Türkiye ekonomisi ve istihdamının temel dinamiklerinden inşaat sektörü, istihdam potansiyeli ve alt sektörlere yarattığı talep ile ekonomiyi önemli ölçüde etkiliyor.
Artan maliyetler demir, çimento, hazır beton, kereste, sac, bakır, boya gibi en temel inşaat malzemesi fiyatlarındaki yüksek artışlar, sektörü yeni yatırımlara yönelmede ve malzeme temin etmede zorluyor. Konut fiyatlarına yansıyan fiyatlar alım gücünü düşürüyor.
İnşaat malzemelerinin ağırlıklı olarak yurt dışına gönderilmesi, ihracata gitmesi ihracat yapan tedarikçi ve üretici firmaların yurt içine verdikleri malzeme miktarında artışa neden olduğu belirtiliyor ve bu yaklaşım eleştiriliyor.
İhracata olan bu yönelim, iç piyasada ürün tedarikini zorlaştırıyor mu?
Türkiye İMSAD Yönetim Kurulu Başkanı Tayfun Küçükoğlu'ndan hem sorumunuzun yanıtını aldık hem de inşaat malzemeleri sektörünün genel durumunu konuştuk.
- İnşaat malzemeleri sektöründe pandemi nedeniyle bir daralma yaşandı mı? Daralma salgın öncesinde başlamış mıydı?
Türk inşaat malzemesi sanayisi, olağanüstü pandemi döneminde gösterdiği yüksek performans ile ön plana çıktı. Bu süreçte tüketici talebinin arttığı ürünleri karşılamaktaki yüksek performansımız, gelecekte sanayimiz adına cesaretimizi ve hedeflerimizi büyütecek güce sahip olduğumuzu gösterdi.
2020 yılında inşaat malzemeleri sanayi üretimimiz yüzde 9,1 büyüdü. Süreçte 3 temel unsur esas alındı. Bunlardan ilki çalışanlarımızın, bayilerimizin ve çevremizin sağlığını korumak iken ikinci unsur rekabetçi gücümüzü korumak, üçüncü unsur ise pandemi ile ülkemizin artan öneminden güç almak oldu.
Pandemi sürecinde ciddi bir testten geçen sektörümüzün odaklandığı alanların başında ihracat geldi. İnşaat malzemeleri sanayisinde özellikle satış kanallarını çeşitlendiren firmalar, kapanan ve açılan pazarları hızlı ve etkin bir şekilde yönetti.
2020 yılında 282,5 milyon ton üretim yapan inşaat malzemeleri sanayisi, ülkemizde otomotiv, tekstil ve hazır giyimden sonra en yüksek ihracat yapan üçüncü sektör konumunda yer alıyor. Türkiye'nin toplam ihracatının miktar olarak neredeyse üçte birini, inşaat malzemeleri sanayisi gerçekleştiriyor.
Hatta 2020 yılında sektörümüz miktar bazında tüm zamanların en yüksek yıllık ihracatını gerçekleştirerek yeni bir rekora imza attı. 2020 yılında inşaat malzemeleri ihracatı miktar olarak yüzde 16,2 arttı.
2019 yılında 51,6 milyon ton olan ihracat 2020 yılında 59,96 milyon tona yükseldi. Verilerde, özellikle çimento ihracatındaki artışın toplam miktar artışında etkili olduğunu görüyoruz.
2020 yılında pandemiye rağmen hem üretimde hem de yurtdışına gönderdiğimiz malzeme miktarında artış yaşadık. 2020 yılı ihracatımız değer olarak 21,16 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
İnşaat malzemeleri sanayisinin ortalama yıllık ihracat birim fiyatı ise 2019 yılında 0,41 dolar/kg iken 2020 yılında 0,35 dolar/kg'a geriledi. Bu gerilemede salgın ve pazar koşullarının ortalama ihracat birim fiyatları üzerinde yarattığı aşağı yönlü baskı etkili oldu.
Ancak tabii ki ihracatımızı miktar olarak artırırken birim fiyat değişimlerini de göz ardı etmemeliyiz. Hedefimiz miktar artışındaki performansımızın ortalama birim fiyatlara da yansıması olmalıdır. Böylece değer olarak geçtiğimiz yılların üzerine rahatlıkla çıkabiliriz.
- İnşaat sektöründe istihdam edilen insan sayısında son durum nedir? Pandemide istihdam kayıpları yaşandı mı? Yaşandıysa istihdamda toparlanmanın, eski rakamlara ulaşmanın ne zaman gerçekleşebileceğini söyleyebiliriz?
Salgının çalışma hayatı üzerindeki olumsuz etkileri inşaat sektöründeki istihdamı da sınırladı. İnşaat sektöründe 2020 yılında sınırlı bir düşüş gösteren ortalama istihdam 12 bin kişi azalarak 1,54 milyon kişiye indi.
İnşaat sektörünün toplam istihdam içindeki payı ise diğer sektörlerde yaşanan daha yüksek istihdam kayıpları nedeniyle yüzde 5,5'ten yüzde 5,7'ye yükseldi.
Pandemi sonrası tüm sektörlerle birlikte inşaat sektöründe yaşanan toparlanma ile birlikte istihdamın kademeli bir şekilde artmasını bekliyoruz.
- İnşaat malzemeleri ihracatında mayıs ayı itibarıyla son 12 aylık performans 24 milyar 730 milyon dolar olarak gerçekleşti. İhracata olan bu yönelme, iç piyasada ürün tedariğini zorlaştırıyor mu? Bu durum ev fiyatlarını artırıyor mu?
İnşaat malzemeleri sanayisi, pazarlardaki iyileşme ve canlanma beklentisi ile yüksek bir ihracat performansı gösterdi. Dış pazarlarda artan talebin yıl sonuna kadar sürmesini bekliyoruz.
2021 yılı mayıs ayı itibarıyla yıllık veya son 12 aylık inşaat malzemeleri ihracatı değer olarak 24,73 milyar dolar ve miktar olarak 63,3 milyon ton ile son dönemlerin en yüksek seviyesine çıktı.
2,46 milyar dolar seviyesinde ihracat yapılan 2021 yılı mayıs ayında; değer olarak, endeksin ölçülmeye başlandığı 2013 yılı ağustos ayından bu yana en yüksek ikinci aylık ihracat yapıldı.
Son üç aylık ihracat ise miktar olarak 17,6 milyon ton, değer olarak 7,44 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
Türkiye'de inşaat malzemeleri sanayisinin toplam üretim kapasitesi o kadar yüksek ki, ürünlerimiz iç pazara da dış pazara da yetiyor. Dolayısıyla iç pazarda ürün tedariki konusunda bir sorun yaşanmayacağına inanıyoruz.
- İnşaat sektöründe arz talep dengesinin bozulduğunu söylemek mümkün mü?
Konut fiyatlarındaki değişim, arz ve talep dengesinin yanı sıra rekabet koşullarına göre de farklılıklar gösteriyor. 2020 yılında yaşanan salgının yarattığı koşulların da bu farklılaşmada önemli rol oynadığını söyleyebiliriz.
- Türkiye, en çok hangi inşaat malzemelerini ihraç ediyor? Tüm inşaat malzemelerinin ihracattan iyi bir pay aldığını söylemek mümkün mü yoksa belli başlı ürünlere mi talep oluyor?
Ağırlıklı taşa-toprağa dayalı, kendi maden yataklarımızdan elde edilen madenlerin işlendiği inşaat malzemeleri sanayisinde, 2020 yılında miktar olarak en yüksek ihracat artışı mineral ürünlerde yaşandı.
Cam, seramik, çimento, hazır beton, alçı, kireç, tuğla, ateşli tuğla, doğal taşlardan mermer, traverten, granit gibi çok çeşitli ürünleri kapsayan mineral ürünlerin oranı, yaklaşık 60 milyon tona ulaşan inşaat malzemeleri ihracatının yüzde 72'lik bölümünü oluşturdu. Mineral ürünlerin toplam ihracat içindeki oranı daha önce yüzde 42 seviyesindeydi.
- AB ile ticaret yapan tüm ülkeleri ilgilendiren Yeşil Mutabakat ve sınırda karbon vergisiyle ilgili olarak neler söylemek istersiniz?
AB'nin ticaret ortağı olarak 'Yeşil Mutakabat'a uyum için şimdiden yol haritamızı oluşturmalıyız. Avrupa Komisyonu'nun 'Yeşil Mutabakat' kapsamında enerji, sanayi, ulaşım ve binalarda enerji verimliliğine yönelik önlemleri içeren 'Fit for 55' paketini kabul etmesini ve Türkiye'de 'Yeşil Mutabakat Çalışma Grubu' oluşturulmasını önemli adımlar olarak değerlendiriyoruz.
AB ile ticaret yapan tüm ülkeleri ilgilendiren Yeşil Mutabakat ve sınırda karbon vergisi konusunu artık ülkemizde gündemin en önemli maddelerinden biri olarak görmemiz gerekiyor. Sınırda karbon vergisinin 2026 itibarıyla başlamasının kararlaştırıldığı paketi olumlu değerlendirmeli, AB'nin ticaret ortağı olarak geçiş sürecini iyi yönetmeli, Yeşil Mutabakat'a uyum için şimdiden yol haritamızı oluşturmalıyız.
Söz konusu tarihte başlayacak bu uygulama ile ülkeler, küresel ve bölgesel ticarette AB'nin ticaret ortağı olarak yoluna devam edecek.
Bugün sürdürülebilir kalkınmanın önemli bir halkası olan inşaat malzemesi sanayicileri olarak, orta-uzun vadeli projelere daha fazla önem vererek zamanı iyi ve verimli kullanacağımıza inanıyorum.
Ayrıca Türkiye'de, Cumhurbaşkanlığı'nın 'Yeşil Mutabakat Eylem Planı'na ilişkin genelge yayımlayarak, Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan eylem planının uygulanmasına yönelik Ticaret Bakanlığı ve ilgili diğer bakanlık temsilcilerinin yer aldığı 'Yeşil Mutabakat Çalışma Grubu' oluşturmasıyla sürdürülebilir ekonomik büyüme için önemli bir adım atıldı.
Türkiye inşaat malzemesi sanayisini temsil eden bir çatı kuruluş olarak bu konuda yapılacak çalışmalar için üstümüze düşen sorumlulukları yerine getirmeye ve kamu temsilcilerine, ihtiyaç duyacakları alanlarda her türlü desteği vermeye hazırız.
- Sektörün 2021 yılını nasıl kapatacağını öngörüyorsunuz?
2020 yılı üçüncü çeyreğinde yüzde 17,1, son çeyreğinde yüzde 19, 2021 yılının ilk çeyreğinde ise yüzde 17 büyüyen inşaat malzemeleri sanayisi, son üç çeyrek dönemdir sanayinin ortalama büyümesinin de üzerinde büyüme gösterdi.
2020 yılında salgın nedeniyle meydana gelen sert üretim düşüşü sonrası inşaat malzemeleri sanayisinde, üst üste yüksek bir üretim artışı dönemi yaşandı.
Dış talebin yıl sonuna kadar sürmesi, iç talebin de daha çok katkı vermesi halinde, inşaat malzemeleri sanayisinin 2021 yılını yüzde 20'ye yakın büyüme ile kapatacağına inanıyoruz.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
