İstihbarat dünyasında güven kavramı, çoğu zaman ilk bakışta görülenin çok ötesinde karmaşık ve derin bir oyun alanıdır. 

"İstihbarat dünyasında güven, her zaman bir illüzyondur" ifadesi, belki de bu dünyanın en çarpıcı gerçeğini ortaya koyar. 

İstihbaratın hem operasyonel hem de analitik boyutlarında güven; kişisel, kurumsal, uluslararası ve teknik düzeyde sürekli yeniden tanımlanan, manipüle edilen ve sıklıkla sorgulanan bir unsurdur. 

Güvenin psikolojisi: Algının gücü ve yanılgıların kıyısı 

İlk olarak, güven kavramını bireysel seviyede ele aldığımızda, insan psikolojisinin kaçınılmaz bir faktörü olduğunu görürüz. 

Psikologlar ve davranış bilimciler, güvenin sosyal ilişkilerde ve özellikle belirsizlik ortamlarında hayati bir öneme sahip olduğunu vurgularlar. 

İnsanlar, bireysel ya da kolektif düzeyde bir güven hissi geliştirme ihtiyacındadırlar. Bu, "kontrol inşası" olarak adlandırılan durumla yakından ilgilidir. 

İnsanlar, olayların gidişatını ve diğer bireylerin niyetlerini kontrol edebildiklerini hissetmek isterler. Bu bağlamda güven, bir tür psikolojik rahatlama mekanizmasıdır. 

Ancak istihbarat dünyasında bu psikolojik güvence, gerçekliğin ve algıların manipüle edilmesiyle tersyüz olur. 

İstihbarat faaliyetlerinde bireylerin güven duyma ihtiyacı sıklıkla bir zayıflık olarak kullanılır.

Sovyet KGB'si ve ABD'nin CIA'si gibi örgütler, bireylerin algılarını manipüle etme konusunda ustalaşmışlardır.

Örneğin, CIA'in "MKUltra" gibi projeleri, insan zihnini manipüle etmek için bilinçaltına müdahale etme çabalarının açık örneklerindendir. 

İstihbarat, insanların en temel zaafları olan güven ihtiyacını hedef alarak, bireyleri en derin sırlarını ifşa etmeye ve farkında olmadan kendi ülkelerine karşı casusluk yapmaya bile ikna edebilir.

Bu nedenle, istihbaratta güven, bir yanılsamadan ibarettir. 

Zira güven duyduğunuz kişinin veya kurumun niyetleri, hedefleri ve arka plandaki motivasyonları her zaman gizlidir.

"Denial and Deception" stratejileri, bu güven yanılsamasını güçlendiren en bilinen taktiklerden biridir.

Bu strateji, düşmanın bilgiye erişim çabalarını saptırmak ve yanıltmak amacıyla sahte bilgiler üretmek ve karşı tarafın güvenini istismar etmek üzerine kuruludur. 

Operasyonel güven: Gölgelerin ardındaki istismar 

İstihbarat operasyonlarında güven unsuru genellikle "güvenilir kaynak" ya da "içeriden bilgi sağlayan kişi" gibi kavramlarla özdeşleştirilir. 

Ancak bu terimler, görünenin ötesinde bir karmaşıklığı barındırır. Kaynağın güvenilir olup olmadığını belirlemek, operasyonun başarısı için kritik bir öneme sahiptir. 

Gelgelelim, kaynakların güvenilirliği de çoğu zaman bir illüzyondur. Operasyonel güven, "dezenformasyon" ve "yanıltma" stratejileri ile iç içe geçmiş durumdadır. 

Tarihte, Aldrich Ames ve Robert Hanssen gibi ünlü köstebekler, CIA ve FBI'da yıllarca çalışmış olmalarına rağmen, güven kazandıkları sistemleri içten çökertmişlerdir.

Ames, Sovyetler Birliği için çalışırken, CIA'in en gizli operasyonlarını açığa çıkaran kişi olarak tarihe geçmiştir. 

Bu durum, güvenin yalnızca bilgi aktarımıyla değil, aynı zamanda bilgiye sahip olan kişinin gerçek niyetiyle ne kadar kırılgan bir zemin üzerine kurulduğunu gözler önüne serer. 

Yüksek profilli istihbarat operasyonları, güvenin yanılsamasını gözler önüne seren bir diğer önemli alanı oluşturur. 

2003'te Irak'a karşı başlatılan ABD öncülüğündeki operasyonun temel gerekçesi, Saddam Hüseyin rejiminin kitle imha silahlarına sahip olduğu yönündeki istihbarata dayanıyordu (!)

Ancak, bu istihbaratın yanlış olduğu daha sonra ortaya çıktı (!)

Bu olay, güvenin istihbarat dünyasında nasıl bir belirsizlik olarak kullanılabileceğine ve hatalı ya da eksik bilgi ile nasıl büyük uluslararası krizlerin tetiklenebileceğine dair önemli bir ders niteliğindedir (!)
 

Uluslararası güven: İttifakların gizli savaşları 

Uluslararası ilişkilerde güven kavramı, ittifaklar ve düşmanlıklar arasında bir denge unsurudur. 

Ancak istihbarat dünyasında, uluslararası güvenlik işbirlikleri bile çoğu zaman bir hegemonik yapıdan ibarettir. 

Realist teorisyenler, devletler arasındaki ilişkilerde güvenin imkânsız olduğunu savunurlar. 

Devletler, ulusal çıkarlarını korumak adına her zaman kendilerine hizmet edecek bilgiye sahip olmayı ve bu bilgiyi avantajlarına kullanmayı ön planda tutarlar. 

Bu da, müttefiklerin bile birbirlerine karşı casusluk yapabileceği bir atmosfer yaratır. 

Edward Snowden'ın ifşaları, ABD'nin müttefikleri üzerinde yaptığı casusluk faaliyetlerini gözler önüne sermiştir.

Almanya Şansölyesi Angela Merkel'in telefonunun dinlenmesi gibi örnekler, devletler arası güvenin bile ne kadar kırılgan ve manipülatif olabileceğini gösterir. 

Güven, her zaman bir stratejik araç olarak kullanılır ve karşı tarafın zayıflıklarının istismar edilmesi üzerine kurulur. 

Teknolojik güven: Dijital çağın illüzyonları 

Dijital devrimle birlikte, güvenin tanımı da yeniden şekillendi. 

Bugün siber güvenlik alanında, güvenlik açıklarını ortadan kaldırmak için çeşitli algoritmalar ve protokoller geliştirilmiş olsa da, dijital dünyanın da güven üzerine kurulu olmadığı ortadadır. 

Siber saldırılar, dijital casusluk ve "zero-day exploits" gibi teknikler, dijital dünyanın en güvenli görülen sistemlerinin bile aslında epistemik belirsizlikten ibaret olduğunu gösterir. 

NSA'in PRISM programı gibi büyük çaplı gözetleme sistemleri, devletlerin dijital dünyada topladıkları bilgilerin ne kadar geniş kapsamlı olduğunu ortaya koydu.

Bu sistemler, güvenlik adı altında, bireylerin ve devletlerin en mahrem bilgilerinin bile sürekli izlendiğini ve manipüle edildiğini göstermektedir. 

Dijital güven, sanal bir yanıltmadır ve istihbarat dünyasında bu illüzyon her an çökebilecek bir zemin üzerinde durur. 

Güvenin paradoksu 

İstihbarat dünyasında güvenin sihir gibi bir şey olduğunu anlamak, belki de bu dünyanın en temel ve acımasız gerçekliğidir. 

Güven, bireysel psikolojiden uluslararası ilişkilerdeki ittifaklara kadar her düzeyde manipüle edilebilir, yönlendirilebilir ve istismar edilebilir. 

Bu durum, istihbarat operasyonlarının doğasında yatan bir paradokstur: Güven, bir yandan operasyonların başarısı için olmazsa olmaz bir unsur olarak görülürken, diğer yandan sürekli olarak bir manipülasyon aracı olarak kullanılır. 

İstihbarat dünyasında yer alan aktörler, güven inşa etmek ve bu güveni yıkmak konusunda büyük bir ustalık sergilerler. 

Bu ustalık, karşı tarafın algılarını, duygularını ve bilgilerini sürekli olarak manipüle etme yeteneğine dayanır. 

Sonuç olarak, güven, istihbarat dünyasında her zaman simülakr haldedir, çünkü bu dünyanın temelinde, gerçeğin sürekli olarak gizlenmesi ve yanıltıcı bilgilerin dolaşımda olması yatar. 

Böyle olması da çok normal değil midir?

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.