Tüm sorunlar çözüldü! Sıra Lordlar Kamarası'nda

Doç. Dr. Dilek Yiğit Independent Türkçe için yazdı

Fotoğraf: Kirsty Wigglesworth/AP

Aralık 2022'de İşçi Partisi lideri Keir Starmer Lordlar Kamarası'nın savunulacak halinin kalmadığını söylediğinde, Lordlar Kamarası'nı feshetme niyetini de açık etmişti.

İşçi Partisi'nin 2024 seçim vaatleri arasında Lordlar Kamarası'nda kalıtsal lordların oturum ve oy kullanma hakkını kaldıran yasal düzenlemenin yapılması da yer almaktaydı. 

Starmer liderliğindeki İşçi Partisi 4 temmuz genel seçimlerini kazandı ve Starmer başbakan oldu. 

İşçi Partisi hükümetinin Lordlar Kamarası'na dair atacağı somut adımlar için fazla beklemeye gerek kalmadı, zira Lordlar Kamarası'na dair bir yasa tasarısı geçen aylarda parlamentoya sunuldu.  

Bu yasa tasarısı ile Lordlar Kamarası'nda kalıtsal üyeliğe son verilmesi amaçlanıyor.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Tasarı Lordlar Kamarası'nın feshedilmesi yolunda atılan bir adım gibi; zira İşçi Partisi içinde Lordlar Kamarası yerine "Uluslar ve Bölgeler Meclisi" kurulması önerileri var.

Avam Kamarası'nda yapılan görüşmeler tasarının sadece İşçi Partisi tarafından değil Liberal Parti tarafından da desteklendiği gösteriyor ama Muhafazakar Parti'den gelen ciddi muhalefet var.  

Muhafazakar siyasetçiler İşçi Partisi'nin, kalıtsal üyelikleri feshetmek suretiyle, yerlerini İşçi Partisi'nden atamalarla doldurmayı planladığını ileri sürüyor.

Avam Kamarası'ndan çıkan tasarı Lordlar Kamarası'nın önüne gelecek; veto yetkisi olmasa da Lordlar tasarıyı ellerinde bekletebilir.

İlginç olan husus, Lordlar Kamarası'nda da tasarıya destek verecek isimlerin çıkmasının bekleniyor olması; zira kalıtsal üyeliğe itirazlarını dillendiren Lordlar mevcut.

Bu yasa tasarısı ile Lordlar Kamarası, tarihte defalarca olduğu gibi tekrar siyasi gündemin merkezine geldi;

Kamara'nın yapısı, görev ve yetkileri üzerine tartışmalar yoğunlaştı.  Ama Lordlar Kamarası'nı tartışmaya açmak, Kamara iki kanatlı Birleşik Krallık Parlamentosu'nun bir kanadı olduğundan, anayasal düzeni tartışmaya açmak demektir. 

Yani Britanya'da şu an yapılmakta olan anayasal düzeni tartışmaktır. 

Hal böyle olunca Lordlar Kamarası üzerine tartışmaları "arkaik", "teatral" bir kuruma dair lüzumsuz tartışmalar olarak değerlendirmek meseleyi küçümsemek olur. 

Lordlar Kamarası'na dair fesih ya da reform tartışmaları önemli. Neden?

 

  • Lordlar Kamarası genel kanının aksine sembolik değildir. 

1911 Parlamento yasası ile Lordların yasama sürecindeki veto yetkisi kaldırıldı; ama Lordlar yasa taslaklarını bir yıl bekletebilir.

Lordların bu bekletme yetkisi, yasa taslakları üzerine kamuoyu tepkisinin oluşmasına ve ifade edilmesine zaman tanınması açısından faydalı olabilir ama yasama dönemlerinin 4 ya da 5 yıl olduğu düşünülürse, Lordlar yasama döneminin son yılında yasama sürecini ve faaliyetlerini kilitleyebilir. 

  • Lordlar Kamarası'nda reforma gitmek Avam Kamarası'nı olumsuz etkiler.

Lordlar Kamarası üyelerinin seçilmiş olmaması "demokrasi açığı" tartışmalarının kaynağını oluşturmaktadır; ama Lordların seçilmiş olmaması Avam Kamarası üyelerine demokrasi anlamında bir üstünlük sağlar.

Lordlar Kamarası üyelerinin seçimle belirlenmesine yönelik bir reform Avam Kamarası'nın iki kanatlı parlamentoda demokratik üstünlüğünü sonlandırır.

Üstelik demokratik meşruiyet açısından eşit iki kanat arasında yeniden yetki dağılımı yapmak gerekir ki, böylelikle Pandora'nın kutusu da açılır; zira üyeleri seçimle belirlenmiş Lordlar Kamarası yasa tasarılarını bekletme yetkisi ile yetinmeyecektir. 

  • Lordlar Kamarası'nda reforma gitmek yasama sürecini olumsuz etkileyebilir. 

Lordlar Kamarası'nın yapısını değerlendirenler bu Kamarayı tecrübeli bürokratların, akademisyenlerin, eski diplomatların oluşturduğuna işaret ederler.

Bu yapısıyla Lordlar bilgi birikimleri ve tecrübeleriyle yasama sürecindeki "mantık" olarak değerlendirilir.

Lordlar Kamarası üyelerinin seçimle belirlenmesine yönelik reforma karşı çıkanların asıl kaygısı da seçimle gelecek üyelerin Lordlar kadar "tecrübeli" olmama ihtimalidir. 

  • Lordlar Kamarası'nı feshetmek monarşinin geleceğini riske atar.

Lordlar Kamarası'nı feshetmek lordların kalıtsal gerekçeler ile parlamento üyesi olmasının engellenmesi demektir; kalıtsal gerekçelerle parlamento üyesi olunamayan bir ülkede ise devlet başkanlığının kalıtsal olması  kolay kolay izah edilemez; dolayısıyla monarşinin meşruiyeti tartışmaya açılır.
 


Başbakan Starmer yukarıda bahsedilen tüm hususların ve muhtemel sorunların farkında olsa gerektir; o zaman Lordlar Kamarası'nın feshedilmesini ya da reforma tabi tutulmasını neden gündeme getiriyor, Lordları hedef alan bir yasa tasarısı neden Parlamentoya sunuluyor?

Bu sorulara verilecek ilk yanıt İşçi Partisi'nin geleneksel olarak Lordlar Kamarası  karşıtlığında yatar; İşçi Partisi içinde Lordlar Kamarası'nın Muhafazakar Parti'ye daha yakın olduğu, İşçi Partisi hükümetleri ile çatışmalar yaşadığı kanısı yaygındır ki, Lordlar Kamarası'nın feshedilmesi İşçi Partisi için yıllardır bitirilmeden kalan bir iş gibidir. 

İkinci yanıt İşçi Partisi'nin kamuoyunun dikkatini dağıtma ve  gündemi değiştirme çabasıdır.

Birleşik Krallık'ın göç sorunu vardır; göç sorunu geçtiğimiz aylarda halkın sokaklara dökülmesine ve şiddet olaylarına sebebiyet vermiştir.

Enflasyon ile mücadelede başarılı bir görüntü veriliyor olsa da kira artışları kiraları ödenemeyecek hale getirmiş, sokakta yaşayanlar sorunu iyice büyümüştür. 

Araştırmalara göre Britanyalılar en önemli sorunlar listesine ekonomiyi, göçü, eğitim ve sağlık sektöründeki problemleri ve Brexit'in sonuçlarını almaktadır.

Lordlar Kamarası'nın yapısı ve işlevi Britanyalıların sorunlar listesinde yoktur. Bu elbette Britanyalıların mevcut haliyle Lordlar Kamarası'na destek verdiği anlamına gelmese de, Kamara'nın feshi ya da reforma tabi tutulması halkın önceliği değildir. 

Sonuçta, Britanyalılar ekonomik problemlerinin ve göç sorununun çözülmesini beklerken, mevcut ekonomik sorunlara somut çözüm getirme hususunda yetersiz görünen İşçi Partisi hükümeti gündemine Lordlar Kamarası'nı almıştır ama bu meseleyi halkın da kendi öncelikleri arasına alabileceği şüphelidir.  

Britanyalılar hükümetin performansını Lordlar Kamarası'nda gerçekleştirilecek reformlara göre değerlendirecek durumda da görünmemektedir.

Bu koşullarda Lordlar Kamarası'nda revizyonun temmuz genel seçimlerinden beri İşçi Partisi hükümetine olan güvende  görülen azalmanın önüne geçemeyecek olması kolaylıkla tahmin edilebilir.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU