Karikatür, sadece eğlence unsuru değil, aynı zamanda toplumun nabzını tutan ve derin analizler yapabilen bir sanat dalıdır.
Özellikle Türkiye'yi ve Türkiye'nin politik gündeminin geçmişten günümüze ne kadar yoğun ve hararetli dinamiklere sahip olduğunu düşündüğümüzde; karikatür sanatının, yıllardır hem toplumun sesi hem de siyasetin eleştirmeni olduğunu söylemek pek de yanlış olmaz.
Toplumun her kesiminden insanın içten bir kahkaha ile okuyup, kendinden bir şeyler bulacağı karikatürler, toplumun aynası gibidir.
Peki, bu mizahi sanatın ardında yatan toplumsal analizleri ne kadar fark ediyoruz?
Türkiye'nin karikatür dünyasında bir gezintiye çıkarsak eğer karşılaşacağımız sonuç bu mizahın aslında toplumsal analizle oldukça girift bir şekilde iç içe olduğu olacaktır.
Yapısal olarak karikatür, ilk baktığımızda basit bir çizim gibi görünse de aslında çok katmanlı bir anlatı biçimidir.
Gerçekçi bir anlatımdan ziyade deforme edilmiş mizahi bir anlatımı hedefler, bir yandan güldürürken diğer yandan düşündürmeyi amaçlar.
Bu amaca karikatürün sarkastik yapısı da oldukça hizmet etmektedir.
Bu çift taraflı yapısal dönüşüm, oldukça olağan bir sohbetin veya bir anlatının, birdenbire derin bir hayat dersine dönüşmesi gibidir.
Türkiye'de de karikatürler, tam da bu etkiye ve derinliğe sahip olarak karşımıza çıkar.
Özellikle mizah dergileri ve gazetelerdeki köşe karikatürleri, uzun bir süredir siyasi konjonktür denklemleri değişse de sosyal ve politik meseleleri yalın ve bir o kadar da çarpıcı bir dille halka sunuyor.
Bu sanatı özel kılan ise, toplumun çeşitli sorunlarını tek bir karede ya da birkaç satırlık bir diyalogla çözümleyebilmesidir.
Temelde basit bir çözüme dayanan fakat farklı neden-sonuç ilişkileri sonucu bir düğüm haline gelen sosyal veya siyasi problemler, karikatürlerin sarkastik bakış açısının farklı betimlemeler ile yorumlanmasıyla okuyucuya derin ve belki de at gözlüklerinden sıyrılmış bir bakış açısını veriyor ve yorum fırsatı doğuruyor.
Tarihsel perspektifte Türkiye'deki karikatür sanatının olgunlaşmasını incelediğimiz zaman temellerinin minyatür sanatına gittiğini söylemek çok da yanlış olmaz.
Minyatürde tasvir, çizimler üzerinden yapılır, fakat boyutsal derinlik sağlanmasa da daha gerçekçi betimlemeler karşımıza çıkar.
Karagöz oyunlarında kullanılan figürler "karikatürize" edilmiştir ve mizahi deformasyonlar karşımıza burada çıkar.
Cumhuriyetin ilk yıllarında batılılaşma paralelinde çizim ile yazılar bir araya gelmeye başlamış; tasvirler daha olgunlaşmıştır.
Bütün bu olgunlaşma dönemlerinden sonra günümüze doğru geldiğimizde ise, Türkiye'de karikatür denince akla gelen ilk isimlerden biri olan Oğuz Aral karşımıza çıkar.
Gırgır dergisi ile bir döneme damgasını vuran Aral, Türkiye'deki sosyal sınıf farklarını, kentleşmeyi, işçi sorunlarını ve daha nice toplumsal meseleyi çizgilerine ustalıkla taşımıştır.
Üstelik bu meseleler, sadece bir eleştiri olmanın ötesine geçip mizahla harmanlanmış, toplumu bir yandan güldürüp diğer yandan düşündüren bir forma bürünmüştür.
Yalın, halka hitap eden ve halk için orada olan çizgiler ve anlatımlar; yakın dönem Türk karikatür sanatının en temel örneklerinin başında gelir.
Bu bağlamda baktığımızda, karikatür, özellikle "politik" bir sosyal kültür yapısına bürünmüş ülkemiz siyaset arenasında da etkili bir silah haline gelmiştir.
Türkiye gibi siyasi dalgalanmaların sık yaşandığı ülkelerde, karikatüristler her zaman olayların en ince detaylarını yakalayarak, siyasilerin göremediği ya da görmek istemediği gerçekleri gözler önüne sermiştir.
Aslında siyasi gündemin iç yüzünü halka yöneltmeli bir tasvirle açmanın bir diğer yoludur da diyebiliriz siyasi karikatürlere.
Örneğin, Latif Demirci'nin ünlü karakteri "Mıstık" Türkiye'nin en çetrefilli siyasi dönemlerinde bile olayların iç yüzünü mizahi bir dille yansıtmış, halkın nabzını tutmayı başarmıştır.
Ayrıca bu mizahi anlatım, sosyal gerginlik yaratan konuları da daha sakin bir şekilde ele alabildiği için gerilimden uzak kalarak yine betimlemelerini ve aktarımlarını ortaya koyabilmiştir.
Karikatüristlerin siyasi mizahı, halk için bir nevi terapi gibidir.
Özellikle politik belirsizlikler, ekonomik krizler ya da toplumsal kutuplaşmalar arttıkça, mizah ve karikatür toplumun sıkışmış duygularını açığa çıkaran bir araca dönüşür.
Bu bağlamda, birçok popüler mizah dergileri de bu görevi üstlenerek, siyasetin en keskin eleştirisini yaparken bile toplumun yüzünü güldürmeyi başarmıştır.
Bir başka deyişle, "ağlanacak hale gülmenin" sivri, eleştirel ve oldukça insani bir yüzüdür politik karikatür mizahı.
Ancak bu mizahi dil, her zaman iktidarlar için rahatlatıcı olmamıştır. Karikatürlerin, iktidarları hedef alan sert eleştirileri nedeniyle Türkiye'de karikatüristler zaman zaman baskı altına alınmış, karikatürler mahkemelik olmuş ve bazıları sansürlenmiştir.
Bu durum da aslında karikatürün ne kadar güçlü bir ifade aracı olduğunu bir kez daha gözler önüne sermektedir.
Bir çizginin bile ne kadar büyük bir etki yaratabileceğini görmek, sanatın özgürlüğü savunma işlevini en iyi şekilde ortaya koyar.
Karikatür konusu olan gündem sadece siyasetle sınırlı değildir; Türkiye'de gündelik yaşamın ironik detayları da sık sık mizahın konusu olmuştur.
Şehrin trafiği, çay tiryakiliği, komşu dedikoduları, mahalle kültürü ve daha birçok sosyal öğe karikatüristlerin elinde birer mizah malzemesine dönüşür.
Selçuk Erdem'in ve Yiğit Özgür'ün eserleri, tam da bu gündelik hayatın tuhaflıklarını ve çelişkilerini yakalayan çalışmalardır.
Gündelik hayatın koşturmacası içerisinde kimi zaman doğrudan ve dolaylı karşılaştığımız absürtlükleri göz ardı edebiliyoruz fakat odağımız doğru şartlandığında farkındalık hissiyatı tam olarak bizimle olabiliyor.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP) -
2/30
31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP) -
3/30
30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP) -
4/30
29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP) -
5/30
28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP) -
6/30
27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters) -
7/30
26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters) -
8/30
25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters) -
9/30
24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP) -
10/30
23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP) -
11/30
22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP) -
12/30
21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP) -
13/30
20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP) -
14/30
19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters) -
15/30
18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters) -
16/30
17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters) -
17/30
16 Ekim 2024 - İtalyan lüks marka grubu Prada ve Houston merkezli girişim Axiom Space, NASA'nın Artemis 3 Ay misyonunda kullanılacak bir uzay giysisinin tasarımını İtalya'nın Milano kentinde tanıttı. NASA'nın Ay'ın güney kutbuna gerçekleştireceği ilk insanlı görevde Ay'da yürüyen astronotlar bu kıyafeti giyecek. Artemis 3 görevinin Eylül 2026'da gerçekleştirilmesi bekleniyor (Marco Bertorello/AFP) -
18/30
15 Ekim 2024 - Güney Kore'nin sınır kenti Paju'dan Kuzey Kore'nin Kaesong şehrine giden yolda, Tongil Köprüsü'ndeki askeri kontrol noktasının son hali. Güney Kore ordusu, Pyongyang'ın ordusu iki ülkeyi birbirine bağlayan yollarda patlamalar gerçekleştirince ağır tahkimatlı sınır yakınlarında "karşı ateş" harekatları yürüttüğünü açıkladı. Kuzey Kore, Güney Kore'nin Pyongyang'a drone uçurduğu iddiasının ardından ordusunun "ateş gücünü" harekete geçirmek için hazır olduğunu söylemişti. Kuzey Kore Savunma Bakanlığı, Kore yarımadasında "her an savaş çıkabileceği" uyarısında bulunmuştu (Jung Yeon-Je/AFP) -
19/30
14 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezindeki Deyr El Balah'ta çocuklara çocuk felci aşısı yapıldı. UNICEF, Gazze Şeridi'ndeki 640 binden fazla çocuğu tamamen aşılamayı hedefliyor. UNICEF'in icra direktörü Catherine Russell, çocuklara bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için A vitamini takviyesi sağlanacağını kaydetmiş, Gazze'de çocukların hijyen standartlarının çok kötü olduğunu belirtmişti (Eyad Baba/AFP) -
20/30
13 Ekim 2024 - Japonya'nın başkenti Tokyo'nun Kagurazaka mahallesinde düzenlenen Cadılar Bayramı öncesi etkinliğine katılanlar kedi temalı kostümlerini giyip "Bake Neko" (Doğaüstü Kedi) festivaline katıldı. Bake Neko, 2010'dan bu yana her yıl ekim ortasında düzenleniyor. Kagurazaka'da kedi temalı bir geçit töreni düzenlenmesinin nedeni, ünlü Japon romanı "Ben Bir Kediyim"in yazarı Natsume Soseki'nin bu bölgede yaşamış olması (Philip Fong/AFP) -
21/30
12 Ekim 2024 - Hindistan'ın Haryana eyaletinde, Hindu tanrısı Hanuman gibi giyinen kişiler, Dussehra festivali için düzenlenen geçit töreninde dans ediyor. Her yıl kutlanan festival, iyiliğin kötülüğe karşı zaferini simgeliyor. Ancak bu yıl Bangladeş'teki Dussehra kutlamaları Hindulara karşı artan saldırıların gölgesinde kaldı. Ülkede 1 Ekim'den bu yana kutlamalarla bağlantılı 35 şiddet olayı yaşandığı bildirilmişti. Hindistan, Bangladeş'teki Hindu tapınaklarına yönelik saldırıları kınayarak komşu ülkeye tüm azınlıkların güvenliğini sağlama çağrısı yaptı (Anushree Fadnavis/Reuters) -
22/30
11 Ekim 2024 - Milano'daki iklim değişikliği ve Filistin'e destek eylemine katılan İsveçli aktivist Greta Thunberg slogan atıyor. Thunberg'in kurulmasına destek verdiği iklim değişikliği hareketi Fridays For Future'ın düzenlediği yürüyüşe, binin üzerinde kişi katıldı. Protestoda, Filistinlilerin simgesi haline gelmiş kefiye adlı geleneksel atkıyı takan Thunberg, "Filistinlilerin onlarca yıldır apartheid rejiminin boğucu baskısı altında yaşadığını" söyledi. Küresel ısınmayla silah endüstrisi arasındaki ilişkiye vurgu yapan aktivist "İklim adaleti mücadelesi, fosil yakıt endüstrisine karşı olduğu kadar, silah endüstrilerine, askerileşmeye ve doğal kaynakların aşırı çıkarılmasına karşı da bir mücadeledir" dedi (Piero Cruciatti/AFP) -
23/30
10 Ekim 2024 - Milton Kasırgası ABD'nin Florida eyaletinde yıkıma yol açtı. Şiddetli yağmurlar ve rüzgarlar sonucu evler yıkıldı ve milyonlarca kişi elektriksiz kaldı. İç Güvenlik Bakanlığı en az 10 kişinin öldüğünü açıkladı. Yetkililer rüzgarların hızının saatte 150 kilometreye ulaştığını söyledi. ABD Başkanı Joe Biden, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda "Yardım yolda ancak gelene kadar, yerel yetkilileriniz dışarı çıkmanın güvenli olduğunu söyleyene kadar yerinizde kalın" dedi (Bryan R. Smith/AFP) -
24/30
9 Ekim 2024 - Milton Kasırgası'nın Havana'dan geçişi şiddetli yağmurlara neden oldu. Helene Kasırgası'nın üzerinden iki hafta geçmemişken yeni bir kasırga ABD'nin Florida eyaletine doğru yaklaşıyor. Bugün eyalete ulaşması beklenen kasırga öncesinde eyalette yıllardır görülmediği kadar büyük bir tahliye çalışması yürütülüyor. ABD Başkanı Joe Biden, Milton Kasırgası’nın "Son 100 yılda ABD’deki en kötü fırtınalardan biri" olabileceği uyarısında bulundu. Milton Kasırgası'nda rüzgarların saatte 270 km hıza ulaşabileceği söyleniyor (Yamil Lage/AFP) -
25/30
8 Ekim 2024 - Yokoluş İsyanı Cape Town, Güney Afrika'nın başkentinde gerçekleşen Afrika Petrol Haftası Konferansı'nın düzenlendiği salonun önünde, fosil yakıtların süregelen kullanımını böyle protesto etti (Rodger Bosch/AFP) -
26/30
7 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus kentinde Filistinli bir çocuk, İsrail saldırıları sonucunda yıkılmış binanın üzerinde. 1 yıl önce bugün Hamas, İsrail'e gerçekleştirdiği saldırıda 1139 kişiyi öldürmüş ve yaklaşık 250 kişiyi rehin almıştı. Aradan geçen bir senede İsrail, Gazze'de en az 41 bin 870 kişiyi öldürdü ve bu sayının aslında çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor. Binlerce kişi yıkılan binaların enkazı altında kaldı ya da kendilerinden haber alınamıyor. Binlercesinin daha devam eden bombardıman ve İsrail'in savaşının yarattığı koşullar nedeniyle ölmesi muhtemel. Son 12 aydaki gelişmelerle Ortadoğu bir kez daha topyekün savaşın eşiğine geldi (Mohammed Salem/Reuters) -
27/30
6 Ekim 2024 - İspanya'nın Katalonya bölgesinin Tarragona kentinde düzenlenen 26. İnsan Kulesi Yarışması'nda Colla Vella dels Xiquets de Valls ekibi insan kulesi oluşturuyor. Katalonya'daki festivallerde düzenlenen geleneksel insan kulesi yarışmalarında takımlar kule oluşturup bozarak mücadele ediyor. İlki 1932'de yapılan etkinlik o zamandan beri iki yılda bir gerçekleştiriliyor (Lluis Gene/AFP) -
28/30
5 Ekim 2024 - Binlerce Oromo, Irreecha festivali için Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da bir araya geldi. Irreecha kutlamalarında geleneksel kostümler giyerek suya çiçekler daldırıyor ve kendi üzerlerine su serpiyorlar. Etiyopya'nın en kalabalık etnik grubu olan Oromoların yağmur mevsiminin bitişini kutladığı festival, zaman zaman siyasi protestolara da sahne oluyor. 2016'da polisin hükümet karşıtı protestocuları dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullanması ve havaya ateş açmasıyla festivalde 50'den fazla kişi hayatını kaybetmişti (Tiksa Negeri/Reuters) -
29/30
4 Ekim 2024 - Bir kedi Beyrut'un güneyindeki bir mahallede, İsrail'in hava saldırıları sonucunda hasar gören sokakta dolaşıyor. İsrail, üç gün önce kara harekatı başlattığı Lübnan’a saldırmayı sürdürüyor. Hizbullah'a yakın bir kaynak, AFP'ye İsrail'in Beyrut'un Dahiye bölgesini üst üste 11 kere vurduğunu aktardı. Lübnanlı yetkililer, çatışmalar nedeniyle 1,2 milyon kişinin yerinden edildiğini bildirdi (AFP) -
30/30
3 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Carolina eyaletinin Swannanoa kentinin sakinleri, Helene Kasırgası'nın arkasında bıraktığı yıkımın ortasında. Geçen hafta ülkenin güneydoğusunu vuran kasırganın yol açtığı can kayıplarının sayısı 189'a yükseldi. Toplam 6 eyalette kayıp onlarca kişiyi arama çalışmaları sürerken, 1 milyondan fazla ev ve iş yerinde elektrik hâlâ yok (Eduardo Munoz/Reuters)
İşte karikatür sanatının esas amacı da bu farkındalık hissiyatını gerginlikten en uzak formuyla gözler önüne sermesidir.
Örneğin, bir minibüs şoförünün arka arkaya çaldığı kornalar ya da apartman komşularının birbirlerine fırlattığı laf sokmalar, bu karikatürlerde mizahi bir dille betimlenir.
Bu karikatürlerin içeriğinde çoğu zaman doğru farkındalık duygusunu yakalayıp kendi hayatımızla özdeş anlar anımsamak da şüphesiz yaşadığımız durumlardır.
Karikatürler, sıradan anların içindeki absürtlüğü ortaya çıkardığında, okuyucular üzerinde hem eğlenceli hem de düşündürücü bir etki yaratmaktadır.
Özellikle Türkiye gibi farklı kültürlerin ve alışkanlıkların bir arada yaşadığı bir toplumda, karikatürlerin yakaladığı detaylar hem özgündür hem de herkesin kendinden bir parça bulabileceği unsurlarla doludur.
İşte bu öznelliği ve nesnelliği aynı anda taşıyarak anlamını ve etkisini kuvvetlendirebilmesi de karikatür sanatının benzersiz özelliklerinden şüphesiz birisidir.
Günümüzde karikatür sanatının evrimi, gelişimi ve yaygınlığının pekişmesi dijital dünyanın etkisiyle hız kazandı.
Günden güne, sosyal medya platformlarında karikatürler hızla yayılmakta, mizah daha geniş kitlelere ulaşmakta.
Özellikle Instagram ve Twitter'da Erdil Yaşaroğlu ve Yılmaz Aslantürk gibi karikatüristler, dijital platformların sunduğu imkanlarla daha hızlı ve interaktif bir şekilde sanatlarını icra ediyorlar.
Yukarıda bahsettiğimiz öznellik ve nesnellik çatısı altında ilgi toplayan karikatürler; hızlı bir şekilde yayılma ve gündemin nabzını güncel olarak tutma olanağına sahip oluyor.
Böylelikle bu dijital çağda karikatür, toplumsal olaylara anında tepki verebilme gücüne sahip olmuştur.
Eskiden haftalık mizah dergilerinde takip ettiğimiz karikatürler, şimdi saniyeler içinde binlerce kişiye ulaşabiliyor.
Mizahın yayılma hızı arttıkça, toplumdaki olayların yansıtılması da pozitif korelasyon doğrultusunda daha dinamik hale geldi.
Bu durum hem toplumun mizahla olan ilişkisini hem de karikatür sanatının etkisini güçlendirmiştir.
Türkiye'nin karikatür dünyası, toplumun ruhunu, siyasetini, çelişkilerini ve günlük hayatın ironik detaylarını yakalayan bir pencere gibidir.
Her çizgi, her espri aslında büyük bir toplumsal analizin parçasıdır.
Mizah, bu toplumun en güçlü dayanaklarından biridir; çünkü gülmek sadece bir rahatlama yöntemi değil, aynı zamanda toplumun kendiyle yüzleşme biçimidir.
Karikatürler de bu yüzleşmeyi, samimi ve eğlenceli bir dille yapmamızı sağlar.
Bir karikatür karesinde sadece bir anın değil, Türkiye'nin uzun ve karmaşık hikayesinin saklı olduğunu görmek ise sanatın ne denli güçlü olduğunu gösterir.
Türkiye'nin karikatür dünyası sadece bir gülümseme değil, bir düşünme daveti; her espri, içinde yaşadığımız toplumun sessiz ama güçlü bir yankısıdır.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
