İslam Cumhuriyeti 43 yıldır iktidarda olmasına rağmen neredeyse tüm hedeflerinde başarısız oldu. Bugün İranlılar, ülkeye dini yönetimi getiren 1979 devrimi öncesine kıyasla daha az müreffeh, daha az özgür ve muhtemelen daha da az dindar.
Rejimin tek başarısı, kendisine güçlük çıkaran herkesi ya da her oluşumu öldürmesi, kapatması, hapse atması ya da sürgüne göndermesi oldu. Bunu öyle bir seviyede yaptı ki çok az kişi mevcut rejime bir alternatif hayal edebiliyor.
Tahran'daki bir siyaset bilimi öğrencisi "İslam Cumhuriyeti'nin düşüşünü düşünmek bile zor" diyor.
İslam Cumhuriyeti ideolojik bir yapı. Dinle bağlantılı. Alternatifi düşünülemez bile. Bu rejimin çöküşünü düşünmek gerçekçi olmanın ötesinde; gerçeküstü bir şey bu.
İslam Cumhuriyeti karşıtları özellikle diasporada uzun zamandır bölünmüş, iç çekişme ve güvensizlikle lanetlenmiş durumda. Ama 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin öldürülmesiyle başlayan ülke çapındaki tarihi ayaklanmaya katılıp katılmamayı düşünen bazı İranlılar, yaygın protestolarla geçen gürültülü bir gün de dahil çaba ve fedakarlıklarının sonuca ulaşması için bir plan istiyor. Bir protestocu sohbet sırasında "Sürgündeki hükümetimiz nerede?" diye soruyor.
Belki de mollalardan sonraki İran'ı düşünmeye başlamanın zamanı gelmiştir. Viyana Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Enstitüsü'nden İran uzmanı Mahdi Ghodsi, "Liderlerin bir tür liderlik göstermesine ihtiyaç var" diyor.
Bu liderlerin bir an önce devreye girmesine ihtiyacımız var.
Çeşitli uzmanlarla yapılan görüşmelerde, hem ülke içinde hem de dışında güvenilirliği, dürüstlüğü, halk desteği temeli ve belki de bir geçiş hükümetine liderlik edebilecek veya bir parçası olabilecek becerileriyle bir dizi İranlı isim ortaya çıktı.
Kadınların öncülük ettiği ve zorunlu başörtüsü karşıtlığıyla ateşlenen hareketin önde gelen isimleri arasında, yıllardır kadın hakları için cesurca kampanya yürüten hapisteki insan hakları avukatları ve kadın hakları aktivistleri Nesrin Sutude ve Nergis Muhammedi de yer alıyor. Ayrıca şu anda sürgünde yaşayan İranlı avukat ve Nobel Barış Ödülü sahibi Şirin Ebadi ve kadınlara başörtülerini çıkarma çağrısıyla kadın hakları ve bireysel özgürlükler konusunda farkındalık yaratılmasında kilit rol oynayan New Yorklu gazeteci Masih Alinejad da var.
İran içindeyse yazar Ahmed Zeydabadi, ifade özgürlüğü aktivisti Hüseyin Ronaghi, idam cezası karşıtı Emadeddin Baghi, öğrenci lideri Majid Tavakoli, insan hakları avukatı Abdülfettah Sultani, otobüs şoförleri sendikası lideri Reza Şahabi ve işçi temsilcisi İsmail Bahşi gibi önde gelen siyasi stratejistler de bulunuyor.
Hepsi de dürüst ve yaygın güvenilirliğe sahip aktivistler olsa da güçlü halk desteğine sahip gerçek politikacılar değiller. Hepsi inançlarını ve başkalarının haklarını savundukları için hapse girip çıkmış, aynı zamanda itidal, olgunluk, liderlik ve örgütsel beceriler göstermiş kişiler.
Bir İran uzmanı "Aktivistlerin kendiliğinden iyi liderler olacağını sanmıyorum" diyor.
Teknokratik bilgiye sahip, bürokrasiden ve demokratik uzlaşmadan anlayan insanlar gerekli.
Rejimin, İran'ın en çok gelecek vaat eden muhalif liderlerinin hepsini sürekli gözetim altında tutması, onları uydurma suçlamalarla defalarca mahkemelere ve sorgu yargıçlarının karşısına çağırması ve hapishaneye sokup çıkarması, tesirlerinin ölçüsü.
Önerilen geçiş hükümetinin İran'ın zengin dokusunu yansıtması hayati önem taşıyor. Bu, İran'ın zor durumdaki Kürt, Arap ve Beluç etnik azınlık gruplarının temsilci ya da liderlerinin yanı sıra Azerice konuşan ve Türk dilli nüfusun savunucularıyla Bahailik, Hıristiyanlık, Zerdüştçülük ve Yahudilik inançlarının ve İslam'ın Sünnilik ve Tasavvuf kollarının mensupları da dahil, azınlık dini grupların temsilcilerini de içermesi gerektiği anlamına geliyor.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP) -
2/30
27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP) -
3/30
26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters) -
4/30
26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP) -
5/30
24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters) -
6/30
23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters) -
7/30
22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP) -
8/30
21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP) -
9/30
20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP) -
10/30
19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP) -
11/30
18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP) -
12/30
18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP) -
13/30
16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters) -
14/30
15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters) -
15/30
14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP) -
16/30
13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP) -
17/30
12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters) -
18/30
11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP) -
19/30
10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters) -
20/30
9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP) -
21/30
8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP) -
22/30
7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP) -
23/30
6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP) -
24/30
5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP) -
25/30
4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP) -
26/30
3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP) -
27/30
2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters) -
28/30
1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP) -
29/30
31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP) -
30/30
30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)
Önceki hükümdarın Virginia'da yaşayan oğlu Rıza Pehlevi, diaspora ve İran'daki İranlılar arasında destek üssüne sahip. Her ne kadar mevcut protestolarda protestocular tarafından nadiren anılsa da monarşi yanlılarını temsil edebilir.
Dindar İranlıların endişeleri, bazıları protestoları desteklediğini açıkça ortaya koymuş muhalif din adamlarının ve ortaklarının dahil edilmesiyle yansıtılabilir. İran'ın devrimci kurucusunun reformist torunu Hasan Humeyni ve reform yanlısı din adamı Fazıl Meybodi'nin yanı sıra eski cumhurbaşkanı Haşimi Rafsancani'nin kızı Faize Rafsancani ve muhalif din öğretmeni Fatma Sepehri gibi isimler de var. Bu kişiler, İran'ın geniş dindar nüfusuna, endişelerinin geçiş dönemi yönetimine yansıtılacağına dair güvence vermek için sembol görevi görebilir.
Herhangi bir geçiş hükümetinde rol oynayabilecek dünya genelinde saygı duyulan isimler var. Bunlar arasında, Amini'nin öldürülmesiyle kızışan protestoculara yönelik baskıları eleştirmesinin ardından gıyabında ulusal güvenlik suçları isnat edilen eski futbol yıldızı ve antrenör Ali Karimi de bulunuyor.
Rejimin, 2020'de Ukrayna Havayolları'na ait bir uçağı pervasız bir füze saldırısıyla düşürmesi sonucunda ailesini trajik bir şekilde kaybeden Toronto'lu diş hekimi Hamed Esmaeilion, Devrim Muhafızları'nın (DMO) terör örgütü olarak listelenmesi için Kanadalı yetkililerle başarılı bir lobi faaliyeti yürütmüş, soğukkanlı, bilgili bir lider ve örgütleyici gibi görünüyor.
Muhammed Hatemi'nin reformist hükümeti döneminde içişleri bakan yardımcılığı yapmış ve sürekli demokratik reformdan yana tavır almış Mustafa Taczade, sallantılı bir geçiş sürecini yönetmek için gereken teknokratik becerilere de sahip olabilir.
Mümkün olduğunca geniş bir yelpazeyi temsil eden güçlü bir muhalefet sesi, İran'ın geleceğinde payı olan uluslararası aktörlere, yüce lider Ali Hamaney devrildikten sonra bile çıkarlarının korunacağına dair güvence vermek açısından ciddi önem taşıyor.
Ghodsi, "Sadece Birleşik Devletler ve Avrupa Birliği'yle değil, Rusya ve Çin'le de müzakere etmek için mümkün olan en kısa sürede güç toplamalılar" diyor.
Rusya ve Çin'i, sadece Batıyla değil, kendileriyle de yeniden işbirliği yapacaklarına ikna etmeliler. Bu tür teminatlar geçişi kolaylaştıracaktır.
Şu ana kadar rejimden kopma yönünde çok az işaret gösteren silahlı kuvvetler, İran'daki en öngörülemeyen taraflardan biri. Tuğamiral Habibullah Seyyari gibi birkaç askeri isim, son yıllarda dürüstlük ve bağımsızlık anları sergilese de çoğu yalakalık yaptı. Washington'daki Arab Gulf States Institute'den (Arap Körfez Devletleri Enstitüsü) İran uzmanı Ali Alfoneh, İslam Cumhuriyeti'nin ardından en olası senaryonun, kendilerini zenginleştirmeye hevesli Devrim Muhafızları figürleri tarafından yönetilen bir askeri cunta olduğunu söylüyor.
Alfoneh, "DMO cuntası bazı din adamlarını, belki de Hamaney'i feda eder, başörtüsünü kaldırır, içki ve dans kulüplerini yasallaştırırsa DMO diktatörlüğü en azından 10 yıl iktidarda kalabilir" diyor.
DMO, Irak Kürdistanı'ndan İran'a içki sokan baş kaçakçı. Onlar kazanca inanıyor, yalvaca değil!
https://www.independent.co.uk/independentpremium
Independent Türkçe için çeviren: İpek Uyar
© The Independent
