Mısır…

Asırlar boyu halkı yabancı iktidarlar tarafından yönetildi.

Bir zamanlar Şii ekolünün merkeziyken Çerkesler iktidarında İslam halifesinin himaye edildiği bir coğrafyaya dönüşecekti.

"Gazi" unvanına sahip Türkler, Bizans ile mücadelesini tamamlayıp Batı'ya doğru genişlerken İslam âleminin en saygın konumuna sahip stratejik coğrafya hala Mısır'dı.

Mısır'ı elinde bulunduran Memlûkler (Çerkesler) geçmişte Moğollara karşı Türkleri ve aynı yıkımdan Abbasi halifesini korumuş olmaları nedeniyle Osmanlıları siyaseten kendilerine rakip olarak dahi görmüyorlardı. 

Binaenaleyh, "Ümmü'l Dünya" yani bereketin diyarı olarak tanımlanan Mısır, kutsal emanetlerin Çerkeslerce buraya taşınmış olmasından ötürü İslam âleminin manevi ülkesi konumundaydı. 

Bu haklı gurur, Mısırlı yöneticilerinin/elitlerinin tavır ve davranışlarına da sirayet etmişti.

Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde naklettiği bir hikâyecik vaziyeti izhar etmekteydi: 

– Ey birader ne diyardansın?

Arif herif-i zarif, 'Mısırlıyam' demiş.

– Mısır'ın hangi mahallesindensin? 

Herif, 'Bağdat mahallesindenim' demiş.

– Ey zarif herif, Bağdat ile Mısır'ın mabeyni çölden üç aylık yoldur. Bu ne cevap veriştir.

– Mısır dediğin dünyadır. Belki Mısır, Ümmü'l Dünyadır.

Eyvliya Çelebi,
Seyahatname 10. Cilt)

Osmanlı aydınlarının hâkimiyetten önce Mısır hakkında sayısız risale, vakayiname ve sözlük yazarak Mısır tarihine alaka göstermeleri esasen bu coğrafyaya duydukları saygınlığı ortaya koymaktaydı; ama bu ilgi Osmanlı hâkimiyetinde bıçak gibi kesilecekti. 

Osmanlı hâkimiyetinde Mısır'da üç önemli aktör söz konusuydu: Türkler, Çerkesler ve yerel unsurlar olarak kabul edeceğimiz Araplar.

Çerkesler, kendi iktidar döneminde yönetim ve orduyu ellerinde bulundurmuş; ama ilmi sahayı ve ticari hayatı Araplara bırakmıştı.

Ayrıca coğrafyadaki varlıklarını meşru bir zemine oturtmak için başta dini günler (Mevlitler, bayramlar vs.) olmak üzere birçok tarihte şatafatlı şenlikler ve eğlenceler tertip ediyorlardı.

Bu yolla bir propaganda izliyor, fakir Arap halkının öfkesini üzerlerine çekmemeye çalışıyorlardı. 

Osmanlı hâkimiyetinin ilk zamanlarında yerel halkın çoğu zaman Çerkeslerle birlikte hareket ettiği gerçeği dikkate alındığında Memlûklerin bu tarz-ı siyasette başarı olduklarını söylemek mümkündür.

Öte yandan halkın bilhassa dindar kesimi, Osmanlı Devleti, Batı'da Haçlılarla cihat ederken Çerkeslerin İslam'ı dini şenliklere indirgemesinden son derece rahatsızdı.

"Türk Sultanı gaza ediyor, oysa Çerkes Sultanı Gavri Mısır'da varlığını korumak için şenlik tertipliyor" anlayışı Türk propagandasının güçlü bir şekilde yayılmasına neden olacaktı.

3 aktörün birbirlerine karşı izledikleri siyaset de son derece önemliydi.

Çerkesler (Memlûkler) yerel Araplar ile çoğu zaman "Efendi-köle" ilişkisine dayanan bir hiyerarşi düzeni kurmuştu. 

Oysa Osmanlılar ile beraber bu düzen değişecekti. 

Çerkesler başlarda Osmanlı'yı kendilerine rakip gördükleri için Türklerin, Araplarla Çerkesleri eşit gören siyasi anlayışından son derece rahatsız olmuşlardı. 

Memlûkler hayranı meşhur tarihçi Ibn İyas bu durumdan rahatsız olanlardı ve Çerkesleri Araplardan ayırmak için "Evlad'ün Nas" tanımını kullanıyordu. 

Osmanlılar ise bu noktada yerel Arapların ezilmesinin önüne geçmek için "Mısırlı" kimliğini inşa edecekti. 

"Mısırlı" kazanılan bir unvandı. Eğer ki yerel halktan birisi okur ve devlet bürokrasisinde ilerlerse bu payeye nail oluyordu.

Hatta Türkçe öğrenenlerin içinde İstanbul, Anadolu ve Rumeli'de önemli görevlere getirilenlerin de olması Arap elitlerin bu uygulamayı bir 'fırsat eşitliği' olarak görmesine neden oldu. 

Top icat oldu mertlik bozuldu

Çerkesler, Osmanlı'ya olan öfkelerini uzun süre üzerlerinden atamadı.

Onlara göre evvela Türkler mertçe savaşmamıştı. Müslüman bir halka gâvurun silah ve topları ile saldırarak namertçe savaşmıştı.

Ayrıca Türklerin özel günlere karşı lakayt tavrı; israfa karşı tedbir değil, Türklerin kişiliklerindeki renksiz tavırlarından kaynaklandığına inanıyorlardı.

Evliya Çelebi ise Çerkeslerin bu tavrına şedit bir itiraz yükseltir.

Arap halkı sefalet içinde yaşarken bir avuç yöneticinin bu debdebeye tevessül etmesini şu veciz sözlerle eleştirecekti:

– Amma garabet odur ki Mısır'ın kevakibi (halden bilmez) Zühre'ye mensubudur; halkı sürur şadumana (eğlenceye şenliğe) bahane isterler (Age).

Osmanlılar bu sistemi israf görür ve başını Yahudilerin çektiği maliye memurlarını bölge ekonomisini düzeltmekle görevlendirir.

Vergiler artırılır ve ekonominin üzerine inşa edildiği şenlikler bütünüyle yasaklanır.

Bu durum hem Çerkeslerin hem de Arapların tepkisine neden olur.

Evliya Çelebi de bu arızaların merkezinde habis niyetli davranışları olan Yahudilerin suçlu olduğuna inanır:

(Osmanlı) birer Yahudi sarraf verip vilayetlerinde hizmet ederler amma cem'i zamanda Yahudiler muhil-i şeytanda bahtek melundurlar (Age).

Osmanlı bölgede Çerkeslerin kıyafetlerini, isimlerini ve adetlerini yasakladı ve Arapların önünü açtı.

Çerkesler, Arapların hızla yükselişini geç de olsa fark etti ve mücadeleyi bir kenara bırakıp bilhassa ordu içerisinde yer edinmeye gayret etti.

Çerkesler her ne kadar gururları kırık ve mağlubiyetin verdiği öfke ile dolu olsalar da Osmanlılar "Mısırlılar"dan beklediği cevheri bulamamışlardı. 

Türkler ile Çerkesleri karşı karşıya getiren başka bir unsur daha söz konusuydu.

Türkler Hanefi, Çerkesler ise Şafi ekolüne mensuptu. Basit bir ayrıntı gibi dursa da Hanefi ekolünün "Halife Kureyşli olmalı" yargını reddetmesi gerilimi artıran bir hadiseydi.

Sahada yeni bir aktör: Napolyon Bonapart

1799 yılına gelindiğinde Mısır'da denklemi bozacak yeni bir oyuncu oyuna dâhil oldu: Napolyon Bonapart.

Napolyon kısa sürede Türk-Çerkes-Mısırlı gerilimini iyi okuyarak Çerkesleri şeytanlaştırdı ve bölgede kendisine meşruiyet alanı açmaya çalıştı. 

Memlûklerin (Çerkeslerin) Mısır'ı çiftliklerine çevirdiğini iddia eden Napolyon İstanbul'da bulunan Padişahın dostu olduğunu iddia edecekti: 

Maksadımız Padişaha asi olan Memlûkleri ezmektir.

Avcının güvercini avlamak için serpiştirdiği ekmek taneleri merhametinden değildi.

Nitekim bahsi geçen unsurların hiçbirisi bu siyasete iltifat etmeyecekti.

Napolyon'u bölgeden söküp atacak ittifak kısa sürede kurulacaktı. 

Yafa ve Gazze bölgesine kadar ilerleyen Napolyon, Akka kalesinden sökülüp atılınca Mısır çöllerine kadar çekilecek ve burada adeta mahkûm olacaktı. 

Eski bir Arap sözü Napolyon karşısında Türk-Çerkes ve Arap ittifakı karşısında mücessem şekilde ete kemiğe bürünmüştü:

Ben (Araplar) kardeşime (Türkler) karşı,
Ben (Araplar) ve kardeşim (Türkler) ise kuzenime (Çerkesler) karşı,
Ben (Araplar), kardeşim (Türkler) ve kuzenim (Çerkesler) 
Tüm düşmana (Napolyon) karşı.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  30 Aralık 2024 - Yer fıstığı çiftçisi olan eski ABD Başkanı Jimmy Carter'ın onuruna ABD'nin Georgia eyaletindeki Plains kentinde dikilen yer fıstığı heykeli. Kâr amacı gütmeyen vakfı yaptığı açıklamada, Georgia kırsalındaki mütevazı geçmişinden 1977'den 1981'e kadar ulusa liderlik eden 100 yaşındaki eski ABD başkanı ve Nobel barış ödüllü Jimmy Carter'ın öldüğünü duyurdu. Bir asrı geride bırakarak en uzun yaşayan ABD Başkanı olan Carter, bir yıldan fazla bir süredir kendi evinde bakım görüyordu. Koltuktaki son günlerini geçiren ABD Başkanı Joe Biden, Carter'ın karakteri, cesareti ve merhametiyle tanınan bir lider olduğunu savunarak "9 Ocak 2025’i ABD genelinde Ulusal Yas Günü ilan ediyorum" dedi (Alex Wroblewski/AFP)

• 2/30

  29 Aralık 2024 - Güney Kore'nin başkenti Seul'de halk, Muan Havalimanı'nda meydana gelen uçak kazasının yayınını izliyor. Asya ülkesinin güneyindeki havalimanına iniş yapan Boeing 737-800 tipi Jeju Air uçağı bilinmeyen bir nedenle pistten çıkarak duvara çarptı. 175 yolcu ve 6 mürettebat olmak üzere 181 kişinin bulunduğu alev alan uçaktan sadece iki kişi sağ çıktı. Yaralanan iki uçuş görevlisi hastaneye kaldırıldı. Uçağın Tayland'dan kalktığı ve çoğunlukla Noel tatilinden dönenleri taşıdığı bildirildi. Kaza nedeniyle ülkede 7 gün ulusal yas ilan edildi (Jung Yeon-Je/AFP

• 3/30

  28 Aralık 2024 - İspanya'nın güneydoğusundaki Ibi kasabasında düzenlenen kış festivalinde, askeri kıyafetler giyen katılımcılar belediye binasının dışında un, yumurta ve havai fişekler kullanarak sahte bir darbe gerçekleştiriyor. Un Savaşları Festivali (Els Enfarinats), İspanya'da şakalarla kutlanan geleneksel Masumlar Günü etkinliklerinin bir parçası (Jaime Reina/AFP)

• 4/30

  27 Aralık 2024 - Güney Kore'nin başkenti Seul'de, Ulusal Meclis Başkanı Woo Won Shik, vekaleten Devlet Başkanı olan Han Duck-soo'nun azledilmesi için düzenlenen genel kurulda konuşuyor. Han Duck-soo, Devlet Başkanı Yoon'un 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişimi nedeniyle görevden alınmasının ardından başkanlığı geçici süreliğine devralmıştı. İktidardaki Halkın Gücü Partisi milletvekillerinin protestolarına rağmen Ulusal Meclis'te yapılan oylama sonucunda ülke tarihinde ilk kez bir başkan vekili görevden alındı (Ahn Young-joon/AP)

• 5/30

  26 Aralık 2024 - Taliban güvenlik personeli, Paktika vilayetinin doğusundaki Barmal ilçesinde Pakistan tarafından düzenlenen hava saldırılarından iki gün sonra hasar görmüş bir aracı inceliyor. Taliban hükümeti 25 Aralık'ta yaptığı açıklamada Pakistan'ın Afganistan'ın doğusundaki bir sınır bölgesinde düzenlediği hava saldırılarında 46 sivilin öldüğünü belirtirken Pakistanlı bir güvenlik yetkilisi bombardımanın "teröristlerin saklandığı yerleri" hedef aldığını söyledi. (Ahmad Sahel Arman/AFP)

• 6/30

  25 Aralık 2024 - Devlet Acil Durum Servisi'nden bir kurtarma görevlisi, Rusya'nın Harkiv'e yönelik drone saldırısının ardından bir konutta çıkan yangını söndürmeye çalışıyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski savaştan zarar gören ülkesinin elektrik şebekesine Noel günü 170'den fazla füze ve drone fırlatarak bir kişinin ölümüne ve yaygın elektrik kesintilerine neden olan Rusya'nın "insanlık dışı" saldırısını kınadı. Ülke sabah 5:30'da hava saldırısı alarmıyla uyandı ve kısa süre sonra hava kuvvetleri, Rusya'nın Karadeniz'den Kalibr seyir füzeleri fırlattığını bildirdi (Sergey Bobok/AFP)

• 7/30

  24 Aralık 2024 - Panama'nın başkenti Panama'da polis ABD Büyükelçiliği önünde düzenlenen protestoda göstericiler tarafından yerleştirilen seçilmiş ABD Başkanı Donald Trump'ın resminin önünde nöbet tutuyor. Panama Cumhurbaşkanı Jose Raul Mulino, Donald Trump'ın insan yapımı su yolunu geri alma tehdidinin ardından 23 Aralık'ta ülkenin eski liderleriyle birlikte imzaladığı bir bildiride Panama Kanalı'nın statüsünün müzakere edilemez olduğunu söyledi. Trump, "Donanmamız ve ticaretimiz çok haksız ve adaletsiz bir şekilde muamele görüyor. Her yerde olduğu gibi Panama Kanalı'nda da kazıklanıyoruz" demiş ve kanalın ABD'ye iade edilebileceğini öne sürmüştü (Arnulfo Franco/AFP)

• 8/30

  23 Aralık 2024 - Mozambik'te protestocular başkent Maputo'da yanan bir barikatın yanında toplanıyor. Hile iddialarının haftalarca süren ölümcül sokak çatışmalarını tetiklemesinin ardından ülkenin en yüksek mahkemesi, iktidar partisinin tartışmalı ekim seçimindeki zaferini onayladı. Kararın ardından muhalefetin ayaklanma tehdidinde bulunması sonrası Güney Afrika ülkesinde daha fazla şiddet olayının patlak vermesinden endişe ediliyor (Amilton Neves/AFP)

• 9/30

  22 Aralık 2024 - Filistinliler, İsrail'in Gazze'deki El-Jalaa Caddesi'ne düzenlediği saldırıda isabet alan sivil aracı inceliyor. Gazze Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan son güncellemeye göre, İsrail saldırıları son 24 saatte Gazze Şeridi genelinde en az 32 Filistinlinin ölümüne ve 54 kişinin yaralanmasına yol açtı. İsrail güçleri, kuşatma altındaki Kuzey Gazze'de zorlukla faaliyet gösteren Kamal Adwan Hastanesi'nin içindeki ve yakınındakilere tahliye emri verdikten sonra hastaneye saldırı düzenledi (Omar Al-Qattaa/AFP)

• 10/30

  21 Aralık 2024 - Dün akşam Almanya'da en az 5 kişinin ölümüne ve 200 kişinin yaralanmasına yol açan saldırının gerçekleştiği Noel pazarının yakınındaki kilisenin girişine çiçekler bırakılıyor. Ölümcül saldırıda bir kişi aracını pazardaki kalabalığın üzerine sürmüştü. Kiliseye çiçek bırakanlardan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, ülkenin birlik içinde kalması gerektiğini vurgulayarak failin cezasız kalmayacağına söz verdi. Polis, saldırıdan sorumlu olduğunu düşündüğü 50 yaşındaki Suudi Arabistanlı bir doktoru gözaltına aldı (Michael Probst/AP)

• 11/30

  20 Aralık 2024 - Tayvan'da ana muhalefetteki Çin Milliyetçi Partisi (Komintang) milletvekilleri (beyaz giyenler) parlamentoya girmeye çalışıyor. Demokratik İlerleme Partisi'nden (DPP) çok sayıda milletvekili, perşembe gecesi parlamentoyu basarak tartışmalı tasarıların geçmesini önlemek için Yasama Yuanı'na girişleri engellemiş ve içeride barikat kurmuştu. Sözkonusu yasa tasarıları arasında seçilmiş yetkililerin görevden alınma koşullarının sıkılaştırılması için planlanan bir değişiklik de yer alıyor (I-Hwa Cheng/AFP)

• 12/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 13/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 14/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 15/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 16/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 17/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 18/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 19/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 20/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 21/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 22/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 23/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 24/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 25/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 26/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 27/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 28/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 29/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 30/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

Mısır halkı mütemadiyen Arap dışı unsurlarla yönetildi.

Bir Arap şairinin ifadesiyle "Nil'in suyundan içip Firavunlaştılar" ama Mısır halkı iktidarını yavaş yavaş tahkim etmeye başladığında Arap saraylarında hassa orduları Çerkeslerden kuruldu ve Arap ulusallaşmasına kadar önemli komutanlıklara Çerkesler getirildi.

Bu uygulama kimi Arap tarihçileri tarafından bir İngiliz siyaseti olarak değerlendirilse de kendine meşruiyet alanı sağlamak isteyen Mısırlı ilk Arap krallar bunu tarihe karşı bir hürmetkârlık örneği olarak değerlendirecekti. 

Çerkes liderler

Çerkesler, Mısır'a esasen Selahaddin Eyyubi ile yerleşmeye başlamışlardı. 

Selahaddin'in ordusundaki generallerden Emir Fahrettin zaferlerde önemli bir paya sahipti.

Çerkesler, Selahaddin Eyyubi'nin vefatına kadar Eyyubilere sadık kaldılar.

Kudüs Fatih'i sahneden çekilince bir başka Çerkes olan Emir Çerkes; Kahire ve Şam'ın en güçlü ismine dönüştü.

Eyyubiler ilerleyen süreçte zayıflayınca Çerkesler, Kürtlerle yolunu ayırıp Emir Aybey'in idaresinde toplandı.

Haçlıları, Ortadoğu'dan tamamen silip atan 1291 itibariyle Çerkesler oldu.

Nil'in yeni efendileri, Sultan Kutuz iktidarında ise tüm İslam alemini yerle yeksan eden Moğollara ağır bir bedel ödetmişti.

Moğolların önce Filistin'e ardından da Mekke'ye girip talan etme planına engel oldu.

Cengiz Han'ın torunlarından Mengu Timur'un bölgeyi yakıp yıkan ordusunu yine bir Çerkes komutan Seyfeddin Kalâvûn el-Elfi el-Mansûr tarafından durdurulacaktı.

1303 yılında Kazan Han'ın ordusunu bir İslam beldesi olan Şam'dan söküp atan Çerkesler olacaktı.

Melikü'z-zahir Seyfeddin El-Osmani El-Yelboğavî Berkuk iktidara geldiğinde Mısır iktidarını tamamen Çerkeslere vererek Türk ve Kürtleri idareden uzaklaştırdı. 

Oysa bu hata, Türkmenler ve Kürtleri Osmanlıya yakınlaştıracak ve Memluklerin de bir noktada sonu olacaktı. 

Yine de 15'inci yüzyılda Çerkesler, İslam dünyasının en güçlü devleti idi. 

Bilhassa Emir İnal döneminde Kıbrıs'ın fethi gibi parlak zaferler elde edilecekti.

Çerkesler, Cemal Abdunnnasır darbesine kadar Mısır iktidarında her daim yer aldı.

Hatta Kral Faruk, Prensesi Osmanlı'nın kudretli Çerkes paşalarından Deli Fuat Paşa'nın oğlu Hulusi Tugay Fuat ile evlendirmişti.

Hulusi Tugay Fuat, Nasır'ın gözünün içine bakarak "Mısır'ı Mahvettin!" diyerek Türkiye-Mısır arasında diplomatik krize neden olan kişiydi.

Nasır, iktidarı döneminde Türkiye'den resmi bir özür gelmediği için yıllarca temas dahi kurmayacaktı.

Yine Kral Fuat da bir başka Çerkes olan Çerkes Ethem'i Mısır Sarayının baş muhafızı yapmak istemişti; çünkü Mısır sarayında neredeyse kral hariç herkes Çerkes'ti. 

Oysa Çerkes Ethem, Mısır yönetiminin iplerinin İngilizlerde olduğunu hatıratlarında belirterek Çerkesleri İngilizlerin oyuncağı yapmayacağını belirterek belki de Mısır'ın ordusunun başına geçme fırsatını reddederek Ürdün'e göçecekti.

Velhasıl, Kudüs'ün muhafazası başta olmak üzere Şam'dan Anadolu'ya kadar uzanan bir coğrafyada ayağına taş değen her Müslüman toplumun imdadına yetişmeye çalışan Nil'in efendileri Çerkesler ne İsa'ya ne de Musa'ya yaranamadan sessizce tarih sahnesinden çekildiler... 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.