20'nci yüzyıl, Adorno'nun, tarihin vahşetten insaniliğe doğru değil, sapandan atom bombasına doğru ilerlediğine dair sözlerini doğrularcasına, tarihin en kanlı yüzyılı oldu.

Modernleşme iddiasında olan ülkeler arasında cereyan eden iki büyük savaş yaşandı ve dünya iki kez yıkıma uğradı.

Ve bu sömürgeci ülkelere karşı bağımsızlaşma mücadelesi veren toplumların mücadeleleri de birçok yerde, yine bu ülkelerden tedarik edilen silahlarla sürdürüldü.

Bunlar ve çoğu Marxist devrimci mücadeleler, arkalarında silahlı mücadelelere dair bir efsane bıraktı. 

Oysa 20'nci yüzyılın en önemli sömürgecilik karşıtı mücadelesi olan Hindistan'da Gandi önderliğindeki mücadele, ancak silahlı mücadeleyi reddettikten sonra olumlu bir ivme kazanarak 1947'de başarıya ulaşabildi.

1975 yılında Endonezya'da başlayan Doğu Timor ayrılıkçı mücadelesi 1980'lerde acımasızca bastırılırken, 1988'de başlatılan silahsız (sivil) mücadele, 2002 yılında Doğu Timor'un bağımsızlığıyla sonuçlandı.

1970'lerde Filipinlerde başlayan komünist gerilla hareketi bastırılınca, bu kez 1980'lerden itibaren başlayan şiddetsiz bir halk hareketi, 1986 yılında seçimler yoluyla iktidara geldi.

Güney Afrika'da da 1950'lerde başlayan silahlı mücadele başarısız olurken, 1990'lardaki sivil itaatsizlik mücadelesi başarıya ulaştı.

Benzeri başarılar Sırbistan, Madagaskar, Gürcistan, Ukrayna ve Lübnan'da da yaşanmıştır.

İran İslam Devrimi de 1970'lere kadar sürdürülen başarısız silahlı girişimlerin akabinde, şiddetsiz bir mücadele ile şahın diktatörlüğünü tasfiye etti.

Tunus ve Mısır'daki Arap Baharı süreci de kısmi bir başarıyı yine silahsız bir mücadele ile sağladı.

"Sivil Direniş Neden İşe Yarar" isimli kitap bu meseleyi, yani şiddetsiz mücadelenin stratejik mantığını irdelemekte.

Bu araştırmaya göre 1900-2006 yılları arasında ortaya çıkan ve yüze yakını şiddetsiz bir stratejiyle yürütülen 323 toplumsal mücadelede şiddetsiz strateji hem sayısal hem de sonuç alma açısından giderek artmıştır.

Şiddetsiz mücadeleler sadece ayrılıkçı hareketlerde etkili olamamışsa da, silahlı ayrılıkçı hareketler de ancak yüzde 10 oranında başarı sağlayabildi. 

Silahlı (şiddete dayanan) mücadeleler etrafında yaratılan efsanelere karşı bu süreçte sürdürülen silahsız mücadele biçimleri silahlı mücadelelere karşı daha etkili oldu.

En geniş katılımlı 25 mücadeleden 20'si şiddet içermezken, bunların 14'ü başarıyla sonuçlanmıştır.

Şiddet içeren 5 mücadeleden ise ancak 2'si başarılıdır. Çünkü şiddetsiz bir stratejide mücadeleye iç ve dış destek sağlanması, mücadele süresinin uzatılabilmesi ve farklı stratejiler üretme imkânı çok daha mümkündür.

Sivil itaatsizliklere dayanan mücadele, kitle katılımını çoğalttığı gibi mücadele sürecini de uzatabilmekte, toplumun farklı kesimlerini etkinleştirmekte, taraflar arasındaki düşmanlığı ise azaltmaktadır.  

Bu mücadele süreci genel olarak barışçı bir iklim yarattığından dış destek sağlama imkânını genişlettiği gibi, başarılı olduğunda da demokratik bir sonuç sağlayabilmektedir.

Silahlı mücadeleler ise sadece iktidarı değil halkı da yıpratmakta, kaynaklarını tüketmekte ve geride maddi ve manevi olarak çökmüş toplumlar bırakmakta; üstelik çoğu kez de diktatörlüklerle sonuçlanmaktadır. 

Kimi mücadele biçimleri ise şiddetli ve şiddetsiz fazlardan geçerek ilerler.

Mesela Filistin direnişi 1967'den itibaren silahlı mücadeleye yönelirken, bu süreçte protestolar, grevler, boykotlar, lastik yakma, yol kapatma gibi sivil mücadele biçimlerini de sürdürmekteydiler.

Ancak 1987'den itibaren taş atma eylemleriyle birlikte başlayan ve iki yıl kadar devam eden intifada süreci, yeni ve etkin bir sivil mücadele biçimini öne çıkararak silahlı mücadeleyi geriye itti.

Bu eylemin en önemli yönü Batı Şeria, Gazze, Kudüs ve mülteci kamplarındaki bütün Filistinlileri harekete geçirmiş olmasıydı.

Öyle ki o güne değin FKÖ tarafından pek de dikkate alınmayan tüm yerel birimlerde sivil komiteler kurularak eylemin örgütlenmesi doğrudan sivil halkın inisiyatifine geçti.

Bu süreçte hem bu mücadeleyi örgütleyen Ulusal Birlik Örgütü hem de Hamas, eylemlerde silah kullanılmasını yasaklamıştı.

Zira İsrail dünyanın en gelişmiş silahlarına sahip ve son derece acımasız şiddet yollarını uygularken, Filistinlilerin silaha erişim kaynakları son derece kısıtlıydı.

Dolayısıyla sivil itaatsizlik direnişe stratejik bir üstünlük sağlamakta ve İsrail'i siyasal olarak da yenilgiye uğratmaktaydı.

Eylemciler artık silahsız fedailerdi ve İsrail tarafından yasa dışı ilan edilseler de eylemleri uzun zaman etkisini korudu.

Bu örgütlenme, İsrail kadar FKÖ'nün baskısına karşı da silahsız direnişte ısrar etti ve sadece Filistin halkının değil, barış yanlısı İsrail halkının, "Barış Hemen Şimdi", "İşgale Son" gibi örgütlerin de desteğini aldı.

Kimi İsrail askerleri bile "Barış İçin Toprak" gibi çabaları destekledi. Özellikle de silahsız kadınlar ve çocukların katledilmesi dünya kamuoyunda infiale ve İsrail'e karşı küresel tepkilere yol açtı. 

Dünya kamuoyunu harekete geçiren bu sivil itaatsizliğe dayanan eylemlerin sonucu olarak BM, Filistin'i bir devlet olarak tanıyarak Yaser Arafat'ı BM Genel Kuruluna davet etti.

Ne var ki bu süreçte FKÖ yerel halk komitelerinin özerkliğini ve etkinliğini kırarak bunları FKÖ ile irtibatlandırdı.

Öte yandan ise silahlı eylemlerini sürdürdü. Hamas ile de arasında silahlı çatışmalar başladı.  

Her ne kadar Oslo süreciyle devletleşmeye doğru adımlar atıldıysa da, yakalanan o barışçı fırsat heba edildi.

Zira Oslo süreci FKÖ'yü öne çıkardığından, bu durum FKÖ'nün halk komitelerini tasfiyesiyle sonuçlandı.

Böylece tabana yayılan direniş örgütlenmelerinin yerini yeniden piramidal iktidar örgütlenmesi aldı.

Bunun ise ezberi ve örgütlenmesi, silahlı mücadeleyi esas almaktaydı. 

Sivil inisiyatifin yeniden askeri örgütün eline geçmesinde, tabandaki direnişin kendisini yetkinleştirememesi, sözgelimi uluslararası kamuoyuyla ve hatta İsrailli muhataplarıyla yeterli irtibatların sağlanamaması (intifadayı oralara yayamaması) gibi etkenler de rol oynamıştı.

FKÖ'nün yeniden öne çıkmasıyla birlikte Hamas da tavrını değiştirecek, 2002 yılından itibaren başlattığı intihar saldırıları da sürecin büsbütün berhavasına yol açacaktır.

Oysa birinci intifadanın sona erdiği 1994 yılında halkın ancak üçte biri silahlı saldırıları desteklemekteydi.

Oslo sonrası süreç ise FKÖ'yü muhatap aldığından paradoksal bir biçimde halkın şevkini kırmış ve insanlar artık mücadelede bir rollerinin kalmadığını düşünerek geriye çekilmişler (itilmişler)'di.

Bu durum ise sivil inisiyatifin iki yıl içindeki tüm kazanımlarının kaybedilmesi anlamına gelmekteydi.

Kısacası stratejik üstünlük yine şahinlerin, yani İsrail'in açık ara üstün olduğu silahlı kanadın eline geçmiş oldu.

Filipinlerde ise Ferdinand Marcos'un diktatörlüğü karşısında 1970 yılından itibaren başlayan silahlı direnişlerin ardından ortaya çıkan kriz döneminde, muhalif lider Benigno Aquino seçimlere katılmak için ülkesine dönünce, havaalanında öldürüldü.

Bu cinayetin akabinde (1983 Eylül) Kilisenin de desteklediği ve Aquino'nun eşinin öne çıktığı kitle gösterileri ve protestolar başlatıldı.

Sivil itaatsizlik yoluyla sürdürülen bu mücadele, Filipin toplumu kadar dünya kamuoyunun da desteğini sağladığından, 1986 Şubat'ında Marcos'un yurt dışına kaçmasıyla sona erdi.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

• 2/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 3/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 4/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 5/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 6/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 7/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 8/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 9/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 10/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 11/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 12/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 13/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 14/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 15/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 16/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 17/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 18/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 19/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 20/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 21/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 22/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 23/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 24/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 25/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

• 26/30

  22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)

• 27/30

  21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP)

• 28/30

  20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP)

• 29/30

  19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters)

• 30/30

  18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters)

Burma (Myanmar)'da ise 1960'larda askeri diktatörlüğe karşı başlayan çeşitli silahlı örgütlerin silahlarını bırakmaya ikna edilemediği 1998-1990 arasındaki bir süreç içerisinde, her ne kadar sivil direnişler başlatılsa da, bu direnişler birleştirilemedi, genişletilemedi ve etkinleştirilemedi; dolayısıyla da mücadele başarısızlıkla sonuçlandı.

Gerçi Çin'in Burma'daki iktidara desteği de sivil direnişin başarısızlığı açısından önemli bir dış etken olmuştur. 

Afganistan'da ise Sovyetlerin ülkeyi işgali karşısında ABD'nin bunu fırsat bilen karşı müdahalesi ve direnişçi grupları birleştirilerek silahlandırması, silahlı direnişin başarısında önemli bir etken oldu.

Şayet Afganistan'da işgale karşı sivil itaatsizlik yoluna başvurulabilseydi, tıpkı Abdulgaffar Han'ın yüz yıl önce İngiliz işgalini silahsız mücahitleriyle (Allah'ın silahsız askerleriyle) püskürtmesi gibi, Afgan halkı Rus askerlerini de sivil direniş yoluyla ülkeden kovabilirdi. 

Bu süreçte Doğu Avrupa ülkeleri ise sivil direnişler yoluyla bağımsızlıklarına kavuştu.

Burada belirleyici etken, süreci kendi çıkarlarına uygun bir strateji ekseninde belirlemek isteyen ABD'nin özellikle İslam dünyasını ve hatta tüm dünyayı kârlı silah üretimine müşterileştirmeye çalışan etkisi ve hatta manipülasyonlarıdır.

Bu manipülasyonlar sonucundadır ki El Kaide ve IŞİD gibi ABD üretimi sentetik örgütler, İslam dünyasını kaosa sürükleyecek bir silahlı mücadele rüzgârı estirebilmiştir.

Nitekim benzer bir süreç Suriye'de de yaşanır ve orada da Arap Baharı sürecinde ortaya çıkan sivil itaatsizlik girişimi, ABD ve Rusların olaya dahliyle silahlı bir mücadeleye dönüşerek süreç çığırından çıkarılmıştır.

Benzeri bir durumu Kürt bağımsızlık mücadelesinde de görebiliriz.

Silahlı bir biçimde başlatılan bu hareketler dört ulusal alanda sürdürüldüğünden,  bu hareketleri bastırmaya çalışan iktidarlara da silah kullanma meşruiyeti kazandırmıştır.

Gerek Fanoncu postkolonyal mücadele söyleminden gerekse Marxist telakkilerden etkilenen PKK, bölgedeki en önemli Kürt örgütü olarak aşırı bir şiddet kullanmayı kendi toplumuna bir kimlik ve direniş karakteri kazandırmak için zorunlu bir koşul olarak ileri sürmüştür.

Ne var ki şiddetin bu olumluluğu ve etkililiğinin bir efsaneden öte bir anlamı ve değeri yoktur.

Tam aksine şiddet, toplumların karakterini bozduğu gibi rakibine de şiddet ve silah kullanma hakkı kazandırır.

Rakibi ise genel olarak askeri bir güce sahip olan devletler olduğu için, doğal olarak silah kullanma ve başarıya ulaşma şansına sahip olan da odur. 

Nitekim uzun yıllar boyu bu asılsız efsane üzerinden sürdürülen Kürt hareketinin silahlı mücadelesi, önemli bir mesafe alamadığı gibi, bölgedeki ülkelerin ve Kürt hareketlerinin silah üreten devletlere müşterileşmesinden ve araçlaşmasından başka bir işe de yaramamıştır.

Oysa bunun yerine toplum(lar) silahsız mücadeleye iknaya çalışılsaydı, hem bölgede barışçı bir iklim oluşur hem de Kürt halkının selameti için daha fazla mesafe alınırdı. 

Kaldı ki ulusal bağımsızlık efsanesi de yine postkolonyal döneme dayanan bir sürecin yarattığı bir efsanedir ve artık bu da tartışmaya açılmalıdır.

Zira günümüzde ülkeler/toplumlar ayrışma yerine bütünleşme eğilimi içerisindeler.

Şayet Kürt hareketi bu mecrada ilerleseydi etrafındaki ülkeleri de bu bütünleşmeye ikna edebilir ve bölgenin acil bir ihtiyacı olan bir işbirliği, dayanışma ve bütünleşme iklimi oluşturulabilirdi.

Nitekim 2010'a doğru bölge bu anlayışa oldukça yakınlaşmıştı. Ama durumun farkına varan ABD ve İsrail, fesat çetelerini harekete geçirerek bölgeyi bir kere daha kaosa sürükledi. 

Ne yazık ki bu bölgede 20'nci yüzyılın başından beri tüm kaynaklar silahlı mücadelelere harcanmakta, halklar ise bu ağır şiddet ikliminin yarattığı sefalet, adaletsizlik, haksızlık, ahlaksızlık ve zulüm içerisinde yaşamakta.

Oysa bu durum, uygarlıkların beşiği olan bu coğrafyaya asla yakışmayan bir akılsızlık halidir.

Bu halden çıkış içinse en temel şart sorunların şiddetle, silahlı mücadele ile çözüleceğine dair şu mahut efsanedir ve yapılması gereken en acil çaba işte bu efsanenin reddi ile yerine barışçı ve sivil toplumsal mücadelelerin, ayrışma yerine bütünleşmenin, çatışma yerine dayanışmanın ikamesidir.

^{* Erica Chenoweth ve Maria J. Stephan, Sivil Direniş Neden İşe Yarar, Şiddetsiz Çatışmanın Mücadele Mantığı, Phoenix Y.}

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.