Anarşizmi onu karalamak için üretilen söylemle salt şiddet ve hatta fesat hareketleri olarak gö(ster)enlere karşı en güzel cevabı dindar anarşistlerin düşüncelerinde ve yaşantılarında bulmak mümkün.

Esasında gösterişten uzak durmaya çalışan bu şahsiyetler, hiçbir tahakküme boyun eğmemeye ve insan vicdanının hiçbir güç tarafından baskı altına alınamayacağına dair o en yalın ve temel ilkeye dayanırlar.

İdealleri ise insanlığın kardeşçe ve barış içerisinde bir arada yaşayabileceklerine dair o en yüce umuttur.

Dinî anarşizmin en önemli temsilcisi, aynı zamanda büyük bir edebiyatçı olan Lev Tolstoy'dur (1828-1910).

Zira o bir yandan devleti ve kurumsal dini (kiliseyi) şiddetle eleştirirken ve hatta reddederken, öte yandan özgün Hıristiyanlığı düşüncesinin ve yaşantısının eksenine yerleştirir.

"Fransız Tolstoycu Lechartier ‘anarşinin gerçek kurucusu İsa'ydı ve… ilk anarşist toplum havarilerin toplumuydu" ¹ derken, bu izleğe dikkat çekmektedir.

Bazıları da ilk anarşist cemaat olarak Kudüs yakınlarında yaşayan ve İsa'yı da peygamber olarak kabul eden ama onun ilahlığı kadar bakireden doğumunu da reddeden Yahudi bir cemaat olan Ebiyonitleri zikreder.

Tolstoy da diğer anarşistler gibi devleti ve mülkiyeti reddeder. Olumladığı yaşama tarzı ise bir tür Hıristiyan toplumculuğudur.

Tüm anarşistler içerisinde devlete en acımasızca saldırılar Tolstoy'dan gelmiştir. Onun doğal gizemciliğinde Rousseau'nun etkisi görülmektedir. Mesihçiliği ise doğrudan bir Hıristiyanlık ülküsüdür.

Onun da temel kaynaklarından biri, anarşist düşünür Proudhon'un da olduğu gibi İncil ve Hz. İsa'nın mücadele tarzıdır.

Tolstoy'un bir yöntem olarak savunduğu pasifizm (sivil itaatsizlik) ise Mahatma Gandi ve Martin Luther King'de (1929-1968) temsilcilerini bulmuştur.

Gerçi King bu ilkeye Gandi'den daha sadıktır. Zira Gandi koşulsuz bir pasifizmi reddederek, silah kullanmaksızın direnmeye cevaz vermektedir.

Gandi'nin bu stratejisiyle, Hindistan'ın İngiliz sömürgesinden kurtulmasında anarşizm temel bir eylem felsefesi hâline gelmiştir. 

Gandi'nin, Aliya İzzetbegoviç'in tanımıyla "doğrulukta sebat" ilkesi doğrultusunda İngilizlere karşı sürdürdüğü direniş, uygulanan baskı ve zulme, işlenen cinayetlere karşı, Hindistan'ın bağımsızlığı ile sonuçlanmıştır.

Özellikle Tolstoycu "sivil itaatsizlik" düşüncesine ve Hinduizm'in kan dökmemeyi esas alan ilkelerine dayanılarak sürdürülen bu direniş esnasında Gandi, halkını yoksulca bir hayata ikna ederek İngiliz mallarından uzak tutmuştur.

Gandi'nin uyguladığı bu dinsel direnişin en önemli ilkelerinden birisi de "semeresiz eylem", yani sonuçlarını gözeten ama bundan yararlanmayı düşünmeyen, kelimenin tam anlamıyla "Allah rızası" için yapılan eylemlerdir.

olayısıyla Tolstoy ve Thoreau gibi barışçı anarşistlerin izleğinde olan şiddet dışı direniş mücadelesini olumlu bir biçimde ortaya koyabilen en önemli isim Gandi'dir.

Gandi'nin şiddet dışı direniş felsefesinin diğer referansları ise Bhagavad-Gita ve İsa'nın Dağdaki Vaaz'ıdır.

Buradan yola çıkan zalimle ya da sömürücüyle işbirliği yapmama ve ona karşı direnme mücadelesi Martin Luther King, Nelson Mandela, Dalai Lama, Lech Walesa, Abdülgaffar Han, Cevdet Said gibi şahsiyetlere ve onların düşünceleri kadar hareketlerine de ilham olmuştur. 

Nurettin Topçu da genel anlamda isyanı ve anarşizmi olumlayarak bunu, insanı insan kılan ahlaki bir başlangıç noktası olarak görmekte, şiddet temayülünü ve yöntemini ise reddetmektedir.

Onun savunduğu anarşizm, şiddet dışı olan, yıkıcı değil yapıcı bir anarşizmdir. Bu ise sufilerin mücadele yöntemine benzemektedir.

Zulme ve haksızlığa karşı direnmeyi esas alan, Allah'a ulaşmayı dünyevi değerlere ve otoritelere itaatsizlikte gören bir isyan.

Karanlığı aydınlatmak ve zulmü ortadan kaldırmak için yanan ama yakmayan bir isyan. 

Topçu, Gandi'nin verdiği mücadeleyi de olumlamakta ve bunu Sokrates'in ve Hz. Muhammed'in mücadelesine benzetmektedir.

Bizim nazarımızda kendi içgüdülerine olduğu kadar, işgalci yabancı barbarlığa karşı da başkaldıran Gandi, bu noktada ferdin hür hareketini engelleyen güç ve kuvvetlere karşı savaşını yönetmiş olan Hz. Muhammed'in idealine gerçekten yaklaşmaktadır. ²

Malcolm X (Malik el-Şahbaz) de, ABD'de verdiği ırk karşıtı mücadelede pasifist anlamda bir şiddetsizliği esas almasa da, son tahlilde silahlı şiddete dayanan bir mücadeleyi de reddetmiştir. Ölçüsü ise biraz farklıdır:

Eğer sadece siyahlar şiddet kullanmayacaksa bu adil olmaz. ³

Malcolm'un bu yaklaşımında ABD'deki kültürel atmosfer ve bu atmosfer içerisinde yer aldığı mücadele çizgisinin (Siyah Müslüman hareketinin) bir etkisi olsa da, son tahlilde o, mücadelesini sadece sözün gücüne, sivil itaatsizliğe ve protestolara dayanan bir esas üzerinde yürütmüştür. 

Aliya İzzetbegoviç'in de asıl fikri, Bosna'nın bir gün ordudan arındırılmış bir ülke haline gelmesidir. Nahda hareketi de (Raşid Gannuşi) Tunus'ta verdiği mücadelede iktidardan bile vazgeçerek, barışçıl bir toplumsallığı öne almıştır.

Said Nursi de, özellikle "ikinci Said" evresinde, mücadelesini şiddeti dışlayan bir yaklaşımla sürdürmüştür.

Suriyeli bir âlim olan Cevdet Said de hep, silahlı mücadele biçimlerinin hiçbirisini tasvip etmediğini ve bunun, çağımız Müslümanı için abes bir davranış olduğunu savunmuştur. 

Ali Şeriati de duasında, benzeri dileklerde bulunmakta:

Allah'ım! Bana yenilgide çabalama, umutsuzlukta sabretme, yoldaşsız yürüme, silahsız savaşma, ödülsüz çalışma, sessizlikte fedakârlık, dünyaya talepkâr olmayan bir din, isimsiz yücelik, gösterişsiz iyilik, riyasız iman, halkın kalabalığı arasında yalnızlık… nasip et.

Jacques Ellul (1912-1994) ise Hıristiyan bir anarşist düşünürdür.

Hıristiyanlığın köken olarak anarşist bir düşünce olduğunu söyleyen Murray Bookchin (1921-2006) ve bir başka Hıristiyan anarşist düşünür Vernard Eller (1927-2007)'den etkilenir. Ellul, anarşizmi esas olarak bir sosyalizm olarak görür. Duygusal olarak değil fakat entelektüel olarak bu duruma ulaştığını ifade eder… Ellul'un Hıristiyanlık ve anarşizme yaklaşımı özetle şöyledir: ‘Şaşaa, gösteriş, resmi bildirge, örgütlenmiş hiyerarşi (İsa'nın kendisi kesinlikle bunu yapmamıştır), kurumsal otorite (ki peygamberin böyle bir otoritesi kesinlikle yoktur), yargı sistemi (Tanrı'nın gerçek temsilcisinin böyle başvurulacak otoritesi) asla yoktu ve bundan öteye G. Landauer'e benzer şekilde, ‘bugün düşman, merkezî devlet aygıtı değildir fakat onun omnipotent (kadiri mutlak) ve omnipresent (her yer ve her zamanda olan) yapısıdır. ⁴

Özellikle modern toplumun sınıflar arasında yarattığı keskin ayrım ve uçurum, geleneksel toplumsal dengeleri yıkarak, toplumun bir kesiminin aşırı bir lüks ve sefahat içerisinde yaşamasına karşı, büyük bir kesimin ise açlık ve yoksulluk içerisinde, kölelerden bile daha aşağı bir yaşamsal şartların mecburiyetine ve çaresizliğine düşmesine neden olmuştur.

Anarşist yalnızca zenginlere öfkelenmez, zenginliğin kendisine de öfke duyar ve onun gözünde yoksul kişi yoksulluğunun kurbanıysa, zengin kişi de lüksün kurbanıdır. ⁵

Ellul da örgütlü din kadar diğer örgütlü mücadelelere karşı eleştirel bir duruşu benimser. Hatta bu nedenle demokratik ve çevreci hareketler kadar Güney Amerika'nın "kurtuluş teolojisi"ne de uzak durur.

Zorunlu eğitimi de eleştirir ve ilk Hıristiyanlar gibi şiddetten uzak durmayı savunur; dolayısıyla da devletle çatışmaya girmeyi de doğru bulmaz.

Ona göre "Tanrı'nın kelamı bir din değildir ve en büyük ihanet onu bir din yapmaktır." ⁶

Din, yani kilise benzeri örgütsel bir yapı; bir tür iktidar. Ona göre Tanrı'nın varlığı özgürlüğümüzü sınırlandırmaz ve o nedenle Tanrı'ya inanmak anarşizme aykırı değildir.

Çünkü Tanrı kendisini bizim düzeyimize koyar (bizimle konuşur, bizi muhatap alır) ve kendisini (bizim özgürlüğümüz ve özgürleşmemiz için) sınırlandırır ki bu konuda Muhammed İkbal de onunla aynı fikirdedir.

Özgürleşmek ise sorumsuz bir serbestiyet değil, sorumlu bir insanileşmedir. 

Ona göre İsa'nın malı mülkü satıp her şeyimizi yoksullarla paylaşmamıza dair emri, mülkiyet karşıtı bir istek olmayıp, sadece paylaşımı öngören bir ahlâkın ortaya konulmasıdır.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  25 Aralık 2024 - Devlet Acil Durum Servisi'nden bir kurtarma görevlisi, Rusya'nın Harkiv'e yönelik drone saldırısının ardından bir konutta çıkan yangını söndürmeye çalışıyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski savaştan zarar gören ülkesinin elektrik şebekesine Noel günü 170'den fazla füze ve drone fırlatarak bir kişinin ölümüne ve yaygın elektrik kesintilerine neden olan Rusya'nın "insanlık dışı" saldırısını kınadı. Ülke sabah 5:30'da hava saldırısı alarmıyla uyandı ve kısa süre sonra hava kuvvetleri, Rusya'nın Karadeniz'den Kalibr seyir füzeleri fırlattığını bildirdi (Sergey Bobok/AFP)

• 2/30

  24 Aralık 2024 - Panama'nın başkenti Panama'da polis ABD Büyükelçiliği önünde düzenlenen protestoda göstericiler tarafından yerleştirilen seçilmiş ABD Başkanı Donald Trump'ın resminin önünde nöbet tutuyor. Panama Cumhurbaşkanı Jose Raul Mulino, Donald Trump'ın insan yapımı su yolunu geri alma tehdidinin ardından 23 Aralık'ta ülkenin eski liderleriyle birlikte imzaladığı bir bildiride Panama Kanalı'nın statüsünün müzakere edilemez olduğunu söyledi. Trump, "Donanmamız ve ticaretimiz çok haksız ve adaletsiz bir şekilde muamele görüyor. Her yerde olduğu gibi Panama Kanalı'nda da kazıklanıyoruz" demiş ve kanalın ABD'ye iade edilebileceğini öne sürmüştü (Arnulfo Franco/AFP)

• 3/30

  23 Aralık 2024 - Mozambik'te protestocular başkent Maputo'da yanan bir barikatın yanında toplanıyor. Hile iddialarının haftalarca süren ölümcül sokak çatışmalarını tetiklemesinin ardından ülkenin en yüksek mahkemesi, iktidar partisinin tartışmalı ekim seçimindeki zaferini onayladı. Kararın ardından muhalefetin ayaklanma tehdidinde bulunması sonrası Güney Afrika ülkesinde daha fazla şiddet olayının patlak vermesinden endişe ediliyor (Amilton Neves/AFP)

• 4/30

  22 Aralık 2024 - Filistinliler, İsrail'in Gazze'deki El-Jalaa Caddesi'ne düzenlediği saldırıda isabet alan sivil aracı inceliyor. Gazze Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan son güncellemeye göre, İsrail saldırıları son 24 saatte Gazze Şeridi genelinde en az 32 Filistinlinin ölümüne ve 54 kişinin yaralanmasına yol açtı. İsrail güçleri, kuşatma altındaki Kuzey Gazze'de zorlukla faaliyet gösteren Kamal Adwan Hastanesi'nin içindeki ve yakınındakilere tahliye emri verdikten sonra hastaneye saldırı düzenledi (Omar Al-Qattaa/AFP)

• 5/30

  21 Aralık 2024 - Dün akşam Almanya'da en az 5 kişinin ölümüne ve 200 kişinin yaralanmasına yol açan saldırının gerçekleştiği Noel pazarının yakınındaki kilisenin girişine çiçekler bırakılıyor. Ölümcül saldırıda bir kişi aracını pazardaki kalabalığın üzerine sürmüştü. Kiliseye çiçek bırakanlardan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, ülkenin birlik içinde kalması gerektiğini vurgulayarak failin cezasız kalmayacağına söz verdi. Polis, saldırıdan sorumlu olduğunu düşündüğü 50 yaşındaki Suudi Arabistanlı bir doktoru gözaltına aldı (Michael Probst/AP)

• 6/30

  20 Aralık 2024 - Tayvan'da ana muhalefetteki Çin Milliyetçi Partisi (Komintang) milletvekilleri (beyaz giyenler) parlamentoya girmeye çalışıyor. Demokratik İlerleme Partisi'nden (DPP) çok sayıda milletvekili, perşembe gecesi parlamentoyu basarak tartışmalı tasarıların geçmesini önlemek için Yasama Yuanı'na girişleri engellemiş ve içeride barikat kurmuştu. Sözkonusu yasa tasarıları arasında seçilmiş yetkililerin görevden alınma koşullarının sıkılaştırılması için planlanan bir değişiklik de yer alıyor (I-Hwa Cheng/AFP)

• 7/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 8/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 9/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 10/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 11/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 12/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 13/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 14/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 15/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 16/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 17/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 18/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 19/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 20/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 21/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 22/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 23/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 24/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 25/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 26/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 27/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 28/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 29/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 30/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

Ellul, Hıristiyan olduğu için dahil edilmediği sosyalistlere katılamamaktan esefle söz eder.

Esasında her sahici din, özünde toplumcu bir anlayışa sahiptir. Ve hatta Ellul'a göre İncil, sadece toplumculuğun değil, anarşizmin de çıkarsanabileceği bir berraklıktadır.

Ve bunu gördüğü için kendisini oldukça etkilemiş olan Karl Barth'dan, siyasi otoritenin meşruiyetini savunduğu için uzaklaşır.

Tabii ki dinsel bir yetkecilik (ruhbanlık) de benzeri bir sonuca yol açabilir ki İslam bu tür bir yetkeciliği açıkça reddeder.

Kierkegaard'a göre de devlet, kişiler-üstü addedildiğinde, bu, bir insana edilebilecek en büyük aşağılamadır. ⁷ Hatta Tanrı bile insana karşı böylesi bir efendilik tavrı içinde değildir. ⁸ 

Ellul, İsa ve Marx adlı eserinde de Marxizm'in yetkeciliği ve cari uygulamalarının devletçiliğini eleştirerek Hıristiyanlığı insan özgürlüğünü esas alan anarşizme daha yakın görür.

Anarşizmin bazı temsilcilerinin dini reddi, mütehakkim bir Tanrı inancı yanında, dindarlığın devlet karşısında aldığı onu Tanrı yerine koyan ve hatta Tanrı'nın yeryüzündeki tecessümü olarak kabul eden yönleri nedeniyledir.

Oysa bunlar saf bir iman kadar olumlu bir dindarlığın da reddettiği hususlardır. İnsanın Allah karşısındaki pozisyonu ona yoldaş ve dost olmaya çalışan bir olumluluktur ki bu insanı özgürleştiren bir çabadır.

Nitekim İsrail (Yakup)'in anlamı Allah ile yürüyen/Allah'a yoldaşlık'tır. Her namaz esnasında okunması gereken Fatiha Suresi'nin bir ayeti "bizi doğru yola ilet"tir ki bu doğru yol, Allah'ın yoludur.

Dolayısıyla bu yolda olmak, bize şahdamarımızdan daha yakın olan Allah ile birlikte olmak, bir yolda olmaktır. Olumluluk üzere yapılan her edim, Allah ile yapılan bir edimdir. Olumsuzluklar ise bizi bu yoldan ayırır. 

Ayrıca, din cemaatsel bir topluluk önerse de devleti ⁹, hele ki baskıcı ve insanı madunlaştıran hiçbir örgütlenme biçimini onaylamaz.

Abd (kulluk) kavramının günümüzdeki köleliği çağrıştırma biçimi ise kavramın antropolojik süreci içerisinde başlangıçtaki insanlığın sahip olduğu yaratıcı, üretici, özgürleşmeci niteliklerinin melikler (egemenler) ¹⁰ tarafından giderek budanarak insanların madunlaş(tırıl)maları sonucu ortaya çıkan dilsel sapmaların bir sonucudur. ¹¹

Benzer bir antropolojik süreç eski Yunanlılar zamanında da yaşanılmış olup, Sokrates'in zaman zaman atıfta bulunduğu tanrı Demiurgos zanaatkârlık tanrısı iken ve Sokrates'in çömlekçiler arasında da dostları varken, Aristo zamanında artık onlar bahse bile değmeyen basit el işçileri olarak anılır. 

Bir açıdan bu, başlangıçta özgür ve eşit koşullarda kurulan her toplumsal biçimin süreç içerisindeki yozlaşma, sınıflaşma ve ayrışmasının sonucudur.

Seçkinlerin el emeğinden uzaklaştığı bu süreç, madunları ise kölelik koşullarına, yani bedensel hizmetlere doğru zorlar.

Toplumsallıktaki bu yozlaşma dile de sirayet ederek, orada da sözcüklerin anlam değişimine yol açar.

Yani başlangıçta zanaatkârlık/sanatçılık olumlu ve tanrısal bir edim iken, giderek sıradan ve hatta kölelere özgü edimler ya da nitelikler anlamına gelecektir.

İnsan emeğine karşı bu küçümseme ise doğrudan emekten ziyade, emekçilerin toplumsal, siyasal ve sınıfsal konumu nedeniyledir.

Bu sapma, egemen aristokrasi ile emekçi madunlar arasında açılan uçurumun dile ve düşünceye yansımasıdır.

Bir anarşist açısından ise zalim bir egemene ve antropolojik bir süreç tarafından kirletilmiş bir dile ve düşünceye boyun eğmek, kelimenin tam anlamıyla ahlaksızlıktır.   

1. George Woodcock, Anarşizm-Bir Düşünce ve Hareketin Tarihi. Kaos Y. s. 44.
2. Nurettin Topçu, İsyan Ahlakı, Dergâh Y. s. 167.
3. Manning Marable, Malcolm, Arayışlarla Dolu Bir Hayat, İthaki Y. s. 391.
4. Alişan Şahin, Anarşizm ve Din, Öteki Y. s. 23, 24.
5. George Woodcock, age, s. 33.
6. Jacques Ellul, Anarşi ve Hıristiyanlık, Karşı Yay. s. 37.
7. Jacques Ellul, Anarşi ve Hıristiyanlık, Karşı Y. s. 15
8. J. Ellul, age, s. 118.
9. Haşr, 7: Fethedilen yerlerden elde edilen gelirler Allah'ındır ve bu peygambere, yoldaşlarına, yetimlere, yoksullara, yolda kalanlara aittir. Ta ki bu mallar içinizden yalınız zenginler arasında dolaşan bir devlet olmasın…
10. Neml Suresi, 34: Gerçek şu ki, melikler bir ülkeye girdiklerinde orayı tarumar ederler; oranın onurlu insanlarını aşağılarlar. İstilacıların davranış tarzı (her zaman) böyledir.
11. Bu konuda daha geniş bilgi Salih Akdemir'in Kuran'a Dilbilimsel Yaklaşımlar adlı eserinden edinilebilir.