Bölgesel güç oyunları: İran, İsrail ve Azerbaycan üzerindeki etkiler

Mayis Alizade Independent Türkçe için anlatıyor

Bölgemizde cereyan eden olaylar giderek farklı boyutlar kazanıyor. Bu gelişmeleri yakından izlemek zorundayız.

Öncelikle şuradan başlayalım: Rusya'nın karşı istihbarat başkanı Sergey Narışkin, daha önce Rusya'nın devlet kademelerinde parlamento başkanı ve Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri olarak görev yapmış.

2 gün önce Azerbaycan'a geldi ve bir gecede orada kaldı. Ancak Rus ve Azerbaycan basınında bu konuda hiçbir haber yer almadı.

Narışkin'in Azerbaycan Cumhurbaşkanı ile bir görüşme gerçekleştirdiği, istihbarat ve güvenlik görevlileriyle de bir toplantı yaptığı bilgisi yalnızca Turan Haber Ajansı tarafından paylaşıldı; o da benim Türkiye temsilcisi olduğum tek bağımsız medya kurumu.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Narışkin'in ziyaretinin anlamı

Narışkin'in ne amaçla geldiği açıktır. Azerbaycan, tamamen Rusya'nın yanlısı politikalarını benimsemiş ve entegrasyon düzeyine ulaştı.

Bu durum, 21 Şubat 2022'de Ukrayna Savaşı'nın başlamasından 3 gün önce, Azerbaycan ve Rusya Cumhurbaşkanlarının Kremlin'de bir araya gelmesinin ardından imzalanan bir anlaşmayla pekişti.

Daha önce, 15 Haziran 2021'de Türkiye ve Azerbaycan Cumhurbaşkanları arasında Şuşa'da imzalanan anlaşmanın artık bir değeri kalmadığını değerlendirmiştik.

Nitekim 21 Şubat 2022 tarihli Kremlin anlaşması, Rusya'ya Azerbaycan'ın iç işlerine müdahale edebilme yetkisi veriyor. Bu yetki, Azerbaycan tarafından gönüllü bir şekilde verildi.


İstihbarat iş birliği ve geçmişten günümüze bağlantılar

Sergey Narışkin, bir açıklamasında, "Amerika Birleşik Devletleri'nin Rus bir diplomata karşı bir provokasyon yapmayı planladığını öğrendik. Azerbaycan istihbaratının yardımıyla bunu engelledik" dedi.

Bu gelişmeler, Sovyetler Birliği'nin 1937 yılını hatırlatıyor. Orada da benzer bir durum yaşanmıştı. Bu olayların, İran ile İsrail arasında Ortadoğu'daki gerilimin yükselmesiyle bağlantılı olduğunu belirtmeliyim.

Dünkü yazımızda, Rusya ile İran arasındaki ilişkilerin tarihine değinmiştik.

1925 yılında Pehlevi ailesinin iktidarı Kacar Türk sülalesinden devralmasının ardından, Sovyetler Birliği, İran ilişkilerini Türk etnisitesinin gelişimini engellemek için kullanmıştır.


Azerbaycan ve Türkiye ilişkisi

İran, Azerbaycan bölgelerinde Türkiye sınırında Türk bölgeleri barındırıyor.

Azerbaycan Türklerinin sayısı yaklaşık 40 milyondur. İran, bu topluluğun bağımsız hale gelmesini engellemek için her türlü çabayı gösteriyor.

Çünkü bağımsızlıkları durumunda, Türkiye ile yakın ilişkiler kurabilecekleri düşünülebilir.

Rusya, bugün bu adımları atarken, İran'ın zayıflamasını istemiyor. Zira İran zayıflarsa, Lübnan'daki durum da olumsuz etkilenecektir.

İsrail saldırıları devam ederken, Tahran'ın bu süreçteki etkisi büyük. Eğer İran zayıflarsa, Suriye'deki Rusya'nın durumu da zayıflayacaktır.


Suriye'nin geleceği ve Türkiye

Astana sürecinde İran ile Rusya birlikte hareket ederken, Türkiye yalnız kaldı.

Suriye ile Sovyetler Birliği arasında 1958 yılında imzalanan dostluk anlaşması, bugün hala geçerli.

Esad rejimi, Sovyetler Birliği'nin ve sonrasında Rusya'nın desteğiyle ayakta kalıyor.

Eğer Esad, Türkiye'nin önerilerine kulak verip 2011 ve 2013 yıllarında seçim yapsaydı, bölgede demokrasi ve ticaretin nasıl gelişeceği konusunda farklı bir senaryo ortaya çıkabilirdi.


Lübnan ve İsrail ilişkileri

Lübnan'da durum ilerledikçe, İsrail'in karşı koyma şekli önem kazanıyor.

Burada her şey İran'ın durumu ile alakalı. Dünkü programımızda Rus yorumcuları dinledik; bölgeyi ve askeri konuları iyi bilen uzmanlar, bu durumun nasıl şekilleneceği hakkında değerlendirmelerde bulundu.

İsrail'in vereceği yanıt, Tahran'a füze mi fırlatacağı yoksa başka bir şey mi yapacağı yönünde kritik öneme sahip.
 


Azerbaycan'ın rolü ve Narışkin'in ziyareti

Narışkin'in Azerbaycan ziyareti, Azerbaycan'ın devlet yapısını ve istihbaratını daha sıkı bir şekilde entegre ederek İran'ın ayakta kalmasını sağlamayı amaçlıyor.

2022 yazında Azerbaycan Cumhurbaşkanı, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'ni hedef almıştı ve "Bundan sonra 40 milyonun hakkını savunacağım" demişti.

Ancak birkaç ay içinde bu durum sönümlendi. Tahran'daki Azerbaycan Büyükelçiliği'ne yapılan saldırı sonrasında bu süreç durdu; bu durumu Rusya engelledi.


Sonuç ve gelecek tahminleri

Sergey Narışkin'in ziyareti, Orta Doğu'daki istihbarat faaliyetleri açısından önem taşıyor.

Bir ülkenin dış istihbarat başkanının başka bir ülkede kalması ve devlet güvenlik kurumlarıyla görüşmesi, önemli bir gelişme.

Rus basınına yaptığı açıklamada, "Amerikalılar bizim diplomatımıza karşı bir zarar vermeye çalıştı, ama Azerbaycan'ın yardımıyla bunu önledik" dedi.

Bunun amacı, Amerika Birleşik Devletleri'nin İran'a karşı kullanabileceği bir üs talebidir.

Azerbaycan topraklarında, Ermenistan'ı desteklemesinin nedenlerinden biri de budur. Bu durum, İran'ı çevrelemek ve baskı altında tutmak için Rusya'nın güdümündedir.

Azerbaycan, tamamen Rusya'nın jargonuyla hareket ediyor. 1990'lar sonrasında, Rusya kendini toparladıktan sonra, "Okyanusun öbür tarafından gelip size ne verecekler, ama biz buradayız; tarihten beri birlikteyiz" şeklinde bir dil kullanıyor.

Azerbaycan'da bu jargon üzerinden propagandalar yapılıyor. Azerbaycan'ın, Rusya ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki dengeleri gözeterek hareket etmesi gerekiyor. Bütün bunlar dikkatle izlenmelidir.

Daha önce 18 Ağustos'ta Rusya Devlet Başkanı Azerbaycan'a geldi ve burada önemli anlaşmalar imzalandı.

Yakın dönemde, İran'ın arkasında durmak ve İsrail saldırılarından korumak ya da bu saldırıları engelleyebilme girişimleri olacak mı, buna bakmamız gerekiyor.

Ayrıca, Rusya'daki Yahudi lobisinin Putin üzerinde etkili olup olmayacağı da önemli bir konu.

Tüm bu gelişmeleri daha önce yazdık ve Independent Türkçe'de seslendirdik. Bundan sonra da yazmaya ve seslendirmeye devam edeceğiz.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU