Gelin hep beraber şu meşhur figürlere, toplumsal kanaat önderlerine bir göz atalım.

Bunlar, artık yalnızca bir avuç kişiye hitap eden, lokal çığırtkanlar değil; aksine, sosyal medyada milyonları ekran başına mıhlayan, söyledikleri her kelimeyi sanki kutsal bir söz gibi milyonların hafızasına kazıyan insanlar.

Instagram'da ıslak ve vıcık vıcık burjuva damlayarak yaşam tarzlarını sergileyen influencer'lar, Twitter'da entelektüel gündem yaratan sözüm ona aydınlar, "objektif gazetecilik" maskesiyle medya devlerinin sütunlarını dolduran "duayen" gazeteciler…

Ana akım kanallarda bir koltuk ve kamera kapmış "uzmanlar"…

Gündemin değişken ruhuna göre maskelerini değiştiren, ilginin peşinden koşarken fikirlerinin kimin için oynattıkları sorusunu da geride bırakan bir topluluk.

Ne tuhaftır ki bu figürlerin düşünceleri artık kendi fikirleriymiş gibi bile durmuyor.

O influencer dün fit yaşamın bayrağını taşıyordu, 3 yıl içinde 3 din değiştirmişti; bugün politika yorumcusu kesilmiş.

O gazeteci, dün objektif olmaktan bahsederken, bugün öylesine ideolojik bir noktada duruyor ki sanki kalemi değil, bir başkasının propagandasını bir tabancanın namlusu gibi halkın gözüne sokuyor.

Peki, biz tüm bu insanlara güveniyor muyuz?

Hayır; güvenmiyoruz tabii ki ama yine de izliyoruz.

Bağlantısız ve bağımsız olduklarına inanmamızı istiyorlar.

Doğruyu, gerçekleri sunduklarına inanmak istiyoruz.

Ama öyle mi gerçekten?

Sahi, kim ne için konuşuyor?

Tarihi açıp bakmak gerek, çünkü bugün bizi şaşırtan bu modaya yabancı değiliz.

Soğuk Savaş'ın en kızgın günlerinde, insanları "kendi seçtikleri yoldan saptırma" görevini üstlenmiş istihbarat örgütleri vardı.

O günlerde de "tarafsız" medya üzerinden topluma yön veren, önceden düşünceleri bambaşka olan figürlerin nasıl olup da bir anda "toplumsal çıkar" için yön değiştirdiğini izliyorduk.

Bir yerlerde gizli bir odada oynamak zorunda bırakıldıkları gölge oyunları vardı.

Şah'tan sonra İran'ı karıştıran "iyi kalpli" devrimci öğrenciler...

CIA'in Havana'da Castro'yu "nasıl indiririz" planları...

Ve bizim coğrafyamızda da elbet daha nazik -sevgi dolu, daha şık, daha manipülatif olanları var. "Yeşil Kuşak Projesi" gibi…

Onlar kimler mi?

Adını siz koyun, halk onlara yıllarca "Hocaefendi" dedi şimdiler de "FETÖ" diyor, gençler sosyal medya "influencer"larını, eskiler ise "ustalık" peşinde dedikleri gazetecileri izliyor!

Bir de hep söylenmeyeni soralım:

Acaba o zaman da dillerindeki fikirleri kimler ittiriyordu?

Ve bugün bu alışıldık oyunları tekrarlayan birileri hâlâ var mı? 

Bu insanlar arasında özellikle dikkatimizi çeken bir grup var:

Kalemi elinde tutan, ama kendi yazmadığı cümleleri okuyup aktaranlar.

Gözümüzde öyle büyütmüşüz ki, her kelimelerini altın sanıyoruz.

Hâlbuki belki de o "altın sözler" kendi düşüncelerinin ürünü değil; perde arkasındaki daha büyük, daha karmaşık ve hesapçı ellerin gölgesiyle yazılmış.

Ajanslar mı yönlendiriyor, belli bir grup mu destekliyor, yoksa sadece biraz daha fazla izlenme uğruna mı "sahne" yapıyorlar?

Ya da eski usul istihbarat yöntemleri devrede mi? Birileri perde arkasında usulca ve neredeyse görünmeden ittiriyor mu onları?

Görev aşkıyla çalışan bir bağımsız gazeteci mi, yoksa manipülasyon ustası bir "sosyal mühendis" mi var karşımızda? 

İşte burada durup düşünmeli:

Eline oklava almış o uzman, lafına laf ekleyip ekrana çıkan o kanaat önderi ya da sanal ortamda kitleleri peşine takan influencer gerçekten ne için konuşuyor?

Başka bir deyişle, kimin sesiyle konuşuyor?

O büyük lafları atan, fikirlerini yerden yere vurup kendi tabanlarını hayrete düşüren bu isimler neden böyle yapıyor?

Gerçekten derin bir "vatan sevdası" mı bu; yoksa sadece günü kurtarıp gelecekteki çöküşlerinden korunmak için bir tür "sigorta poliçesi" mi satıyorlar?

Gün geçmiyor ki, bir başka "bağımsız düşünür" ya da "fikir lideri" çıkıp ne kadar cesur ne kadar özgür bir ses olduğunu ilan etmesin.

Sanki herkes bir ağızdan haykırıyor:

Biz, yalnızca gerçeği konuşan özgür insanlarız!

Ama asıl ilginç olan şu ki, istihbarat dünyasını bilenler için bu söylemler boş bir masaldan ibaret.

İstihbaratta, bağımsız diye bir şey yoktur; herkesin bir bağlantısı, herkesin bir temas noktası vardır.

Bu sahnede kim var, kim yoksa neyin peşinde olduğunu çok iyi bilirler.

Ve zaten bilinen bir gerçektir: Hangi gazetecinin, hangi "fikir adamının" kimlerle temas hâlinde olduğu, hangi istihbarat servisleriyle yan yana geldiği kapalı kapılar ardında konuşulmadan anlaşılır.

Konular pek net dile getirilmese bile, kim kiminle çay içti, kiminle bilgi alışverişi yaptı, kimler hangi dosyalardan haberdar, bunlar hep bilinir.

Öyle ki, bazen bir ülkenin kamuoyunu oluşturan ya da ulusal meseleler hakkında kalem oynatan bu "bağımsız" figürlerin kimlerle ilişkili olduğu, kimin "bilinçaltına" hitap ettiği o kadar görünür ki, perde arkası bir sır değil, adeta bir "açık ifşa" olur.

Üstelik, istihbarat dünyasında birinin bağlantılarının biliniyor olması her zaman bir "zafiyet" olarak görülmez.

Çoğu zaman, bu figürler bir satranç tahtasında "piyon" değil, çok daha değerli taşlar olarak yer alırlar.

"Kendi idealleri uğruna" konuşuyormuş gibi görünebilirler; ama kimsenin göremediği el, onların masumane idealizminin üzerinde ustaca oynar.

Kendi kalemleriyle, bir anda halkı şoke eden cümleler savurmaları, yıllarca savundukları ideolojilere tezat oluşturmaları, toplumun değerlerini sorgulatmaları işte tam da bu büyük sahnenin parçalarıdır.

Şimdi düşünün: O "tarafsız" diye etiketledikleri medya uzmanlarının, aslında o kadar da tarafsız olmayabileceği, ya da bağımsızlıklarını ilan edenlerin gerçekte özgür olup olmadıkları kimlerin aklına gelir?

Bu işin derininde yatan gerçek ise hep aynı: Bağımsız olduğunu iddia eden o isimler aslında kendilerinden daha güçlü bir aktörün "etkili sesi" olarak karşımızda duruyor.
 

İllüstrasyon: Pablo Delcan & Danielle Del Plato / The New Yorker

"Kompromat."

İstihbarat dünyasında bu, bir koz varsa onu oynamak; yoksa yaratmaktan ibarettir olan akademik ve disipliner bir terimdir.

Temelde, hedefin kontrol altına alınmasını sağlayan şantaj materyali olarak tanımlanır.

Bu materyaller, tehdit altına alınacak kişinin itibarını sarsmaya veya onu baskı altına almaya yönelik her türlü belgeyi kapsar: fotoğraflar, gizli konuşma kayıtları, bel altı özel bilgiler.

Kompromatın tarihi, orta çağ sonu Avrupa kraliyetlerinin saray entrikalarına dayanır ve bu yöntem özellikle KGB gibi istihbarat örgütleri tarafından soğuk savaş döneminde mükemmelleştirilmiştir.

KGB, hedef kişiyi yalnızca gözden düşürmekle kalmayıp aynı zamanda onu kendi amaçları doğrultusunda harekete geçmeye zorlamak için bu yöntemi bir sanat haline getirmiştir.

Ancak, günümüzde bu tür bilgi ifşaları bir gazetenin kapalı kapılar ardında yapılan pazarlığından ziyade, bir tweet'le kolayca "fısıldanabiliyor."

Kompromat, çağdaş medya ortamında artık hızla yayılan ve kontrolden çıkabilen bir silah haline geldi.

Bir diğer önemli istihbarat stratejisi olan "Aktif Önlem" (Active Measures) ise kompromat ile benzer bir amaca hizmet etse de daha sofistike ve geniş kapsamlı bir strateji olarak bilinir.

İlk olarak eski yine Sovyetler Birliği tarafından tanımlanmış ve uygulamaya geçirilmiş olan bu aktif önlem, bir halkı veya kamuoyunu, küçük bir bilgi sızdırarak ya da bir söylenti yayarak yönlendirme sanatı olarak tanımlanır.

Yalnızca hedef kişinin itibarı değil, tüm bir toplumun psikolojisi hedef alınır. Günümüzde sosyal medya, aktif önlem operasyonlarının verimli bir aracı haline gelmiştir.

Örneğin, kitlelerin kolayca etkilenebileceği Twitter, Instagram, Facebook gibi platformlarda sahte haber veya dedikodu üretmek, spekülasyon yaratmak, "Yok artık!" dedirtecek kadar uç bilgilerle kitleyi manipüle etmek; hepsi aktif önlemin günümüzdeki birer alt başlığıdır.

Aktif önlem aynı zamanda şüphe tohumları ekmeyi, toplumu kamplara ayırmayı, mevcut güvensizliği derinleştirmeyi amaçlayan, titizlikle tasarlanmış dezenformasyon kampanyalarını içerir.

Bu tür stratejiler, sahte görseller, yalan haberler, paravan sosyal medya hesapları, hatta sahte uzman görüşleriyle kamuoyunu belirli bir ideolojik yöne çekmeye veya belirli bir hedefi itibarsızlaştırmaya çalışır.

Böylece hedef kitlede, bilginin doğru mu yanlış mı olduğu konusunda bir bulanıklık oluşturulur.

Modern istihbarat dünyasında bilgiye ulaşmak kadar, onu "doğru" bir zaman ve biçimde servis edebilmek de önemlidir.

Çünkü doğru anda yayılan bir yanlış bilgi, en az gerçeğin kendisi kadar güçlü bir silah olabilir. 

Bu yöntemler tarih boyunca pek çok farklı coğrafyada, çeşitli ülkeler tarafından kullanılmıştır; ama günümüzde dijital ortamlar bu stratejilere kolay erişim ve hızlı yayılım sağladığı için, aktif önlemin çok daha geniş kitlelere, çok daha hızlı bir biçimde ulaşması sağlanmaktadır.

Hedef yalnızca bireyler değil; toplumun tamamı, hatta uluslararası ilişkiler bile bu yöntemlerle etkilenmektedir.

İçinde bulunduğumuz günlerde öyle bir hale geldik ki, bu "siyasi liderler" neye inandıklarını artık kendileri bile hatırlamıyorlar.

Bugün inandıklarıyla yarın söyledikleri arasında öyle uçurumlar var ki, insan durup "Bunlar aynı kişi mi?" diye düşünüyor.

Dünkü "dava adamları" birdenbire devrim türkülerine başlayıp, yıllarca kavga ettikleri karakterlerle el ele tutuşup, mecliste şarkı söyleyip dans etmeyi teklif ediyorlar, "devrimciler" ise devletin bekası ve belli bir ırk için gözyaşı döküyor.

Hadi, onların bileti çoktan kesilmiş diyelim, ya tabanları?

Onların peşine takılıp savrulan o insanlar? Şaşırmıyorlar mı?

Yoksa onlar da artık bu şaşırtıcı dönüşleri yadırgamıyor mu?

Anlaşılan, herkes her yöne koşmaya hazır, herkes her şeyi "bağımsız" sanmaya hevesli.

Ama işin ilginci, bu fikir jimnastikleri halk arasında öyle bir "doğallık" kazanmış ki, sosyal medya sağ olsun, artık yalan bile "meşruiyet hakkı" elde edebilir oldu.

Birkaç bin retweet, biraz beğeni derken, hop! Artık "yalan" meşru bir fikirdir, "yalan" toplumsal bir tartışma konusudur.

Sanki hep varmış, hep de doğruymuş gibi. Oysa bir yanlışı milyonlarca kişi söylese bile o doğru olmaz!

Yalanın bile toplumda meşru sayılabilmesi için binlerce kez tekrarlanması lazım, bunu da sosyal medyadaki "yankı odaları" pek güzel başarıyor. 

Şimdi düşünün, bir paylaşıma gelen her beğeni, her yorum, bir "Ben de sana katılıyorum" bayrağı açmak gibi bir şey.

Etkileyici değil mi?

Bir gün liderini fikrini alkışlayan kitle, ertesi gün aynı liderinin karşı fikrini çılgınlık boyutu içinde yine alkışlayabiliyor.

Ama bir bakın; onların fikirlerinin nasıl bir anda halk arasında "meşru" kabul edildiğine bakın ve şaşırmayın.

Gerçekten meşru mu, yoksa herkes yalan rüzgârına kendini kaptırmış mı; bilen yok.

Ama şu kesin: Yalan bile artık gerçek kadar saygın bir konumda.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 2/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 3/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 4/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 5/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 6/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 7/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 8/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

• 9/30

  22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)

• 10/30

  21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP)

• 11/30

  20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP)

• 12/30

  19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters)

• 13/30

  18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters)

• 14/30

  17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters)

• 15/30

  16 Ekim 2024 - İtalyan lüks marka grubu Prada ve Houston merkezli girişim Axiom Space, NASA'nın Artemis 3 Ay misyonunda kullanılacak bir uzay giysisinin tasarımını İtalya'nın Milano kentinde tanıttı. NASA'nın Ay'ın güney kutbuna gerçekleştireceği ilk insanlı görevde Ay'da yürüyen astronotlar bu kıyafeti giyecek. Artemis 3 görevinin Eylül 2026'da gerçekleştirilmesi bekleniyor (Marco Bertorello/AFP)

• 16/30

  15 Ekim 2024 - Güney Kore'nin sınır kenti Paju'dan Kuzey Kore'nin Kaesong şehrine giden yolda, Tongil Köprüsü'ndeki askeri kontrol noktasının son hali. Güney Kore ordusu, Pyongyang'ın ordusu iki ülkeyi birbirine bağlayan yollarda patlamalar gerçekleştirince ağır tahkimatlı sınır yakınlarında "karşı ateş" harekatları yürüttüğünü açıkladı. Kuzey Kore, Güney Kore'nin Pyongyang'a drone uçurduğu iddiasının ardından ordusunun "ateş gücünü" harekete geçirmek için hazır olduğunu söylemişti. Kuzey Kore Savunma Bakanlığı, Kore yarımadasında "her an savaş çıkabileceği" uyarısında bulunmuştu (Jung Yeon-Je/AFP)

• 17/30

  14 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezindeki Deyr El Balah'ta çocuklara çocuk felci aşısı yapıldı. UNICEF, Gazze Şeridi'ndeki 640 binden fazla çocuğu tamamen aşılamayı hedefliyor. UNICEF'in icra direktörü Catherine Russell, çocuklara bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için A vitamini takviyesi sağlanacağını kaydetmiş, Gazze'de çocukların hijyen standartlarının çok kötü olduğunu belirtmişti (Eyad Baba/AFP)

• 18/30

  13 Ekim 2024 - Japonya'nın başkenti Tokyo'nun Kagurazaka mahallesinde düzenlenen Cadılar Bayramı öncesi etkinliğine katılanlar kedi temalı kostümlerini giyip "Bake Neko" (Doğaüstü Kedi) festivaline katıldı. Bake Neko, 2010'dan bu yana her yıl ekim ortasında düzenleniyor. Kagurazaka'da kedi temalı bir geçit töreni düzenlenmesinin nedeni, ünlü Japon romanı "Ben Bir Kediyim"in yazarı Natsume Soseki'nin bu bölgede yaşamış olması (Philip Fong/AFP)

• 19/30

  12 Ekim 2024 - Hindistan'ın Haryana eyaletinde, Hindu tanrısı Hanuman gibi giyinen kişiler, Dussehra festivali için düzenlenen geçit töreninde dans ediyor. Her yıl kutlanan festival, iyiliğin kötülüğe karşı zaferini simgeliyor. Ancak bu yıl Bangladeş'teki Dussehra kutlamaları Hindulara karşı artan saldırıların gölgesinde kaldı. Ülkede 1 Ekim'den bu yana kutlamalarla bağlantılı 35 şiddet olayı yaşandığı bildirilmişti. Hindistan, Bangladeş'teki Hindu tapınaklarına yönelik saldırıları kınayarak komşu ülkeye tüm azınlıkların güvenliğini sağlama çağrısı yaptı (Anushree Fadnavis/Reuters)

• 20/30

  11 Ekim 2024 - Milano'daki iklim değişikliği ve Filistin'e destek eylemine katılan İsveçli aktivist Greta Thunberg slogan atıyor. Thunberg'in kurulmasına destek verdiği iklim değişikliği hareketi Fridays For Future'ın düzenlediği yürüyüşe, binin üzerinde kişi katıldı. Protestoda, Filistinlilerin simgesi haline gelmiş kefiye adlı geleneksel atkıyı takan Thunberg, "Filistinlilerin onlarca yıldır apartheid rejiminin boğucu baskısı altında yaşadığını" söyledi. Küresel ısınmayla silah endüstrisi arasındaki ilişkiye vurgu yapan aktivist "İklim adaleti mücadelesi, fosil yakıt endüstrisine karşı olduğu kadar, silah endüstrilerine, askerileşmeye ve doğal kaynakların aşırı çıkarılmasına karşı da bir mücadeledir" dedi (Piero Cruciatti/AFP)

• 21/30

  10 Ekim 2024 - Milton Kasırgası ABD'nin Florida eyaletinde yıkıma yol açtı. Şiddetli yağmurlar ve rüzgarlar sonucu evler yıkıldı ve milyonlarca kişi elektriksiz kaldı. İç Güvenlik Bakanlığı en az 10 kişinin öldüğünü açıkladı. Yetkililer rüzgarların hızının saatte 150 kilometreye ulaştığını söyledi. ABD Başkanı Joe Biden, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda "Yardım yolda ancak gelene kadar, yerel yetkilileriniz dışarı çıkmanın güvenli olduğunu söyleyene kadar yerinizde kalın" dedi (Bryan R. Smith/AFP)

• 22/30

  9 Ekim 2024 - Milton Kasırgası'nın Havana'dan geçişi şiddetli yağmurlara neden oldu. Helene Kasırgası'nın üzerinden iki hafta geçmemişken yeni bir kasırga ABD'nin Florida eyaletine doğru yaklaşıyor. Bugün eyalete ulaşması beklenen kasırga öncesinde eyalette yıllardır görülmediği kadar büyük bir tahliye çalışması yürütülüyor. ABD Başkanı Joe Biden, Milton Kasırgası’nın "Son 100 yılda ABD’deki en kötü fırtınalardan biri" olabileceği uyarısında bulundu. Milton Kasırgası'nda rüzgarların saatte 270 km hıza ulaşabileceği söyleniyor (Yamil Lage/AFP)

• 23/30

  8 Ekim 2024 - Yokoluş İsyanı Cape Town, Güney Afrika'nın başkentinde gerçekleşen Afrika Petrol Haftası Konferansı'nın düzenlendiği salonun önünde, fosil yakıtların süregelen kullanımını böyle protesto etti (Rodger Bosch/AFP)

• 24/30

  7 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus kentinde Filistinli bir çocuk, İsrail saldırıları sonucunda yıkılmış binanın üzerinde. 1 yıl önce bugün Hamas, İsrail'e gerçekleştirdiği saldırıda 1139 kişiyi öldürmüş ve yaklaşık 250 kişiyi rehin almıştı. Aradan geçen bir senede İsrail, Gazze'de en az 41 bin 870 kişiyi öldürdü ve bu sayının aslında çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor. Binlerce kişi yıkılan binaların enkazı altında kaldı ya da kendilerinden haber alınamıyor. Binlercesinin daha devam eden bombardıman ve İsrail'in savaşının yarattığı koşullar nedeniyle ölmesi muhtemel. Son 12 aydaki gelişmelerle Ortadoğu bir kez daha topyekün savaşın eşiğine geldi (Mohammed Salem/Reuters)

• 25/30

  6 Ekim 2024 - İspanya'nın Katalonya bölgesinin Tarragona kentinde düzenlenen 26. İnsan Kulesi Yarışması'nda Colla Vella dels Xiquets de Valls ekibi insan kulesi oluşturuyor. Katalonya'daki festivallerde düzenlenen geleneksel insan kulesi yarışmalarında takımlar kule oluşturup bozarak mücadele ediyor. İlki 1932'de yapılan etkinlik o zamandan beri iki yılda bir gerçekleştiriliyor (Lluis Gene/AFP)

• 26/30

  5 Ekim 2024 - Binlerce Oromo, Irreecha festivali için Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da bir araya geldi. Irreecha kutlamalarında geleneksel kostümler giyerek suya çiçekler daldırıyor ve kendi üzerlerine su serpiyorlar. Etiyopya'nın en kalabalık etnik grubu olan Oromoların yağmur mevsiminin bitişini kutladığı festival, zaman zaman siyasi protestolara da sahne oluyor. 2016'da polisin hükümet karşıtı protestocuları dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullanması ve havaya ateş açmasıyla festivalde 50'den fazla kişi hayatını kaybetmişti (Tiksa Negeri/Reuters)

• 27/30

  4 Ekim 2024 - Bir kedi Beyrut'un güneyindeki bir mahallede, İsrail'in hava saldırıları sonucunda hasar gören sokakta dolaşıyor. İsrail, üç gün önce kara harekatı başlattığı Lübnan’a saldırmayı sürdürüyor. Hizbullah'a yakın bir kaynak, AFP'ye İsrail'in Beyrut'un Dahiye bölgesini üst üste 11 kere vurduğunu aktardı. Lübnanlı yetkililer, çatışmalar nedeniyle 1,2 milyon kişinin yerinden edildiğini bildirdi (AFP)

• 28/30

  3 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Carolina eyaletinin Swannanoa kentinin sakinleri, Helene Kasırgası'nın arkasında bıraktığı yıkımın ortasında. Geçen hafta ülkenin güneydoğusunu vuran kasırganın yol açtığı can kayıplarının sayısı 189'a yükseldi. Toplam 6 eyalette kayıp onlarca kişiyi arama çalışmaları sürerken, 1 milyondan fazla ev ve iş yerinde elektrik hâlâ yok (Eduardo Munoz/Reuters)

• 29/30

  2 Ekim 2024 - Meksika'da 1968'deki Tlatelolco Meydanı katliamının 56'ıncı yıldönümüde bir eylemci, polisle çatışıyor. Sözkonusu katliamda ordu, öğrencileri vurarak öldürmüştü. Meksika'nın göreve yeni başlayan başbakanı Claudia Sheinbaum, kendisine "1968 çocuğu" diyerek resmi bir özür yayımladı (Daniel Becerril/Reuters)

• 30/30

  1 Ekim 2024 - İsrail, İran'dan İsrail'e füze saldırısı gerçekleştirildiğini ve Tel Aviv başta olmak üzere ülke genelinde sirenlerin çaldığını duyurdu. İran'ın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği'nden "Eğer siyonist rejim cevap vermeye kalkarsa daha yıkıcı bir karşılık gelir" açıklaması yapıldı. Öte yandan ABD Başkanı Joe Biden, ABD ordusuna, İran saldırılarına karşı İsrail savunmasına yardımcı olma ve İsrail'i hedef alan füzeleri vurma talimatı verdi (Ahmad Gharabli/AFP)

Bu işin piri eski KGB ve CIA olsa da artık herkes bu yöntemleri öğrendi.

Bu ikili her ne kadar istihbarat dünyasında soğuk savaş döneminin Mozart ve Beethoven'ı gibi görülse de bugün artık herkes bir parça bu tekniklere hâkim.

Artık bazı dost istihbarat servisleri, "siyasi liderleri, duayen gazetecileri, medya uzmanlarını ve hatta sosyal medya şaklabanlarını" ile bir masada oturuyor.

Ama nasıl bir masa, anlatılmaz! Geniş görüş açıları, yumuşak dokunuşlar ve tabii gerektiğinde şakayla karışık tehditler, "gerekirse sesimizi yükseltiriz" türünden hafif gözdağları.

Medyada ise bu figürler sanki "organik"miş gibi yutturuluyor.

Hani şu, her sözüne toplumun ayakta alkış tuttuğu "her şeyi gören gözler", "her şeyi bilen uzmanlar" var ya; işte onlar, bırakın organik olmayı, hepsi sentetik gübreden yapılmış gibi.

Onların "gönülden ve fikirle" konuştuğunu düşünüyorsanız, şimdiye kadar yazdıklarımı lütfen unutun ve mutlu – mesut hayatınıza geri dönün. Çünkü belli ki burası size göre bir yer değil…

Bakın size pek gizli olmayan bir sır: Bir istihbaratçı asla bütün yumurtalarını tek sepete koymaz.

Eski yöntemlerde bir ülkenin istihbarat örgütü, "ajan" diye seçilmiş ve özel eğitilmiş bireyler üzerinden çalışırdı.

Ne de olsa, her ajanın bir parçası olduğu "ağ" vardı; zincirler, şifreli mesajlar, özenle hazırlanmış belgeler…

Ama şimdi? Şimdi öyle mi?

Şimdilerde etkileşimi yüksek, takibi bol, lafı sıkı "sosyal medya fenomenleri" aranan yeni "ajan adayları".

Sadece eski ajan filmlerindeki gibi karanlık sokaklarda gizlice buluşmalarına gerek kalmadı; Instagram'daki story'leriyle kendilerini belli ediyorlar zaten.

Şaka değil, bu iş gayet ortada.

Strateji artık doğrudan, her zamankinden daha hızlı:

Hedef ülkenin sinir uçlarını bul, toplumsal fay hatlarını titret, kimseyi memnun etmeyen köşe yazıları yazdır, bir TV programında olmadık ve hiç alışılmadık kelimelerle cümleler kur, sosyal medyada tartışmaları alevlendir.

Bir ülkenin tartışma konuları, algoritmaların sunduğu "popüler içerikler" eşliğinde köpürtülür.

Bir istihbarat örgütü artık bireylerin düşünce yapısını ele geçirme derdinde değil; toplumsal güdüleri harekete geçirme peşinde.

Kendi ajanın değil belki, ama en azından fikren, kalben ve sosyal medyada pek de gönüllü bir "destekçi" ile.

İşte karşınızda modern istihbarat sanatı: Ajansız ajanlar, gönüllü gönülsüz kanaat liderleri, halkın beğenileriyle süslenen ajitasyon sanatçılarının öne çıktığı yeni bir çağ!

"Bütün bu özgürlük naraları… Herkes mi aptal yahu? Yoksa kendi aptallıklarını saklamaya mı çalışıyorlar?" desek yetmez.

Bukowski dirilseydi, kadeh elinde, dumanlı gözlerle bakar, "Bu sahnede kimin ipi kimin elinde" deyip sonuna da kallavi bir küfür ekleyerek haykırırdı belki de.

Ama hayır, onun bile cümleleri bu kadar ağdalı olmazdı. Özgürlük, bağımsızlık, tarafsızlık… Ne kadar da hoş geliyor kulağa.

Ama bir bakıyorsun, kulağa hoş gelenden başka bir şey değilmiş hepsi; sağlam bir yalan zinciri, üstelik gönüllü olarak boyunlarına takmışlar. 

Hani bağımsızdınız? Hani tarafsızdınız?

Bir de alkışlıyorlar, en acısı da bu ya zaten; özgürlüğün sahte krallığını bağıran bir nesil, sahte bir sahne, alkışlayan kalabalık.

Can Yücel bu çağın hayaletini görse tiksinir miydi yoksa gülmekten ölür müydü?

Çünkü bugün, özgürlüğün kılıcı diye salladıkları şey aslında bir kuklanın iplerinden fazlası değil.

Herkes "bağımsız" birilerinden alıyor cümlesini, birilerinin aklıyla düşünüyor.

Elindeki kalem de ağzındaki laf da övdükleri "üst akıl"ın kaleminden çıkmış; ama farkında değiller.

Uğur Mumcu'nun hayaleti bir köşede gizlense ve dinlese, yemin ederim ki "Şu devrin ruhuna yazık" der; "şu devrin kibirle süslenmiş sahteliğine yazık!"

Sonuç?

Bizden söylemesi;

Artık bir siyasi figür, gazeteci, influencer neyse; söylediklerine dikkat edin.

Fikir mi veriyorlar, yoksa komut mu?

Görebilenler için oyunun kuralları net.

Bilmiyorsanız ise kalabalık etmeyin.

Çünkü ülke gündemi cidden çok kasmaya başladı…

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.