Demagoji (laf cambazlığı) siyasetin en temel sorunu olduğu gibi temel bir ahlaki sorundur da.

Farkına varmasak ve bunu pek önemsemesek de, geçmiş dönemlerin aksine, günümüz ahlakının oluşumunda siyasiler en etkili aktörler.

Ne var ki siyasilerle halk arasındaki mesafe, siyasinin söylevlerinin bir uzmanlar grubu tarafından hazırlandığı şartlarda, bu söylemlerin sahiciliğini, samimiyetini ve inanılabilirliğini de şüpheli hale getirmekte.

Halkla arasına örgütlü bir uzmanlar bürokrasisinin girdiği şartlarda bir siyasetçiye, ondan sadır olan sözlerin sahiciliğine ne kadar güvenilebilir?

Sözleri ve hatta davranışları ne kadar ona aittir?

Dahası o bir tüzel kişiliği temsil ettiğinden artık kişisel bir muhatap olmayıp, siyasi, iktisadi ve ideolojik bir çıkar çevresinin temsilcisidir.

Sözlerinin ona ait olup olmadığı bir yana, yalan söyleyip söylemediğine de ne kadar emin olabiliriz?..

Birkaç kez aldanmamız makuldür belki ama sürekli aldatmak kadar aldanmak da makul ve ahlaki değildir. 

Demagogların en kötü yanları ise yalan söylemelerinden ve hatta yalanlarını siyasetin kaçınılmaz bir gereği gibi göstererek meşrulaştırmalarından öte, doğruluğun beyhudeliğine dair sinsi bir anlayışı yaygınlaştırmaları, topluma bunu inandırmalarıdır.

Onlar için siyasal bir söylemin yegâne ilkesi inandırıcı, daha doğrusu kandırıcı olmasıdır.

Her Allah'ın günü değişen söylemlerinin doğruluğu değil, inandırma kapasitesini sürdürüp sürdürememesidir önemli ya da etkili olan. 

Siyasal söylemi salt performansa (etkililiğe) indirgeyen bu yaklaşım geçerli bir anlayışa dönüşünce, kötü para iyi parayı kovar sözü de doğrulanmış olur.

Ama bu, hakikaten de böyle midir?

Tabii ki hayır.

Kötü (sahte) paranın (sözün) geçerliliği sadece bizim tutumumuza yani kötülüğe karşı aldırışsızlığımız ya da bağışıklığımızla ilgilidir.

Aslında doğru olan, insani ilişkilerin iyiliğe ayarlı olması ve iyi paranın (doğruluğun) kötü parayı (yalanı, sahteyi) kovması; yani toplumun ahlaki eğiliminin iyilikten yana bükülmesidir. 

Bu ise her neye yorulursa yorulsun, son tahlilde bizim tercihlerimizle ilgili.

Öyle veya böyle sonuçta seçimi yapan, iyiliğin ya da kötülüğün etkililiğine karar veren bizim tavrımız, ilgimiz ve eğilimimizden başka bir şey değil.

Yüzümüze karşı her Allah'ın günü yalan söyleyen birini dost ve arkadaş olarak kabul etmek, bunu onaylamak anlamına geldiği gibi, bunu yapan bir siyasetçiye tahammül etmek de aynı sonuca yol açacaktır.

Siyasal yalanları tahammül edilebilirlikten öte siyasetin bir gereği hale getirense rakiplere üst gelme çabası ve endişesi.

Gerçi bu da uzun vadede sürecin tersine dönmesine yol açacaktır ama sonucu belirleyen ahlakilik ile etkililik arasındaki o kritik seçimdir.

O zaman ise arkasında durulan kişinin yalanları neredeyse kutsal yalanlar, yani siyasal stratejinin bir hikmeti olarak benimsenir.

Oyunun sonu belli olsa da gündelik hayatın hazları o küçük zaferlerle yetinir.

Çoğu kez inan(dırıl)mak, kan(dırıl)mak isteyen kitlelerdir ve siyasi de işte bu arzuya bir cevap verir.

Ahmet Kaya'nın da şarkısında dillendirdiği gibi, yalan da olsa mutluyum, bu bana yetiyor… Gündelik riyakârlığın hazzı, arsız bir çaresizlikten beslenir.

Popülist siyaseti teşvik eden ve pembe yalanlara ihtiyaç duyan çoğu kez toplumdur.

Ve bu arzuyu çıkarlar, tarafgirlikler, sempatiler, alışkanlıklar, üst gelme çabaları da destekler.

Sonuçta siyasal bir sürünün mensubu olarak etrafında sığınılacak kimi gölgeler olsun ister.

Bu, akıllı bir insana yaraşmasa da uzaktakinin (rakibinin) doğrularındansa yakın olanın (yandaşının) yalanları yeğlenir.

Yalan söylemenin bir ahlaksızlık olduğu ve buna göz yumulmaması gerektiği halde, bu sanki siyasiler için geçersiz, onlar bundan müstesnaymış gibi, siyasilerin söylediklerine karşı tuhaf bir modern duyarsızlık hissedilir.

Oysa bunun kötülüğün anası olduğu bilinir. Ve üstelik bir kötülükle karşılaşıldığında buna karşı koymanın, hiç değilse bir tepki duymanın gerektiği de bilinir.

Ama tuhaf bir aldırışsızlık veya müsamaha, dahası tarafgirlik duygusu, siyasal yalanlara karşı bir bağışıklık hissiyatı yaratmakta ve bırakın bunlara karşı tepkiyi farkında olmaksızın bunlar desteklenmeye ve benimsenmeye, rakiple olan mücadelenin kaçınılmaz bir şartı olarak görülmeye başlanır. 

Rakip bir kez düşman olarak algılanmaya başlanınca, düşmanın her türlü silahıyla silahlanmak da, bu silah ahlakiliğin en temel ilkelerine aykırı da olsa, adeta bir vecibe olarak benimsenir.

Böylece temel ilke rakibi zayıflatmak, onun sözlerini çürütmek olunca, bu konudaki yalanlar da demagojinin temel ilkesi olan kutsal yalanlar olarak meşrulaştırılır.

Modern siyasetin Makyavelist ve Carl Schmittçi hezeyanlarıyla da beslenen bir yorumsal cambazlıkla, siyaset bir savaş olarak görülerek ve savaşta da hile yapmanın mubahlığına sığınılarak, rakibin yalanları karşısında ahlakiliğe riayet, yani herkesin yalan söylediği şartlarda doğruculuk yapmanın bönlüğüne düşmek bir tür ahmaklık gibi telakki edilir. 
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 2/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 3/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 4/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

• 5/30

  18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP)

• 6/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

• 7/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 8/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 9/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 10/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 11/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 12/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 13/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 14/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 15/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 16/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 17/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 18/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 19/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 20/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 21/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 22/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 23/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 24/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 25/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 26/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 27/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 28/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 29/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 30/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

Demagoji çoğu kez demokrasinin bir kusuru olarak görülse de asıl yalancıların diktatörler ve ona dair geliş(tiril)en kitle tapıncı olduğu da unutulmamalı.

Halka hitabın bir iletişimden öte propaganda mekanizması haline geldiği modern siyaset açısından ilkesellik, etkililiğin bir parametresinden ibarettir.

Bunu siyasetin kaçınılmaz bir şartı (ve hatta bilimi) haline getiren ise Hitler'in halkı aydınlatma ve propaganda bakanı olan Joseph Goebbels.

Ona göre sıkça tekrarlanan yalanlar giderek hakikat gibi algılanır. Ve hatta yalana karşı mücadele adı altında daha büyük ve arsızca yalanlar söylenir.

Önemli olan bu yalanların inandırıcılığından öte, ona inanmaya teşne bir kitlenin yaratılmasıdır.

Bu kitleyi oluşturan ise sempatilerden öte korkular, dahası düşmanlardır.

Sözgelimi günümüzde de sıkça tekrarlanan beka söyleminde olduğu gibi muhayyel bir düşman ve güvenlik endişesi yaratılarak bu duygunun beslenmesidir.  

Siyaset üzerine yazan ilk önemli düşünür olan Platon'a göre insan yeri geldiğinde siyasal gerekçelerle aldatılmalı, büyülenmeli ve hatta buna zorlanmalıdır.

Fenike masallarından söz eden Platon, işte böyle "Güzel bir yalan bulup, hem önderleri hem de yurttaşları buna inandırmalı" ¹ der.

Mısır firavunlarının yöntemi de buna benzerdir.

Bunu meşrulaştıran sofistlerin yaydığı kuşkuların yanıtlanması olsa da, belki de asıl mesele egemeni sorgulanamaz bir tanrısallığa yükseltme gayretidir. 

Bu soylu yalanlar, günümüz siyasal bilimcilerince muhteşem mitler olarak da telakki edilmekte.

Şehir ve İnsan'da Leo Strauss, Platon'un Devlet'inde özetlenen ve tüm hükümetler için gerekli olan mitleri tartışır. Bunlar, muhtemelen gayrimeşru olarak elde edilmiş olsa bile, devletin topraklarının kendisine ait olduğu ve vatandaşlığın doğum kazalarından daha fazla bir şeye dayandığı inancını içerir. Seymour Hersh ise Strauss'un da asil yalanları desteklediğini iddia ediyor: uyumlu bir toplumu sürdürmek isteyen siyasi liderler tarafından kullanılan mitler. Belgesel film yapımcısı Adam Curtis, The Power of Nightmares'da şu görüştedir: ‘Strauss, politikacıların herkesin inanabileceği güçlü ve ilham verici mitler ileri sürmesinin gerektiğine inanıyordu. Doğru olmayabilirler ama gerekli yanılsamalardı. Bunlardan biri dindi; diğeri ise ulusun efsanesiydi. ²

Yalanların trajik felaketlere yol açtığı hadiseler bir yana, kimi felaketleri önlediği veya yatıştırdığı bir olumluluğundan da yola çıkarak bu gibi yalanları meşru gören bir tutumdan da söz edebiliriz.

Bunlar elbette her şeye rağmen yalanın ciddiye alındığı durumlar için söz konusudur.

Ama günümüzün popülist siyasetçisi veya profesyonel demagogu yalanı o denli olağanlaştırır ki, asıl şaşırtıcı olan kimi kez söylediği doğrulardır. 

Her Allah'ın günü tekrarlanan bu yalanlar karşısında ahlaki endişesini koruyabilenlerin, bunları söyleyenin buna nasıl tahammül ettiğine, eline tutuşturulan yalanları her gün tekrarlamaktan bıkmadığına şaşmaması da mümkün değil.

Karşımızda konuşan bu siyasal figür bir gerçeklik midir yoksa bu rolü oynayan dijital bir oyuncu mudur diye kuşkulanmaktan da alamayız kendimizi.

Zira bu kadar rahat yalan söylemek bir tür hezeyandır ve böylesi birinin olması gereken yer ya akıl hastanesi ya da halkı aldatmaktan yargılanmaktır.

Oysa günümüzün siyasal ahlakı bu yargılamanın yerinin seçim meydanı olduğunu, kararı ise halkın verdiğini, şayet halk bunu onaylıyorsa halkın kararına rıza göstermek gerektiği anlayışındadır. 

Halk ise çoğu kez küçük gündelik hesaplar, çıkarlar ve korkular ya da üretilen efsaneler karşısındaki büyülenmelerle bu yalanlara inanır veya inanır gibi yaparak tercihini bir kerteye kadar statükonun korunmasından yana kullanır.

Tam da bu nokta aslında siyasetin de sıfır noktasıdır.  

Her şeyin dibe vurduğu ve yalan(cı)ların sıradanlaştığı bu durumdan kurtulmak için tek çare, bu yalanlara göz yumanları değiştiremeyeceğimize göre, hiç değilse siyasilerin bu denli pervasızca yalan söyleyemeyecekleri bir kertenin hesaplanarak, siyaset hayatlarının bu kertenin altında kalacağı bir süreyle sınırlandırılmasıdır.

Kim bilir, Platon'un bilge kral için öngördüğü 10 yıllık süre kısıtlaması, belki de bu ihtimal göz önünde tutularak hesaplanmıştır. 

^Kaynaklar:

<sup>1. Platon, Devlet, Remzi K. s. 104.
2. https://tr.wikipedia.org/wiki/Kutsal_yalan.</sup>

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.