Sosyal Güvenlik sistemi belli şartları ve yükümlülükleri yerine getiren vatandaşlarımıza emeklilik hakkı sunduğu gibi, bedenen ve ruhen çalışmaya elverişli olmayan vatandaşlarımıza da emeklilik hakkı sunmaktadır.  

Emeklilikle ilgili doğru bilinen en büyük yanlış, malulen emeklilik için gereken şartlarıdır. 

Bu yazınımızda malulen emeklilik şartlarını ve malulen emekli olanların dikkat etmesi gereken hususları anlatacağız.

Kimler malul sayılır?

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre; hizmet akdine tabi (5510 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi) ve kendi adına ve hesabına bağımsız (5510 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi) çalışan sigortalıların çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60'ını,

Kamu görevlileri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az yüzde 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü, kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalılar malul sayılır.

Sigortalıların sağlık hizmeti sunucularından alacakları maluliyete ilişkin raporlar, Kanuna göre malul sayılmaları için yeterli değildir.

Sigortalının malul sayılabilmesi için, çalışma gücünün veya meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60’ını kaybettiğinin Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilmesi gerekir.

Malullük aylığı bağlanmasının koşulları nelerdir?

Kurum Sağlık Kurulunca malul sayılan sigortalıların malullük aylığından yararlanabilmeleri için;

• En az on yıldır sigortalı olması ve toplam olarak 1800 gün uzun vadeli sigorta kolları primi ödemesi, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğuna karar verilmiş ise sigortalılık süresi şartı aranmaksızın  1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
• Maluliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrılması, faaliyetine son vermesi ve görevinden ayrılması,
• Hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların ise kendi sigortalılığı nedeniyle Kuruma genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin borcu olmaması
• Kuruma yazılı dilekçe ile başvurması gerekmektedir.

Malullük aylığı bağlanması için nereye ve nasıl başvurulur?

Sigortalı veya sigortalının işvereni, maluliyet durumunun tespiti için sigortalının bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya en yakın sosyal güvenlik il müdürlüğüne ya da sosyal güvenlik merkezine yazılı olarak başvurmalıdır.

Kişi yazılı olarak başvurunun ardından yetkili sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarına sevkini yaptıracaktır.

Bu sağlık kurullarınca düzenlenen raporun incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulu, sigortalının maluliyet şartlarını taşıyıp taşımadığına karar vermektedir.

Malullük aylığında kontrol muayenesi ne anlama gelir?

SGK tarafından malulen emekli olanlar kontrol muayenesine tabi tutulmaktadır.

Kontrol muayenesi sonucu düzenlenen yeni malullük durumuna esas tutulan rapor tarihini takip eden ödeme dönemi başından başlanarak bu aylık artırılabileceği gibi azaltılması ya da kesilmesi de söz konusu olmaktadır.

SGK’nın kontrol muayenesine ilişkin yazılı bildirim gelmesi hâlinde mutlaka icabet etmek gerekmektedir.

Aksi takdirde çağrı yapılan tarihten sonraki ödeme dönemi başına kadar kabul edilebilir bir özrü olmadığı hâlde kontrol muayenesini yaptırmayan sigortalının malullük aylığının kontrol muayenesi için belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi başından itibaren kesilmektedir.

Kontrol muayenesi uygulamasında bazı tereddütler de ortaya çıkmaktadır. Bu tereddütler SGK tarafından açıklığa kavuşturuldu.

SGK’nın yazılı bildirimine istinaden kontrol muayenesini yaptıran ve malullük durumu devam ettiği anlaşılanların kesilen aylıklarının hangi tarih itibarıyla başlatılacağı hüküm altına alınmıştır.

Kontrol muayenesinde 3 aylık süre neyi ifade eder?

SGK’nın yazılı bildirimine istinaden kontrol muayenesini; 3 aylık süre içinde yaptıran ve maluliyetinin devam ettiği tespit edilen sigortalının kesilmiş olan aylığının, kesildiği tarihten başlanarak yeniden başlatılması,

3 aylık süre geçtikten sonra yaptıran ve maluliyetinin devam ettiği tespit edilen sigortalının kesilmiş olan aylığının yeni rapor tarihinden sonraki ay başından başlanarak yeniden bağlanması,

Yaptırmayanların aylıklarının ise kontrol muayenesi için öngörülen tarihi takip eden ödeme dönemi itibarıyla kesilmesi, söz konusu olmaktadır. 

Rapor tarihinin 3 aylık süreye uyulmaması halinde yapılan işlem ne anlama gelir?

Sigortalı veya hak sahiplerinin kurum sağlık kurulu kararına esas sağlık kurulu rapor tarihinin, SGK’nın yapılan bildirimde belirtilen kontrol muayene tarihinden sonraki 3 aylık süre geçtikten sonra olması durumunda, kurum sağlık kurulunca malullük veya sürekli iş göremezlik hâlinin;

Devam ettiğine karar verilenler hakkında, kurum sağlık kurulu kararına esas olan yeni rapor tarihini takip eden aybaşı itibarıyla gelir/aylıklarının başlatılacağı, aylığın kesildiği tarih ile yeni rapor tarihi arasındaki süreye ilişkin aylıkların ödenmeyeceği,

Ortadan kalktığına karar verilenler hakkında ise, kontrol muayene tarihini takip eden ödeme dönemi itibarıyla gelir/aylığı kesilmiş olduğundan, bu sigortalılar hakkında herhangi bir işlem yapılmayacağı belirtilmiştir.

İhtilaflı işlemlerde yapılacak uygulama nedir?

SGK’nın sağlık kurulunca talep edilen ara karar nedeniyle sağlık kurulu raporlarının temin edilmesinde sürecin uzadığı,

Bu sebeple kontrol muayene tarihinden sonraki 3 aylık sürenin geçirildiği,

Bu gibi durumlarda bulunan sigortalılardan maluliyetinin devam ettiğine karar verilenler hakkında aylıklarının ne zamandan itibaren ödeneceği yahut değişiklik olanlar hakkında bu değişikliğin hangi tarihten itibaren uygulanacağı hususlarında sık sık tereddüde düşülmesi söz konusu olmaktadır.

Buna göre; kontrol muayenesine tabi tutulan sigortalı veya hak sahiplerinin süresinde SGK’ya müracaat ederek temin ettikleri sağlık kurulu raporlarının kurum sağlık kurulunun ara kararı sebebiyle kontrol muayene tarihinden sonraki 3 aylık süre dışında olanlardan;

Haklarında mevcut durumlarının devam ettiğine karar verilenler hakkında gelir-aylıklarının kontrol muayene tarihi itibarıyla kesilmesi ve yeni rapor tarihini takip eden ay başından itibaren gelir-aylıklarının başlatılması gerekmekte ise de;

Kurum sağlık kurulunca ara karar verilmesi nedeniyle sağlık kurulu raporlarının temin edilmesinde sürecin uzadığı ve anılan kurulun da son alınan raporlara göre karar verdiği anlaşıldığından, kontrol muayene tarihinden sonraki 3 aylık sürenin değerlendirilmesinde ilk rapor tarihinin esas alınarak, söz konusu rapor tarihlerinden sonra ise yeni belirlenen derecesi üzerinden, işlem yapılması söz konusu olacaktır.

Sorularınız için: [email protected]

* Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.