Buradan her zaman şunu tekrar ettim:
Bir devlet iki ayağı üzerinde kurulur ve yükselir:
Bunlardan biri ordu, diğeri paradır.
Belli bir alanda veya ülkede ordu, güvenliği sağlar ve güvenliğin sürekliliğini temin eder.
Para da o güvenlikli beldede bütün mal ve hizmetlerin -tabii ki belli kurallar çerçevesinde- dolaşımını temin eder.
Bunların ikisi at başı gider.
Bir nevi tandem yapı oluşturur.
İkisi birlikte giderse, işte orada devlet olur.
Diğer bir ifadeyle, para ve orduyu elinde tutan güç devlettir.
Bugün Suriye'de istikrarın sağlanması için ülkemiz birçok çalışma yapıyor ve çok büyük fedakarlıklar gösteriyor.
Çeşitli hesaplamalara göre Türkiye, 6 ila 10 milyon arasında göçmen, mülteci, sığınmacı veya farklı statülerde Suriyeliler barındırıyor. Bunların sosyal ve ekonomik maliyetlerine katlanılıyor.
Ülkemiz, güvenlik açısından Suriye'de düzenli bir ordu ve emniyet oluşması için elinden geleni yaptı.
Eğitimler ve danışmanlıklar verdi; bunu da şu anda gördüğümüz gibi, önemli bir seviyeye başardı ve bu başarının da sürekliliğini sağplamaya çalışıyor.
Bu, devlet olma aşamasında yapılması gereken önemli çalışma ayaklarından biridir.
Türkiye, Suriye'de paranın basılması ve tedavülüne ilişkin çalışmaları yapmak zorunda
Bir diğer olmazsa olmaz çalışma da para-finans sistemi ile ilgili çalışmalardır.
Bu aşamadan sonra ülkemiz, Suriye'de paranın basılması ve tedavülüne ilişkin çalışmaları da yapmak mecburiyetindedir.
Sadece güvenlik çalışmaları ile devlet olunmaz.
Para sistemi çalışmalarının da yapılması gerekir.
Suriye Lirası, Türk Lirası'na endeksli olarak TCMB'de basılarak Suriye'de tedavüle sokulmalı
Bunun için yapılması gereken çalışmalar ana hatlarıyla şunlar:
- Öncelikle Türk devleti ile Suriye hükümeti arasında, para-kredi sistemine ilişkin kapsamlı ve uzun erimli bir anlaşma yapılmalı.
- Suriye Lirası (SL), Türk Lirası'na (TL) endeksli olarak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından basılarak Suriye'de tedavüle sokulmalı. Bu endeks 1'e 2 olarak tespit edilebilir. Örneğin, 500 SL, 250 TL'ye eşdeğer olur. Aralarındaki konvertibilite bu şekilde sabitlenir. 200 SL, 100 TL olur. Dolayısıyla paralar karşılıklı bu şekilde tenzim edilebilir. Bozuk paralar da uygun rakamlarda üretilerek Suriye'de tedavüle sokulur.
Bu, şu açıdan da çok büyük önem taşır;
Zaten halihazırda, Suriye'de TL kullanımı çok yüksek seviyede.
Suriye piyasası henüz stabil olmadığı için, o piyasada olası çalkalanmalar bizi de olumsuz etkiler.
Bunun için hesapları ve sistemi farklı bir para üzerinden yapılandırmak bizim için de bir nevi koruma tesis etmiş oluruz.
Bu durumda SL, TL ile sabit bir oranda bağlı olacağı için Türkiye'nin bölgeye ekonomik yardımını da kolaylaştıracaktır.
Suriye hükümeti ile anlaşmada bir para otoritesinin oluşturulması da yer almalı
Tabii artık şunları da biliyoruz:
Piyasada merkezi üretilecek paraların yanı sıra, dağıtık üretilen paralar ve mal paralar da bulunuyor.
Bütün bunların bir para otoritesi altında yönetilmesi gerekiyor.
Onun için Suriye hükümeti ile yapılacak olan kapsamlı anlaşmada bir para otoritesinin oluşturulması da yer almalı.
Bu para otoritesi, üretilebilecek bütün paraların dolaşımını ve denkliğini reel ekonomiye endeksli olarak temin etmeli.
Bu para otoritesinin 2 temel görevi olması gerekir:
- Bunlardan birincisi, ölçüyü korumak. Çünkü temelde para bir ölçü birimidir. Bunun ölçme kabiliyetinin korunması gerekir. Bu aynı zamanda doğal olarak fiyat istikrarını da temin eder.
- Bu para otoritesinin ikinci temel görevi ise, piyasada bir genel denklik tesis etmektir. Bu denklik, üretilen veya üretilecek olan veya üretilmesi gereken mal ve hizmetlerle piyasada tedavül eden para arasındaki matematiksel denkliktir. Ülkede bu denkliğin ikame edilmesi gerekir.
Bu, bir mizandır.
Suriye'de bunu şimdiden hayata geçirmek, nispeten çok daha kolay olacaktır.
Ve bunu da Türkiye yapmalı.
Şu anda bunu yapabilecek pozisyondayız.
Gecikme, aleyhimize olur.
Türkiye, iktisadi politikalarda da yetki ve sorumluluk sahibi olmalı
Böyle bir para otoritesi, aynı zamanda ülkenin iktisat politikaları ile eşgüdümlü olarak para politikalarını da oluşturup yönetmeli.
İktisadi politikalarda da yetki ve sorumluluk sahibi olmalı.
Bu paraları piyasaya tabandan sürmek de ilk planda oldukça kolay.
Tabandan sürüm, çok verimli sonuçlar üretir.
Suriye'de hükümetin elinde on binlerce memur veya işçi var. Onların maaşlarını ilk planda yeni Suriye Lirası ile ödemeye başlarsınız.
Akabinde muhabir bankalar üzerinden piyasada iş yapacak olanlara krediler vermeye başlarsınız.
Bu şekilde ekonomik çarklar da dönmeye; reel para döngüleri oluşmaya başlar.
Hatta Suriye'nin kalkınmasına katkıda bulunacak ülkemiz firmalarına ödemeleri SL üzerinden yapabilirsiniz, teşvikler verebilirsiniz.
Türkiye ve Suriye hükümetleri şu anda bunu yapabilecek kabiliyette
Dahası, bu teşvikleri öyle çalışabilirsiniz ki ülkemizdeki Suriyelilerin ülkelerine gitmeleriyle de irtibatlandırabilirsiniz.
Böylelikle Türkiye, hem Suriye'nin kalkınmasına büyük katkıda bulunmuş olur hem de geriye göçü önemli bir hat üzerinden tanımlamış, planlamış olur.
Bütün bu adımları atmak için diğer ülkelerin dahil olacağı stabil bir yapı oluşmasını beklemeyin.
Böyle bir yapı oluşumu oldukça uzun zaman alır ve detaylarda işler boğulur.
Türkiye ve Suriye hükümetleri şu anda bu dediklerimi birlikte tafsilatlı bir şekilde yapabilecek kabiliyette.
Bunun için kimseden onay veya tavsiye almanıza gerek yok.
Bunu, diğer ülkeleri dışlamak anlamında söylemiyorum.
İşlerin bir an önce başlaması anlamında söylüyorum.
Suriye'nin bir an önce istikrara kavuşturulması anlamında ifade ediyorum.
Çünkü ekonomik istikrar her işin altyapısını oluşturur.
Para-kredi sisteminin tahkim etmesi çok şey ifade eder
Evet, netice itibarıyla Türkiye'nin bölgede güvenlik temin etmesi tek başına bir anlam ifade etmez.
Lakin para-kredi sistemini de tahkim etmesi çok şey ifade eder.
İşte o zaman Suriye devlet olur.
Bölgemizin de istikrarına bir adım daha yakınlaşmış oluruz.
Bu dediklerim kaçırılacak bir fırsat değil.
Bu sistemin bir ayağı Suriye'deki para otoritesi, diğer ayağı ise Türkiye Cumhurbaşkanlığı'nda oluşturulacak bir ofistir.
Bir an önce hayata geçirilebilir.
Burada ancak bu kadarını açıkça ifade edebiliyorum.
Lakin bunun çok daha detaylı bir proje olduğunu da hatırlatarak sözlerime son veriyorum.
Hoşça kalınız.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
