22-24 Ekim tarihleri arasında Rusya Federasyonu'na bağlı Tataristan'ın başkenti Kazan'da BRICS Zirvesi gerçekleşecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da katılacağı zirveye 3 kıtadan onlarca lider katılacak.

Bugün BRICS Zirvesi'nde yer almak ve üyelik elde etmek küresel çapta önemli bir prestij ve itibar meselesine dönüştü. Peki, BRICS'e bu ilgi ve önem nereden geliyordu; bir bakalım. 

2001 yılında dev yatırım merkezi Goldman Sachs'ın Varlıklar Yönetimi bölümünün başkanı Jim O'Neill "gelişmekte olan ekonomiler" ile ilgili oldukça tartışılan bir makale kaleme aldı.

O'Neill bu makalesinde Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin'den bahsetti ve onlara BRIC adını verdi.

O'Neill, BRIC ülkelerinin varlıklarının hızla büyüdüğünü ve gelecekte en zengin G-7 ülkelerini geçeceğini savundu.

Zamanla BRIC yapısı Güney Afrika'nın katılımı ile BRICS'e dönüştü ve bugün İran, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve Etiyopya'nın (Suudi Arabistan beklemede) katılımının gerçekleştiği BRICS Plus ortaya çıktı.

Dahası dünyanın dört bir tarafından onlarca ülke üyelik için resmi başvuru da bulunuyor. 

Ekonomik güç ve cazibe

Küresel GSYH'nin yüzde 26'sına, dünya ticaretinin yüzde 20'sine BRICS ülkeleri hâkimdir.

Dünya döviz rezervlerinin yüzde 50'ye yakını yine bu ülkelerin elindedir. Fortune Global 500 şirketler listesindeki 500 şirketin 3'te biri BRICS ülkelerine aittir.

BRICS ülkeleri satın alma paritesine göre G-7 ülkelerini çoktan geride bıraktı.

1995 yılında Küresel Gayri Safi Milli Hâsıla içinde BRICS ülkelerinin payı yüzde 16,9 iken G-7 ülkeleri yüzde 44,9'du. 2023 yılında ise BRICS payı yüzde 32,1 iken G-7'nin payı yüzde 29,9'a geriledi.

Bu süreçte G-7 dünyanın en borçlu yapısı olduğu gibi artık bir tüketim topluluğuna dönüştü. Oysa BRICS bir üretim topluluğu seviyesine yükseldi.

Dünya sanayi üretiminin üçte birini ve tarımsal üretimin yarısını yapan BRICS ülkeleri küresel üretim ve erzak deposuna dönüştü.

Bunun yanında iktisadi hamleleri, siyasi istikrarı, geniş orta sınıfı, evrensele yakın okuma-yazma oranı, modern altyapıları, teknolojik ilerlemeleri, büyük sermaye rezervleri, artan ihracat ve ticaret fazlası ile çok yönlü imalat sektörü BRICS'in en güçlü yönleri oldu.

Küresel maden rezervlerinin yüzde 60'ına sahip olan BRICS, nadir toprak elementlerinin rezervinde ve üretiminde en büyük güçtür.

Dünya nadir toprak elementlerinin üretiminde başta Çin olmak üzere sıra ile Brezilya, Vietnam, Rusya ve Hindistan geliyor.

Nitekim yerküremizde nadir toprak elementleri olarak bilinen 17 adet element bulunuyor.

Bu elementler teknolojiden, askeri endüstriye, sağlıktan, uydulara kadar birçok alanda kritik rol oynuyor.

Ayrıca BRICS ülkeleri enerji alanında üretim ve tüketimde stratejik ve kritik güçledir.

BRICS ülkeleri teknoloji malları üretimi konusunda söz sahibi olurken rekabet güçleri de her geçen yıl artış gösterdi.

Bugün Çin, dünyanın fabrikası; Rusya, dünyanın enerji istasyonu; Hindistan, dünyanın destek ofisi ve Brezilya dünyanın çiftliği durumundadır. 

Brezilya ve Rusya hammadde deposu iken Hindistan ve Çin üretim merkezidir. BRICS ülkelerinin döviz rezervleri 2000 yılında 500 milyar doları bulmazken 2021'de 5 bin trilyon doları geçerek dünya döviz rezervlerinin neredeyse yüzde 50'si ellerindeydi (Çin 3 bin 588, Hindistan 643, Rusya 618, Brezilya 370 milyar dolar, Güney Afrika 60 milyar dolar).

Sonuçta döviz rezervinin bu kadar yüksek olması güçlü bir ekonomiye işaret ederken savaşlara ve krizlere karşı büyük bir koz olarak algılanmaktadır.

Ayrıca ABD'nin doları silah olarak kullanmasının da önüne geçilmektedir. Bununla birlikte BRICS üyesi ülkeler dedolarizasyon sürecinin başını çekmektedir.

Ulusal paralarla ticarette BRICS ülkeleri önemli mesafe kat etti. Yükselen güçler, çeşitlendirilmiş ve daha öngörülebilir bir para sistemi oluşturulmasında en güçlü oyunculardır. 

BRICS'i cazibeli kılan etkenler arasında, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası gibi kuruluşlara alternatifler oluşturma potansiyeli taşımasıdır.

Hâlihazırda, BRICS ülkelerinin ortaklaşa kurduğu Yeni Kalkınma Bankası (NDB) Şanghay'da 2015 yılından bu yana faaliyetini sürdürüyor.

BRICS Yeni Kalkınma Bankası içerisinde BRICS üyesi olmayan ülkelerde var. Son üye 2024 yılında Afrika'dan Cezayir oldu.

BRICS Yeni Kalkınma Bankasına ise 30'dan fazla ülke üyelik başvurusunda bulundu. 2015'te kurulan bu banka onlarca ülkeye 100'den fazla projeye 35 milyar dolar harcadı.

BRICS Zirvesinde alınan kararlar çerçevesinde Yeni Kalkınma Bankası artık Çin para birimi yuan dışında Hindistan para birimi rupi ve Brezilya para birimi real olarak da kredi verebilecek. 

Askeri güç ve cazibe

Stockholm Barış ve Araştırma Enstitüsü (SIPRI) askeri harcama verilerine baktığımızda en çok harcama yapan ilk 5 ülkeden 3'ü Çin, Hindistan, Rusya gibi BRICS ülkeleridir.

Dünyaca ünlü askeri istatistik sitesi Global Fire Power yayınladığı dünyanın en güçlü silahlı kuvvetleri listesinde 1. sıradaki ABD silahlı kuvvetlerinden hemen sonra 2. Rusya 3. Çin ve 4. Hindistan şeklinde sıralanmaktadır.

Brezilya ise Latin Amerika'nın en büyük ve en güçlü ordusuna sahiptir. ABD ile aralarındaki askeri güç farkını azaltmaya çalışıyorlar.

Özellikle Brezilya, Çin, Hindistan ve Rusya silah alımlarını hızlandırdığı gibi ordularını hızla modernize etmektedirler.

BRICS ülkeleri küresel ateş gücü içerisinde ABD'den sonra en etkili askeri güçlerdir. Dahası her geçen gün askeri kapasitelerini hızla artırmaktadırlar.

BRICS ülkelerinden Çin, Rusya ve Hindistan nükleer silahlara da sahiptir. Küresel silah transferlerinde bu ülkeler gittikçe alanlarını genişletiyor.

Çin, Rusya, Hindistan ve Brezilya savunma sanayinde dünyadaki yeni yükselen üretici güçlerdir.

Çin ve Rusya Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 5 daimî æüyesinden ikisidir.

Hindistan ve Brezilya da güvenlik konseyinin daimi üyeliği desteklenen iki ülkesidir.

Hatta yarın BM Güvenlik Konseyi genişletilmesi kararı alındığında kapıları çalınacak ilk iki aktördür. 

Kültürel güç ve cazibe

BRICS kesinlikle sadece siyasal ve ekonomik bir yapı değildir.

Yoğunlaştığı konuları politika ve ekonomi ile sınırlamak en büyük hatadır.

BRICS oluşumu kültürel ve medeniyetsel iletişimi ve diyaloğu teşvik eden bir mekanizmadır.

BRICS yapısı gençlik örgütlenmelerini, sivil toplum kuruluşlarını ve iş çevrelerini bir araya getiriyor.

Üniversiteler ağı hızla inşa ediliyor. BRICS ülkeleri gençlik zirveleri, film festivalleri, genç diplomatlar formu ve U-17 Futbol Turnuvası gibi etkinliklerde aralarındaki etkileşimi, güveni ve anlayışı toplumsal tabana yayma hedefindedirler.

Dünyadaki en farklı ülkelerin, medeniyetlerin ve insanların ortak noktada buluşabileceğini gösteren dünyaya umut aşılayan bir oluşumdur.

Hâlâ iş birliği için ortak hedeflere birlikte yürüyebilecek bir hayali taşımaktadır.
 

BRICS, zengin çeşitliliği ile değerlerin hayat bulduğu ortak menfaatler ve ortak vizyon üzerine kurulu bir mekanizmadır. 

Son 20 yılda gösterilen bu ilerleme ve gelişme sonucu BRICS ülkeleri dev spor organizasyonlarına ev sahipliği yaptı.

2008 Çin'de Pekin Yaz Olimpiyat Oyunları, 2010 Hindistan'da İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları, 2010 Güney Afrika'da FIFA Dünya Kupası, 2014 Rusya'da Soçi Kış Olimpiyat Oyunları, 2014 Brezilya'da FIFA Dünya Kupası, 2016 Brezilya'da Rio Yaz Olimpiyat Oyunları, 2018 Rusya'da FIFA Dünya Kupası, 2022 Çin'de Pekin Kış Olimpiyat Oyunları ve 2022 Brezilya'da Caxias Do Sul İşitme Engelliler Olimpiyat Oyunları düzenlendi.

Bu küresel spor organizasyonlarının bu ülkelerde düzenlenmesi artan ekonomik ve siyasi güçlerinin yanında güven veren, sorumluluk alan ve dünyaya katkı sağlayan ülkeler olmalarından kaynaklanmaktadır.

Tabii bu dev organizasyonlarla birlikte bu BRICS ülkeleri itibarlarını daha da güçlendirdiler.

Böylece ABD ve Batılı ülkelerin tekelinde olan spor organizasyonlarında Batı dışı güçlerin söz sahibi olması sağlanmış ve küresel politikalarda görünürlükleri ve etkileri de artmıştır. 

Çin, Rusya, Hindistan ve Brezilya dörtlüsünün nüfusu dünyanın yaklaşık yarısını oluşturmaktadır.

Bu nüfus gücüne sahip ülkelerin ekonomik gelişimi yanında bu ulusların tüm tercihleri dünyayı silahlardan daha çok etkileyecektir.

Bizi her alanda etkileyecek bu değişim bu medeniyetlerin hareketlerine bağlı olacaktır.

BRICS oluşumu Asya'dan Latin Amerika'ya ve Afrika'ya uzanan dünyanın çok taraflı, çok medeniyetli, çok dinli, çok kültürlü en büyük ile en çeşitli yapısıdır.

BRICS ülkeleri kendi aralarında ekonomik, ticari, askeri, tarımsal, sağlık, güvenlik, bilim ve teknoloji alanında sıkı bir iş birliği içindedir.

ABD ve Batılı ülkelerin tüm oyunlarına rağmen BRICS hâlâ birliğini korumaktadır.

Önce Hindistan kopartılmak istendi. Sonrasında ise Brezilya'nın kopması için çabalayan batılılar bugün hayal kırıklığı yaşadı.

Hayal kırıklığının etkisi ile BRICS ülkelerine karşı ABD ve AB daha meydan okuyucu bir tutum takındı.

BRICS yapısı farklı coğrafyaları, farklı kültürleri, farklı dinleri ve farklı ulusları barındırmasına rağmen bu ülkeleri ortak amaç ve hedeflerde buluşturmayı başarmış bir güçtür.

Çin'in yükselişi, Rusya'nın geri dönüşü, Hindistan'ın potansiyeli ve Brezilya'nın kapasitesi geleceği belirleyecek en önemli 4 yapı taşıdır.

Stratejik özerklik konusunda yükselen güçlerin baskılarını ve etkilerini artıran bir süreçte olduğu unutulmamalıdır.

Son olarak BRICS'in gücünün ve cazibesinin her geçen gün artmasının ana sebebi alternatif dünyalar inşa edebilmesidir.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.