Anarşizmi onu karalamak için üretilen söylemle salt şiddet ve hatta fesat hareketleri olarak gö(ster)enlere karşı en güzel cevabı dindar anarşistlerin düşüncelerinde ve yaşantılarında bulmak mümkün.

Esasında gösterişten uzak durmaya çalışan bu şahsiyetler, hiçbir tahakküme boyun eğmemeye ve insan vicdanının hiçbir güç tarafından baskı altına alınamayacağına dair o en yalın ve temel ilkeye dayanırlar.

İdealleri ise insanlığın kardeşçe ve barış içerisinde bir arada yaşayabileceklerine dair o en yüce umuttur.

Dinî anarşizmin en önemli temsilcisi, aynı zamanda büyük bir edebiyatçı olan Lev Tolstoy'dur (1828-1910).

Zira o bir yandan devleti ve kurumsal dini (kiliseyi) şiddetle eleştirirken ve hatta reddederken, öte yandan özgün Hıristiyanlığı düşüncesinin ve yaşantısının eksenine yerleştirir.

"Fransız Tolstoycu Lechartier ‘anarşinin gerçek kurucusu İsa'ydı ve… ilk anarşist toplum havarilerin toplumuydu" ¹ derken, bu izleğe dikkat çekmektedir.

Bazıları da ilk anarşist cemaat olarak Kudüs yakınlarında yaşayan ve İsa'yı da peygamber olarak kabul eden ama onun ilahlığı kadar bakireden doğumunu da reddeden Yahudi bir cemaat olan Ebiyonitleri zikreder.

Tolstoy da diğer anarşistler gibi devleti ve mülkiyeti reddeder. Olumladığı yaşama tarzı ise bir tür Hıristiyan toplumculuğudur.

Tüm anarşistler içerisinde devlete en acımasızca saldırılar Tolstoy'dan gelmiştir. Onun doğal gizemciliğinde Rousseau'nun etkisi görülmektedir. Mesihçiliği ise doğrudan bir Hıristiyanlık ülküsüdür.

Onun da temel kaynaklarından biri, anarşist düşünür Proudhon'un da olduğu gibi İncil ve Hz. İsa'nın mücadele tarzıdır.

Tolstoy'un bir yöntem olarak savunduğu pasifizm (sivil itaatsizlik) ise Mahatma Gandi ve Martin Luther King'de (1929-1968) temsilcilerini bulmuştur.

Gerçi King bu ilkeye Gandi'den daha sadıktır. Zira Gandi koşulsuz bir pasifizmi reddederek, silah kullanmaksızın direnmeye cevaz vermektedir.

Gandi'nin bu stratejisiyle, Hindistan'ın İngiliz sömürgesinden kurtulmasında anarşizm temel bir eylem felsefesi hâline gelmiştir. 

Gandi'nin, Aliya İzzetbegoviç'in tanımıyla "doğrulukta sebat" ilkesi doğrultusunda İngilizlere karşı sürdürdüğü direniş, uygulanan baskı ve zulme, işlenen cinayetlere karşı, Hindistan'ın bağımsızlığı ile sonuçlanmıştır.

Özellikle Tolstoycu "sivil itaatsizlik" düşüncesine ve Hinduizm'in kan dökmemeyi esas alan ilkelerine dayanılarak sürdürülen bu direniş esnasında Gandi, halkını yoksulca bir hayata ikna ederek İngiliz mallarından uzak tutmuştur.

Gandi'nin uyguladığı bu dinsel direnişin en önemli ilkelerinden birisi de "semeresiz eylem", yani sonuçlarını gözeten ama bundan yararlanmayı düşünmeyen, kelimenin tam anlamıyla "Allah rızası" için yapılan eylemlerdir.

olayısıyla Tolstoy ve Thoreau gibi barışçı anarşistlerin izleğinde olan şiddet dışı direniş mücadelesini olumlu bir biçimde ortaya koyabilen en önemli isim Gandi'dir.

Gandi'nin şiddet dışı direniş felsefesinin diğer referansları ise Bhagavad-Gita ve İsa'nın Dağdaki Vaaz'ıdır.

Buradan yola çıkan zalimle ya da sömürücüyle işbirliği yapmama ve ona karşı direnme mücadelesi Martin Luther King, Nelson Mandela, Dalai Lama, Lech Walesa, Abdülgaffar Han, Cevdet Said gibi şahsiyetlere ve onların düşünceleri kadar hareketlerine de ilham olmuştur. 

Nurettin Topçu da genel anlamda isyanı ve anarşizmi olumlayarak bunu, insanı insan kılan ahlaki bir başlangıç noktası olarak görmekte, şiddet temayülünü ve yöntemini ise reddetmektedir.

Onun savunduğu anarşizm, şiddet dışı olan, yıkıcı değil yapıcı bir anarşizmdir. Bu ise sufilerin mücadele yöntemine benzemektedir.

Zulme ve haksızlığa karşı direnmeyi esas alan, Allah'a ulaşmayı dünyevi değerlere ve otoritelere itaatsizlikte gören bir isyan.

Karanlığı aydınlatmak ve zulmü ortadan kaldırmak için yanan ama yakmayan bir isyan. 

Topçu, Gandi'nin verdiği mücadeleyi de olumlamakta ve bunu Sokrates'in ve Hz. Muhammed'in mücadelesine benzetmektedir.

Bizim nazarımızda kendi içgüdülerine olduğu kadar, işgalci yabancı barbarlığa karşı da başkaldıran Gandi, bu noktada ferdin hür hareketini engelleyen güç ve kuvvetlere karşı savaşını yönetmiş olan Hz. Muhammed'in idealine gerçekten yaklaşmaktadır. ²

Malcolm X (Malik el-Şahbaz) de, ABD'de verdiği ırk karşıtı mücadelede pasifist anlamda bir şiddetsizliği esas almasa da, son tahlilde silahlı şiddete dayanan bir mücadeleyi de reddetmiştir. Ölçüsü ise biraz farklıdır:

Eğer sadece siyahlar şiddet kullanmayacaksa bu adil olmaz. ³

Malcolm'un bu yaklaşımında ABD'deki kültürel atmosfer ve bu atmosfer içerisinde yer aldığı mücadele çizgisinin (Siyah Müslüman hareketinin) bir etkisi olsa da, son tahlilde o, mücadelesini sadece sözün gücüne, sivil itaatsizliğe ve protestolara dayanan bir esas üzerinde yürütmüştür. 

Aliya İzzetbegoviç'in de asıl fikri, Bosna'nın bir gün ordudan arındırılmış bir ülke haline gelmesidir. Nahda hareketi de (Raşid Gannuşi) Tunus'ta verdiği mücadelede iktidardan bile vazgeçerek, barışçıl bir toplumsallığı öne almıştır.

Said Nursi de, özellikle "ikinci Said" evresinde, mücadelesini şiddeti dışlayan bir yaklaşımla sürdürmüştür.

Suriyeli bir âlim olan Cevdet Said de hep, silahlı mücadele biçimlerinin hiçbirisini tasvip etmediğini ve bunun, çağımız Müslümanı için abes bir davranış olduğunu savunmuştur. 

Ali Şeriati de duasında, benzeri dileklerde bulunmakta:

Allah'ım! Bana yenilgide çabalama, umutsuzlukta sabretme, yoldaşsız yürüme, silahsız savaşma, ödülsüz çalışma, sessizlikte fedakârlık, dünyaya talepkâr olmayan bir din, isimsiz yücelik, gösterişsiz iyilik, riyasız iman, halkın kalabalığı arasında yalnızlık… nasip et.

Jacques Ellul (1912-1994) ise Hıristiyan bir anarşist düşünürdür.

Hıristiyanlığın köken olarak anarşist bir düşünce olduğunu söyleyen Murray Bookchin (1921-2006) ve bir başka Hıristiyan anarşist düşünür Vernard Eller (1927-2007)'den etkilenir. Ellul, anarşizmi esas olarak bir sosyalizm olarak görür. Duygusal olarak değil fakat entelektüel olarak bu duruma ulaştığını ifade eder… Ellul'un Hıristiyanlık ve anarşizme yaklaşımı özetle şöyledir: ‘Şaşaa, gösteriş, resmi bildirge, örgütlenmiş hiyerarşi (İsa'nın kendisi kesinlikle bunu yapmamıştır), kurumsal otorite (ki peygamberin böyle bir otoritesi kesinlikle yoktur), yargı sistemi (Tanrı'nın gerçek temsilcisinin böyle başvurulacak otoritesi) asla yoktu ve bundan öteye G. Landauer'e benzer şekilde, ‘bugün düşman, merkezî devlet aygıtı değildir fakat onun omnipotent (kadiri mutlak) ve omnipresent (her yer ve her zamanda olan) yapısıdır. ⁴

Özellikle modern toplumun sınıflar arasında yarattığı keskin ayrım ve uçurum, geleneksel toplumsal dengeleri yıkarak, toplumun bir kesiminin aşırı bir lüks ve sefahat içerisinde yaşamasına karşı, büyük bir kesimin ise açlık ve yoksulluk içerisinde, kölelerden bile daha aşağı bir yaşamsal şartların mecburiyetine ve çaresizliğine düşmesine neden olmuştur.

Anarşist yalnızca zenginlere öfkelenmez, zenginliğin kendisine de öfke duyar ve onun gözünde yoksul kişi yoksulluğunun kurbanıysa, zengin kişi de lüksün kurbanıdır. ⁵

Ellul da örgütlü din kadar diğer örgütlü mücadelelere karşı eleştirel bir duruşu benimser. Hatta bu nedenle demokratik ve çevreci hareketler kadar Güney Amerika'nın "kurtuluş teolojisi"ne de uzak durur.

Zorunlu eğitimi de eleştirir ve ilk Hıristiyanlar gibi şiddetten uzak durmayı savunur; dolayısıyla da devletle çatışmaya girmeyi de doğru bulmaz.

Ona göre "Tanrı'nın kelamı bir din değildir ve en büyük ihanet onu bir din yapmaktır." ⁶

Din, yani kilise benzeri örgütsel bir yapı; bir tür iktidar. Ona göre Tanrı'nın varlığı özgürlüğümüzü sınırlandırmaz ve o nedenle Tanrı'ya inanmak anarşizme aykırı değildir.

Çünkü Tanrı kendisini bizim düzeyimize koyar (bizimle konuşur, bizi muhatap alır) ve kendisini (bizim özgürlüğümüz ve özgürleşmemiz için) sınırlandırır ki bu konuda Muhammed İkbal de onunla aynı fikirdedir.

Özgürleşmek ise sorumsuz bir serbestiyet değil, sorumlu bir insanileşmedir. 

Ona göre İsa'nın malı mülkü satıp her şeyimizi yoksullarla paylaşmamıza dair emri, mülkiyet karşıtı bir istek olmayıp, sadece paylaşımı öngören bir ahlâkın ortaya konulmasıdır.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 2/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 3/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 4/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 5/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 6/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 7/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

• 8/30

  18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP)

• 9/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

• 10/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 11/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 12/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 13/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 14/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 15/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 16/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 17/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 18/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 19/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 20/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 21/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 22/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 23/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 24/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 25/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 26/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 27/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 28/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 29/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 30/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

Ellul, Hıristiyan olduğu için dahil edilmediği sosyalistlere katılamamaktan esefle söz eder.

Esasında her sahici din, özünde toplumcu bir anlayışa sahiptir. Ve hatta Ellul'a göre İncil, sadece toplumculuğun değil, anarşizmin de çıkarsanabileceği bir berraklıktadır.

Ve bunu gördüğü için kendisini oldukça etkilemiş olan Karl Barth'dan, siyasi otoritenin meşruiyetini savunduğu için uzaklaşır.

Tabii ki dinsel bir yetkecilik (ruhbanlık) de benzeri bir sonuca yol açabilir ki İslam bu tür bir yetkeciliği açıkça reddeder.

Kierkegaard'a göre de devlet, kişiler-üstü addedildiğinde, bu, bir insana edilebilecek en büyük aşağılamadır. ⁷ Hatta Tanrı bile insana karşı böylesi bir efendilik tavrı içinde değildir. ⁸ 

Ellul, İsa ve Marx adlı eserinde de Marxizm'in yetkeciliği ve cari uygulamalarının devletçiliğini eleştirerek Hıristiyanlığı insan özgürlüğünü esas alan anarşizme daha yakın görür.

Anarşizmin bazı temsilcilerinin dini reddi, mütehakkim bir Tanrı inancı yanında, dindarlığın devlet karşısında aldığı onu Tanrı yerine koyan ve hatta Tanrı'nın yeryüzündeki tecessümü olarak kabul eden yönleri nedeniyledir.

Oysa bunlar saf bir iman kadar olumlu bir dindarlığın da reddettiği hususlardır. İnsanın Allah karşısındaki pozisyonu ona yoldaş ve dost olmaya çalışan bir olumluluktur ki bu insanı özgürleştiren bir çabadır.

Nitekim İsrail (Yakup)'in anlamı Allah ile yürüyen/Allah'a yoldaşlık'tır. Her namaz esnasında okunması gereken Fatiha Suresi'nin bir ayeti "bizi doğru yola ilet"tir ki bu doğru yol, Allah'ın yoludur.

Dolayısıyla bu yolda olmak, bize şahdamarımızdan daha yakın olan Allah ile birlikte olmak, bir yolda olmaktır. Olumluluk üzere yapılan her edim, Allah ile yapılan bir edimdir. Olumsuzluklar ise bizi bu yoldan ayırır. 

Ayrıca, din cemaatsel bir topluluk önerse de devleti ⁹, hele ki baskıcı ve insanı madunlaştıran hiçbir örgütlenme biçimini onaylamaz.

Abd (kulluk) kavramının günümüzdeki köleliği çağrıştırma biçimi ise kavramın antropolojik süreci içerisinde başlangıçtaki insanlığın sahip olduğu yaratıcı, üretici, özgürleşmeci niteliklerinin melikler (egemenler) ¹⁰ tarafından giderek budanarak insanların madunlaş(tırıl)maları sonucu ortaya çıkan dilsel sapmaların bir sonucudur. ¹¹

Benzer bir antropolojik süreç eski Yunanlılar zamanında da yaşanılmış olup, Sokrates'in zaman zaman atıfta bulunduğu tanrı Demiurgos zanaatkârlık tanrısı iken ve Sokrates'in çömlekçiler arasında da dostları varken, Aristo zamanında artık onlar bahse bile değmeyen basit el işçileri olarak anılır. 

Bir açıdan bu, başlangıçta özgür ve eşit koşullarda kurulan her toplumsal biçimin süreç içerisindeki yozlaşma, sınıflaşma ve ayrışmasının sonucudur.

Seçkinlerin el emeğinden uzaklaştığı bu süreç, madunları ise kölelik koşullarına, yani bedensel hizmetlere doğru zorlar.

Toplumsallıktaki bu yozlaşma dile de sirayet ederek, orada da sözcüklerin anlam değişimine yol açar.

Yani başlangıçta zanaatkârlık/sanatçılık olumlu ve tanrısal bir edim iken, giderek sıradan ve hatta kölelere özgü edimler ya da nitelikler anlamına gelecektir.

İnsan emeğine karşı bu küçümseme ise doğrudan emekten ziyade, emekçilerin toplumsal, siyasal ve sınıfsal konumu nedeniyledir.

Bu sapma, egemen aristokrasi ile emekçi madunlar arasında açılan uçurumun dile ve düşünceye yansımasıdır.

Bir anarşist açısından ise zalim bir egemene ve antropolojik bir süreç tarafından kirletilmiş bir dile ve düşünceye boyun eğmek, kelimenin tam anlamıyla ahlaksızlıktır.   

1. George Woodcock, Anarşizm-Bir Düşünce ve Hareketin Tarihi. Kaos Y. s. 44.
2. Nurettin Topçu, İsyan Ahlakı, Dergâh Y. s. 167.
3. Manning Marable, Malcolm, Arayışlarla Dolu Bir Hayat, İthaki Y. s. 391.
4. Alişan Şahin, Anarşizm ve Din, Öteki Y. s. 23, 24.
5. George Woodcock, age, s. 33.
6. Jacques Ellul, Anarşi ve Hıristiyanlık, Karşı Yay. s. 37.
7. Jacques Ellul, Anarşi ve Hıristiyanlık, Karşı Y. s. 15
8. J. Ellul, age, s. 118.
9. Haşr, 7: Fethedilen yerlerden elde edilen gelirler Allah'ındır ve bu peygambere, yoldaşlarına, yetimlere, yoksullara, yolda kalanlara aittir. Ta ki bu mallar içinizden yalınız zenginler arasında dolaşan bir devlet olmasın…
10. Neml Suresi, 34: Gerçek şu ki, melikler bir ülkeye girdiklerinde orayı tarumar ederler; oranın onurlu insanlarını aşağılarlar. İstilacıların davranış tarzı (her zaman) böyledir.
11. Bu konuda daha geniş bilgi Salih Akdemir'in Kuran'a Dilbilimsel Yaklaşımlar adlı eserinden edinilebilir.