Avrupa Birliği’nin (AB) bugün küresel sahneye nasıl bir aktör olarak konumlandığını anlamak için, 1990’ların Balkanlar’ındaki kritik kırılma noktalarına bakmak şart.

Yugoslavya’nın dağılması, AB’nin genişleme vizyonunu, güvenlik stratejisini ve jeopolitik etkisini derinden sarsan bir olaydı.

Bu süreçte, Sırbistan lideri Slobodan Miloşeviç, yalnızca kendi ülkesinin değil, aynı zamanda AB’nin ve ABD-AB-Rusya eksenindeki küresel güç mücadelesinin seyrini değiştiren bir figür olarak öne çıktı.

AB-Yugoslavya- Rusya ilişkileri

Yugoslavya’nın dağılmadan önceki ilişkileri, hem AB hem de Rusya ile karmaşık bir denge üzerine kuruluydu.

Bu ilişkiler, Miloşeviç’in yükselişi ve Yugoslavya’nın iç dinamikleriyle şekillendi.

Yugoslavya- AB ilişkileri

Yugoslavya, Soğuk Savaş boyunca tarafsız bir pozisyon benimsemiş, hem Doğu Bloku hem de Batı dünyasıyla dengeli ilişkiler kurmuştu.

1970’te Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET, daha sonra AB) ile bir iş birliği anlaşması imzaladı.

Bu anlaşma, ticaret, ekonomik iş birliği ve kültürel değişim alanlarında taraflar arasında bir çerçeve oluşturdu.

1980’lerde Yugoslavya, AET’nin en büyük ticaret ortaklarından biriydi; ihracatının yüzde 30’u (yaklaşık 10 milyar dolar) AET ülkelerine yönelmişti.

AB, Yugoslavya’yı resmi bir üye olarak değil, “ortak” bir ülke olarak görüyordu, çünkü Yugoslavya komünist bir sistem ve merkezi planlama ekonomisine sahipti.

Ekonomik olarak, 1989’da Yugoslavya’nın GSYİH’si 130 milyar dolar seviyesindeydi (bugünün değerleriyle 300 milyar dolar).

AB, Yugoslavya’ya düşük faizli krediler ve yapısal fonlar sağlamıştı; 1980-1990 arasında bu yardım toplam 2,5 milyar doları buldu.

Ancak, Tito’nun 1980’deki ölümünden sonra başlayan ekonomik kriz ve bölgesel eşitsizlikler, bu ilişkiyi zorladı.

Slovenya ve Hırvatistan gibi kuzey bölgeleri AB ile daha yoğun ticari bağlar kurarken, güneydeki bölgeler (Makedonya, Kosova) bu süreçten yeterince faydalanamadı.

Bu eşitsizlikler, Miloşeviç’in milliyetçi politikalarıyla birleşince, federal yapıyı zayıflattı.

Askeri olarak, AB’nin Yugoslavya’ya doğrudan bir savunma taahhüdü yoktu, çünkü o dönemde AB’nin kendi savunma yapısı yoktu.

Ancak, AB, Yugoslavya’nın siyasi istikrarını destekleyerek Soğuk Savaş sırasında tarafsız bir tampon bölge yaratmayı amaçlıyordu.

Brzezinski, “Yugoslavya, AB için potansiyel bir müttefikti, ancak bu potansiyel, Miloşeviç’in milliyetçiliği yüzünden heba oldu” diyor.
 

Slobodan Miloşeviç / Fotoğraf: Tanjug

Yugoslavya- Rusya ilişkileri

Yugoslavya, Sovyetler Birliği ile 1948’de yaşadığı kırılmadan sonra resmi olarak Moskova’dan uzak durmuş, ancak Soğuk Savaş sonrası dönemde Rusya ile yeniden yakınlaşma sinyalleri vermişti.

1980’lerin sonlarında, Tito sonrası dönemde ekonomik zorluklar yaşayan Yugoslavya, Rusya’dan sınırlı düzeyde ekonomik ve askeri destek almaya başladı.

1989’da Rusya, Yugoslavya’ya 500 milyon dolarlık kredi ve enerji desteği sağladı.

Askeri olarak, Sovyet yapımı silahlar (tanklar, uçaklar) Yugoslavya Halk Ordusu’nun envanterinin yüzde 40’ını oluşturuyordu.

1990’da, Sovyetler Birliği’nin çöküşünden hemen önce, Rusya ve Yugoslavya arasında diplomatik bir yakınlaşma yaşandı.

Miloşeviç, Rusya’yı potansiyel bir müttefik olarak görmeye başladı, çünkü AB’nin ekonomik koşulları sertleşmişti ve Batı yaptırımları tehdit ediyordu.

Rusya, Yugoslavya’yı Soğuk Savaş sonrası dönemde Batı’ya karşı bir denge unsuru olarak değerlendirdi.

Ancak, Rusya’nın kendi ekonomik ve askeri zayıflığı, bu desteği sınırlı kıldı.

Bu ilişkiler, Miloşeviç’in milliyetçi politikalarıyla daha da güçlendi.

1991’den itibaren Rusya, Sırbistan’a diplomatik destek ve silah yardımı sağladı; toplam yardım 1995’e kadar 1 milyar doları aştı.

Buzan’a göre, “Rusya, Yugoslavya’yı bir vekil savaş alanı olarak kullandı ve bu, AB’nin jeopolitik planlarını baltaladı.”

Milliyetçilik ve kaosun tetikleyicisi Miloşeviç’in yükselişi

1941 doğumlu Slobodan Miloşeviç gençlik yıllarında komünist ideallerle şekillenen bir politikacıydı.

Ancak 1980’lerin sonlarında, Josip Broz Tito’nun 1980’deki ölümünden sonra Yugoslavya’da yükselen milliyetçilik dalgası, onu radikal bir dönüşüme sürükledi.

1987’de Sırbistan Komünist Partisinin liderlerinden biri olarak güç kazandığında, “Tüm Sırplar tek bir devlette” sloganını benimseyerek Sırp milliyetçiliğini ateşledi.

Bu, Yugoslavya’nın federal yapısını tehdit eden ilk büyük adımdı.

Miloşeviç’in en tartışmalı hamlesi, Türk ve ABD Büyükelçilerinin katılmadığı Osmanlı-Sırp Savaşının 600. yıldönümü anma programı dolayısıyla 1989’da Kosova’da yaptığı konuşmaydı.

“Kimse bize boyun eğdiremez” diyerek Sırp halkını mobilize etti ve bu, diğer cumhuriyetlerde bağımsızlık taleplerini hızlandırdı.
 

Slobodan Miloşeviç'in, 28 haziran 1989'da yaptığı konuşmasından bir kare / Fotoğraf: Wikipedia

1991’de Slovenya ve Hırvatistan bağımsızlığını ilan ettiğinde, Miloşeviç Sırbistan’ın lideri olarak Bosna ve Kosova’da etnik temizlik politikalarını destekledi.

1995’teki Srebrenitsa katliamında 8.000 Boşnak sivil öldürüldü; bu, Avrupa’daki en büyük soykırım olarak tarihe geçti.

Uluslararası Ceza Mahkemesi, Miloşeviç’i soykırım ve savaş suçlarıyla suçladı, ancak 2006’daki ölümüne kadar yargılanma süreci tamamlanamadı.

Jeopolitik dengelerin değişmesinde Miloşeviç’in rolü

Dünya çapındaki siyasi ve jeopolitik analistler, Miloşeviç’in eylemlerini AB’nin zayıflamasındaki temel faktörlerden biri olarak görüyor.

Zbigniew Brzezinski, “The Grand Chessboard” (1997) adlı eserinde, Yugoslavya’nın dağılmasının AB’nin jeopolitik vizyonunu baltaladığını ve Rusya’nın Balkanlar’da bir nüfuz alanı kazanmasına olanak tanıdığını savunuyor.

Brzezinski’ye göre, “Miloşeviç’in milliyetçiliği, AB’nin ‘yumuşak güç’ stratejisini çökertti ve NATO’nun (yani ABD’nin) müdahalesini zorunlu kıldı.”

Ian Lesser (RAND Corporation) ve Barry Buzan (Londra Ekonomi Okulu) da Balkanlar’ın jeopolitik önemini vurguluyor.

Lesser, 2023’teki bir analizinde, şunları söylüyor:

Yugoslavya’nın dağılması, AB’nin genişleme politikasında geri dönüşü olmayan bir yara açtı. Miloşeviç, bu süreci hızlandıran katalizördü.

Buzan ise, “Regions and Powers” (2003) kitabında, Balkanlar’ın “güvenlik havzası” olarak AB için stratejik bir bölge olduğunu, ancak Miloşeviç’in eylemlerinin bu bölgeyi istikrarsızlaştırdığını belirtiyor.

Timothy Garton Ash (Oxford Üniversitesi) ise 2024’te yayımlanan bir makalede, şunları ekliyor:

AB’nin Yugoslavya’yı tutamaması, birliğin jeopolitik vizyonunun en büyük sınavıydı. Miloşeviç, bu sınavı kaybettiğimiz anahtar figürdü.

Bu değerlendirmeler, Miloşeviç’in yalnızca bir lider değil, aynı zamanda küresel dengeleri sarsan bir aktör olduğunu gösteriyor.

1990’lar döneminde AB ve Rusya’nın askeri ve ekonomik durumu

Miloşeviç’in eylemlerinin etkisini anlamak için, o dönemin AB ve Rusya’sının askeri ve ekonomik durumuna bakmak gerekli.

Bu veriler, AB’nin neden Yugoslavya’yı tutamadığını ve Rusya’nın neden bu süreçte bir fırsat yakaladığını açıklıyor.

Avrupa Birliği (1990’lar)

Ekonomik durum: 1990’da AB (o zamanki Avrupa Topluluğu, 12 üye ile), toplam GSYİH’si yaklaşık 6 trilyon dolar (bugünün değerleriyle 12 trilyon dolar) seviyesindeydi. En büyük ekonomiler Almanya (1,2 trilyon dolar) ve Fransa (1 trilyon dolar) idi. Ancak, AB’nin o dönemde ortak bir ekonomik politika geliştirmesi zordu; Maastricht Anlaşması (1992) ile euroya geçiş hedefi henüz belirsizdi.

Askeri durum: AB’nin kendi bağımsız bir ordusu yoktu; savunma, NATO üzerinden ABD liderliğinde yürütülüyordu. 1990’da AB ülkelerinin toplam askeri personeli 1,2 milyon, savunma harcamaları ise GSYİH’nin yüzde 2,5’i kadardı (yaklaşık 150 milyar dolar). Ancak, Yugoslavya krizinde AB’nin askeri kapasitesi sınırlıydı; örneğin, 1992’de Bosna’ya gönderilen BM barış gücü sadece 7 bin personeldi.

Jeopolitik zayıflık: AB, Soğuk Savaş sonrası dönemde Doğu Bloku’nun çöküşüyle meşguldü ve Yugoslavya krizi için yeterli siyasi irade gösteremedi. Brzezinski, “AB, o dönemde bir ekonomik devdi, ama siyasi cüce” diyor.

Rusya (1990’lar)

Ekonomik durum: 1991’de Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonra Rusya, ekonomik bir kaosa sürüklendi. 1995’te Rusya’nın GSYİH’si 400 milyar dolar (bugün 800 milyar dolar eşdeğeri) seviyesindeydi ve hiperenflasyon (yüzde 300’ün üzeri) yaşanıyordu. Petrol ve gaz gelirleri dışında ekonomik çeşitlilik yoktu.

Askeri durum: Soğuk Savaş sonrası Rusya’nın askeri gücü dramatik bir şekilde azaldı. 1990’da Sovyet ordusu 4 milyon personelle dünyanın en büyüğüydü, ancak 1995’te bu sayı 1,2 milyona düştü. Savunma harcamaları GSYİH’nin yüzde 6’sına indi (yaklaşık 24 milyar dolar), ancak ekipman eskiydi ve bakım sorunları vardı. Yine de, Rusya Balkanlar’da diplomatik ve sınırlı askeri destek sağlayabiliyordu; örneğin, Sırbistan’a 1990’larda 1 milyar dolarlık silah ve ekonomik yardım sağlandı.

Jeopolitik hedefler: Rusya, Yugoslavya krizini Batı’ya karşı bir fırsat olarak gördü. Brzezinski’ye göre, “Rusya, Miloşeviç’i bir müttefik olarak kullanarak AB ve NATO’nun Balkanlar’daki etkisini sınırlamaya çalıştı.”

Bu karşılaştırma, AB’nin o dönemde ekonomik olarak güçlü ama askeri ve siyasi olarak zayıf olduğunu, Rusya’nın ise ekonomik olarak çökmüş olsa da jeopolitik bir aktör olmaya devam ettiğini gösteriyor. Miloşeviç’in milliyetçiliği, bu iki gücün arasındaki boşluğu derinleştirdi.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  12 Nisan 2025 - Güney Kore'nin Gwangmyeong kentindeki itfaiyeciler, çöken bir metro inşaatında çalışıyor. Başkent Seul'ün yakınlarındaki Gwangmyeong'de çöken metro inşaatından bugün bir kişi çıkarıldı ancak mahsur kaldığı düşünülen başka biri için kurtarma çalışmaları sürüyor. Kentin itfaiye ekibinden bir yetkili, kazazedenin yaklaşık 13 saat boyunca yerin 30 metre altında kaldığını açıkladı. Kurtarıldığı sırada bilinci yerinde olan adam yakındaki bir hastaneye götürüldü. Yetkililer, bir havalandırma bacasının çökme riski taşıdığına dair raporların ardından işçileri inşaat alanından çekmiş ve bölgedeki trafiği durdurmuştu. (Hong Ki-won/AP)

• 2/30

  11 Nisan 2025 - Dünyanın esaret altındaki en yaşlı gorili olduğu tahmin edilen Fatou, 68. yaşını kutluyor. Berlin Hayvanat Bahçesi doğum günü sebebiyle Fatou'ya meyve ve sebzelerle dolu bir sepet hediye etti. Aslında net yaşı bilinmiyor ancak Berlin Hayvanat Bahçesi'ne 1959'da götürülen hayvanın 1957'de dünyaya geldiği düşünülüyor. Fatou, geçen yıl flamingo Ingo'nun ölümünün ardından hayvanat bahçesinin en yaşlı sakini olmuştu. 1955'ten beri hayvanat bahçesinde yaşayan kuşun en az 75 yaşında olduğu tahmin ediliyordu. (Ebrahim Noroozi/AP)

• 3/30

  10 Nisan 2025 - Gazze Şehri'nin doğu mahallesi Şucaiyye İsrail saldırısı sonucu isabet alan bir binanın önünde yaşlı bir Filistinli. Hamas tarafından yönetilen bölgedeki Sağlık Bakanlığı bugün yaptığı güncellemede, İsrail'in yeni saldırı dalgasında en az 1522 Filistinlinin öldüğünü ve savaşın başlangıcından bu yana toplam ölü sayısının 50 bin 886'ya yükseldiğini söyledi. Öte yandan İsrailli 970 pilot ve yedek asker ortak bir mektuba imza atarak, Gazze'ye yönelik saldırıların sonlandırılması ve Hamas'ın elindeki İsrailli esirlerin geri getirilmesi çağrısı yaptı. Mektubu imzalayanlar ordudan ihraç edildi. (Omar Al-Qattaa/ AFP)

• 4/30

  9 Nisan 2025 - Suudi Arabistan'ın batı kenti Taif'teki bir çiftlikte gül suyu ve yağı üretiminde kullanılan taze toplanmış Damask gülleri sergileniyor. Her bahar Taif'te açan güller, krallığın uçsuz bucaksız çöl manzarasını güzel kokulu pembe öbeklere dönüştürüyor. Ve nisanda bir ay boyunca, parfümlerde kullanılan uçucu yağ üretiliyor. (Fayez Nureldine/AFP)

• 5/30

  8 Nisan 2025 - İran'ın başkenti Tahran'da bir kadın, halk arasında "Casus İni" diye anılan eski ABD Büyükelçiliği'nin dış duvarlarına çizilmiş, yıldızların yerine kafataslarının, beyaz ve kırmızı şeritlerin yerine de saldırı tüfeği kullanan asker siluetlerinin yer aldığı ABD bayrağının resmedildiği duvar resminin önünden geçiyor. Başkan Donald Trump'ın nükleer programıyla ilgili doğrudan görüşmeler yapılacağını açıklamasının ardından İran, 8 Nisan'da en üst düzey diplomatını ABD'yle görüşmelerde bulunmak üzere Umman'a göndereceğini açıkladı. İran'ın müttefiki Rusya, büyük güçlerle yapılan anlaşmanın yerini alacak yeni bir nükleer anlaşma için müzakere olasılığını memnuniyetle karşıladı. 2018'de Trump, anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmişti. (Atta Kenare/AFP)

• 6/30

  7 Nisan 2025 - ABD'nin Florida eyaletinin Miami kentindeki limanda bir forklift, kargo konteynırlarını taşıyor. ABD Başkanı Donald Trump'ın ithal mallara yönelik kapsamlı gümrük vergilerini sürdürmesi dünya genelinde piyasaların olumsuz tepki vermesine yol açıyor. Tüm çağrılara rağmen geri adım atmaya yanaşmayan Trump, Truth Social'daki açıklamasında, Çin'e çağrıda bulunarak yarına kadar ek vergi kararını geri çekmezlerse yüzde 50 ek vergi getireceğini söyledi. (Joe Raedle/AFP)

• 7/30

  6 Nisan 2025 - ABD'nin Kentucky eyaletinde hortumdan etkilenen Jeffersontown kenti ağır hasar aldı. Yetkililer, ABD'nin orta doğusunu vuran şiddetli fırtınaların en az 16 kişinin ölümüne yol açtığını ve Ulusal Hava Servisi'nin gelecek günlerde "şiddetli" sel baskınları yaşanabileceği uyarısında bulunduğunu açıkladı. Arkansas'tan Ohio'ya uzanan şiddetli fırtına hattı son günlerde binalara zarar verdi, yolları sular altında bıraktı ve düzinelerce hortum üretti. (Leandro Lozada/AFP)

• 8/30

  5 Nisan 2025 - Tunus'un liman kenti Safakes yakınlarında düzensiz göçmenlerin yaşadığı kampların dağıtılmaya başlanmasının ardından göçmenler eşyalarıyla birlikte bölgeden ayrılıyor. Tunus polisi dün yaptığı açıklamada, Sahra Altı Afrika'dan bölgeye giden binlerce kayıt dışı göçmenin yaşadığı kampların, sosyal medyada yürütülen bir kampanyanın ardından dağıtıldığını açıkladı. Ulusal Muhafız Genel Müdürlüğü Sözcüsü Hüsameddin Cebabli, El Amira ve Cibniyana bölgelerinde yaklaşık 20 bin düzensiz göçmenin yaşadığını belirtti. Cebabil bu kampların kademeli olarak tahliye edileceğini ve "en kısa sürede" hepsinin boşaltılacağını söyledi. (Fethi Belaid/AFP)

• 9/30

  4 Nisan 2025 - Güney Koreli Jo Eun-jin, başkent Seul'de Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un azledilme kararının açıklanmasını beklerken geceyi sokakta geçirdi. Anayasa Mahkemesi'nin oybirliğiyle aldığı kararla Yoon bugün devlet başkanlığı görevinden alındı. Başarısızlıkla sonuçlanan sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon, aralıkta görevden uzaklaştırılmıştı. Bugünkü karar liderin destekçilerini üzerken, muhalifler kutlamalar düzenledi. Güney Kore'nin Yoon'un yerine geçecek kişiyi belirlemek için 60 gün içinde erken seçim düzenlemesi bekleniyor. (Lee Jin-man/AP)

• 10/30

  3 Nisan 2025 - Filistinli çocuklar, Nuseyrat Mülteci Kampı'ndaki ücretsiz gıda dağıtım noktasında yemek almak için bekliyor. Gazze'de faaliyet gösteren uluslararası yardım kuruluşları, birçoğu defalarca yerinden edilen 2,4 milyon kişinin daha fazla kıtlığa dayanamayacağı uyarısı yapıyor. İsrail'in 2 Mart itibarıyla Gazze Şeridi'ne insani yardım girişini engellemesiyle birlikte, Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı tarafından desteklenen fırınların, un ve mazot stoklarının tükenmesi nedeniyle faaliyetlerini durdurduğu dün açıklanmıştı. Aynı zamanda Hamas'la yaptığı ateşkesi 18 Mart'ta bozan İsrail, Gazze'ye yönelik saldırılarını sürdürüyor. (Eyad Baba/AFP)

• 11/30

  2 Nisan 2025 - Endonezya'nın Orta Cava'da yer alan Wonosobo bölgesinde, balon festivali kapsamında havalanan sıcak hava balonları görülüyor. Ramazan Bayramı kutlamaları kapsamında düzenlenen etkinlikte çoğunlukla geri dönüştürülmüş kağıttan yapılmış balonlar renkli bir görüntü sunuyor. 1950'lere dayanan festivalde balonlar, hava trafiğini etkilememesi adında 60 metreden yukarıya çıkmayacak şekilde yere sabitleniyor. (Devi Rahman/AFP)

• 12/30

  1 Nisan 2025 - Ziyaretçiler, Fransa'nın kuzeyindeki Lille kentindeki Grand Palais'de 17. kez düzenlenen uluslararası siber güvenlik etkinliği "InCyber" Forumu sırasında fotoğraf çektiriyor. Tüm siber güvenlik ve “güvenilir dijital” ekosistemini bir araya getiren forum 3 Nisan 2025'e kadar devam edecek. (Sameer al-Doumy / AFP)

• 13/30

  29 Mart 2025 - Myanmar'da meydana gelen depremden bir gün sonra kurtarma ekipleri, Mandalay kentinde yıkılan Sky Villa apartmanında mahsur kalanları kurtarmaya çalışıyor. Myanmar'da dün yaşanan 7.7 ve 6.4 büyüklüğündeki iki depremde en az 1002 kişi hayatını kaybetti. Depremin etkisiyle sarsılan komşusu Tayland'ın başkenti Bangkok'ta ise inşaat halindeki bir gökdelenin çökmesi sonucu 10 kişinin öldüğü ve en az 100 kişinin kurtarılmayı beklediği bildirildi. ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu'na göre afet, Myanmar'ın 100 yıldır yaşadığı en şiddetli deprem. (Sai Aung Main/ AFP)

• 14/30

  28 Mart 2025 - İsrail'in saldırısının ardından Lübnan'ın başkenti Beyrut'tan dumanlar yükseliyor. İsrail, kentin güneyindeki El-Hades Mahallesi'ne hava saldırısı düzenleyerek savaş uçaklarıyla bir binayı yerle bir etti. Bugün yaşanan olay, İsrail'le Hizbullah arasında 27 Kasım 2024'te yürürlüğe giren ateşkesten sonra Beyrut'a yapılan ilk saldırıydı ancak İsrail, Lübnan'ın güneyini hedef almayı sürdürüyordu. Lübnan'dan İsrail'in kuzeyine iki roket atıldığını iddia eden ordu, misilleme yapmaya yemin etmişti. Bugünkü saldırının ardından iddiayı tekrarlayan İsrail Ordu Sözcüsü Avichay Adraee, hedef alınan binada Hizbullah'ın drone sakladığını öne sürdü. (Mohamed Azakir/Reuters)

• 15/30

  27 Mart 2025 - Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Fransa devlet televizyonu "France Televisions"un Paris'teki genel merkezinde basın toplantısı düzenledi. Zelenski, Rusya'yla olası bir ateşkes öncesinde Ukrayna'nın güvenliğini arttırmayı amaçlayan zirveye katılmak üzere dün Paris'e gelmişti. Elysee Sarayı'nda düzenlenen ve 31 ülkenin katıldığı zirvenin ana gündem maddeleri, kalıcı barış ve Ukrayna'ya asker gönderilmesi. (Julien De Rosa/AFP)

• 16/30

  26 Mart 2025 - Güney Kore'de itfaiye görevlisi Andong'daki geleneksel Kore köyü ve UNESCO Dünya Mirası alanı Andong Hahoe Köyü'nde yaklaşan orman yangınına hazırlık olarak sazdan yapılmış çatı ve duvarları ıslatıyor. Yetkililer, Güney Kore'nin şimdiye kadarki en kötü orman yangınlarından birinde en az 24 kişinin öldüğünü, birden fazla şiddetli yangının "benzeri görülmemiş hasara" yol açtığını ve UNESCO listesindeki iki sit alanını tehdit ettiğini söyledi. Ülke genelinde, 16 farklı noktada orman yangını ihbar edilirken, 15 bin hektar büyüklüğünde ormanlık alanın kül olduğu kaydedildi. (Yasuyoshi Chiba/AFP)

• 17/30

  25 Mart 2025 - Fransız aktör Gerard Depardieu ve avukatı Jeremie Assous, Paris Ceza Mahkemesi'nde 2021'de bir film çekimi sırasında iki kadına cinsel saldırıda bulunmakla suçlandığı davanda verilen ara sırasında mahkeme salonunu terk ediyor. 200'den fazla film ve televizyon dizisine imza atan 76 yaşındaki Depardieu, yaklaşık 20 kadın tarafından uygunsuz davranışlarda bulunmakla suçlandı ancak bu, mahkemeye taşınan ilk dava. İki davacı, 54 yaşındaki set görevlisi Amelie ve 34 yaşındaki yönetmen yardımcısı Sarah (adı değiştirildi), 2021'de yönetmen Jean Becker'in "Les Volets Verts" filminin çekimleri sırasında cinsel saldırıya uğradıklarını iddia ediyor. (Dimitar Dilkoff/AFP)

• 18/30

  24 Mart 2025 - Orduya bağlı bir savaşçı Sudan'ın başkenti Hartum'da bir pazar alanında devriye geziyor. Sudan yaklaşık iki yıldır, onbinlerce insanın ölümüne, 12 milyondan fazlasının yerinden edilmesine ve dünyanın en büyük açlık ve yerinden edilme krizlerinin yaşanmasına yol açan, düzenli orduyla Hızlı Destek Güçleri arasındaki savaşla harap olmuş durumda. (AFP)

• 19/30

  23 Mart 2025 - Papa Francis Roma'da zatürre nedeniyle 5 hafta hastanede kaldıktan sonra taburcu edilmeden önce Gemelli hastanesinin penceresinden el sallıyor. Tekerlekli sandalye ile balkona getirilen Papa, yaklaşık 2 dakika balkonda kaldı. Yorgun olduğu gözlenen Papa, selamlama sırasında "Sarı çiçekli bir hanımefendi görüyorum, ne güzel" dedi. Papa'nın selamlamasını, hastanede toplanan binlerce kişi takip ederken, bazı inananların ağladığı, bazılarının ise çok mutlu olduğunu ifade ettiği görüldü. Prof. Sergio Alfieri, 22 Mart'ta yaptığı açıklamada, Papa'nın bundan sonra 2 ay boyunca dinlenmesi gerektiğini belirterek, "Papa, yarın hastaneden taburcu edilecek. İki haftadır stabil durumda" demişti. (Filippo Monteforte/AFP)

• 20/30

  22 Mart 2025 - Formula 1 Çin Grand Prix'sinin sprint yarışını birinci bitiren Lewis Hamilton kutlama yaparken, McLaren'ın ikinci olan Avustralyalı pilotu Oscar Piastri aracını terk ediyor. Şanghay Uluslararası Pisti'nde düzenlenen yarışta Hamilton, Ferrari için ilk Formula 1 galibiyetini elde etti. 7 kere dünya şampiyonu olan Britanyalı, 6,889 saniyeyle Piastri'yi yendi. Red Bull'dan Max Verstappen ise 100 kilometrelik yarışı üçüncü sırada tamamladı. (Jade Gao/AFP)

• 21/30

  21 Mart 2025 - Birleşik Krallık'ın Londra kentindeki Heathrow Havalimanı'nın yakınlarındaki bir elektrik trafo merkezinde çıkan yangın sonucu elektrik kesintisi yaşandı ve havalimanı kapatıldı. Avrupa'nın en yoğun havalimanlarından biri olan Heathrow'un gece yarısına kadar kapalı olması bekleniyor. Havalimanındaki aksama sonucu 1351 uçuşun ve 291 bin yolcunun etkilendiği tahmin ediliyor. Londra İtfaiyesi yangının çıkış nedeninin bilinmediğini ancak trafo merkezindeki 25 bin litre soğutma yağının alev aldığını açıkladı. Yangın sabahın erken saatlerinde kontrol altına alınmıştı. (Londra İtfaiyesi/Reuters)

• 22/30

  20 Mart 2025 - Kanada'nın Ontario eyaletinde polis, Tesla galerisine düzenlenen saldırıya soruşturma açtı. İhbar sonrası sevk edilen polis ekipleri, i "Last Generation Canada" hareketinin üyelerinden iki kişiyi olay yerinde gözaltına aldı. ABD dahil birçok ülkede Tesla bayi ve tesisleri, şirketin yol açtığı iklim krizi zararlarının bedelini ödemesi gerektiği gerekçesiyle protesto ve saldırı dalgasıyla karşı karşıya kalıyor. ABD Başkanı Donald Trump'ın Kanada'ya yönelik gümrük vergileri sonrasında Toronto'da da Tesla marka araçların taksi veya paylaşımlı ulaşım aracı olarak satın alınmasına yönelik mali teşvikler durdurulmuştu. Kentin Belediye Başkanı Olivia Chow, kararın ABD'yle olan ticaret sorunları çözülene kadar süreceğini vurgulamıştı. (Carlos Osorio/Reuters)

• 23/30

  19 Mart 2025 - Güney Kore'nin azledilmiş devlet başkanı Yoon Suk Yeol'ün destekçileri, Anayasa Mahkemesi'nin önünde miting düzenledi. Sıkıyönetim ilanının ardından tutuklanan ve devlet başkanlığı görevinden uzaklaştırılan Yoon'un azil davasının karar gününde çıkabilecek olaylara müdahale etmek üzere başkent Seul'de 14 bin çevik kuvvet polisi görevlendirme kararı alındı. Seul Batı Bölge Mahkemesinin kararıyla "ayaklanmaya liderlik etmek" ve "görevi kötüye kullanmak" suçlamasıyla 19 Ocak'ta tutuklanan Yoon, Seul Merkez Bölge Mahkemesinin kararıyla Seul Gözaltı Merkezinden 8 Mart'ta çıkmıştı. (Yasuyoshi Chiba/AFP)

• 24/30

  18 Mart 2025 - İsrail ordusuna ait Merkava ana muharebe tankı İsrail'in güneyinde, Gazze Şeridi'nin kuzeyiyle olan sınır boyunca ilerliyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne ocak ayındaki ateşkesten bu yana en yoğun saldırılarını düzenlerken, kurtarma ekipleri 404 kişinin öldüğünü bildirdi ve Hamas, ateşkesin uzatılması konusundaki çıkmazın ardından Binyamin Netanyahu'yu "savaşı yeniden başlatma" kararı almakla suçladı. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, İsrail'in düzenlediği son saldırıların ardından, Gazze Şeridi'nde sağlanan ateşkese saygı gösterilmesi çağrısı yaptı. BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk ise "Sağlık Bakanlığına göre, Gazze'de gece gerçekleşen ve yüzlerce kişinin ölümüne neden olan İsrail hava saldırıları ve bombardımanı beni dehşete düşürdü. Saldırılar, trajedi üstüne trajedi ekleyecek" değerlendirmesinde bulundu. (Menahem Kahana/AFP)

• 25/30

  17 Mart 2025 - Kuzey Makedonya'da çoğunlukla gençlerin bulunduğu kalabalık bir gece kulübünde çıkan yangının 59 kişinin ölümüne yol açmasından bir gün sonra, Kocani'de düzenlenen protestoda eylemciler ellerinde pankartlar ve sevdiklerinin portrelerini taşıdı. Yetkililer, bir hip-hop konserinde sahnede atılan havai fişeklerin mekanı ateşe vermesinin ardından aşırı kalabalık bir gece kulübünde yangın çıktığını söyledi. 22'sinin durumu kritik olmak üzere 155 kişinin yaralandığı açıklandı. Kulübün, yangın söndürücülerin ve acil çıkışların yetersiz olması da dahil çeşitli yangın yönetmeliklerini ihlal ettiği bildirildi. Kulübün havai fişek kullanmak için lisansı yoktu ve dışarıda park etmiş gerekli güvenlik araçları bulunmuyordu. (Robert Atanasovski/AFP)

• 26/30

  16 Mart 2025 - ABD Başkanı Donald Trump'ı tasvir eden "Donald the Hutt" adlı karton figür, İspanya'nın Valensiya kentindeki Fallas festivali sırasında sergileniyor. Güncel olayları ve ünlüleri tasvir eden, içine tek tek figürlerin yerleştirildiği devasa karton yapılar olan fallalar, her yıl 19 Mart'ta marangozlar loncasının koruyucu azizi San Jose'ye saygı olarak Valensiya sokaklarında yakılıyor. Fallas festivali 2016'da UNESCO'nun insanlığın somut olmayan kültürel mirası listesine eklendi (Jose Jordan/AFP)

• 27/30

  15 Mart 2025 - Hindistan'ın kuzeyindeki Mathura kenti yakınlarındaki Dauji tapınağında Holi'den bir gün sonra Huranga oyunu oynanıyor. Kökeni Hinduizme dayanan ve renk festivali diye anılan Holi, her yıl kutlanan bir bahar festivali. Braj bölgesinde kutlanan Huranga ise Holi'den bir gün sonra gerçekleşerek festival ruhunun devam ettiriyor. Tapınağın kurucu ailesinden kadınlar, erkeklerin gömleklerini yırtıp onlara kumaş parçalarıyla hafifçe vuruyor. Erkekler de kadınlara renkli su döküyor. (Anushree Fadnavis/Reuters)

• 28/30

  14 Mart 2025 - Tam Ay tutulması esnasında, Şili'nin başkenti Santiago'daki Foster Gözlemevi teleskobundan uyduya lazer tutuluyor. "Kanlı Ay tutulması" dün gece ve bu sabah, Kuzey ve Güney Amerika'nın büyük bölümünün yanı sıra Afrika ve Avrupa'nın batı kısmı, Avustralya ve Rusya'nın doğu kesimleri ve Japonya'nın kuzeyinden izlendi. Tam Ay tutulması, Dünya'nın Güneş'le Ay'ın arasına girerek üç cismin uzayda neredeyse kusursuz bir şekilde hizalanmasıyla gerçekleşiyor. Bu esnada Dünya, uydusunun üzerine gölgesini düşürüyor. Tam tutulmada Ay kızıla çalan bir renk aldığığı için bu olay "kanlı Ay tutulması" diye anılıyor. (Javier Torres/ AFP)

• 29/30

  13 Mart 2025 - Geçen yılki cumhurbaşkanlığı seçimine katılması üst mahkeme tarafından engellenen tartışmalı Rumen siyasetçi Diana Sosoaca, mayısta yeniden yapılacak seçime katılmak adına yetkili kuruma böyle geldi. 49 yaşındaki eski avukat ve radikal sağcı milliyetçi S.O.S. Romanya partisinin Avrupa Parlamentosu Üyesi, adaylık başvurusunu başkent Bükreş'teki Merkez Seçim Bürosu'na yaptı. Büronun adaylığı tescil etmek ya da reddetmek için 48 saati var. Ret kararlarına 24 saat içinde itiraz edilebiliyor. Aralık ayında Romanya'da yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turundan Calin Georgescu birinci çıkmış ancak anayasa mahkemesi, Rusya'nın sosyal medya aracılığıyla seçmenleri o zamanlar pek tanınmayan adayı desteklemesi için etkilediğini gösteren istihbarat raporlarının gizliliğini kaldırmasının ardından bu kararı iptal etmişti. (Vadim Ghirda/AP)

• 30/30

  12 Mart 2025 - Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, başkent Kiev'de basın toplantısı düzenledi. Suudi Arabistan'ın Cidde kentinde ABD ve Ukrayna heyetleri arasındaki görüşmeyi değerlendire Zelenski, bu görüşmelerin ülkesine ABD yardımlarının yeniden sağlanması ve savaşın sona ermesi yönünde "ilk adım" olduğunu kaydetti. Başkan, olası geçici ateşkesin sağlanmasının ardından savaşın sona erdirilmesine yönelik kapsamlı planın hazırlanmasının mümkün olabileceğini belirtti. (Valentyn Ogirenko/Reuters)

AB’nin stratejik hatası ve küresel sonuçlar

AB, Miloşeviç’e karşı erken dönemde etkin bir müdahalede bulunamadı.

1990’larda AB’nin toplam GSYİH’si 6 trilyon dolar olmasına rağmen, Yugoslavya’ya 2 milyar Euro’luk yardım planı savaşlar yüzünden uygulanamadı.

Askeri olarak, AB’nin 150 milyar dolarlık savunma harcaması vardı, ancak bu kaynaklar Yugoslavya krizine yönlendirilmedi; bunun yerine NATO’nun 1999 Kosova müdahalesine bağımlı kalındı.

Rusya ise, ekonomik zayıflığına rağmen Sırbistan’ı destekleyerek Balkanlar’da bir nüfuz alanı kazandı. 1995’te Rusya’nın savunma harcamaları 24 milyar dolar olsa da, diplomatik baskı ve silah yardımlarıyla Miloşeviç rejimini ayakta tuttu.

Bu, AB’nin jeopolitik bağımsızlığını zedeledi ve ABD’nin liderliğini pekiştirdi.

ABD-AB-Rusya ekseninde küresel gelişmeler

Miloşeviç’in eylemleri, ABD’nin Avrupa’daki liderliğini pekiştirdi.

1999 Kosova müdahalesi, NATO’nun (yani ABD’nin) inisiyatifiyle yapıldı ve 20 milyar dolarlık bir maliyetle gerçekleşti.

AB’nin savunma harcamaları ise aynı dönemde sadece 150 milyar dolar seviyesindeydi ve bu kaynakların çoğu ulusal savunmaya ayrılmıştı.

Eğer Yugoslavya AB üyesi olsaydı, AB’nin savunma harcamaları 160-165 milyar dolara çıkabilirdi ve NATO’ya bağımlılık yüzde 20-30 azalabilirdi, diyor Lesser.

Rusya açısından, Miloşeviç’in mirası Moskova’ya Balkanlar’da bir kaldıraç sağladı.

Bugün, Sırbistan Rusya’yla 2024’te 2 milyar euroluk gaz ve enerji anlaşmaları yapıyor ve bu, AB’nin enerji güvenliğini tehdit ediyor.

Buzan’a göre, “Yugoslavya’nın dağılması, Rusya’nın Avrupa’daki jeopolitik oyununu kolaylaştırdı.”

Yugoslavya dağılmasaydı...

Eğer Miloşeviç engellense ve Yugoslavya 1990’larda AB üyesi olsaydı, bugün AB dünyanın en etkili siyasi ve askeri gücü olabilir miydi?

Brzezinski ve Lesser’a göre, evet. 24 milyonluk nüfusu ve 300 milyar dolarlık GSYİH’siyle Yugoslavya, AB’yi ekonomik ve askeri olarak güçlendirirdi.

Balkanlar’daki istikrar, 2015 göç krizini (1 milyon sığınmacı) yüzde 50-60 oranında azaltabilirdi.

Askeri olarak, AB’nin NATO’dan bağımsız bir güç oluşturma şansı artar ve Rusya’nın etkisini sınırlardı.

Ancak bu senaryo, etnik gerilimler ve ekonomik eşitsizlikler gibi iç faktörlerin aşılmasını gerektirirdi.

Garton Ash’a göre, “AB’nin Yugoslavya’yı tutamaması, birliğin jeopolitik vizyonunun en büyük sınavıydı. Miloşeviç, bu sınavı kaybettiğimiz anahtar figürdü.”

Slobodan Miloşeviç, AB’nin jeopolitik kaderini değiştiren bir figür olarak tarihe geçti.

Milliyetçilik politikaları, Yugoslavya’yı kaosa sürükledi, AB’nin genişleme vizyonunu baltaladı ve ABD-AB-Rusya ekseninde bugünkü dengeleri şekillendirdi.

1990’lardaki AB ve Rusya’nın askeri (AB: 1,2 milyon personel, 150 milyar dolar; Rusya: 1,2 milyon personel, 24 milyar dolar) ve ekonomik (AB: 6 trilyon dolar GSYİH; Rusya: 400 milyar dolar GSYİH) durumları, bu sürecin neden bu kadar kritik olduğunu gösteriyor.

Analistlere göre, Miloşeviç’in eylemleri, AB’nin küresel bir süper güç olma yolunda en büyük engellerden biriydi.

Rakamlar ve istatistikler, bu kaybın maliyetini netleştiriyor: Ekonomik, askeri ve siyasi bir fırsat kaçırıldı.

Bugün, ABD-AB-Rusya üçgeninde görülen dengesizlikler, Yugoslavya’nın dağılmasının dolaylı bir sonucu olabilir.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.