Ben Profesör Doktor Uğur Batı.
Karar bilimi uzmanıyım ve burada sanat, kültür, ikna, idealar ve düşünce patlamaları kaleme alıyorum.
O zaman daha sorulurken cevaplanamayan soruların köşesine hoş geldiniz.
Bugün sizi mükemmel bir yaratıcılık formuyla, kimilerine göre bir baskı tekniği ama göre ise yeni bir "teknik baskı" sanatı türüyle tanıştıracağım.
Giclée baskısı ya da benim tabirimle Giclée Teknik sanat formundan söz edeceğim.
Giclée, mürekkep püskürtmeli yazıcılarla gerçekleştirilen baskı türü bir teknik sanat türü.
Giclée sanatı, standart baskıdan çok farklı yelpazelerde pigmentlerle, geniş bir renk aralığı ve derinliği üretmektedir.
Giclée sanatında arşiv kalitesi, mürekkep çeşitliliği ve renk derinliğinden söz edebiliriz.
Giclée teknik sanatı, temel olarak mürekkep püskürtmeli yazıcı işi.
Giclée, "fışkırtma" veya "sprey" anlamına gelir ki, bir yazıcı başlığının mürekkep pigmentlerini yüzeye uygulanması, sıvı püskürtme, sıçratma anlamına gelen Fransızca "la Giclée Prints" veya "pigment baskılar", standart baskıdan çok daha fazla mürekkep kullanarak, geniş bir renk aralığı ve derinliği çabasındadır.
Terim kendisini 1991 yılında Jack Duganne'den almıştır.
Giclée teknik sanatı önemli bir ayrıntı olarak canlı renkler ve siyah beyaz görüntüler için gerçek ton geçişleri sunar.
Giclée işinde baskı netliği ve renk değerleriyle yüksek oranda, arşiv kalitesi solmadan oluşan bir kalitenin sınırsız satıh imkanıyla birleştiği yöntemdir.
"Solmayan" bir kalite önemli, koleksiyoner için bu bir mesele. Test sonuçlarında Giclée baskının 200 yıla yakın bir süre kalıcı sonuç verebileceğini görüyoruz.
Mükemmel renk harmonisi, kusursuz kompozisyon, neon ışıklar, eşsiz çizgiler ve diğer tüm detaylarıyla bu teknik sanat formunda evrensel ölçüde sıra dışı bir tutum var.
Devrim Erbil Giclée baskılarının tek kopya (monotip) olduğunu düşünürsek bu da ayrı bir koleksiyon değeridir.
Ayrıntısıyla ele alacağız.
Önce bir Devrim Erbil'e baktığımda neler görürüm?
Söyleyeyim. Muhteşem ihtimaller... Parlak ışıklar… Metalik bir zarafet… Kışkırtıcı bir parlaklık… Önce Devrim Erbil resminden yola çıkacağız.
Giclée resimleri ülkemizde şu an Devrim Erbil tablolarında görüyoruz. Ona da çok yakışıyor.
Onun resmi özel. Soyut bir dünya... Bin başlı bir ateş... Anlamak için ne kadar çok ihtimal var. Kent nakkaşlarının aramızda dolaştığını söylemiş miydik?
Devrim Erbil gibi. Alev denizinde yüzen mumdan gemiler... Ne güzel ihtimaller. Öyle bir büyü ki bu, kenti nasıl anlatırsın ki? Ne yaşamlar…
Hayat kırıklıkları? Hakikat içimizde midir? Fakirlik… Hakikat bu mu? Kaos?
Aramak için... Arayabilmemiz için... O sınavlar bu yüzden mi yaşanır? Sorular bu yüzden mi sorulur?
Şehir de birçok sınavdan geçmemiş midir? Bir iz... Tarihe kendimizce anlamı olan bir kayıt daha düşmek için...
O alev denizinde yol almaya çalışan gemiler içinde ne taşır? Daha önemlisi bizi nereye götürür?
Sanki Erbil boşuna mı kırmızı resimler yapar? Belki onlar yangınlardır belki alevler…Hafıza... Derin hafıza...
Erbil'in bazı resimleri boşuna mı kırmızıya büründü? Yok yere mi yangın yerine döndü ortalık?
Soyutluk! Her şey soyut. İnsanlar, duygular, olaylar, olanlar, ben, belki de sen!.. Her şey içinde muğlaklıklar taşır.
O nedenle olanı olduğu gibi anlatmak, göstermek, çizmek ne zordur. Elbette ki gün ağaracak, şehir başka renklerle başka kılıklara girecektir.
Tarih oyunu böyle sürer gider. Oyuncular, maziden duydukları ve öğrendikleriyle, kimlere, neden, nasıl dokunacaklarını bilirler elbet.
Oyuncular... Zamanın oyuncuları... Sensin o. Benim. O. Biziz. Onlar… Işıkları... Parıltıları... Umutları… Her şeyiyle işte, anla…
Giclée baskının tarihçesi
Şimdi Giclée üzerinde duralım. Sanatsal gelişimden yola çıkacağım. Sanat akımlarındaki çizgiye bakın.
Önce empresyonizm. Ardından kübizm… Birçok kural böylece yıkılmaya başlandı. Sanat böyle ters-düz edildi.
Kübizmle alışılagelmiş malzemenin dışında, çok sıradışı malzemelere sanat evrildi.
Malzemeler teknikler doğurdu. Kolaj tekniği resme kazandırılmıştır mesela. Dadaizm ile ise içerik biçimle savaşmaya başlamış adeta ve kavramsal sanat böyle doğmuştu.
İşte bugün Giclée teknik sanatının mükemmel formu bu anlayıştan güç bulur. Konuyu açacağız.
Baskının bambaşka formlarıyla Kuzey Rönesans'ında yaygınlaşarak Albrecht Durer, Martin Schongauer, Rembrandt Harmenszoon Van Rijn ve Francisco Goya gibi ustalardan bugüne geldiğini söyleyelim.
19'uncu yüzyıl ortalarından itibaren Edgar Degas, Toulouse Lautrec, Paul Gauguin, Félix Vallotton ve Mary Cassatt gibi birçok isim baskı resme karşı olan ilgiyi zenginleştirdi ve Pablo Picasso, Georges Braque, Henri Matisse, Georges Rouault, Marc Chagall, Joan Miro ve Max Ernst gibi isimlerle devam eden baskı resim üretimi, Henry Moore, Graham Sutherland ve David Hockney ve Pop-Art Akımı'nın birçok üyesinin de yapıtlarıyla bugün görsel sanatlar üretiminin önemli bir kısmını kapsıyor.
(Sanat Tarihçisi, Eleştirmen ve Bağımsız Küratör Fırat Arapoğlu)
Devrim Erbil aslında baskının Türkiye'deki en önemli ressamlarından biri. Erbil birçok ressamın aksine baskıda bir sanat formu geliştirmiş durumda.
Sergirafilerinde de yüksek çözünürlü fotografik görüntüden basmıyor, bir yağlıboya resmi, kompozisyon, açı, parçalar, katmanlar olarak tekrar çalışıp bir altyapı kuruyor.
Türkiye Baskı Resim Sanatı ise Léopold Lévy, Sabri Berkel, Fethi Kayaalp, Mustafa Aslier, Mustafa Pilevneli, Ergin İnan ve Devrim Erbil gibi isimlerle kendine has ve özel bir gelişim çizgisine sahip bulunuyor.
Giclée tekniğinde Evrim Erbil mimarisi
Giclée teknik sanatı haricinde dijital baskı, serigrafi, goblen, gravür, fotoğraf, yağlı boya, mozaik, kakma, seramik ve vitray işleri Erbil atölyesinde Devrim Erbil öncülüğünde çalışılıyor.
Erbil Kare'nin kurucusu Evrim Erbil'e ayrı bir paragraf açmak lazım. Bu işin mimarı da gerçekten bir mimar olan Evrim Erbil.
Kendisi tam bir mühendislik örneği de veriyor. Tekniği ilmek ilmek işiyor. Her gün bir gelişim sergiliyor. Yeni üsluplar yaratıyor.
Erbil Kare'de çok çeşitli teknikler kullanıyor ve bunlar cam, ayna, alüminyum, pleksiglas ve ahşap gibi malzemelerle birleştiriliyor.
Doğrusu Evrim Erbil'in makineyi kullanma şekli oldukça benzersiz görünüyor.
Erbil Kare atölyesinde emek yoğun bir süreç olduğu ve her eser tek tip olduğu için bir günde sadece bir eser üretiliyor.
Evrim Erbil bu süreci anlatırken, "Baskı yüzeyinin belirli bölgelerine sürekli baskı uygulanarak etkileyici bir doku oluşturuluyor ve sanatçının reflektif alüminyum yüzeye bastığı ve belirli alanlarda renklerin biriktiği çalışmalarından pitoresk bir tat alınabiliyor" diyor.
Bu işte iyiler ve gerçekten ilerliyorlar.
Lakin bu aşamada öyle bir teknik gelişmiş durumdaki, sanatta yeni bir soluk desek değerini anlatmış oluruz.
Sadece bir baskı tekniği diyemiyorum. Ben onu bir "teknik sanat formu" olarak tanımlıyorum.
Tasarımcı, teknik beceri ve sanatsal yaratının birleşiminden söz ediyoruz.
Burada orijinal dosyanın kalitesi, veri aktarımı, makine becerilerini ve bolca tekrar ve denemeyi içeriyor.
Evrim Erbil de Giclée üretim sürecini şöyle ifade ediyor:
Giclée işinin temelinde yatan Ar-Ge süreci, benim çalışmalarımın merkezinde yer alıyor. Son 5 yıldır aktif olarak kullandığım makine üzerinde her gün yeni şeyler öğreniyorum. Bu öğrenme süreci çoğunlukla hatalardan kaynaklanıyor.
Hataları düzeltme çabalarımız, bizi yeni keşiflere ve gelişmelere yönlendiriyor. Bu sürecin en kritik detaylarından biri, bir resme tekrar müdahale edebilme ve her müdahalede resmin üzerine yeni bir katman eklenmesi. Bu katmanlardan hangilerini bir sonraki resimde kullanmak isteyip istemediğimi değerlendiriyorum.
Dolayısıyla bu süreç, sadece bir makina ile ilgili değil, aynı zamanda kullandığım bilgisayar programlarını daha iyi anlamaya ve kullanmaya başladıkça, yaratıcı düşünme kabiliyetimin sınırlarını zorlamamla da ilgili.
Erbil metal zarafeti
Devrim Erbil Giclée baskıların ötesinde bir baskı üstadıdır zaten. O, çizgisel resmi yüzünden baskıda bir gravür üstadıdır.
Devrim Erbil, gravürlerde daha çok Rönesans teknikleri ile ilerlemiştir.
Leonardo'da, Rafaello'da, Goya'da, Daumier'de, Picasso'daki gravürlerden söz ediyoruz.
Serigrafilerinde de Erbil standart üstü bir kalitede ilerliyor ama asıl söz etmemiz gereken teknik, giclée teknik sanatı.
Devrim Erbil'in bağımsız sergilerinde artık koleksiyon nesnesi haline getirdiği yüksek rölyefli Giclée baskıları, geleneksel ile yeninin dikkat çekici bir sentezi. Böyle nitelendirebiliriz.
Giclée aslında sadece bir baskı nesnesi olmaktan ziyade teknik sanatın bir kurgusu olarak düşünülmeli.
Ona hatta ben "Giclée teknik sanatı" demeyi öneriyorum. Kurgu, kontrol ve yeniden dijitalleştirme süreçleri sunan teknoloji ile sanatçının zihnindeki imgeler sunum ortamına aktarılan bir imge üzerinden hareket ediyor Giclée.
Bir de önemli olarak eserler sanatçının orijinal imzasını taşırken, Giclée baskı, standart baskı ile yağlı boya arasında bir ara segment olarak nitelendirilmeli.
Devrim Erbil Giclée baskılarında teknik detaylar dışında içerik üstünlüğünden de söz edebiliriz.
Erbil resimlerindeki kompozisyonlardaki olay anının tam hissedilmesi, görselin zamanının belirlenmesi ya da hareketli-hareketsiz görünümler noktasında dikey, yatay ve diyagonal yönlerin etkilerini Giclée tam olarak izleyicisine gösterir.
Bu büyük bir üstünlüktür.
Devrim Erbil Giclée tekniği hakkında ne diyor?
Teknik sanatta yeni bir evre.
Giclée ile yapılan bir iş sıradan olmaz. Sergileri de sıradan olmaz.
Kusursuz bir baskı netliği, canlı renkler, sanatçının orijinal imzasının içeren, kopya edilemez, monotip değerli eserler…
Parlak vernik etkisi ile Gicléede UV, Giclée ve rölyefin bir araya gelmesiyle teknik bir sanat yarattık.
Yağlıboyanın alüminyum levhanın yansıma özelliği ve renklerin belirli alanlardaki yoğunluğuyla resimsel tatlar yakalanmaktadır.
Resim, gravür, illüstrasyon, hat, minyatürde, hepsinde harika çözümler sunan, uzun süre kullanım ömrü olan bir teknik. Belirtmek gerekir özel üretimler için litografiye alternatif, hatta onun çok üstünde sonuç veren bir teknik sanat.
Kaynakça:
Sanat Tarihçisi, Eleştirmen ve Bağımsız Küratör Fırat Arapoğlu, (https://erbilkare.com/giclee-nedir/)
Akbulut, D.(2011), Devrim Erbil Resmin Şairi, Etik Yay., İstanbul
Mario Levi ve Uğur Batı (2020). O Meftunu Olduğunuz Mavi. İstanbul: Everest Yayınları
https://www.damartframing.com/fotografik-fine-art-baski/giclee-fine-art-baski/
Evrim Erbil, Özel Röportaj Uğur Batı ile (Henüz yayımlanmamış)
Devrim ERBİL, 2018, Referans: Türk Plastik Sanatçıları Ansiklopedik Sözlük / Sayfa:136.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
