Geçenlerde, medyada, yetkisiz kişilerce kullanılan bir çakarlı araca polisçe neden engel olunmadığı sorgulanmış, aracın bir milletvekiline ait olduğunun açıklanması üzerine tartışma sona erdirilmişti…

Pek tatminkâr olmayan bu açıklamanın ardından, ülkemizde uzun süredir tartışma gündeminden düşmeyen "trafikte geçiş üstünlüğü ve çakarlı araba" sorununun açıklığa kavuşturulabilmesi bakımından sırasıyla şu soruların cevaplarının verilmesi gerekiyor:

• Milletvekillerinin meşru bir gerekçe ile ilişkilendirilebilecek çakarlı araç kullanma hakları var mı?
• Bazı görevlilere veya makamlara trafikte geçiş üstünlüğü ve buna bağlı olarak çakarlı araç kullanma ayrıcalığı verilmesini haklı ve meşru kılan gerekçe ve nedenler nelerdir?
• "Çakarlı araç", "geçiş üstünlüğüne sahip araç" mıdır? Geçiş üstünlüğüne sahip olan her aracın çakarlı mı olması gerekir?
• Geçiş üstünlüğüne sahip olmak, kırmızı ışıkta geçme hakkını da sağlıyor mu?
• Görevi ve içinde bulunduğu şartlar gereği, çakarlı araç kullanma hakkına sahip olmayanlar, neden böyle bir hakkı elde etmeye çalışırlar?
• Gelişmiş ve demokratik Batı ülkelerinde durum nasıldır? Oralarda kimler geçiş üstünlüğüne sahiptir ve çakarlı araç kullanır?

Mantıklı ve rasyonel bir çerçevede bakıldığında, araçlara geçiş üstünlüğü tanınmasının iki temel sebebi var:

1. Acil niteliği ve hayati önemi olan hizmetlerin hızlı, güvenli ve etkili şekilde yerine getirilmesini ve kamu güvenliği gereklerinin karşılanmasını sağlamak:
        Bunlar, acil ve kaçınılmaz gerekliliklerdir. Bu çerçevede, can ve mal güvenliğini sağlayan ve hayat kurtaran ambulanslara, polis araçlarına, itfaiye araçlarına, afet acil yardım ve kurtarma araçlarına geçiş üstünlüğü sağlanır.
    
2. Devletin "otoritesini," "etkili işleyişini" ve "temsil yeteneğini" ortaya koymak; devletin kamu düzeni ve güvenliği çerçevesindeki rolünü ve sorumluluğunu vurgulamak:
        Bu çerçevede, devlet başkanları ve en üst düzey yürütme makamları, bazı bakanlar ve üst düzey yöneticiler, askeri yetkililer, güvenlik güçleri ve diplomatik temsilciler geçiş üstünlüğüne sahiptir.

Bu kapsamda;

• Cumhurbaşkanı, başbakan, devlet başkanları ve bunların resmi konvoyları,
• İçişleri bakanı, dışişleri bakanı, savunma bakanı ve diğer kritik bakanlar,
• Genelkurmay başkanı, askeri komutanlar, özel güvenlik kuvvetleri, askeri konvoylar,
• Valiler, büyükelçiler ve resmi diplomatik konvoylar, geçiş üstünlüğünü kullanır.

Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde, milletvekillerinin geçiş üstünlüğüne sahip olmasını haklı ve meşru kılacak zorunlu bir sebep veya gerekçe bulunmamaktadır.

Neden?

Milletvekilleri; parlamentoda milleti temsilen bulunmaktadırlar.

Dolayısıyla onları, temsil ettikleri kitleden ayrıştıracak, uzaklaştıracak ve daha yukarıda durmalarını sağlayacak bir imtiyaza sahip kılınmaları doğru değildir.

Bu, demokratik ilkeler ve eşitlik kavramıyla çelişir.

• Milletvekillerinin; devlet başkanı, üst düzey devlet yetkilileri, üst sivil ve askeri güvenlik otoriteleri gibi; devleti temsil etme, kamu hizmetlerini yürütme, kamu düzeni ve  güvenliğini sağlama gibi görev ve sorumlulukları yoktur. Bu nedenle bu yetkililerin geçiş üstünlüğüne sahip olmalarını gerektiren "aciliyet" ve "kamu otoritesi" vurgusu, programlı yasama faaliyetlerini yürüten milletvekilleri için geçerli ve gerekli değildir.
   
• Milletvekillerinin, hastane, polis ve itfaiye gibi kurumların araçlarına geçiş üstünlüğü verilmesini gerektiren, can ve mal güvenliğini sağlama, hasta taşıma, acil yardım ve kurtarma hizmeti gibi görev ve sorumlulukları bulunmamaktadır 

Dünyada Türkiye'den başka pek örneği yok

İnternet üzerinde yapılan araştırma, Türkiye'den başka, milletvekillerine trafikte geçiş üstünlüğü ve çakarlı araba kullanma hakkı veren bir ülkenin bulunmadığını ortaya koydu…

Gelişmiş Batı ülkelerindeki uygulama:

Demokratik Batı ülkelerinde; bu kapsamda ABD'de, İngiltere'de ve Avrupa ülkelerinde, parlamento üyeleri, demokratik ilkeler gereği vatandaşlarla eşit statüde kabul edilirler.

Dolayısıyla parlamento üyelerinin (senatörler, milletvekilleri, kongre üyeleri) bireysel olarak geçiş üstünlükleri yoktur.

Bu ülkelerde, araç geçiş üstünlükleri, genellikle "acil hizmetlere" ve "yürütme organlarına" tanınır.

Çünkü yürütme sorumluluğu, devletin işleyişinde ve güvenliğinde, yerinde ve zamanında tavır almayı, yani acil müdahaleyi gerektirir.

Oysa, programlı ve süreç odaklı olarak faaliyet gösteren yasama organının böyle bir aciliyeti ve müdahale gerekliliği yoktur.

Bu ülkelerde özel güvenlik önlemleri ve araç geçiş üstünlüğü, sadece belirli durumlarda ve genellikle kral, başkan, başkan yardımcısı, başbakan veya dışişleri bakanı gibi en üst düzey yürütme organı temsilcilerine ve az sayıda kritik görevdeki yetkililere tanınır.

Demokratik sistemlerde parlamento üyeleri, halkın seçilmiş temsilcileridir ve genel olarak vatandaşlarla aynı kurallara tabidirler.

Bu, "halkı temsil etme" işlevinden doğan "halkla eşit statüde olma" ilkesinin bir yansımasıdır.

Parlamento üyeleri, anayasal ve demokratik görevlerini yerine getirirken, olağan vatandaşlar gibi trafik kurallarına tabi tutulur.

Afrika, Latin Amerika ve Ortadoğu ülkelerindeki uygulamalar:

Afrika ve Latin Amerika ülkelerinde genel olarak üst düzey devlet yetkilileri ve güvenlik kuvvetleri, çakar lambalı araçlarla geçiş üstünlüğüne sahiptir.

Bireysel olarak böyle bir hakka sahip olmayan milletvekilleri, normal trafik kurallarına tabidirler.

Ortadoğu'da devlet yönetimleri genellikle daha merkeziyetçi ve otoriter olduğu için, devlet başkanları ve kraliyet ailesi üyelerine; askeri otorite, istihbarat ve güvenlik makamları başta olmak üzere üst düzey devlet yetkililerinin araçlarına geçiş üstünlüğü tanınır.

Bu ülkelerde Milletvekillerinin temsil gücü ve dikkate değer bir ağırlıkları olmadığı için bu haktan yararlanamamaktadırlar.

Türkiye'nin dünyadaki diğer ülkelerden ayrışan durumu:  

Türkiye, milletvekillerinin "geçiş üstünlüğüne" sahip olmaları ve araçlarına "çakar" takılması konusunda, bu hakkı elde etmeye yönelik yoğun çaba göstermeleri ve 2019 yılında meclisten buna ilişkin özel bir düzenleme geçirmeleriyle tüm dünya ülkeleri arasında özel ve dikkat çekici bir konuma sahip olmuştur.

Türkiye'de, tüm ülkelerden farklı olma arzusu neden?

Peki, milletvekillerinin devleti temsil rolü, yürütmeye ilişkin görev ve sorumlulukları ve güvenlik hizmeti yükümlülüğünden doğan aciliyet gerekleri olmadığı halde, neden trafikte geçiş üstünlüğü ve çakarlı araba kullanma ayrıcalığına sahip olmak için bu kadar çaba gösteriyorlar?

Bu hakları talep etme çabalarının temelinde yatan muhtemel sebep ve motivasyonlar şunlar olabilir:

• Sıradan insanlardan farklı ve ayrıcalıklı bir konum elde ederek toplumdaki statü ve prestijlerini yükseltme arayışı, 
• Toplumsal alanda daha fazla otorite sahibi olduklarını vurgulama ve bu araçlarla güç ve yetkilerini daha somut ve görünür hale getirme isteği,
• Güç ve otoriteyi yansıtmanın ve kendini önemli ve özel hissetmenin vereceği tatmin duygusu,
• Sıradan insanlardan daha üstün statüde olduklarını göstererek, kişilik açmazlarından doğan yetersizlik hissini bastırma çabası,
• Ayrıcalıklı imkân ve araçlara sahip olmanın sağlayacağı üstünlük algısı ve böylelikle dışarıya karşı kendilerini güçlü gösterme arzusu…

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

• 2/30

  22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)

• 3/30

  21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP)

• 4/30

  20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP)

• 5/30

  19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters)

• 6/30

  18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters)

• 7/30

  17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters)

• 8/30

  16 Ekim 2024 - İtalyan lüks marka grubu Prada ve Houston merkezli girişim Axiom Space, NASA'nın Artemis 3 Ay misyonunda kullanılacak bir uzay giysisinin tasarımını İtalya'nın Milano kentinde tanıttı. NASA'nın Ay'ın güney kutbuna gerçekleştireceği ilk insanlı görevde Ay'da yürüyen astronotlar bu kıyafeti giyecek. Artemis 3 görevinin Eylül 2026'da gerçekleştirilmesi bekleniyor (Marco Bertorello/AFP)

• 9/30

  15 Ekim 2024 - Güney Kore'nin sınır kenti Paju'dan Kuzey Kore'nin Kaesong şehrine giden yolda, Tongil Köprüsü'ndeki askeri kontrol noktasının son hali. Güney Kore ordusu, Pyongyang'ın ordusu iki ülkeyi birbirine bağlayan yollarda patlamalar gerçekleştirince ağır tahkimatlı sınır yakınlarında "karşı ateş" harekatları yürüttüğünü açıkladı. Kuzey Kore, Güney Kore'nin Pyongyang'a drone uçurduğu iddiasının ardından ordusunun "ateş gücünü" harekete geçirmek için hazır olduğunu söylemişti. Kuzey Kore Savunma Bakanlığı, Kore yarımadasında "her an savaş çıkabileceği" uyarısında bulunmuştu (Jung Yeon-Je/AFP)

• 10/30

  14 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezindeki Deyr El Balah'ta çocuklara çocuk felci aşısı yapıldı. UNICEF, Gazze Şeridi'ndeki 640 binden fazla çocuğu tamamen aşılamayı hedefliyor. UNICEF'in icra direktörü Catherine Russell, çocuklara bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için A vitamini takviyesi sağlanacağını kaydetmiş, Gazze'de çocukların hijyen standartlarının çok kötü olduğunu belirtmişti (Eyad Baba/AFP)

• 11/30

  13 Ekim 2024 - Japonya'nın başkenti Tokyo'nun Kagurazaka mahallesinde düzenlenen Cadılar Bayramı öncesi etkinliğine katılanlar kedi temalı kostümlerini giyip "Bake Neko" (Doğaüstü Kedi) festivaline katıldı. Bake Neko, 2010'dan bu yana her yıl ekim ortasında düzenleniyor. Kagurazaka'da kedi temalı bir geçit töreni düzenlenmesinin nedeni, ünlü Japon romanı "Ben Bir Kediyim"in yazarı Natsume Soseki'nin bu bölgede yaşamış olması (Philip Fong/AFP)

• 12/30

  12 Ekim 2024 - Hindistan'ın Haryana eyaletinde, Hindu tanrısı Hanuman gibi giyinen kişiler, Dussehra festivali için düzenlenen geçit töreninde dans ediyor. Her yıl kutlanan festival, iyiliğin kötülüğe karşı zaferini simgeliyor. Ancak bu yıl Bangladeş'teki Dussehra kutlamaları Hindulara karşı artan saldırıların gölgesinde kaldı. Ülkede 1 Ekim'den bu yana kutlamalarla bağlantılı 35 şiddet olayı yaşandığı bildirilmişti. Hindistan, Bangladeş'teki Hindu tapınaklarına yönelik saldırıları kınayarak komşu ülkeye tüm azınlıkların güvenliğini sağlama çağrısı yaptı (Anushree Fadnavis/Reuters)

• 13/30

  11 Ekim 2024 - Milano'daki iklim değişikliği ve Filistin'e destek eylemine katılan İsveçli aktivist Greta Thunberg slogan atıyor. Thunberg'in kurulmasına destek verdiği iklim değişikliği hareketi Fridays For Future'ın düzenlediği yürüyüşe, binin üzerinde kişi katıldı. Protestoda, Filistinlilerin simgesi haline gelmiş kefiye adlı geleneksel atkıyı takan Thunberg, "Filistinlilerin onlarca yıldır apartheid rejiminin boğucu baskısı altında yaşadığını" söyledi. Küresel ısınmayla silah endüstrisi arasındaki ilişkiye vurgu yapan aktivist "İklim adaleti mücadelesi, fosil yakıt endüstrisine karşı olduğu kadar, silah endüstrilerine, askerileşmeye ve doğal kaynakların aşırı çıkarılmasına karşı da bir mücadeledir" dedi (Piero Cruciatti/AFP)

• 14/30

  10 Ekim 2024 - Milton Kasırgası ABD'nin Florida eyaletinde yıkıma yol açtı. Şiddetli yağmurlar ve rüzgarlar sonucu evler yıkıldı ve milyonlarca kişi elektriksiz kaldı. İç Güvenlik Bakanlığı en az 10 kişinin öldüğünü açıkladı. Yetkililer rüzgarların hızının saatte 150 kilometreye ulaştığını söyledi. ABD Başkanı Joe Biden, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda "Yardım yolda ancak gelene kadar, yerel yetkilileriniz dışarı çıkmanın güvenli olduğunu söyleyene kadar yerinizde kalın" dedi (Bryan R. Smith/AFP)

• 15/30

  9 Ekim 2024 - Milton Kasırgası'nın Havana'dan geçişi şiddetli yağmurlara neden oldu. Helene Kasırgası'nın üzerinden iki hafta geçmemişken yeni bir kasırga ABD'nin Florida eyaletine doğru yaklaşıyor. Bugün eyalete ulaşması beklenen kasırga öncesinde eyalette yıllardır görülmediği kadar büyük bir tahliye çalışması yürütülüyor. ABD Başkanı Joe Biden, Milton Kasırgası’nın "Son 100 yılda ABD’deki en kötü fırtınalardan biri" olabileceği uyarısında bulundu. Milton Kasırgası'nda rüzgarların saatte 270 km hıza ulaşabileceği söyleniyor (Yamil Lage/AFP)

• 16/30

  8 Ekim 2024 - Yokoluş İsyanı Cape Town, Güney Afrika'nın başkentinde gerçekleşen Afrika Petrol Haftası Konferansı'nın düzenlendiği salonun önünde, fosil yakıtların süregelen kullanımını böyle protesto etti (Rodger Bosch/AFP)

• 17/30

  7 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus kentinde Filistinli bir çocuk, İsrail saldırıları sonucunda yıkılmış binanın üzerinde. 1 yıl önce bugün Hamas, İsrail'e gerçekleştirdiği saldırıda 1139 kişiyi öldürmüş ve yaklaşık 250 kişiyi rehin almıştı. Aradan geçen bir senede İsrail, Gazze'de en az 41 bin 870 kişiyi öldürdü ve bu sayının aslında çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor. Binlerce kişi yıkılan binaların enkazı altında kaldı ya da kendilerinden haber alınamıyor. Binlercesinin daha devam eden bombardıman ve İsrail'in savaşının yarattığı koşullar nedeniyle ölmesi muhtemel. Son 12 aydaki gelişmelerle Ortadoğu bir kez daha topyekün savaşın eşiğine geldi (Mohammed Salem/Reuters)

• 18/30

  6 Ekim 2024 - İspanya'nın Katalonya bölgesinin Tarragona kentinde düzenlenen 26. İnsan Kulesi Yarışması'nda Colla Vella dels Xiquets de Valls ekibi insan kulesi oluşturuyor. Katalonya'daki festivallerde düzenlenen geleneksel insan kulesi yarışmalarında takımlar kule oluşturup bozarak mücadele ediyor. İlki 1932'de yapılan etkinlik o zamandan beri iki yılda bir gerçekleştiriliyor (Lluis Gene/AFP)

• 19/30

  5 Ekim 2024 - Binlerce Oromo, Irreecha festivali için Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da bir araya geldi. Irreecha kutlamalarında geleneksel kostümler giyerek suya çiçekler daldırıyor ve kendi üzerlerine su serpiyorlar. Etiyopya'nın en kalabalık etnik grubu olan Oromoların yağmur mevsiminin bitişini kutladığı festival, zaman zaman siyasi protestolara da sahne oluyor. 2016'da polisin hükümet karşıtı protestocuları dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullanması ve havaya ateş açmasıyla festivalde 50'den fazla kişi hayatını kaybetmişti (Tiksa Negeri/Reuters)

• 20/30

  4 Ekim 2024 - Bir kedi Beyrut'un güneyindeki bir mahallede, İsrail'in hava saldırıları sonucunda hasar gören sokakta dolaşıyor. İsrail, üç gün önce kara harekatı başlattığı Lübnan’a saldırmayı sürdürüyor. Hizbullah'a yakın bir kaynak, AFP'ye İsrail'in Beyrut'un Dahiye bölgesini üst üste 11 kere vurduğunu aktardı. Lübnanlı yetkililer, çatışmalar nedeniyle 1,2 milyon kişinin yerinden edildiğini bildirdi (AFP)

• 21/30

  3 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Carolina eyaletinin Swannanoa kentinin sakinleri, Helene Kasırgası'nın arkasında bıraktığı yıkımın ortasında. Geçen hafta ülkenin güneydoğusunu vuran kasırganın yol açtığı can kayıplarının sayısı 189'a yükseldi. Toplam 6 eyalette kayıp onlarca kişiyi arama çalışmaları sürerken, 1 milyondan fazla ev ve iş yerinde elektrik hâlâ yok (Eduardo Munoz/Reuters)

• 22/30

  2 Ekim 2024 - Meksika'da 1968'deki Tlatelolco Meydanı katliamının 56'ıncı yıldönümüde bir eylemci, polisle çatışıyor. Sözkonusu katliamda ordu, öğrencileri vurarak öldürmüştü. Meksika'nın göreve yeni başlayan başbakanı Claudia Sheinbaum, kendisine "1968 çocuğu" diyerek resmi bir özür yayımladı (Daniel Becerril/Reuters)

• 23/30

  1 Ekim 2024 - İsrail, İran'dan İsrail'e füze saldırısı gerçekleştirildiğini ve Tel Aviv başta olmak üzere ülke genelinde sirenlerin çaldığını duyurdu. İran'ın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği'nden "Eğer siyonist rejim cevap vermeye kalkarsa daha yıkıcı bir karşılık gelir" açıklaması yapıldı. Öte yandan ABD Başkanı Joe Biden, ABD ordusuna, İran saldırılarına karşı İsrail savunmasına yardımcı olma ve İsrail'i hedef alan füzeleri vurma talimatı verdi (Ahmad Gharabli/AFP)

• 24/30

  30 Eylül 2024 - Göçmenlerle dolu bir fiberglas tekne, İspanya'nın El Hierro adasının La Restinga limanında. Dün yine bu adanın açıklarındaki bir göçmen teknesi batmış, 84 kişiden 9’u hayatını kaybetmiş ve 48’i kaybolmuştu. Son yıllarda binlerce göçmen Avrupa’ya ulaşmak için Atlantik’e açılırken hayatını kaybediyor. İspanya'ya doğru düzensiz göçmen sayısı son 1 yılda yüzde 66,2 artarken, El Hierro'nun da bağlı olduğu Kanarya Adaları grubu en çok göçmen alan yer olarak öne çıkıyor (Borja Suarez/Reuters)

• 25/30

  29 Eylül 2024 - Hizbullah'ın lideri Hasan Nasrallah'ın ölümünün ardından üç gün milli yas ilan edilen Irak'ın Sadr kentinde yas tutanlar sembolik bir tabutla anma töreni düzenledi. İsrail ordusu Lübnan'ın başkenti Beyrut'taki son saldırılarda Hizbullah'ın ana karargahını hedef almış ve Nasrallah'ın öldürüldüğünü duyurmuştu (Ahmad Al-Rubaye/AFP)

• 26/30

  28 Eylül 2024 - İsrail'in Beyrut'a düzenlediği hava saldırısında Hizbullah lideri Hasan Nasrallah'ın öldüğünün günün erken saatlerinde duyulmasıyla birlikte muhaliflerin kontrolündeki İdlib'de yaşayanlar toplandı. Sosyal medyada dolaşan videolarda, Esad'ın müttefiki Nasrallah'ın ölüm haberinin İdlib'de pek de üzüntüyle karşılanmadığı görüldü. Lübnan'ın açıkladığı rakamlara göre savaşın başlangıcından bu yana İsrail'in düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 783'e yükseldi (Omar Haj Kadour/AFP)

• 27/30

  27 Eylül 2024 - Saint Petersburg'de düzenlenen askeri festivaldeki yarışmalara katılan bir askeri-vatanseverlik gençlik kulübü üyesi, taş duvarın üzerinden atlıyor. Rusya'da son yıllarda, gençlerin vatanseverlik duygularını güçlendirmeye ve askeri eğitimine büyük bir yatırım yapılıyor. Etkinlik, özellikle Ukrayna'yla savaşın başlangıcından bu yana, Rus toplumunda görülen geniş çaplı askerileşmenin bir örneği (Olga Maltseva/AFP)

• 28/30

  26 Eylül 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta Filistinli bir adam, İsrail saldırısında yıkılan evinin altında. Bir yandan Gazze Savaşı sürerken, ABD ve müttefiklerinin acil ateşkes çağrısına karşın, İsrail Lübnan'daki saldırılarını sürdürüyor. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Birleşmiş Milletler 79. Genel Kurulu'nda yaptığı konuşmada, İsrail'in Lübnan halkına da soykırım uyguladığını söyledi (Hatem Khaled/Reuters)

• 29/30

  25 Eylül 2024 - Ukrayna'nın Donetsk bölgesindeki Kramatorsk kentine Rusya'nın düzenlediği hava saldırısı sonrasında konutlar ağır hasar aldı. Rusya'nın Ukrayna'yı topyekün istilasıyla başlayan savaşta tam 943 gün geride kaldı. Bugün Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne hitap eden Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in uluslararası kuralları çiğnediğini ve "barışa zorlanması" gerektiğini belirtti. Savaşta Kremlin yönetiminin "tek saldırgan" taraf olduğunu söyleyen Zelenski, bu kış Rusya'nın bir kez daha ülkesinin enerji sistemlerini yok etmeye, nükleer santrallerini hedef almaya hazırlandığını ve bu konuda kanıtlara sahip olduklarını savundu (Evgeniy Maloletka/AP)

• 30/30

  24 Eylül 2024 - İsrail'in hava saldırıları sırasında güneydeki köyünden kaçan Lübnanlı bir kadın, çocuklarıyla birlikte Sidon'daki bir halk plajında. Lübnan iç savaşından bu yana yaşanan en ölümcül saldırıda 50'si çocuk 558 kişinin hayatını kaybetmesinden bir gün sonra, İsrail hava saldırılarını sürdürüyor. Ülkenin güney bölgelerinden başkent Beyrut'a ve kuzey bölgelerine göç dalgası devam ediyor (Mohammed Zaatari/AP)

Çakar lambanın anlamı nedir?

Geçiş üstünlüğüne sahip araçların mutlaka çakar lambalı olması gerekmez. Çakar lambanın takıldığı araçlar, genellikle eskort ve güvenlik araçlarıdır. 

Geçiş üstünlüğüne sahip yetkililerin, içinde bulundukları araçlara mutlaka çakar lamba taktırma arzusu taşımaları da ayrı bir sorundur.

Esasen, yetki ve temsil gücü niteliğinden bağımsız olarak, bir kişinin gerekmediği halde aracına çakar lamba taktırması, dışarıdan bakanlara, fiyaka arayışı ve zorlama ve yapay yollarla bir prestij sağlama çabası içinde olduğu izlenimini verebileceği için açıkça bir görgüsüzlük ve özenti işaretidir.

Zorunlu ve gerekli olmadığı halde üst düzey bir yetkilinin aracına çakar takılması, itibarını arttırmak bir yana, aksine makamının taşıması gereken temsil gücünün ağırlığını ve protokol değerini düşürür.

Çakar lambalar, geçiş üstünlüğüne sahip yetkiliye refakat eden eskort ve güvenlik araçlarının diğer sürücüleri uyarması için önemli bir işarettir.

Önde veya arkada, araçlarına eşlik ettikleri yetkililerin trafikte geçiş üstünlüğüne sahip olduklarının işaretini vererek konvoy veya araçlarının hızlı ve kesintisiz ilerlemesini sağlarlar.

Geçiş üstünlüğü, her durumda kırmızı ışıkta geçme hakkı da verir mi?

Geçiş üstünlüğü, devlet temsili veya üst düzey görevler gereği verilen bir ayrıcalık olsa bile, bu üstünlük, güvenlik ve aciliyet içermeyen nedenler söz konusu olduğunda "kırmızı ışıkta geçme" hakkını otomatik olarak vermez.

Kırmızı ışıkta geçme hakkı, sadece acil müdahale gerektiren durumlar için geçerlidir. Örneğin, ambulanslar, itfaiye araçları ve polis araçları bu haktan yararlanabilirler.

Ancak, bir görev sırasında kırmızı ışıkta geçerlerken, siren ve çakar lambalarını kullanarak diğer sürücülerin dikkatini çekmek zorundadırlar. 

Genel kural gereği protokol ya da devlet temsili gibi durumlarda, geçiş üstünlüğü taşıyan araçların kırmızı ışıkta geçme hakları bulunmaz.

Türkiye'de üst düzey devlet yetkililerinin veya milletvekillerinin kırmızı ışıkta geçmeleri konusunda resmi bir muafiyet düzenlemesi bulunmamaktadır.

Ancak, bu hakkı kullanan makamlara ve milletvekillerine sağlanan geçiş üstünlüğü ve araç dokunulmazlığı kapsamında, belirli kural ihlallerini yaptıklarında cezaya tabi tutulmaktan muaf olmalarını sağlayan bir uygulama mevcuttur.

Cezadan muaf tutulma uygulaması, hakim ve savcılar için de uygulanmaktadır.

Özellikle 2010 ve 2012 yıllarında yayımlanan genelgelerle, milletvekillerinin araçlarına ceza yazılmaması gerektiği belirtilmiş ve bu durum daha sonra kural haline gelmiştir.

Bu çerçevede, milletvekillerinin trafikte yaptıkları ihlaller (kırmızı ışıkta geçmek gibi) sonucu cezadan muaf tutulmaları, yasal dokunulmazlıklarının bir uzantısıdır.

Ancak doğrudan kırmızı ışık ihlalini düzenleyen özel bir yasa maddesi yoktur.

Sonuç

Dünyada, milletvekillerinin trafikte geçiş üstünlüğüne ve çakarlı araba kullanma hakkına sahip olduğu Türkiye'den başka bir ülkenin bulunmadığı görülüyor.

Türkiye'nin, böyle bir konuda düzenleme yetkisi bulunanların, bu yetkilerini kendi yarar ve çıkarları doğrultusunda kullanmaları açısından dünyada benzersiz bir ülke olması, ne yazık ki uluslararası düzeyde bize olumlu bir imaj kazandırmıyor.

Bu tür ayrıcalıkların elde edilmesi sonucu milletvekillerinin sıradan insanlardan farklı kurallara tabi tutulması, onların toplumun geri kalanından farklı bir sosyal sınıfta oldukları algısını oluşturmaktadır.

Demokratik temsil ilkesi, halkın temsilcilerinin toplumla daha bütünleşik bir ilişki kurmasını gerektirirken, bu tür hakları elde ederek belirgin bir biçimde farklılaşmış bir statü elde etmeleri, onları dışarıdan bakanların gözünde ayrıcalıklı ve ulaşılmaz bir konuma yerleştirerek temsil ettikleri kitleden uzaklaştırabilir.

Halk, milletvekillerinin bu ayrıcalıkları talep etmesini, görevleri ve sorumluluklarıyla örtüşmeyen bir statü arayışı olarak görmektedir.

Bu tür uygulamalar, genellikle kamuoyunda eleştiriye yol açmakta ve toplum nezdinde kendilerine yönelik güvensizliğe neden olmaktadır.

^Kaynaklar:

^{https://x.com/tgrthabertv/status/1203313212642529281?s=46&t=wCGJK6Y-e2rJN8JQ4F7OFA
https://wiki.aaroads.com/wiki/Vienna_Convention_on_Road_Signs_and_Signals
https://www.drivingtesttips.biz/driving-test-tutorials/emergency-vehicle-light-colours.html
https://www.memurlar.net/haber/871999/5-aralik-ta-trafikte-gecis-ustunlugu-hakki-taninan-850-burokrat-ve-siyasetci.html
http://www.turkhukuksitesi.com/showthread.php?t=54624#:~:text=Mahkeme%2520karar%C4%B1%2520gere%C4%9Fince%252C%2520binlerce%2520ceza%2520da%2520iptal%2520edilecek.,art%C4%B1k%2520ceza%2520kesilmeyecek%252C%2520tutanak%2520haz%C4%B1rlanacak.}

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.