Bu yeni teknoloji devleri, evrenin dijital efendileri kudretli olabilir, sahipleri dünya tarihinin en zengin insanlarından bazıları ve hizmetlerini kullananların yaşamları üzerinde muazzam bir güç ve etkiye sahip olabilirler ancak yine de eylemleri için hesap vermeye zorlanabilir ve yol açtıkları zararlar için özür dilemeleri sağlanabilir.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Mesela Facebook'un kurucusu ve yaklaşık 140 milyar dolar değerindeki (örneğin Kral Charles'tan yaklaşık 70 kat daha fazla) Mark Zuckerberg'ü ele alalım. Geçen hafta, Instagram, Threads ve entrikacı politikacının favori uygulaması WhatsApp'ı da içeren ve her biri kendi başına önemli, küresel bir işletme olan daha da büyük grubu Meta'nın çatısındaki eserinin 20. yaş gününü kutlarken sinir bozucu politikacılar tarafından rahatsız edilmemiş olması gerekirdi.
Büyük bir asosyal entel olan Zuckerberg, Meta'nın laboratuvarlarında yeni bir metaverse icat etmekten ya da bir dilim kutlama sanal pastasını mideye indirmekten hiç şüphesiz daha çok mutluluk duyardı.
Ancak orada, bir Senato komitesinin önündeydi ve bir grup popülist politikacı tarafından hırpalanıyordu, bir cümleyi bitirmek bir yana bir cümleye bile başlayamadan sözü bağırarak kesiliyordu ve çocuk istismarı kurbanlarının ebeveynleriyle (ya da senatörlerin dediği gibi Facebook kurbanlarıyla) karşı karşıyaydı.
Türünün standartlarına göre bile iddialı olan Missouri Senatörü Josh Hawley, Zuckerberg'ün önlerinde yere kapanmasını ve milyarder patronun tanımadığı ve hiç tanışmadığı insanların başına gelenler için gerçek, kişisel sorumluluk almasını talep etme görevini üstlendi:
Bu iyi insanlara yaptıklarınız için özür dilemek ister misiniz?
Hawley, ailelerden Meta platformlarının sapıklar ve suçlular tarafından kötüye kullanılması sonucu zarar gören ve hayatını kaybeden çocukların fotoğraflarını kaldırmalarını rica ederken, bu epey retorik bir "istek" oldu. Zuckerberg'ün ünlü boş surat ifadesi en iyi zamanlarda bile pek bir şey ele vermez ancak kararsız bir şekilde ayağa kalkıp toplanan halka dönerek başsağlığı dilediğinde, alçakgönüllü olmasa da gözle görülür bir şekilde şaşkındı.
Şöyle dedi:
Yaşadığınız her şey için çok üzgünüm. Hiç kimse ailelerinizin yaşadığı şeyleri yaşamamalı ve işte bu yüzden bu kadar çok yatırım yapıyoruz ve hiç kimsenin ailelerinizin yaşadığı şeyleri yaşamaması için sektör çapında çaba göstermeye devam edeceğiz.
Senato yargı komitesi oturumu çocukların aileleri ve savunucularıyla doluydu. Lindsey Graham, Hawley'den daha ölçülüydü ama yine de X (daha çok Twitter diye biliniyor), TikTok, Snapchat ve Discord temsilcileri de dahil huzuruna çıkarılan sosyal medya patronlarını "hayatları mahvetmek ve demokrasinin kendisini tehdit etmekle" suçladı:
Öyle olmasını istemediğinizi biliyorum ama ellerinizde kan var.
Sosyal medya şirketlerinin rolü, hesap verebilirliği ve sorumluluğu gibi bu tür duygusal ve açıkçası çözümsüz konularda, tartışmaların sona erip eylemin başlaması gereken bir nokta vardır. Şirketler, klasik anlamda yayıncı olmadıklarını, sadece bir platform sağladıklarını ve insanoğlunun bildiği hiçbir yeniliğin, korkunç şeyler yapan kötü insanlar tarafından altüst edilmediğini söylemekte haklılar. Milyarlarca insanın internette yaptığı trilyonlarca katkıyı kontrol edemeyeceklerini ya da denetleyemeyeceklerini savunurken kesinlikle haklılar. Eğer deneselerdi, iflas edeceklerini iddia ediyorlar.
Ancak politikacılar ve kurbanların aileleri, sosyal medya antisosyal hale geldiğinde neler olduğunu vurgulamakta da kesinlikle haklılar. Daha ucuz bir nokta olsa da bu devasa kapitalist kaygıların, inandırıcı bir şekilde ifade etmek gerekirse, parayı insanların önüne koyduğu konusunda haklılar. Ayrıca, Amerika'da platformlara dokunulmazlık sağlayan ve böylece olağanüstü büyümelerini teşvik eden ilk yasaların kabul edilmesinden bu yana platformların evrim geçirdiğine dair makul bir argüman ileri sürebilirler. Denetim konusunda seçimler yapılabilir.
Twitter'ın Elon Musk tarafından satın alınması bu noktayı açıkça ortaya koyuyor. Bir "ifade özgürlüğü mutlakiyetçisi" olarak, kötüye kullanımla ilgili kuralları radikal bir şekilde zayıflattı ve denetim işlevini azalttı. Halihazırda Twitter, propaganda, yanlış bilgilendirme, ırkçılık, Yahudi düşmanlığı ve nefretten oluşan, zar zor yaşanabilir bir lağım çukuru ve çökmemesinin tek nedeni de yerine uygun yeni bir platformun henüz ortaya çıkmamış olması.
Mesele şu ki X, onu böyle adlandırmayı öğrenmeliyiz, mevcut hali gibi olmak zorunda değil. Daha cana yakın, daha az nefret dolu bir ortam olduğunda, muhtemelen tam da bu nedenle, Musk'ın halihazırda götürdüğü yerden ticari olarak daha başarılıydı. Ancak her halükarda X'in bu şekilde olması gerekmiyor.
Mülkiyet hakları ve ifade özgürlüğüne ilişkin sonu gelmez tartışmaları bir kenara bırakıp sosyal medyayı, çoğu zaman tekellere yakın olan ve bir kanalizasyon borusu (uygun bir benzetme) ya da tehlikeli bir elektrik kablosu kadar toplumsal zarar yaratma kapasitesine sahip büyük dijital araçlar olarak ele almalıyız. Kullanımlarını daha güvenli ve liberal demokratik bir topluma uygun hale getirmek için düzenlenmelidirler, onu yok etmek için bir araç olarak değil.
Kendi kendilerini düzenlemekten aciz olduklarını gösterdikleri için, sahipleri buna inanmadıkları ya da kazançlarını azalttığı için ya da her ikisi de olduğu için, ehlileştirilmeleri, medenileştirilmeleri ve yasalarla daha az zararlı hale getirilmeleri gerek.
Pedofilleri Facebook ve benzerlerinden çıkarmamız ve şirketlerin bunu yapmasını sağlamamız gerek. Düzenlemeyi denemeli ve nasıl çalıştığını ya da çalışmadığını görmeliyiz. Belki de istenmeyen sonuçlar yasası devreye girecek ve dark web'de yeni kanallar ya da sosyal medyanın daha şifreli biçimleri ortaya çıkacak, yetkililerden daha da uzaklaşacak ve daha fazla acıya neden olacaktır. Ayrıca bu platformları ve kanalları daha güvenli ortamlar haline getirmenin maliyeti nedeniyle bunlara daha fazla ödeme yapmak zorunda kalabiliriz.
Yine de, fabrika koşullarından temiz suya, bankacılıktan motorlu araçların güvenliğine kadar yüzyıllar boyunca gelişen diğer tüm büyük ticari faaliyetler gibi, özel şirketlerin de denetime tabi tutulması ve kendilerine güvenceler dayatılması gerekti. Bu sürekli gelişen bir düzenleme süreci, bir kedi-fare oyunu olacak fakat bunun başka bir alternatifi olmadığı açık ve çok geç kaldık.
Ya da Senatör Graham'ın dediği gibi:
Sorunu bu adamların çözmesini bekliyorsanız, beklerken öleceğiz.
https://www.independent.co.uk/voices
Independent Türkçe için çeviren: Çağatay Koparal
© The Independent