Kasas (Kıssalar) Suresi, firavunun ezdiği ve köleleştirdiği toplumsal kesimlere dikkat çekerek başlar ve 5. ayetinde ise ilahi gaye açıklanır:

Biz ise istiyorduk ki mustazaflar (ezilenler)'a lütfedelim, onları öne geçirerek arza mirasçı kılalım.

Bu oldukça özlü cümle, aslında tarih boyunca işleyen belli bir toplumsal işleyişi özetlemekte.

Yoksun (madun)laştırılan toplumsal kesimlerin süreç içerisinde ve kendilerine uygun önderler ve söylemler bularak giriştikleri mücadelelerin sonucu, refah içerisinde şımarmış ve yozlaşmış iktidarların çök(ertil)mesi olacaktır.

Allah'ın isteği olarak ifade edilen bu sonuç, aslında toplumsal normalliğin (adaletin) gerçekleştirilmesi olsa da, gelinen bu nokta çoğu kez çığırından çıkarılarak toplumsal gidişat yeniden zalimlerin inisiyatifine geçecektir.

Mustazaflık/ezilmişlik, Ali Şeriati'nin Kuran'dan aldığı en önemli kavramlaştırmalardan birisi.

Her ne kadar bu surede İsrailoğullarının hikâyesinin anlatıldığı söylense de, surede doğrudan İsrailoğullarından değil, evrensel bir durumdan bahsedilir.

Dolayısıyla da mustazaflar, tüm etnik ve kültürel aidiyetlerinin ötesinde adeta apayrı ve özgül bir halk, evrensel bir sınıf, tarih-üstü bir topluluktur.

Yaşadıkları coğrafya her neresi olursa olsun, yersiz-yurtsuz bir topluluk olarak mustazaflar ortak karakteristiklere sahip bir(er) halktır ki en önemli örnekleri Yahudiler, çingeneler, köleler, sömürgeler, madunlar ve benzerleridir. 

Kapitalizmin bir ürünü olan proletarya ise farklıdır kuşkusuz. Belki de bu farklılık Marx'ın ezilenlere özgü tarihsel-toplumsal durumun kavramını proletaryaya da uygulaması ve buradan evrensel bir hikâye çıkarmasıyla da ilgilidir.

Bir bakıma bu özgüleyiş, ezilmişliğe dair tarihsel-toplumsal biçimselliği proletaryaya özelleştirir ve modern bakışın sair ezilmişlik hallerinden, özellikle de sömürgelerden sarfı nazar etmesine de yol açar.

Ama Franz Kafka, Marx gibi bakmaz mevzuya; gidişattan endişelidir ve bu konuda şunları söylemekten geri durmaz:

Bu insanlar gayet kendiyle meşgul, kendine güvenli ve neşeli. Sokağa egemenler, dolayısıyla dünyaya egemen olduklarını düşünüyorlar. Aslında yanılıyorlar. Onların ardında şimdiden sekreterler, memurlar, profesyonel politikacılar yürüyor, iktidar yolunu açtıkları bütün modern sömürge valileri yürüyor… Bu kitlelerin gücüne, gözümün önündeki biçimsiz ve kaotik görünüme sahip güce sonradan bir biçim ve disiplin verilmeye çalışılacak. Samimi olarak devrimci olan her gelişmenin sonunda bir Napoleon Bonaparte beliriyor. ¹

Nitekim anlatılarında Hitler, Stalin ve benzerlerinin egemenliklerini öngören Kafka'nın eserleri, Nazizm kadar Stalinizm tarafından da yasaklanacaktır.

Bunları tanrılaştıran kitlelere egemen olacak olan ise tıpkı "Şato"nun o ulaşılamazlığı gibi asla kendilerini aşıp asıl mercilere, dahası hakikate ulaşılamayacağı o devasa bürokrasidir:

Istırap içindeki insanlığın zincirleri kırtasiye malzemelerinden yapılmıştır. ²

Geçtiğimiz yüzyılın en trajik soykırımına maruz kalan Yahudiler ise yine de koşullara teslim olmayarak kendilerini temsil ve ifade edecek şahsiyetler yetiştirmiş ve böylece mahkûm edilmeye çalışıldıkları tarihin zindanından çıkma cüretini göstermişlerdir.

Günümüzde bu zindana kendileri yerine başka bir halkı, Filistinlileri tıkmaya çalışsalar da, bu temel özelliklerini onlara kazandıran her ne şartta olursa olsunlar, kitap (Tevrat)'tan kopmamaları ve adeta kitapta yurtlanmalarıdır. 

Yahudiler bu açıdan oldukça tipik bir halk. Belki aşırı iddiaları olan, belli bir yerde yurtlan(a)mayan, kabına sığmayan, kendilerine toprağı değil de kitabı yurt kılmaya çalışan bir halk.

Sadece onlar değil, Fenikeliler ve Yunanlılar da bu anlamda üretken ve yaratıcı halklardı. Birinciler alfabeyi, ikinciler ise felsefeyi miras bıraktılar insanlığa.

Yahudilerin en büyük mirası ise aynı zamanda Yahudiliğin gerçek yurdu olan Tevrat olsa gerek.  

Yunan düşüncesinin banisi addedilen Sokrates: "Doğru felsefe yapanlar kendilerini ölüme hazırlarlar" demekte.

Ölüme hazırlanmak, doğruyu söylemek, kendini bilmek ve kendine ihtimam göstermek gibi pratiklerin yaşamsal bir düstur haline getirilmesi anlamına da gelmekte.

Doğruyu söylemekten vazgeçmeyen Sokrates'in felsefi yolculuğu, haksızca suçlanarak ölüme gönderilmesiyle sonuçlandı ama o da geriye, giderek derinleşen bir felsefi miras bırakarak anılmayı hak etti. 

Yahudi halkı ise Yunanlılar kadar şanslı değildi. Felsefenin ve Hıristiyanlığın yurtlandığı Avrupa, Yahudiler için aynı alicenaplığı göstermedi.

Hatta tarihin en büyük zulümlerinden birini bu halka reva görseler de, bahsedilen ayetin satır aralarında da zikredildiği üzere, buradan insanlığa büyük anlatılar, düşünceler ve devrimler çıkmasını da önleyemediler.

Bu halkın trajik yaşantısından düşünsel derinleşmelere ve çözümlemelere giderek, bunu farklı edebî üsluplar ve yöntemlerle dile getiren önemli isimlerden ikisi Franz Kafka ve Walter Benjamin'dir. 

Alman kültürel havzasında yetişen Benjamin, çeşitli ideolojik kurtuluş güzergâhlarında dolaşsa da, sonuçta üzerinde eminlikle yürüyebileceği bir yolu bulamaz ve felsefi çabalarını özerk ve eleştirel bir düşünür olarak sürdürür.

Kendisini ezilenlere yakın hisseder ve zaten ona göre "tarihin görevi ezilenlerin geleneği ile bağlantı kurmaktır."  ³

Bu ezilenler sadece Yahudiler değildir kuşkusuz. "Tarihsel bilginin öznesi(nin), mücadele içindeki ezilen sınıfın kendisi" ⁴ olduğuna inanmaktadır.

Marx bu sınıfı, tüm mazlum kuşakların öcünü alarak kurtuluş davasını sonuca ulaştıran son köleleştirilmiş sınıf olarak ele alır. Spartakistlerle birlikte bir an için yeniden hayatiyet kazanan bu bilinç, oldum olası Sosyal Demokrasiye itici gelmiştir. Blanqui'nin önceki yüzyılı yerinden oynatan adını, Sosyal Demokrasi otuz yıl içinde hafızalardan silmeyi neredeyse başardı. İşçi sınıfı için gelecek kuşakların kurtarıcı rolünü yeterli sayarak, ona güç veren en büyük kaynaklardan birini kuruttu. Bu eğitim sınıfa hem nefreti hem de fedakârlık duygusunu unutturdu. Çünkü her iki duygu da, köleleştirilmiş atalarımızın imgesiyle beslenir, torunlarımızın kurtarılması idealiyle değil. ⁵

Acemi ve beceriksiz nesiller ise geçmişe dair bu imgeyi, Jean Jaures'in ifadesiyle, "ataların ocağından külleri değil, aksine ateşi taşıyıp geleceği aydınlatmak" olarak kavrayamadıklarından, bunu bir tür fetişizme ya da bir kullanım nesnesine dönüştürerek tüketirler.

Şimdi-kılınmış-geçmiş'in sahte canlılığı, bir 'ağıt'ın her yankısının tarihten tasfiye edilmesi, tarihin modern bilim kavramına nihai teslimine işaret eder. ⁶

Oysa tarih, bilimsel olguların dönüştürülmesi çabasına uygun bir çerçeveye sığ(dırıl)acak sıradan bir bilim olmayıp, onda bu tür çerçeveleri aşan bir özgürleşmeye ve iradiliğe dair esaslar bulunmalıdır.

Ve bu açıdan tarihçi, olağan bir bilim insanı değil, "sırtı dönük bir peygamberdir"⁷ ve "asla yazılmamış olanı" ⁸ okur: Ezilenlerin tarihini.

Ezilenlerin yazılmamış tarihi ise "yazılı metnin zincirlerini kıran bir nesirdir ve herkes tarafından anlaşılır." ⁹

Bir bakıma ezilenlerin tarihini ışıtan belgeler olan kutsal metinlerin okumaları ise anlamı, giderek metne giydirilmiş (kültürel ve tarihsel) klişe okumalarla silikleştirerek anlaşılmaz (ya da yanlış anlaşılan) ibarelere dönüştürür.

Her yenilikçi okuma ise orada salt geçmişe ait olanı değil, hakikate dair olanı da bulup çıkarmalıdır.

Hakikat ise yaşanılmış tarih sahnelerinin ezberine veya kurgul ütopyalara değil, ezilenlerin çığlıklarının tefsirine dayanır.

Egemen anlayış ise tarihsel olanın üstünü kendi ocağının (efsanelerin) külleriyle örterek geride galiplere özgü bir iz/tını bırakır.

Bu geride bırakılanlar ister bir medeniyet isterse kültür olsun, tarihi ya da metni anlamak isteyenler tarafından özenle temizlenmelidir.

Müfessir, "bozguna uğramış olan karşısında galipler tarafından sergilenen yıkımın envanterine son derece eleştirel bir gözle bakabilir. Bu envantere kültür denir… Onlar varlıklarını yalnızca kendilerini yaratan büyük dâhilerin çabalarına değil aynı zamanda aynı dönemde yaşamış başkalarının anonim zahmetine de borçludur. Aynı zamanda bir barbarlık belgesi de olmayan hiçbir kültür ürünü yoktur."  ¹⁰

Medeniyet ise "solgun çocuklar"ın ayak izlerinin kaybolduğu bir ihtişamın ve fütuhatın bize tutulmuş yüzüdür ve eleştirel bir tarihçi, bakışlarını bu taşıl ve yazınsal satıhların altındaki izleri araştırmaya, susturulmuş olanı konuşturmaya yöneltir.

Ne var ki Marxizm de Benjamin'in "Mesiyanik zaman" olarak nitelediği, tarihin yaratıcı ve olağanüstü anlarını sekülerleştirerek tarihi de bir bilim haline getirecek ve onun devrimci yönleri budanacaktır.

Oysa "kendisiyle birlikte kendi devrimci ihtimalini taşımayan hiçbir an yoktur" ve asıl özenilmesi gereken gelecek işte o ihtimallerde saklıdır.

Sınıfsız toplum ise tarihsel ilerlemenin nihai amacı değil, bu ilerlemenin çoğu kez başarısız olan, nihayetindeyse başarılan o kesintiye uğratılmasıdır. ¹¹

Yani hedefine doğru ilerlemekte olan bir trendeki acil durdurma butonuna basılmasıdır. 

Gershom Scholem'in tanıklığına göre:

Benjamin, Kafka'nın dünyasında Yahudi kategorilerinin negatif biçimde tersine döndüğünü görür. Olumlu doktrin yoktur. Tek varlığını sürdüren şey henüz formüle edilemeyecek olan dar anlamda ütopik bir vaattir… Benjamin Kafka'da pozitif Vahiy anlamını yitirmiş olan ama yoğunluğundan hiçbir şey kaybetmemiş bir Museviliğin theologia negativa'sının bulunduğunu biliyordu. ¹²

Hatta ona göre günümüzde Kabala'yı anlamak için uzaktan oldukça seküler biri olarak gözüken Kafka'yı, "bilhassa Dava'yı okumak gerekir." ¹³

Oysa ne Kafka ne de Benjamin dinî bir eğitim almıştı ama çağın en çarpıcı dinî yorumları da onlardan gelmiştir.

Gerçi düşünsel yaratıcılıklarında, kullandıkları metaforlarda ve imgelerde Yahudi kültürü kadar Avrupa felsefesi ve edebiyatının etkileri de oldukça barizdir.

Kültürün tüm varoluşa yedirilmiş, adeta orada vücut bulmuş uzanımları, farklı yorumlarla birlikte farklı yaşama ve eyleme biçimlerini de ortaya çıkaracaktır.

Negatif teoloji, bir bakıma teolojinin de reddi anlamına gelir. Tanrı'nın herhangi bir bilimsel/bilişsel nesne haline gelemeyeceğine dair bu sakınım, temelde Tanrı ile hemhalliğe, yoldaşlığa, içsel yakınlığa dair de bir hissiyattır.

Eksikliği duyulan ama anlatılmaya gelinmeyen bu yakınlığın her dillendirilme biçimi, sonuçta ortaya oldukça farklı anlama biçimleri çıkaracağından, en iyisi Kafka gibi alegorik/metaforik anlatımlarla öykülenen kıssalar yoluyla konuşmaktır.

Theologia negativa'ya, yani Kafka'nın negatif Mesihçiliğine politik alanda denk düşen şey bir tür utopia negativa'dır. İkisi arasında çarpıcı bir yapısal benzerlik vardır: Her iki durumda da, kurulu dünyanın pozitif tersi (liberter ütopya ya da Mesihçi kefaret) kökten namevcuttur ve insanların yaşamını düşkün ya da anlamdan yoksun olarak tanımlayan şey tam da bu namevcut olma halidir. Lanetli bir çağın dinsel işareti olan kefaret yokluğuna, bürokratik keyfiyetin boğucu evreni içinde özgürlük yokluğu denk düşer. İki 'negatif' konfigürasyon arasındaki seçmeli yakınlık, burada, romanların anlamlı yapısını şekillendiren mahrem bir ortaklığa varır: Bireyin ('bir köpek gibi') ezilmesi ya da özgürlüğün kesin olarak inkârı, tam da dünyanın kefaretle kurtulamamasına işaret eder –tıpkı, tersine, bireyin sınırsız (dinsel) özgürlüğünün Mesihin gelişinin habercisi olması gibi. ¹⁴
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 2/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 3/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 4/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 5/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 6/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 7/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 8/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 9/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 10/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 11/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 12/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 13/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 14/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 15/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 16/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 17/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 18/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 19/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 20/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 21/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 22/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 23/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 24/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 25/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 26/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 27/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 28/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 29/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 30/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

Benjamin'e göre Kafka da "zaman zaman Dostoyevski'nin Büyük Sorgucusu gibi konuşurdu: 'Demek önümüzde anlayamadığımız bir gizem var. Bizim de tam da bu yüzden, bir gizem olduğu için, vaaz verme hakkımız vardı. İnsanlara esas önemli olanın özgürlük veya sevgi değil, bilmece, esrar ve gizem olduğunu, bunun önünde hiç düşünmeden ve vicdanlarına ters düşse dahi diz çökmelerini öğretmeliydik." ¹⁵

Çoğu insan, özellikle de mustazaflar, daha çok bir kaçış çizgisi aramaya, gündelik hayatın acımasız baskıcılığı karşısında kendilerine basit de olsa bir kurtuluş yolu veya tıpkı Kafka'nın o yeraltı hayvanları gibi bir sığınak bulmaya çalışırlar.

Belki de Kafka Üzerine adlı eserinde, ondan naklettiği bir sözdü onun da kendisine kılavuz edindiği: "İnsanları taklit etmemin tek nedeni bir kaçış yolu aramamdı; başka bir şey değil." ¹⁶

Bu kaçış yolunu ya da çizgisini bulabilmek ise derinlemesine Benjaminyan eleştiriler veya fantastik Kafkaesk öyküler yazmak kadar kolay (ya da zor) değildir ama her insanın yolu, Tanrı'nın onun için kolaylaştırdığı bir güzergâhta ilerler.

Sorun olan işte bu sadece kendisi için açılmış o "dar kapı"yı fark edebilmekte, o uygun Mesiyanik ânı kaçırmamaktadır.

Benjamin ise tam da II. Dünya Savaşı'nın başlangıcında, korunmasız ve sığınaksız kaldığı Avrupa'dan iltica etmek isterken ama esasında bir ilticagâh da bulamamışken, alıkonduğu İspanya sınırında faşist güçlerin eline geçmemek için intihar ederek hayatına son verir.

Marxizm'in ve Siyonizm'in kıyılarından rücu etmiş ama gidebileceği yegâne yer olan ABD'ye, yani kapitalizmin vatanına iltica etmek için de gönülsüz kalmıştır.

Belki de bu yüzden, yüce Mevlâ onu tam da o kritik anda çekip çıkarmıştır içine kısıldığı bu dünyevi cehennemden. Zira Sartre'ın dediği gibi, ölümdür hayatı kadere dönüştüren.

Onun "dar kapı"sı da budur belki. Zira onunla birlikte olan grup, ertesi gün serbest bırakılarak ABD yolculuklarını sürdüreceklerdir. 

1. Costas Despiniadis, İktidar Anatomicisi, Franz Kafka ve Otorite Eleştirisi, Sümer Y. s. 37.Costas 2.  Despiniadis, age, s. 38.
3. Walter Benjamin, Paralipomena, Ketebe Y. s. 13. 
4. Benjamin, age, s. 15.
5. Benjamin, age, s. 15.
6. Benjamin, age, s. 18.
7. Benjamin, age, s. 28.
8. Benjamin, age, s. 31.
9. Benjamin, age, s. 31.
10. Benjamin, age, s. 34
11. Benjamin, age, s. 21.
12. Michael Lowy, Franz Kafka, Boyun Eğmeyen Hayalperest, Versus Y. s. 59.
13. Despiniadis, age, s. 138.
14. Löwy, age, s. 59, 60.
15. Walter Benjamin, Kafka Üzerine, ALTIKIRKBEŞ Y. s, 34.
16. Benjamin, age, s. 56.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.