"IŞİD'le ilgili hikâye Kremlin için kârlı değil"

Rusya'nın başkenti Moskova'da Crocus City Hall konser salonuna 22 Mart'ta düzenlenen terör saldırısında ilk belirlemelere göre 60'dan kişi öldü, 115 kişi yaralandı.

Moskova'daki terör eylemi dünya basınında enine boyuna incelenirken İsrail'de Rusça yayın yapan Detaylar (Детали) haber sitesi de olaya uzmanların gözünden farklı yönleriyle ışık tuttu.

Detaylar'ın "IŞİD'le ilgili hikâye Kremlin için kârlı değil" başlıklı özetle şu şekilde:
 

"IŞİD'le ilgili hikâye Kremlin için kârlı değil"

Uzmanlar Crocus'taki terör saldırısının arkasında kimin olabileceğini konuşuyor

'Detaylar', iki Ortadoğu uzmanına, saldırıda IŞİD'in parmağı olduğunu gösteren versiyonun ne kadar ikna edici göründüğünü sordu:
 

Ruslan Süleymanov

 

Ortadoğu uzmanı Ruslan Süleymanov:

Bana göre en inandırıcı olmayan tahmin terör eyleminde Ukrayna izi olduğudur. Kendi topraklarında çok ağır savaş veren Ukraynalıların işgalcinin eline gereksiz bir fırsat vermesi kendi bacağına ateş etmektir. Ancak Putin de dahil olmak üzere Rusya yönetimi artık Ukrayna'yı bu işin içine soktu.

Terör olayının arkasında IŞİD'in olmasına ilişkin yorumları ne kadar gerçekçi buluyorsunuz? 

Şimdilik en yaygın yorumlardan bir tanesi. IŞİD'in adından yayımlanmış ve sahte olmayan açıklama da var. Ben açıklamayı IŞİD ait Amaq haber kanalının Telegram kanalında gördüm. Ancak olayla ilgili başka inandırıcı kanıtlar görmedik.

Terör eylemi yapan militanlar IŞİD için karakteristik olan sloganlar atmamışlar, onlar Allahü Ekber diye bağırmadıkları gibi, kafalarında veya kollarında IŞİD'i sembolize eden bantlar yok; bayraklar yok. (Medya kurumunun ilavesi: 23 Mart akşamı bu konuşmanın yapılmasından birkaç saat sonra Amaq haber ajansı Moskova'daki Crocus City Hall'a saldıranlardan birinin çektiği videoyu yayımladı. Videoda onlar insanlara ateş ediyor ve yaralılardan birinin kafasını kesiyor. Teröristlerden biri Arapça birkaç kelime bağırıyor. "Novaya Gazeta-Yevropa" o sözlerin çevirisini yayımladı: "Dinsizler yenilecektir, Allah büyüktür, biz burada Allah'ın dini adına varız". Ardından videoda "Allah Büyüktür, dinsizler yenilecektir").

İşin en kuşkulu yanı, 22 Mart'a kadar Vilayet-I Horasan'ın kendi bölgesi Afganistan, Pakistan ve İran'ın dışında terror eylemi gerçekleştirmemesidir. Ocak 2023'te örgüt Kasım Süleymani'nin İran'ın Kirman kentindeki mezarındaki patlama olayının sorumluluğunu üstlenmişti; orada yaklaşık 100 kişi hayatını kaybetmişti. Ancak orada da terör eyleminin gerçekten IŞİD tarafından gerçekleştirilmesine ilişkin kanıt yoktu.

Hatırlayacağımız üzere İran yönetimi kendine has bir üslupta o zaman hemen ABD ve İsrail'i suçlamıştı. Sonuçta bunun gerçekten IŞİD tarafından yapıldığına ikna oldular.

Ancak gerçekten Vilayet-i Horasan'ın Afganistan dışında bir şeyler yapması için imkanları bulunmuyor. Militanlarının sayısı 4-5 bin. Ülke içinde onlar sık sık düzenledikleri sabotajlar genellikle kendi ideolojik rakipleri olan Taliban'a karşı oluyor. Ancak birkaç kişinin katıldığı ve çok sayıda silahın kullanıldığı saldırıları onlar Afganistan'da bile gerçekleştiremiyorlar zaman Moskova'ya nasıl vardılar?

Terör eylemini gerçekleştirenleri Rusya'da kendi saflarına katmış olabilirler mi? 

Evet, 2010 yılı ortalarından itibaren IŞİD özellikle Kuzey Kafkasya Cumhuriyetleri başta olmak üzere aktif biçimde Rusya'da kendi saflarına yeni katılımlar gerçekleştiriyordu. Dağıstan'dan, Çeçenistan'dan genç insanlar ailecek Suriye ve Irak'a gidiyordu. Bana göre onların gitme nedeni bulundukları bölgelerde işsizliğin üst düzeyde olmasıydı, onun için yapacakları bir şeyler yoktu. 

Potansiyel olarak bunun şimdi de sürmesi mümkün. Ancak şimdiye kadar IŞİD'in herhangi bir ülkede kurduğu bir grubun bu kadar geniş çaplı bir terör eylemi düzenlemesinin örneği yoktur.

Öte yandan, Rusya'nın içinde son iki yılda durum değişiyor. Askeri deneyimi bulunan ve silah kullanabilen insanların sayısı giderek artıyor. Onların çoğu hafif deyimle, Rusya devletinden memnun değil. Ve bu, IŞİD için müsait bir ortam.

Ancak bugünkü ortamda IŞİD tamamen çökertilmiş ve dağınık durumda. Zaman zaman saldırılar düzenleyen belirli hücreler kaldı. Ayakta kalma mücadelesi vermesine Irak, Suriye, Afganistan'da kendi saflarına katılacak militanlar gerekir. Rusya'nın karşılık verme  ihtimali bulunduğu halde Moskova'da terör eylemi düzenlemenin ne anlamı var? 

Karşılık mı? Ne gibi?

IŞİD'in Afganistan örgütünün yaptığını ciddiye alıyorsak o zaman Rusya bunun cevabında onların raibi Taliban ile ilişkilerini güçlendirebilir.

Bu ilişki zaten var.

Potansiyel olarak Rusya, Afganistan'da bulunan kendi güvenlik güçlerini daha kuvvetli hale getire ve IŞİD'e karşı mücadelede Taliban'a daha aktif destek verebilir.
Genel olarak ben Irak, Suriye ve Afganistan'da onca sorununun olmasına rağmen ben IŞİD'in kendi gücünü Rusya'ya yönlendirmesi için önemli bir neden görmüyorum.

O zaman daha birçok yaygın ihtimal ile ilgili soru doğuyor: Terör eylemini Rusya güvenlik güçleri mi organize etti?

Şimdilik ben bu versiyonun da hararetli destekleyicisi değilim. Bunu kanıtlayacak açık olgularımız yok. Ancak Rusya yönetiminin ikili ilişkiler deneyimi bizi bu düşünceye sevk edebiliyor.
 

Sebebe gelince: kişisel bakışıma göre Vladimir Putin son zamanlar savaşta görmek istediği desteği göremedi. Rusların savaşmak istemediği açık. Seferberlik "bir nala, bir çiviye" şeklinde yürüyor. O nedenle insanları konsolide etmek için Rusya yönetiminin böyle bir metodu kullanmasının istisna dışında bırakılmaması gerekir. Biz onların buna kabiliyetinin yettiğini biliyoruz.

Bana göre en inandırıcı olmayan tahmin terör eyleminde Ukrayna izi olduğudur. Kendi topraklarında çok ağır savaş veren Ukraynalıların işgalcinin eline gereksiz bir fırsat vermesi kendi bacağına ateş etmektir. Ancak Putin de dahil olmak üzere Rusya yönetimi artık Ukrayna'yı bu işin içine soktu.
 

Kseniya Svetlova

İsrailli gazeteci, Arap dünyası uzmanı, siyasetçi Kseniya Svetlova:

Suriye'de askeri operasyonlar yapması için Rusya'ya kendini haklı çıkaracak nedenler gerekmiyor. Rusya Federasyonu orada zaten hiçbir engele takılmadan hareket ediyor, isyancıların İdlib'deki son kalesine saldırılarını güçlendiriyor. Onları hiçimse durdurmuyor.

Terör eylemlerinde IŞİD'in kendi 'çizgisi'nin olduğunu ve biz onu Crocus City Hall saldırısında gözlediğimizi söyleyebilir miyiz?

Suriye'den Irak'a ve Afganistan'a kadar IŞİD birbirinden çok farklı terör eylemleri gerçekleştirdi. Saldırıyı tereddütsüz şekilde IŞİD'e mal etmek için tek bir 'çizgi' bulunmuyor.

Bazen rehin almalar olmuş, bazen total şekilde ateşler veya patlamalar, bazen kamikazeler eylem yapmış, bazen ise yok. Onun için Moskova'daki terör eylemine ilişkin eldeki delillere isnat ederek kesin sonuca varmak imkânsız.

Moskova'daki terör eylemini IŞİD'in Afganistan örgütünün düzenlediğine ilişkin versiyon ne ölçüde tutarlıdır? 

İyi bir soru. Ben sadece IŞİD'in terör eyleminin sorumluluğunu üstlenmesine ilişkin açıklamasının sahte olmadığını diyebilirim.

Bu tür terör olayları aylarca soruşturuluyor. Ancak işin özünde sonuçları bakımından artık bunun önemi yok. Bildiğimiz üzere Rusya artık 'suçluları' tayin etti. Putin'in 23 Mart konuşmasında 'IŞİD' kelimesi tek bir kere bile geçmezken 'Ukrayna' kelimesi üç kez seslendi.

Öte yandan beklenen terör eylemine ilişkin ABD'nin uyarılarını ve 7 Mart'ta IŞİD'in sinagoga düzenlemeyi planladığı saldırının önlenmesine ilişkinin FSB'nin (Rusya İç İstihbarat Servisi-İ.T.) garip açıklamasını hatırlamamak imkânsız. Şimdiye kadar bunu hiç kimse Crocus City Hall'a düzenlenmiş terör saldırısıyla ilintilendirmezken o açıklamada Vilayet-i Horasan örgütünün hücresi söz konusuydu.

Şimdilik kesin sonuçlara varmak imkânsız. Ancak ben Margarita Simonyan gibi (Kremlin medya propaganda holdinginin başı) insanlar "Bu, kesinlikle IŞİD olmayıp Ukraynalılardır" şeklinde açıklamalar yapıyorlar. Bu versiyonu kesinlikle propagandaya ait edebiliriz.

IŞİD ile ilintilendirilecek tüm bu öykü Moskova'nın işine gelmiyor.
Suriye'de askeri operasyonlar yapması için Rusya'ya kendini haklı çıkaracak nedenler gerekmiyor. Rusya Federasyonu orada zaten hiçbir engele takılmadan hareket ediyor, isyancıların İdlib'deki son kalesine saldırılarını güçlendiriyor.

Onları hiç kimse durdurmuyor. Ancak gerçekten terör eylemini IŞİD gerçekleştirdiyse bu durum Rusya güvenlik güçlerinin zayıflığına işaret ediyor." NATO ile savaşa hazırlanan Rusya" kendi evindeki durumu kontrol edemiyor.

IŞİD öyküsü Kremlin'in işine gelmiyor, Ukrayna uydurması ise geliyor. Onun için terör eylemini IŞİD gerçekleştirdiyse bile Rusya propagandası onu Ukrayna'ya bağlayacak. O propaganda (makinesi) hatta bunu IŞİD yaptıysa bile bunu Batının talimatı ve Ukrayna'nın desteğiyle yaptı diyecek.

Rusya senelerden bu yana IŞİD'i güya Batılı istihbarat örgütlerinin kurduğunu ifade ediyor. İşte propaganda için tüm bunlar aynı tablonun içine oturuyor. İşte "Kolektif Batı," işte onun 'kurduğu' IŞİD, işte Kremlin'in versiyonuna göre Batının 'yaratıcılık ürünü' Ukrayna. Neden Rusya'ya karşı işbirliği içinde olmasınlar zaman daha ciddi görünecek. Bunlar seni patlatan ve kurşuna dizen Afgan mücahitleri değil, seninle bir bütün halinde "Kolektif Batı" savaşıyor.