hem kardeşlik hukukuna hem de bölgesel vizyonuna uygun bir yaklaşımdır.
3+2 Vizyonu: Güvenlikten barışa geçişin anahtarı
Bölgesel barış ve istikrar, sürekli genişleyen düşman tanımları ve dış aktörlere dayalı güvenlik şemsiyeleriyle değil; karşılıklı güvene, diyaloga ve yerel iş birliğine dayalı dayanışma modelleriyle inşa edilebilir.
Türkiye'nin Güney Kafkasya vizyonu tam olarak bu anlayış üzerine oturmaktadır. 2020 Karabağ Savaşı'nın ardından gündeme gelen 3+3 formatı (Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Türkiye, İran ve Rusya'dan oluşan altılı platform) başlangıçta umut verici olsa da günümüz jeopolitik gerçeklikleri bu formülün işlevselliğini kısıtlamıştır.
Bu noktada, daha yalın, daha gerçekçi ve daha kapsayıcı bir yapı önerisi öne çıkmaktadır: 3+2 modeli. Bu formül, bölgesel dengeleyici aktörler olarak Türkiye ve İran'ın öncülüğünde, Güney Kafkasya ülkeleri Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan'ın katılımıyla şekillenecek yeni bir güvenlik ve iş birliği platformudur.
Bu yapının merkezinde dış müdahaleye kapalı, bölge içi diplomasiye açık bir anlayış yer almalıdır.
Bu öneri yalnızca Türkiye'nin çıkarlarını değil; Gürcistan'ın Rusya karşısında güçlenmesini, Azerbaycan'ın uzun vadeli güvenliğini, Ermenistan ile sürdürülebilir normalleşmeyi ve İran'ın kuşatma algısını kırarak yapıcı bir role evrilmesini hedeflemektedir.
İran gibi bir aktörün bölgesel iş birliğine angaje edilmesi, Batı'nın izole edici stratejilerine karşı Türkiye ve Azerbaycan için manevra alanı yaratacağı gibi, İsrail merkezli güvenlik mimarisine bağımlı olmaksızın istikrar üretmenin de önünü açabilir.
Ayrıca Türkiye, son on yıllık dış politikasında Batı ile yaşadığı gerilimlere rağmen Rusya ile diyalog yollarını açık tutmayı başarmış; Suriye'den Karadeniz'e, tahıl koridorundan enerji diplomasisine kadar birçok alanda çok taraflı denge üretmiştir.
Bu stratejik özerklik, neden İran'a karşı da benzer bir çizgide ilerlemesin?
İran'ın Ortadoğu'daki kolu kanadı kırılmışken, ekonomik yaptırımların baskısı altındayken ve bölgesel yalnızlığı derinleşmişken, Türkiye'nin önereceği diyalog ve eşitlik temelli bir ittifak mimarisine sıcak bakması kuvvetle muhtemeldir.
Bu sadece bölgede barış üretmez; aynı zamanda Türkiye'nin diplomatik prestijini ve arabulucu kapasitesini de pekiştirir.
Özetle, güvenliği sadece tehditleri savuşturma refleksiyle değil; ilişkileri yeniden kurma cesaretiyle tanımlamak, bugünün en kritik stratejik gerekliliğidir.
Türkiye'nin önereceği 3+2 vizyonu, işte tam da bu anlayışı merkeze almaktadır.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
11 Nisan 2025 - Dünyanın esaret altındaki en yaşlı gorili olduğu tahmin edilen Fatou, 68. yaşını kutluyor. Berlin Hayvanat Bahçesi doğum günü sebebiyle Fatou'ya meyve ve sebzelerle dolu bir sepet hediye etti. Aslında net yaşı bilinmiyor ancak Berlin Hayvanat Bahçesi'ne 1959'da götürülen hayvanın 1957'de dünyaya geldiği düşünülüyor. Fatou, geçen yıl flamingo Ingo'nun ölümünün ardından hayvanat bahçesinin en yaşlı sakini olmuştu. 1955'ten beri hayvanat bahçesinde yaşayan kuşun en az 75 yaşında olduğu tahmin ediliyordu. (Ebrahim Noroozi/AP) -
2/30
10 Nisan 2025 - Gazze Şehri'nin doğu mahallesi Şucaiyye İsrail saldırısı sonucu isabet alan bir binanın önünde yaşlı bir Filistinli. Hamas tarafından yönetilen bölgedeki Sağlık Bakanlığı bugün yaptığı güncellemede, İsrail'in yeni saldırı dalgasında en az 1522 Filistinlinin öldüğünü ve savaşın başlangıcından bu yana toplam ölü sayısının 50 bin 886'ya yükseldiğini söyledi. Öte yandan İsrailli 970 pilot ve yedek asker ortak bir mektuba imza atarak, Gazze'ye yönelik saldırıların sonlandırılması ve Hamas'ın elindeki İsrailli esirlerin geri getirilmesi çağrısı yaptı. Mektubu imzalayanlar ordudan ihraç edildi. (Omar Al-Qattaa/ AFP) -
3/30
9 Nisan 2025 - Suudi Arabistan'ın batı kenti Taif'teki bir çiftlikte gül suyu ve yağı üretiminde kullanılan taze toplanmış Damask gülleri sergileniyor. Her bahar Taif'te açan güller, krallığın uçsuz bucaksız çöl manzarasını güzel kokulu pembe öbeklere dönüştürüyor. Ve nisanda bir ay boyunca, parfümlerde kullanılan uçucu yağ üretiliyor. (Fayez Nureldine/AFP) -
4/30
8 Nisan 2025 - İran'ın başkenti Tahran'da bir kadın, halk arasında "Casus İni" diye anılan eski ABD Büyükelçiliği'nin dış duvarlarına çizilmiş, yıldızların yerine kafataslarının, beyaz ve kırmızı şeritlerin yerine de saldırı tüfeği kullanan asker siluetlerinin yer aldığı ABD bayrağının resmedildiği duvar resminin önünden geçiyor. Başkan Donald Trump'ın nükleer programıyla ilgili doğrudan görüşmeler yapılacağını açıklamasının ardından İran, 8 Nisan'da en üst düzey diplomatını ABD'yle görüşmelerde bulunmak üzere Umman'a göndereceğini açıkladı. İran'ın müttefiki Rusya, büyük güçlerle yapılan anlaşmanın yerini alacak yeni bir nükleer anlaşma için müzakere olasılığını memnuniyetle karşıladı. 2018'de Trump, anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmişti. (Atta Kenare/AFP) -
5/30
7 Nisan 2025 - ABD'nin Florida eyaletinin Miami kentindeki limanda bir forklift, kargo konteynırlarını taşıyor. ABD Başkanı Donald Trump'ın ithal mallara yönelik kapsamlı gümrük vergilerini sürdürmesi dünya genelinde piyasaların olumsuz tepki vermesine yol açıyor. Tüm çağrılara rağmen geri adım atmaya yanaşmayan Trump, Truth Social'daki açıklamasında, Çin'e çağrıda bulunarak yarına kadar ek vergi kararını geri çekmezlerse yüzde 50 ek vergi getireceğini söyledi. (Joe Raedle/AFP) -
6/30
6 Nisan 2025 - ABD'nin Kentucky eyaletinde hortumdan etkilenen Jeffersontown kenti ağır hasar aldı. Yetkililer, ABD'nin orta doğusunu vuran şiddetli fırtınaların en az 16 kişinin ölümüne yol açtığını ve Ulusal Hava Servisi'nin gelecek günlerde "şiddetli" sel baskınları yaşanabileceği uyarısında bulunduğunu açıkladı. Arkansas'tan Ohio'ya uzanan şiddetli fırtına hattı son günlerde binalara zarar verdi, yolları sular altında bıraktı ve düzinelerce hortum üretti. (Leandro Lozada/AFP) -
7/30
5 Nisan 2025 - Tunus'un liman kenti Safakes yakınlarında düzensiz göçmenlerin yaşadığı kampların dağıtılmaya başlanmasının ardından göçmenler eşyalarıyla birlikte bölgeden ayrılıyor. Tunus polisi dün yaptığı açıklamada, Sahra Altı Afrika'dan bölgeye giden binlerce kayıt dışı göçmenin yaşadığı kampların, sosyal medyada yürütülen bir kampanyanın ardından dağıtıldığını açıkladı. Ulusal Muhafız Genel Müdürlüğü Sözcüsü Hüsameddin Cebabli, El Amira ve Cibniyana bölgelerinde yaklaşık 20 bin düzensiz göçmenin yaşadığını belirtti. Cebabil bu kampların kademeli olarak tahliye edileceğini ve "en kısa sürede" hepsinin boşaltılacağını söyledi. (Fethi Belaid/AFP) -
8/30
4 Nisan 2025 - Güney Koreli Jo Eun-jin, başkent Seul'de Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un azledilme kararının açıklanmasını beklerken geceyi sokakta geçirdi. Anayasa Mahkemesi'nin oybirliğiyle aldığı kararla Yoon bugün devlet başkanlığı görevinden alındı. Başarısızlıkla sonuçlanan sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon, aralıkta görevden uzaklaştırılmıştı. Bugünkü karar liderin destekçilerini üzerken, muhalifler kutlamalar düzenledi. Güney Kore'nin Yoon'un yerine geçecek kişiyi belirlemek için 60 gün içinde erken seçim düzenlemesi bekleniyor. (Lee Jin-man/AP) -
9/30
3 Nisan 2025 - Filistinli çocuklar, Nuseyrat Mülteci Kampı'ndaki ücretsiz gıda dağıtım noktasında yemek almak için bekliyor. Gazze'de faaliyet gösteren uluslararası yardım kuruluşları, birçoğu defalarca yerinden edilen 2,4 milyon kişinin daha fazla kıtlığa dayanamayacağı uyarısı yapıyor. İsrail'in 2 Mart itibarıyla Gazze Şeridi'ne insani yardım girişini engellemesiyle birlikte, Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı tarafından desteklenen fırınların, un ve mazot stoklarının tükenmesi nedeniyle faaliyetlerini durdurduğu dün açıklanmıştı. Aynı zamanda Hamas'la yaptığı ateşkesi 18 Mart'ta bozan İsrail, Gazze'ye yönelik saldırılarını sürdürüyor. (Eyad Baba/AFP) -
10/30
2 Nisan 2025 - Endonezya'nın Orta Cava'da yer alan Wonosobo bölgesinde, balon festivali kapsamında havalanan sıcak hava balonları görülüyor. Ramazan Bayramı kutlamaları kapsamında düzenlenen etkinlikte çoğunlukla geri dönüştürülmüş kağıttan yapılmış balonlar renkli bir görüntü sunuyor. 1950'lere dayanan festivalde balonlar, hava trafiğini etkilememesi adında 60 metreden yukarıya çıkmayacak şekilde yere sabitleniyor. (Devi Rahman/AFP) -
11/30
1 Nisan 2025 - Ziyaretçiler, Fransa'nın kuzeyindeki Lille kentindeki Grand Palais'de 17. kez düzenlenen uluslararası siber güvenlik etkinliği "InCyber" Forumu sırasında fotoğraf çektiriyor. Tüm siber güvenlik ve “güvenilir dijital” ekosistemini bir araya getiren forum 3 Nisan 2025'e kadar devam edecek. (Sameer al-Doumy / AFP) -
12/30
29 Mart 2025 - Myanmar'da meydana gelen depremden bir gün sonra kurtarma ekipleri, Mandalay kentinde yıkılan Sky Villa apartmanında mahsur kalanları kurtarmaya çalışıyor. Myanmar'da dün yaşanan 7.7 ve 6.4 büyüklüğündeki iki depremde en az 1002 kişi hayatını kaybetti. Depremin etkisiyle sarsılan komşusu Tayland'ın başkenti Bangkok'ta ise inşaat halindeki bir gökdelenin çökmesi sonucu 10 kişinin öldüğü ve en az 100 kişinin kurtarılmayı beklediği bildirildi. ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu'na göre afet, Myanmar'ın 100 yıldır yaşadığı en şiddetli deprem. (Sai Aung Main/ AFP) -
13/30
28 Mart 2025 - İsrail'in saldırısının ardından Lübnan'ın başkenti Beyrut'tan dumanlar yükseliyor. İsrail, kentin güneyindeki El-Hades Mahallesi'ne hava saldırısı düzenleyerek savaş uçaklarıyla bir binayı yerle bir etti. Bugün yaşanan olay, İsrail'le Hizbullah arasında 27 Kasım 2024'te yürürlüğe giren ateşkesten sonra Beyrut'a yapılan ilk saldırıydı ancak İsrail, Lübnan'ın güneyini hedef almayı sürdürüyordu. Lübnan'dan İsrail'in kuzeyine iki roket atıldığını iddia eden ordu, misilleme yapmaya yemin etmişti. Bugünkü saldırının ardından iddiayı tekrarlayan İsrail Ordu Sözcüsü Avichay Adraee, hedef alınan binada Hizbullah'ın drone sakladığını öne sürdü. (Mohamed Azakir/Reuters) -
14/30
27 Mart 2025 - Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Fransa devlet televizyonu "France Televisions"un Paris'teki genel merkezinde basın toplantısı düzenledi. Zelenski, Rusya'yla olası bir ateşkes öncesinde Ukrayna'nın güvenliğini arttırmayı amaçlayan zirveye katılmak üzere dün Paris'e gelmişti. Elysee Sarayı'nda düzenlenen ve 31 ülkenin katıldığı zirvenin ana gündem maddeleri, kalıcı barış ve Ukrayna'ya asker gönderilmesi. (Julien De Rosa/AFP) -
15/30
26 Mart 2025 - Güney Kore'de itfaiye görevlisi Andong'daki geleneksel Kore köyü ve UNESCO Dünya Mirası alanı Andong Hahoe Köyü'nde yaklaşan orman yangınına hazırlık olarak sazdan yapılmış çatı ve duvarları ıslatıyor. Yetkililer, Güney Kore'nin şimdiye kadarki en kötü orman yangınlarından birinde en az 24 kişinin öldüğünü, birden fazla şiddetli yangının "benzeri görülmemiş hasara" yol açtığını ve UNESCO listesindeki iki sit alanını tehdit ettiğini söyledi. Ülke genelinde, 16 farklı noktada orman yangını ihbar edilirken, 15 bin hektar büyüklüğünde ormanlık alanın kül olduğu kaydedildi. (Yasuyoshi Chiba/AFP) -
16/30
25 Mart 2025 - Fransız aktör Gerard Depardieu ve avukatı Jeremie Assous, Paris Ceza Mahkemesi'nde 2021'de bir film çekimi sırasında iki kadına cinsel saldırıda bulunmakla suçlandığı davanda verilen ara sırasında mahkeme salonunu terk ediyor. 200'den fazla film ve televizyon dizisine imza atan 76 yaşındaki Depardieu, yaklaşık 20 kadın tarafından uygunsuz davranışlarda bulunmakla suçlandı ancak bu, mahkemeye taşınan ilk dava. İki davacı, 54 yaşındaki set görevlisi Amelie ve 34 yaşındaki yönetmen yardımcısı Sarah (adı değiştirildi), 2021'de yönetmen Jean Becker'in "Les Volets Verts" filminin çekimleri sırasında cinsel saldırıya uğradıklarını iddia ediyor. (Dimitar Dilkoff/AFP) -
17/30
24 Mart 2025 - Orduya bağlı bir savaşçı Sudan'ın başkenti Hartum'da bir pazar alanında devriye geziyor. Sudan yaklaşık iki yıldır, onbinlerce insanın ölümüne, 12 milyondan fazlasının yerinden edilmesine ve dünyanın en büyük açlık ve yerinden edilme krizlerinin yaşanmasına yol açan, düzenli orduyla Hızlı Destek Güçleri arasındaki savaşla harap olmuş durumda. (AFP) -
18/30
23 Mart 2025 - Papa Francis Roma'da zatürre nedeniyle 5 hafta hastanede kaldıktan sonra taburcu edilmeden önce Gemelli hastanesinin penceresinden el sallıyor. Tekerlekli sandalye ile balkona getirilen Papa, yaklaşık 2 dakika balkonda kaldı. Yorgun olduğu gözlenen Papa, selamlama sırasında "Sarı çiçekli bir hanımefendi görüyorum, ne güzel" dedi. Papa'nın selamlamasını, hastanede toplanan binlerce kişi takip ederken, bazı inananların ağladığı, bazılarının ise çok mutlu olduğunu ifade ettiği görüldü. Prof. Sergio Alfieri, 22 Mart'ta yaptığı açıklamada, Papa'nın bundan sonra 2 ay boyunca dinlenmesi gerektiğini belirterek, "Papa, yarın hastaneden taburcu edilecek. İki haftadır stabil durumda" demişti. (Filippo Monteforte/AFP) -
19/30
22 Mart 2025 - Formula 1 Çin Grand Prix'sinin sprint yarışını birinci bitiren Lewis Hamilton kutlama yaparken, McLaren'ın ikinci olan Avustralyalı pilotu Oscar Piastri aracını terk ediyor. Şanghay Uluslararası Pisti'nde düzenlenen yarışta Hamilton, Ferrari için ilk Formula 1 galibiyetini elde etti. 7 kere dünya şampiyonu olan Britanyalı, 6,889 saniyeyle Piastri'yi yendi. Red Bull'dan Max Verstappen ise 100 kilometrelik yarışı üçüncü sırada tamamladı. (Jade Gao/AFP) -
20/30
21 Mart 2025 - Birleşik Krallık'ın Londra kentindeki Heathrow Havalimanı'nın yakınlarındaki bir elektrik trafo merkezinde çıkan yangın sonucu elektrik kesintisi yaşandı ve havalimanı kapatıldı. Avrupa'nın en yoğun havalimanlarından biri olan Heathrow'un gece yarısına kadar kapalı olması bekleniyor. Havalimanındaki aksama sonucu 1351 uçuşun ve 291 bin yolcunun etkilendiği tahmin ediliyor. Londra İtfaiyesi yangının çıkış nedeninin bilinmediğini ancak trafo merkezindeki 25 bin litre soğutma yağının alev aldığını açıkladı. Yangın sabahın erken saatlerinde kontrol altına alınmıştı. (Londra İtfaiyesi/Reuters) -
21/30
20 Mart 2025 - Kanada'nın Ontario eyaletinde polis, Tesla galerisine düzenlenen saldırıya soruşturma açtı. İhbar sonrası sevk edilen polis ekipleri, i "Last Generation Canada" hareketinin üyelerinden iki kişiyi olay yerinde gözaltına aldı. ABD dahil birçok ülkede Tesla bayi ve tesisleri, şirketin yol açtığı iklim krizi zararlarının bedelini ödemesi gerektiği gerekçesiyle protesto ve saldırı dalgasıyla karşı karşıya kalıyor. ABD Başkanı Donald Trump'ın Kanada'ya yönelik gümrük vergileri sonrasında Toronto'da da Tesla marka araçların taksi veya paylaşımlı ulaşım aracı olarak satın alınmasına yönelik mali teşvikler durdurulmuştu. Kentin Belediye Başkanı Olivia Chow, kararın ABD'yle olan ticaret sorunları çözülene kadar süreceğini vurgulamıştı. (Carlos Osorio/Reuters) -
22/30
19 Mart 2025 - Güney Kore'nin azledilmiş devlet başkanı Yoon Suk Yeol'ün destekçileri, Anayasa Mahkemesi'nin önünde miting düzenledi. Sıkıyönetim ilanının ardından tutuklanan ve devlet başkanlığı görevinden uzaklaştırılan Yoon'un azil davasının karar gününde çıkabilecek olaylara müdahale etmek üzere başkent Seul'de 14 bin çevik kuvvet polisi görevlendirme kararı alındı. Seul Batı Bölge Mahkemesinin kararıyla "ayaklanmaya liderlik etmek" ve "görevi kötüye kullanmak" suçlamasıyla 19 Ocak'ta tutuklanan Yoon, Seul Merkez Bölge Mahkemesinin kararıyla Seul Gözaltı Merkezinden 8 Mart'ta çıkmıştı. (Yasuyoshi Chiba/AFP) -
23/30
18 Mart 2025 - İsrail ordusuna ait Merkava ana muharebe tankı İsrail'in güneyinde, Gazze Şeridi'nin kuzeyiyle olan sınır boyunca ilerliyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne ocak ayındaki ateşkesten bu yana en yoğun saldırılarını düzenlerken, kurtarma ekipleri 404 kişinin öldüğünü bildirdi ve Hamas, ateşkesin uzatılması konusundaki çıkmazın ardından Binyamin Netanyahu'yu "savaşı yeniden başlatma" kararı almakla suçladı. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, İsrail'in düzenlediği son saldırıların ardından, Gazze Şeridi'nde sağlanan ateşkese saygı gösterilmesi çağrısı yaptı. BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk ise "Sağlık Bakanlığına göre, Gazze'de gece gerçekleşen ve yüzlerce kişinin ölümüne neden olan İsrail hava saldırıları ve bombardımanı beni dehşete düşürdü. Saldırılar, trajedi üstüne trajedi ekleyecek" değerlendirmesinde bulundu. (Menahem Kahana/AFP) -
24/30
17 Mart 2025 - Kuzey Makedonya'da çoğunlukla gençlerin bulunduğu kalabalık bir gece kulübünde çıkan yangının 59 kişinin ölümüne yol açmasından bir gün sonra, Kocani'de düzenlenen protestoda eylemciler ellerinde pankartlar ve sevdiklerinin portrelerini taşıdı. Yetkililer, bir hip-hop konserinde sahnede atılan havai fişeklerin mekanı ateşe vermesinin ardından aşırı kalabalık bir gece kulübünde yangın çıktığını söyledi. 22'sinin durumu kritik olmak üzere 155 kişinin yaralandığı açıklandı. Kulübün, yangın söndürücülerin ve acil çıkışların yetersiz olması da dahil çeşitli yangın yönetmeliklerini ihlal ettiği bildirildi. Kulübün havai fişek kullanmak için lisansı yoktu ve dışarıda park etmiş gerekli güvenlik araçları bulunmuyordu. (Robert Atanasovski/AFP) -
25/30
16 Mart 2025 - ABD Başkanı Donald Trump'ı tasvir eden "Donald the Hutt" adlı karton figür, İspanya'nın Valensiya kentindeki Fallas festivali sırasında sergileniyor. Güncel olayları ve ünlüleri tasvir eden, içine tek tek figürlerin yerleştirildiği devasa karton yapılar olan fallalar, her yıl 19 Mart'ta marangozlar loncasının koruyucu azizi San Jose'ye saygı olarak Valensiya sokaklarında yakılıyor. Fallas festivali 2016'da UNESCO'nun insanlığın somut olmayan kültürel mirası listesine eklendi (Jose Jordan/AFP) -
26/30
15 Mart 2025 - Hindistan'ın kuzeyindeki Mathura kenti yakınlarındaki Dauji tapınağında Holi'den bir gün sonra Huranga oyunu oynanıyor. Kökeni Hinduizme dayanan ve renk festivali diye anılan Holi, her yıl kutlanan bir bahar festivali. Braj bölgesinde kutlanan Huranga ise Holi'den bir gün sonra gerçekleşerek festival ruhunun devam ettiriyor. Tapınağın kurucu ailesinden kadınlar, erkeklerin gömleklerini yırtıp onlara kumaş parçalarıyla hafifçe vuruyor. Erkekler de kadınlara renkli su döküyor. (Anushree Fadnavis/Reuters) -
27/30
14 Mart 2025 - Tam Ay tutulması esnasında, Şili'nin başkenti Santiago'daki Foster Gözlemevi teleskobundan uyduya lazer tutuluyor. "Kanlı Ay tutulması" dün gece ve bu sabah, Kuzey ve Güney Amerika'nın büyük bölümünün yanı sıra Afrika ve Avrupa'nın batı kısmı, Avustralya ve Rusya'nın doğu kesimleri ve Japonya'nın kuzeyinden izlendi. Tam Ay tutulması, Dünya'nın Güneş'le Ay'ın arasına girerek üç cismin uzayda neredeyse kusursuz bir şekilde hizalanmasıyla gerçekleşiyor. Bu esnada Dünya, uydusunun üzerine gölgesini düşürüyor. Tam tutulmada Ay kızıla çalan bir renk aldığığı için bu olay "kanlı Ay tutulması" diye anılıyor. (Javier Torres/ AFP) -
28/30
13 Mart 2025 - Geçen yılki cumhurbaşkanlığı seçimine katılması üst mahkeme tarafından engellenen tartışmalı Rumen siyasetçi Diana Sosoaca, mayısta yeniden yapılacak seçime katılmak adına yetkili kuruma böyle geldi. 49 yaşındaki eski avukat ve radikal sağcı milliyetçi S.O.S. Romanya partisinin Avrupa Parlamentosu Üyesi, adaylık başvurusunu başkent Bükreş'teki Merkez Seçim Bürosu'na yaptı. Büronun adaylığı tescil etmek ya da reddetmek için 48 saati var. Ret kararlarına 24 saat içinde itiraz edilebiliyor. Aralık ayında Romanya'da yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turundan Calin Georgescu birinci çıkmış ancak anayasa mahkemesi, Rusya'nın sosyal medya aracılığıyla seçmenleri o zamanlar pek tanınmayan adayı desteklemesi için etkilediğini gösteren istihbarat raporlarının gizliliğini kaldırmasının ardından bu kararı iptal etmişti. (Vadim Ghirda/AP) -
29/30
12 Mart 2025 - Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, başkent Kiev'de basın toplantısı düzenledi. Suudi Arabistan'ın Cidde kentinde ABD ve Ukrayna heyetleri arasındaki görüşmeyi değerlendire Zelenski, bu görüşmelerin ülkesine ABD yardımlarının yeniden sağlanması ve savaşın sona ermesi yönünde "ilk adım" olduğunu kaydetti. Başkan, olası geçici ateşkesin sağlanmasının ardından savaşın sona erdirilmesine yönelik kapsamlı planın hazırlanmasının mümkün olabileceğini belirtti. (Valentyn Ogirenko/Reuters) -
30/30
11 Mart 2025 - ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray'da bir Tesla'nın yanında konuşma yaptı. Konuşma sırasında Tesla'nın CEO'su Elon Musk da oradaydı. Trump, kıdemli danışmanı Elon Musk'a desteğini göstermek amacıyla bir Tesla araç satın alırken, "Bu adam enerjisini ve hayatını bunu yapmaya adadı ve bence kendisine haksızlık yapıldı" dedi. ABD Başkanı, Tesla bayilerine yönelik şiddet eylemleri iddialarının "iç terör eylemi" olarak nitelendirileceğini ve failler için ağır sonuçlar doğuracağını vurguladı. (Mandel Ngan/AFP)
Yeni bir barış dilini aramak
Güney Kafkasya, tarih boyunca büyük güçlerin jeopolitik satranç tahtasına dönüştüğü; bölge ülkelerinin ise çoğu zaman bu oyunun nesnesi hâline geldiği bir coğrafya oldu.
Oysa artık bu denklem değişmeli. Bölge ülkeleri kendi öz gücüyle, kendi vizyonuyla yeni bir barış dili geliştirebilmeli. Bu da ancak güvenlik kaygılarının gölgesinden çıkılarak, birlikte yaşamanın yollarını aramakla mümkün.
Bugün Azerbaycan için en büyük tehdit, sadece İran'ın potansiyel saldırganlığı değil; aynı zamanda bu tehdit algısı üzerinden şekillenen dar ittifak kalıplarına sıkışmaktır.
İsrail ile yürütülen güvenlik temelli yakınlık, kısa vadede bazı avantajlar sunsa da uzun vadede Azerbaycan'ı bölgesel kutuplaşmaların merkezine çekebilir.
Daha önemlisi, bu durum Türkiye'nin manevra alanını daraltarak, Ankara'yı başkalarının krizlerine sürüklenmek zorunda kalan bir ülkeye dönüştürebilir.
Türkiye için önemli olan, İran'a aşırı iyimserlik beslemek değil; onunla yaşanan rekabeti kontrollü bir çerçevede tutmaktır.
İran, Irak'ta mezhepsel etkinliğiyle, Suriye'de Esad rejimiyle, Lübnan'da Hizbullah'la, Yemen'de vekil yapılarla ve Afrika'da yumuşak güç rekabetiyle Türkiye'ye karşı geniş bir alanda etkisini hissettirmiş ve İsrail karşısında azalan gücüne rağmen mücadele azmini sürdürmektedir.
Ancak bu tablo, karşı karşıya gelmeyi zorunlu kılmaz. Tam tersine, bu geniş rekabet hattı, diyaloğa dayalı bir düzen arayışını daha da gerekli kılar.
Türkiye, bu coğrafyada krizlerin dışa taşmadan yönetilebilmesini sağlayacak bir iç denge mimarisi kurma kapasitesine sahip ender ülkelerden biridir.
Bu kapasite yalnızca askeri güçten değil; tarihsel hafızadan, kültürel etkileşimden ve güven üretme yeteneğinden beslenmektedir.
Bugün ihtiyaç duyulan şey, bir "taraf seçme" zorunluluğu değil; taraflar arasında yeni bağlar kurabilme cesaretidir. İran'la diyalog, Ermenistan'la normalleşme, Azerbaycan'la kardeşlik, Gürcistan'la entegrasyon, Rusya ile denge ve Batı'yla eşitlik…
Ancak bu çok katmanlı diplomasi dili, bölge dışı aktörlerin kurguladığı kutuplaştırıcı oyunu boşa çıkarabilir.
ABD Başkanı Trump'ın yeniden yükselen ulusalcı politikaları, küreselleşmenin çözülmesine ve çok kutuplu bir dünyanın ortaya çıkmasına zemin hazırlarken; bölgesel ittifaklara dayalı diplomasi girişimleri için de elverişli bir konjonktür oluşturmaktadır.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
