Riyad buluşması, Rusya'nın bir ay önce yeni Stratejik Müttefiklik Antlaşması imzaladığı en yakın partnerini neden endişeye sevk etti?

ABD ve Rusya Federasyonu heyetleri arasında Riyad görüşmesinin başlaması öncesinde Kremlin Sözcüsü ve Devlet Başkanı Putin'in sağ kolu Dmitri Peskov, İRNA Ajansı muhabirinin, ABD Başkanı Donald Trump'ın Rusya'dan İran ile işbirliğini sonlandırmasını talep etmesi durumunda Kremlin'in alacağı tutuma dair sorusunu yanıtlarken şu ifadeleri kullandı:

Moskova ile Tahran arasındaki karşılıklı işbirliği süreci asla Rusya-ABD ilişkileriyle ilintili değil. Rusya ile ABD arasındaki görüşmelerin başlaması, Moskova ile Tahran arasındaki işbirliğini etkilemeyecek.

Devlet ajansı muhabirine bu soruyu sorduran, İran yönetiminin kendisiydi.

Bu durum, Donald Trump'ın Beyaz Saray'a dönüşünün üzerinden daha bir ay geçmeden Washington-Moskova ilişkilerinin kazandığı ivmenin Tahran'ı bir dizi endişeye sevk ettiğini gösteriyor.

Bu bağlamda, başta Donald Trump olmak üzere ABD yönetimi niyetini saklama gereği bile duymuyor:

Rusya, Çin, Kore Halk Demokratik Cumhuriyeti ve İran ittifakı dağıtılmalı.

Daha geçtiğimiz 17 Ocak'ta Moskova'da Rusya ve İran devlet başkanları arasında imzalanmış Her Taraflı Stratejik Müttefiklik Antlaşması, iki ülke ilişkilerinin ayakta tutulması için yeterli olmadı mı ki bu endişeler baş gösterdi?

Bir yandan "Trump, Ukrayna'yı Rusya'ya sattı" diye bağırılırken, öte yandan ABD Başkanının Rus mevkidaşından "İran ile ilişkileri kes" şeklinde bir talepte bulunması, Tahran rejimini rahatsız ediyor.

Peki gerçekten Donald Trump, "Ukrayna'yı mı satıyor" yoksa Moskova'nın ümüğünü mü sıkıyor?

Independent Türkçe'nin bu konudaki sorusunu, İran Azerbaycanı'ndaki 40 milyon Azerbaycan Türkünün haklarını savunan Güney Azerbaycan Milli Uyanış Hareketi (GAMOH) lideri Mahmudali Çehregani, Washington'dan yanıtladı.

TASS Ajansı'nın Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Dubai kentinden geçtiği haberde, İran resmi ajansı İRNA muhabirinin Rusya Devlet Başkanı Basın Sözcüsü Dmitri Peskov'a şu soruyu yönelttiği belirtiliyor:

ABD'nin İran'a karşı uyguladığı ve giderek sertleşen yaptırımlar söz konusu. Diğer taraftan, ABD'nin Rusya'ya tavizlerde bulunarak elde ettiğiniz Ukrayna topraklarının bir kısmının sizde kalması ve yaptırımların kaldırılması ihtimali konuşuluyor. Bu durumda Rusya, İran'ı himaye etmekten vazgeçip ilişkilerini keser mi?
 

Güney Azerbaycan Milli Uyanış Harekatı lideri Mahmudali Çehregani

Mahmudali Çehregani'ye göre bu, karmaşık bir konu.

"Burada Avrupa Birliği var; bu yolda onlarca milyar dolar harcamış ABD var. ABD, Ukrayna'ya büyük yardımlarda bulunarak gelişmiş ve pahalı silahlar verdi. Eğer Rusya'ya tavizler verirse, ABD, en yakın müttefiki olan AB'yi tehlikeye atıyor demektir" diyen Çehregani, "Burada ABD ve AB'nin pozisyonları farklıdır. Trump, savaşta Rusya'nın pozisyonuna olumlu bakıyor. Yani Ukrayna'dan ziyade Rusya yanlısı bir tutum sergiliyor. Avrupa ise yarın bu felaketlerin kendi başına gelebileceğinden endişe ediyor" değerlendirmesinde bulundu.

Mahmudali Çehregani, sözlerini şöyle sürdürdü:

Avrupa Birliği de Ukrayna'ya milyarlarca euro yardım etmiş ve en modern silahları verdi. F-16 sevkiyatı yıl sonuna kadar sürecek. Trump bu sorunu çözmeye çalışırken ne kadar kârlı çıkarsa çıksın, AB ile Rusya arasındaki bu sorun devam edecektir.

Çehregani, "Rusya'nın kendine özgü bir çıkar dengesi var: İran, bu dengeye ne koyacak? Ukrayna'da barış sağlanırsa, Rusya buradan ne kadar kazanacak? Maddi çıkar nerede ağır basarsa, Rusya o tarafa yönelecektir" dedi.

Suriye'de her şeyin açıkça ortaya çıktığını söyleyen Mahmudali Çehregani, "Orada İran'ın desteklediği Zeynebiyun, Hüseyniyun ve Muhammediyun gibi küçük askeri gruplar vardı. Ancak Rusya, kendi S-300 ve S-400 füzelerini kullanmadı ve İran'ın desteklediği bu güçleri ortadan kaldıran Suriyeli milislere karşı hiçbir tedbir almadı. İsrail gelip hiçbir engele takılmadan bu grupları bombaladı ve yüzlerce insanı öldürdü. Daha öncesinde ise Rusya, kendi askerlerini bölgeden çekerek İran'ın desteklediği güçleri savunmasız bırakmıştı. Bu durumda, hiçbir stratejik müttefiklik ya da dostluk geçerli olmadı" ifadeleini kullandı.

"Mevcut gelişmeler ışığında, ABD'den böyle bir talebin gelmesi durumunda Rusya, İran'ı anında satacaktır"  diye konuşan Mahmudali Çehregani, sözlerine şunları ekledi:

Devletler arasında ebedi dostluk ve düşmanlık olmadığını biliyoruz. Bu yüzden Putin, çıkar ve zarar hesaplarını dikkatle yapacaktır. Rusya'nın en çok sıkıntı çektiği alanlardaki yaptırımların kaldırılması ve işgal ettiği Ukrayna topraklarının en az yarısının Rusya'ya verilmesi durumunda, Moskova ile Tahran arasındaki ilişkiler asgari düzeye indirilebilir.

Kremlin'in, yaptırımların kalkmasının mı, yoksa İran ile ilişkilerin sürdürülmesinin mi daha kârlı olacağını değerlendirdiğinde, Moskova'nın hatta Tahran ile irtibatı tamamen durdurmayı bile onaylayabileceği söyleyen Çehregani, "Ancak uluslararası siyasette ilişkileri tamamen kesmek yerine en düşük seviyeye indirmek daha yaygın bir tutumdur. Bu nedenle Rusya, İran ile askeri, teknolojik ve ekonomik alanlardaki ilişkilerini en alt düzeye çekebilir" şeklinde konuştu.

Mahmudali Çehregani son olarak, "Gelişmelerin henüz başında olmamıza rağmen, Tahran rejiminin ABD ile Rusya arasındaki buzların erime ihtimalinden paniğe kapılması, bu ülkenin ne kadar zayıf ve çaresiz bir durumda olduğunu gözler önüne seriyor. Oysa, bu tür bir telaş yerine kendi vatandaşlarının ekonomik durumunu iyileştirmeyi ve başta ana dilinde eğitim olmak üzere en temel haklarını sağlamayı düşünse, sergilediği bu zavallı görüntülere de gerek kalmayacaktır. Aksi takdirde, Suriye'de yaşadığı durumu ülke içinde yaşaması kaçınılmaz olacaktır" ifadelerini kullandı.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.