Evvelsi hafta Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi (TASAM) tarafından düzenlenen 10. İstanbul Güvenlik Konferansı'na (İGK) hem oturumlarda moderatör hem de panelist olarak katıldım.

Birbirinden faydalı oturumlarda değerli dostlarım ve meslektaşlarımla¹ güncel uluslararası meseleleri ele aldık.

Bu vesileyle beni davet eden TASAM ekibini ve değerli TASAM Başkanı Süleyman Şensoy'a teşekkür ederim ve bu başarılı etkinlikten dolayı onları tebrik ederim.

Umarım TASAM İGK, markalaşmış bir uluslararası etkinlik olarak uzun yıllar devam edecektir. 

Konferansta görüştüğümüz meselelerden biri, Asya'da Hint-Asya-Pasifik bölgelerinin ekonomik yükselişiydi.

Nitekim, ben de Asya üzerindeki forum kapsamında düzenlenen oturumlarda yer aldım.

Küresel ekonomide son yıllarda bilhassa Çin, Hindistan ve Endonezya gibi kalabalık nüfusa sahip ülkeler, önemli büyümelerin gerçekleştiği ülkeler olarak göze çarpIYOr.

Bu ülkeler, küresel ekonomik büyümenin son derece kısıtlı olduğu son birkaç yılda büyümenin itici güçleri arasında yer aldı.

Türkiye için bilhassa Orta Koridor ve Yeni İpek Yolu üzerindeki rotada bir ticaret merkezi, enerji merkezi, üretim merkezi ve uluslararası tedarik zincirleri için bir lojistik üs olma potansiyeli bulunuyor.

Ancak, tüm bunların gerçekleşebilmesi için uluslararası yönetişim ve küresel ticaretin güvenli şekilde gelişmeye devam edebilmesi elzem.

2025 yılı yaklaşırken, bir yandan ABD'de Trump'ın ikinci başkanlık döneminşn başlamasına 2 aydan az bir sürenin kalmış olması, diğer yandan da Ortadoğu başta olmak üzere devam eden uluslararası krizler, savaşlar ve istikrarsızlıklar, uluslararası yönetişimin giderek zayıfladığı sinyalini veriyor.

Uluslararası toplumun ve kurumların krizler ile istikrarsızlıklar karşısında etkisiz kalmasının yanı sıra, birçok ülkede merkezi hükümetler ve kurumlar da etkinliklerini yitiriyor.

Merkezi otorite boşluğunu ise merkezkaç kuvvetler, yani devlet dışı aktörler, milis güçler, savaş ağaları, korsanlar, paramiliter silahlı gruplar ve terör örgütleri dolduruyor. 

Buna karşın, uluslararası ticaret ve küresel tedarik zincirleri için devletlerin oluşturduğu bir uluslararası yönetişim gerekli.

Uluslararası yönetişim, bir uluslararası hükümetten farklı olarak, belli konularda oturmuş normlar ve uygulamalar için iş birliğinin oluşudur.

Örneğin, uluslararası hukuk, evrensel insan hakları ilkeleri, iklim krizi, göç, salgın hastalıklar, deniz ticareti ve sivil havacılık gibi konulardaki kurallar, her zaman istenilen biçimde başarılı olmasalar da uluslararası toplumsal normlar olarak kabul ediliyor.

Bunların ayakta kalabilmesi ve etkin bir yönetişimin sağlanabilmesi için merkezi otoritelerin ve modern ulus-devletlerin olduğu bir sistem gerekli.

Diğer yandan, merkezi otoritelerin ve uluslararası yönetişimin giderek zayıfladığı süreçlere tanıklık ediyoruz.

Bu da Heath, Kong ve Dale-Huang tarafından hazırlanan, ABD merkezli düşünce kuruluşu Rand Corporation tarafından 6 Haziran 2023 tarihinde yayımlanan "Neo-Orta Çağ Dünyasında ABD-Çin Rekabeti" (U.S.-China Rivalry in a Neomedieval World) ² başlıklı raporu akıllara getiriyor. 

Raporda Neo-Orta Çağ şu şekilde tanımlanıyor:

...2000'li yıllarda başlayan, zayıflayan devletler, parçalanan toplumlar, dengesiz ekonomiler, yaygın tehditler ve savaşın gayri resmîleşmesiyle karakterize edilen tarihi bir dönem.

Rapora göre, Neo-Orta Çağ'ın belirgin özellikleri şunlar:

• Siyasi açıdan merkezi ulus-devlet yapısındaki gerilemeler birçok ülkede ciddi siyasi krizlere yol açıyor.
• Ekonomik açıdan küresel büyüme yavaşlıyor ve toparlanmakta zorluk çekiyor; bu durum bireysel hakların gerilemesine, köklü eşitsizliklerin geri dönmesine ve yasadışı ekonomilerin genişlemesine yol açıyor.
• Salgın hastalıklar, eşkıyalık, ekolojik ve doğal felaketler ile devlet dışı tehditler güvenlik kaygılarının merkezinde yer alıyor.
• Kuşatma savaşlarının yeniden yaygınlaşması, düzensiz ve uzun süren çatışmalar, savaşların özelleştirilmesi ve devlet içi çatışmalar ön plana çıkıyor.

Suriye ve Afganistan gibi ülkelerde merkezi ulus-devlet yapısındaki düşüş, ciddi çatışmalara, iç savaşlara, toplumsal gerilemelere ve siyasi krizlere yol açıyor.

Bu ülkelerde çeşitli silahlı unsurlar ve devlet dışı aktörler, pick-up ve SUV'larla neredeyse "Mad Max" filmlerindeki sahnelere benzer görüntüler sergiliyorlar. ³

Ayrıca, Orta Çağ döneminde olduğu gibi, gelir dağılımı adaletsiz biçimde yoğunlaşıyor; dünya nüfusunun yüzde 1'i, küresel servetin neredeyse yarısına sahipr. ⁴

Savaş ağaları ve milis güçleri gibi devlet dışı gruplar, küresel ekonomik düzeni giderek istikrarsızlaştırıyor.

Bu durum, Roma İmparatorluğu'nun çöküşünü ve Neo-Orta Çağ'da feodal bir toplumun geri dönüşünü hatırlatıyor.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 2/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 3/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 4/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 5/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 6/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 7/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 8/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 9/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 10/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 11/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 12/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 13/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

• 14/30

  18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP)

• 15/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

• 16/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 17/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 18/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 19/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 20/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 21/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 22/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 23/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 24/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 25/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 26/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 27/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 28/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 29/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 30/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

Neo-Orta Çağ, insanlık için kaçınılmaz bir kader olmayabilir.

Eğer küresel yönetişim ve işbirliği sürdürülebilirse bu süreç yavaşlatılabilir.

Rand Corporation raporunun başlığından da anlaşılacağı üzere, ABD-Çin rekabeti, uluslararası yönetişimin zayıfladığı koşullarda dahi devam edecektir.

Hatta, ABD-Çin rekabetinin küreselleşmeyi zayıflatması, Neo-Orta Çağ sürecini hızlandırabilir.

Trump'ın BRICS ülkelerinin önemli bir kısmında gümrük vergilerini yüzde 100'e varan oranlarda artırmayı planladığını duyurması, tam da bu rekabetin giderek kızışacağı ve küresel ekonomik iş birliğinin zor oluşabileceği izlenimi oluşturuyor. ⁵

Bu durum karşısında uluslararası kurumların ve ülkelerin içindeki güçlü demokratik yapıların önemi bir kez daha ortaya çıktı.

Türkiye için, devlet yapısının ve kurumlarının sağlam olması büyük bir gerekliliktir.

Son yıllarda artan karasal taşımacılık ve ticaretle ortaya çıkan "Yeni İpek Yolu" kavramı da bu bağlamda önemli.

Türk Devletleri Teşkilatı'nın (TDT) artan önemi, uluslararası yönetişim açısından dikkat çekiyor.

Hâlâ uluslararası ticaretin yüzde 90'dan fazlası deniz ticaretiyle yapılıyor. ⁶

Ancak artan karasal lojistik ağları, özellikle stratejik geçit noktalarının aksaması durumunda daha da kritik hale gelebilecektir.

Sonuç olarak, İbn Haldun'a atfedilen "Coğrafya kaderdir" söylemi, Türkiye'nin jeostratejik avantajlarının yanı sıra risklerini de ortaya koyuyor.

Güçlü kurumlar ve yönetişim sayesinde bu "kader" tersine çevrilip, ulusal ve uluslararası düzeyde etkin bir yönetişim sağlanması mümkün.

Bununla birlikte, hızla gelişen yapay zeka, kripto varlıklar ve e-ticaret gibi yeni meseleler de önümüzdeki dönemde ulus-devletlerin çözmesi gereken kritik konular arasında yer alacaktır.

Bu meseleleri başka bir yazımda ayrıca ele almayı planlıyorum.

^{1.  Özellikle bu konferansta yeniden görüştüğüm, E. Büyükelçi Prof. Dr. Ali Engin Oba, Prof. Dr. Ozan Örmeci, Doç. Dr. Volkan İpek ve Dr. Öğr. Üyesi Sina Kısacık 'a, bu yazı vesilesiyle tekrar en içen saygı, sevgi ve selamlarımı iletirim.
2.  Heath, T. R. Heath, Kong, W., and Dale-Huang, A. (June 6, 2023) "U.S.-China Rivalry in a Neomedieval World: Security in an Age of Weakening States." Rand Corporation, https://www.rand.org/pubs/research_reports/RRA1887-1.html
3.  Tam bu yazıyı bitirirken, değerli dostum Dr. Teoman Ertuğrul Tulun'ın ilettiği bir videoya yorum olarak ‘sanki Mad Max filimlerinden bir sahne izliyoruz' yorumuna da bu yazıda yer vermek istedim. 
4. 14.01.2024 tarihli "Inequality Inc." Başlıklı Oxfam Raporuna göre (Küresel çapta finansal varlıkların 43yüzde 'ü dünyadaki en zengin 1yüzde 'in ellerindedir. En zengin yüzde 1'in sahip olduğu varlık oranları Avrupa'da 47yüzde , Asya'da 50yüzde . Executive Summary pg.10. https://www.oxfamamerica.org/explore/research-publications/inequality-inc/ 
5.  Fatima Hussein, 30 Kasım 2024, "Trump threatens 100yüzde tariff on several nations if they try to undermine the U.S. dollar", The Independent: https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/trump-tariff-russia-brazil-us-dollar-b2656594.html 
6.  Diriöz, A. O., & Doğru, T. (2024). Maritime Trade Routes Are Necessary for Globalization: The Case of Türkiye. Uluslararası Kriz Ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 8(1), 1-12.}

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.