Yeni ebeveynler artık bir anne ve babanın çocuk yetiştirmedeki ortak sorumluluğunun farkındalar.
Önceki nesillerin aksine, cinsiyetten bağımsız ebeveynlik, kentsel dünyada daha belirgin hale geliyor.
Y kuşağı ebeveynleri artık ev işlerini, çocuk büyütmeyi, cinsiyetçi rollere sığdırmadan kendi aralarında eşit olarak dağıtıyor.
Ev içi iş yükünün ebeveynler arasında eşit dağılımı boşanma riskini azaltıyor.
Hem annelerin hem de babaların iş-yaşam dengesini iyileştirmek, güçlü ebeveyn desteği vermek için giderek daha fazla şirket, ebeveyn izni süresini uzatıyor.
Çünkü çalışan bağlılığını ve elde tutmayı iyileştirmenin, yıpranma oranını azaltmanın bir yolu olarak izinleri uzatmayı görüyor.
İşverenler, 'çalışan dostu' bu girişimin, çalışanların uzun vadede streslerini atmasına, üretkenliği ve motivasyonu artırmasına yardımcı olduğunu belirtiyor.
Bu uygulamanın taraflar için iki yönlü bir fayda sağladığına inanıyor.
Türkiye'de yasal durum
Türkiye'de kamu ve özel sektör çalışanları için anne ve babanın izne ayrılma hakkı bulunuyor.
4857 sayılı İş Kanunu'nun "Mazeret İzni" Başlıklı Ek 2'inci maddesinin 1'inci fıkrasına göre, işçiye eşinin doğum yapması hâlinde beş gün ücretli izin veriliyor.
Özel sektör için beş gün olan babalık izni, memurlar için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu madde 104/B'de 10 gün olarak belirtiliyor.
Ancak yasal olarak belirtilen izin sürelerine rağmen izin kullandırtmayan ya da daha kısa süreli kullandıran şirketler bulunuyor. Yasal izin sürelerini uzatanlar da…
Babalık iznini uzatan çalışan dostu şirketler
Türkiye'de izin politikalarını çalışan dostu ve esnek hale getirmeye odaklanan firmalar bulunuyor.
Örneğin; gelişmiş sosyal yardım programının bir parçası olarak ebeveyn izni politikasını değiştiren NN Hayat ve Emeklilik, doğum iznini 16 haftadan 24 haftaya, babalık iznini ise 3 haftaya çıkardı.
Avon eşlerin birbirlerini daha fazla destekleyebilmeleri ve bebekleri ile daha fazla vakit geçirebilmeleri için 4 haftalık babalık izni uyguluyor.
Boyner, toplumsal cinsiyet eşitliği yaklaşımının bir yansıması olarak ebeveyn olan çalışanlarını cinsiyet rollerinden arındırarak desteklemek için yeni bir proje ile baba olan çalışanlarına daha uzun izin hakları sağlıyor.
Babalık iznini yasal süreye ek olarak 3 hafta ücretli izin ile toplamda 4 haftaya çıkarıyor.
Vodafone Türkiye 16 hafta, Novartis 14 hafta, P&G 8 hafta, Microsoft Türkiye 6 hafta, Sanofi Türkiye 14 hafta, Nestle Türkiye 4 hafta, Borusan 2 hafta babalık izni veriyor. Çoğu firmanın babalık izinleri evlat edinmeyi de kapsıyor.
Babalık iznini yenilemek, bir toplumda kapsayıcılığı, çeşitliliği ve eşitliği teşvik etmeye yönelik önemli bir adım sayılıyor.
Amacın sadece politikalarda değişiklik yapmak değil, aynı zamanda her çalışanı bunlardan yararlanmaya teşvik etmek olması gerekiyor.
Dünyadan örnekler
Google, ebeveyn iznini tüm ebeveynler için 18 haftaya (önceden 12 hafta) ve doğum yapan ebeveynler için 24 haftaya (önceden 18 hafta) genişletti.
Volvo Cars dünya çapındaki 40.000 çalışanına 1 Nisan'dan itibaren altı aylık ücretli ebeveyn izni veriyor.
İzin, ebeveynliğin ilk üç yılı içinde herhangi bir zamanda alınabiliyor ve çalışanlar, bu süre için taban ücretlerinin yüzde 80'ini alıyor.
Ebeveyn izni için en iyi 5 ülke
| İsveç: | Doğum izni: 240 gün - Babalık izni: 240 gün |
| Finlandiya: | Doğum izni: 164 gün - Babalık izni: 164 gün |
| Bulgaristan: | Doğum izni: 406 gün - Babalık izni: 15 gün |
| İzlanda: | Doğum izni: 4 ay - Babalık izni: 4 ay |
| Estonya: | Doğum izni: 140 gün - Babalık izni: 30 gün |
Güneydoğu Asya'da ülke bazında babalık izni
Daha fazla ülke ve şirket yeni babalara fayda sağladığından, babalık izniyle ilgili kültürel bağlam değişiyor.
Dünya çapında, 187 ülkeden 90'ı yasal ücretli babalık izni sunarken, on kuruluştan dördü (yüzde 38) yasal asgari ücretin üzerinde ücretli izin veriyor.
Güneydoğu Asya'daki babalık izni durumu, İskandinav ülkeleriyle karşılaştırıldığında pek umut verici değil.
Güneydoğu Asya ülkeleri arasında Filipinler, Vietnam, Myanmar ve Endonezya'nın farklı sürelerde babalık izni politikaları, ücret değiştirme oranları, finansman kaynakları ve uygunluk gereksinimleri bulunuyor.
| Ülke | Günler | Başlangıç yılı |
| Filipinler | 7-14 gün | 1996 |
| Endonezya | 2-30 gün | 2022 |
| Vietnam | 5-14 gün | 2016 |
| Myanmar | 15 gün | 2012 |
Ülkelere göre haftalık doğum izni süreleri:
| Bulgaristan: | 58 |
| Yunanistan: | 43 |
| Birleşik Krallık: | 39 |
| Slovakya: | 34 |
| Hırvatistan: | 30 |
| Şili: | 30 |
| Çek Cumhuriyeti: | 28 |
| İrlanda: | 26 |
| Macaristan: | 24 |
| Türkiye: | 16 |
| ABD: | 0 |
Ailelere ücretli doğum izni vermeyen dünyadaki tek gelişmiş ülke; ABD. ABD, sadece doğumda değil farklı izinler için de zor bir ülke. İzin döneminde verilen maaş oranları ülkeye göre değişiyor. Kimi yüzde 100'ünü ödüyor, kimi yüzde 42'sini.
Türkiye'de doğum izni
Özel sektörde doğum izni, 16 hafta. Doğumdan önceki 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olacak şekilde.
Temelde 16 hafta yani 112 gün annelik izni veriliyor. Bu süreler işveren tarafından kısaltılamıyor.
Eğer kadın işçi doğumdan önceki 3 haftaya kadar çalışırsa, doğumdan önce kullanmadığı süreleri doğumdan sonraki 8 haftalık sürenin üstüne ekleyebiliyor.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na göre doğum öncesi izin 8 hafta, doğum sonrası izin 8 hafta. Doğum öncesi 5 hafta izin doktor raporuyla belgelemek şartıyla doğum sonrasına eklenebiliyor. Böylece doğum sonrası izin 13 hafta oluyor.
Çoğul gebeliklerde doğum öncesi iznine 2 hafta ekleniyor. Doğum öncesi izinin doğum sonrasına eklenebilmesi için mutlaka fiilen çalışılması gerekiyor.
Yani bu süre zaafında yıllık izin, mazeret izini, kısa ve uzun süreli doktor raporu alınamıyor. Alınırsa doğum sonrası izinden düşülüyor. Doğum izini bitişinde 2 yıla kadar ücretsiz izin alınabiliyor.
İşin geleceği çeşitlilik, eşitlikçi faydalar ve herkes için adil politikalar üzerinde şekilleniyor
Cinsiyetten bağımsız ebeveyn izni politikaları uygulayan işletmeler, ilerici ve fütürist kültürü aşılıyor.
Sadece klişeleri kırmakla kalmıyorlar, aynı zamanda en iyi yetenekleri çekerek ve elde tutarak şirketin genel üretkenliğini de etkiliyorlar.
Annelik ve babalık izinlerini uzatma kararı, her bir çalışanın elinden gelenin en iyisini yapmasını sağlayan bir iş yeri yaratıyor, daha fazla iş ve aile memnuniyeti sağlıyor.
İşin geleceği çeşitlilik, eşitlikçi faydalar ve herkes için adil politikalar üzerinde şekilleniyor.
İşin geleceği, önce insan zihniyetini harekete geçiren, klişeleri kıran, yeni değişikliklere yer açan uygulamalarla tanımlanacak.
Ebeveyn izni, anne babalara çocuklarını yetiştirirken bir güvenlik duygusu sunuyor. Bu tür çalışan dostu politikaların olmaması, insanları gerilimsiz ebeveynlikten mahrum bırakabiliyor.
İşini kaybetme korkusu ve ekonomik nedenlerle doğum izninin tamamını kullanmayan kadınlar var.
Ya da yeni evlenecek bir personelini ilerleyen süreçte anne olma, doğum izni alma olasılığına karşın işten çıkaranlar!
Çocuk olursa çalışmadığı halde ödeme yapmak zorunda kalmayalım hesabını yapanlar da…
Artık adayları ya da çalışanları sadece "işçi" olarak değil, birey olarak görmek gerekiyor.
Özellikle gençlerin bir aile sahibi olma konusunda kendilerini rahat hissetmelerini sağlamak, ebeveyn olma haklarını göz önünde bulundurmak, empati kurabilmek gerekiyor.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
