1. Önemli tarihler neler?
15 Ocak:
Theresa May, uzun zamandır beklenen “anlamlı oylamada” milletvekillerinin Brexit anlaşmasını 230’luk rekor bir çoğunlukla reddetmesiyle Avam Kamarası’nda yıkıcı bir yenilgi aldı.
29 Mart’tan Önce:
Gerçekleşebilecek çeşitli senaryolar var. Bir yenilgi onu siyasi açıdan sekteye uğratacak kadar güçlü olmadığı sürece Theresa May, Brüksel’den daha fazla imtiyaz kazanmak için tekrar AB’nin kapısını çalmayı deneyebilir.
Aksi takdirde parlamento gücünü Brexit’in kontrolünü ele almak için kullanma arayışına girebilir ve ilerisi için bir yol belirleyebilir. Gerekli mevzuatı uygulamak ve hatta ikinci bir halk oylaması yapmak için daha fazla zaman kazanmak amacıyla, birlikten çıkışı düzenleyen AB Anayasası’nın 50. Madde sürecini genişletmek için bir adım da atılabilir.
29 Mart:
Brexit Günü. Lizbon Anlaşması’nın 50. Maddesi’nin şartları altında, eğer bir ülke AB’den çıkış sürecini başlatırsa, ülkenin üyeliği otomatik olarak sona ermeden çıkış sürecinin nasıl olacağının belirlenmesi için yürütülen müzakereleri sonuçlandırmak için iki yıl süre tanınıyor. Müzakereler başarılı ya da başarısız olsa da iki yıllık süre geçerli oluyor.
2. Theresa May’in anlaşmasının yenilgisinden sonra ne olacak?
Kimsenin cevabını bilmediği büyük soru. May’ın planı yenilgiye uğradığından İngiltere için artık çok sayıda ihtimal var. Theresa May’in yeni planlarını ortaya koymak için üç gün içinde parlamentoya geri dönmesi gerekecek. İşte takip edilmesi ya da reddedilmesi muhtemel yollar…
a) Yeniden müzakere etme:
May’in Brexit anlaşmasının hezimete uğramasının ardından bir yeniden müzakere için fırsat olabileceğine dair AB’den gelen net sinyaller var.
Nefret edilen “İrlanda backstop’u” üzerinde değişiklikler yapmak amacıyla çekilme anlaşmasının yeniden görüşülmesi için bir fırsat bile olabileceği yönünde haberler var. İngiltere’nin backstop üzerinde yapılacak herhangi bir değişikliğin karşılığında ne vermek zorunda kalacağı net değil ancak hiçbir şey karşılıksız olmayacaktır.
b) İngiltere Başbakanının anlaşmanın Avam Kamarası’nda yeniden oylanmasını istemesi:
İngiltere Başbakanının Brexit anlaşmasında bazı değişiklikler yapması durumunda bu, anlaşmanın Avam Kamarası’nda ikinci kez oylanmasını isteyebileceği anlamına geliyor. Bundan farklı olarak, değer kaybeden pound ve finans piyasalarında bozulma da May’e milletvekillerinden tekrar oy vermelerini ve ulusal çıkarlar doğrultusunda anlaşmayı kabul etmelerini istemek için bir sebep verebilir.
c) Genel seçimler:
İngiltere’de ana muhalefetteki İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn, Theresa May’in yenilgisinin ardından hükümete karşı güvensizlik oylaması yapılması çağrısında bulundu. Ama bunun başarılı olması için çok sayıda muhafazakâr milletvekilinin koltukları tehlikeye girerken ve bir sol kanat Corbyn hükümeti tetikte beklerken bir seçim için de oy kullanması gerekiyor. Sonuç olarak henüz böyle bir şey yapmaları beklenmiyor.
Theresa May’in anlaşmasız Brexit için ısrar etmesi durumunda bazı muhafazakâr milletvekilleri bunu engellemek için ellerinden geleni yapacaklarını söylemişti.
3 . May’ın anlaşması için alternatifler neler?
İngiltere Başbakanının stratejisi ölmüş görünüyor. Öyleyse şimdi başka ihtimaller ortaya çıkmaya başlıyor…
İkinci bir referandum:
Yeni bir referandum için büyük bir çaba gösterilecek. The Independent’ın Brexit ile ilgili yürüttüğü “Son Söz” (Final Say) kampanyasına bir milyondan fazla kişi katılım göstermişti. “Halkın Oyu” (People’s Vote) platformunun düzenlediği kampanya ise ülke genelinde siyasilerin, ünlü isimlerin ve milyonlarca kişinin desteğini kazanmıştı.
Bununla birlikte yeni referandumun Avam Kamarası’nda yapılacak bir oylama ile güvence altına alınması gerekiyor ve öyle görünüyor ki bu kez bunun gerçekleşmesi için bir çoğunluk yok. Pek çok muhafazakâr milletvekili karşıt görüşte. İşçi Partisi bunu destekler gibi görünüyor ancak parti bölünmüş durumda ve Corbyn’nin bu fikre karşı çıktığı belirtiliyor. Eğer İşçi Partisi destek verse bile partinin milletvekillerinden 20’ye yakınının karşı oy kullanacağı tahmin ediliyor çünkü seçmenleri AB’den çıkmayı çok güçlü şekilde destekliyor ki karşı oy kullanmazlarsa milletvekillerinin bir sonraki seçimde parlamento dışı kalma riski ortaya çıkıyor.
Zaman bu durumu değiştirebilir. Diğer muhtemel sonuçlar tükenir ve ekonomik açıdan sakıncalı bir anlaşmasız Brexit beklentisi azalırsa, daha fazla sayıda milletvekili kendini yeni bir referandumu destekleye mecbur hissedebilir. Bu durumda zamanlama kritik bir önem taşıyor. Bazı destekçiler “anlamlı oylamaya” bir düzeltme olarak olarak meselenin bir Avam Kamarası oylamasına ihtiyacı olduğunu düşünüyor ve beklemenin başka sonuçları gündeme getireceğinden korkuyor. Diğerleri ise oylama Avam Kamarası’na, yeterince destek olmadan, çok erken getirilip de olumsuz sonuçlanırsa o zaman destekçilerin bunun gerçekleşmesi için tek şanslarını da kaybedeceklerini söylüyor.
Ayrıca yeni bir oylamada hangi sorunun sorulması gerektiği konusunda fikir birliğine varılmış değil; kalmak ya da çıkmak, May’in anlaşmasıyla ya da anlaşmasız. Bazıları May’in anlaşması, anlaşmasız ya da AB’de kalmak üzerine üç yönlü bir oylama öneriyor.
Yeni bir referandum önerisi geçse de tabii ki “birliği terk etme” seçeneğinin tekrar kazanması için ihtimal var.
B Planı (Norveç):
İngiliz kabinesinden bazı milletvekilleri de dahil, anlaşma yenilgiye uğradığından İngiltere için en iyi planın AB ile Norveç tarzı bir anlaşma yapmak olduğuna inanlar var. Bu daha kapsamlı bir ticaret anlaşması düzenlenene kadar geçici de olabilir kalıcı bir çözüm de olabilir. Bu çözüm, AB’den çıkmak ancak AB Ortak Pazar’ında kalmak anlamına geliyor. “Norveç+” denilen formül İngiltere’nin Gümrük Birliği’nde kalmasını öngörüyor.
50. Madde sürecinin uzatılması:
AB, 29 Mart’taki Brexit gününün ertelenebileceğini belirtmişti. Ancak yalnızca ertelemeye değer bir yol haritası varsa. Bir başka deyişle AB 29 Mart’ı yeni bir referandum ya da yeni bir seçim için erteleyebilir. Çıkış tarihini yeniden müzakere için erteleyip ertelemeyecekleri ise bilinmiyor.
Anlaşmasız:
Bu yenilgi demek. May’in planının hezimete uğramasından sonra, eğer hükümet ve milletvekilleri hiçbir şey yapmazsa, ya da yapamayacaksa, İngiltere 29 Mart’ta AB’den hiçbir anlaşma olmadan çıkmış olacak. Birçok milletvekili bunun olmasını engellemek için yollar arıyor.
3. Theresa May Başbakanlık Konutu’nu bırakacak mı?
İngiltere Başbakanının anlaşmasının bu kadar küçük düşürücü bir oy oranı ile yenilgiye uğramasının ardından May’in görevine devam edip etmeyeceği net değil. May’in, Jeremy Corbyn’nın güvensizlik oylamasından kurtulması bekleniyor ancak destek kazanmak için önerisini yumuşatıp Norveç anlaşmasına daha uygun bir strateji uygulayabilir ki bunu çok sayıda İşçi Partisi milletvekili açıkça destekliyor.
Eğer May istifa ederse, bu kendi kararı olur. Kabinede durumunun siyasi olarak savunulamaz olduğu ifade edilebilir ve May istifa etmekten başka bir seçenek olmadığını düşünebilir.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
https://www.independent.co.uk/news/uk/politics
The Independent Türkçe için çeviren: Sezin Bala
© The Independent
