20'nci yüzyıl, Adorno'nun, tarihin vahşetten insaniliğe doğru değil, sapandan atom bombasına doğru ilerlediğine dair sözlerini doğrularcasına, tarihin en kanlı yüzyılı oldu.

Modernleşme iddiasında olan ülkeler arasında cereyan eden iki büyük savaş yaşandı ve dünya iki kez yıkıma uğradı.

Ve bu sömürgeci ülkelere karşı bağımsızlaşma mücadelesi veren toplumların mücadeleleri de birçok yerde, yine bu ülkelerden tedarik edilen silahlarla sürdürüldü.

Bunlar ve çoğu Marxist devrimci mücadeleler, arkalarında silahlı mücadelelere dair bir efsane bıraktı. 

Oysa 20'nci yüzyılın en önemli sömürgecilik karşıtı mücadelesi olan Hindistan'da Gandi önderliğindeki mücadele, ancak silahlı mücadeleyi reddettikten sonra olumlu bir ivme kazanarak 1947'de başarıya ulaşabildi.

1975 yılında Endonezya'da başlayan Doğu Timor ayrılıkçı mücadelesi 1980'lerde acımasızca bastırılırken, 1988'de başlatılan silahsız (sivil) mücadele, 2002 yılında Doğu Timor'un bağımsızlığıyla sonuçlandı.

1970'lerde Filipinlerde başlayan komünist gerilla hareketi bastırılınca, bu kez 1980'lerden itibaren başlayan şiddetsiz bir halk hareketi, 1986 yılında seçimler yoluyla iktidara geldi.

Güney Afrika'da da 1950'lerde başlayan silahlı mücadele başarısız olurken, 1990'lardaki sivil itaatsizlik mücadelesi başarıya ulaştı.

Benzeri başarılar Sırbistan, Madagaskar, Gürcistan, Ukrayna ve Lübnan'da da yaşanmıştır.

İran İslam Devrimi de 1970'lere kadar sürdürülen başarısız silahlı girişimlerin akabinde, şiddetsiz bir mücadele ile şahın diktatörlüğünü tasfiye etti.

Tunus ve Mısır'daki Arap Baharı süreci de kısmi bir başarıyı yine silahsız bir mücadele ile sağladı.

"Sivil Direniş Neden İşe Yarar" isimli kitap bu meseleyi, yani şiddetsiz mücadelenin stratejik mantığını irdelemekte.

Bu araştırmaya göre 1900-2006 yılları arasında ortaya çıkan ve yüze yakını şiddetsiz bir stratejiyle yürütülen 323 toplumsal mücadelede şiddetsiz strateji hem sayısal hem de sonuç alma açısından giderek artmıştır.

Şiddetsiz mücadeleler sadece ayrılıkçı hareketlerde etkili olamamışsa da, silahlı ayrılıkçı hareketler de ancak yüzde 10 oranında başarı sağlayabildi. 

Silahlı (şiddete dayanan) mücadeleler etrafında yaratılan efsanelere karşı bu süreçte sürdürülen silahsız mücadele biçimleri silahlı mücadelelere karşı daha etkili oldu.

En geniş katılımlı 25 mücadeleden 20'si şiddet içermezken, bunların 14'ü başarıyla sonuçlanmıştır.

Şiddet içeren 5 mücadeleden ise ancak 2'si başarılıdır. Çünkü şiddetsiz bir stratejide mücadeleye iç ve dış destek sağlanması, mücadele süresinin uzatılabilmesi ve farklı stratejiler üretme imkânı çok daha mümkündür.

Sivil itaatsizliklere dayanan mücadele, kitle katılımını çoğalttığı gibi mücadele sürecini de uzatabilmekte, toplumun farklı kesimlerini etkinleştirmekte, taraflar arasındaki düşmanlığı ise azaltmaktadır.  

Bu mücadele süreci genel olarak barışçı bir iklim yarattığından dış destek sağlama imkânını genişlettiği gibi, başarılı olduğunda da demokratik bir sonuç sağlayabilmektedir.

Silahlı mücadeleler ise sadece iktidarı değil halkı da yıpratmakta, kaynaklarını tüketmekte ve geride maddi ve manevi olarak çökmüş toplumlar bırakmakta; üstelik çoğu kez de diktatörlüklerle sonuçlanmaktadır. 

Kimi mücadele biçimleri ise şiddetli ve şiddetsiz fazlardan geçerek ilerler.

Mesela Filistin direnişi 1967'den itibaren silahlı mücadeleye yönelirken, bu süreçte protestolar, grevler, boykotlar, lastik yakma, yol kapatma gibi sivil mücadele biçimlerini de sürdürmekteydiler.

Ancak 1987'den itibaren taş atma eylemleriyle birlikte başlayan ve iki yıl kadar devam eden intifada süreci, yeni ve etkin bir sivil mücadele biçimini öne çıkararak silahlı mücadeleyi geriye itti.

Bu eylemin en önemli yönü Batı Şeria, Gazze, Kudüs ve mülteci kamplarındaki bütün Filistinlileri harekete geçirmiş olmasıydı.

Öyle ki o güne değin FKÖ tarafından pek de dikkate alınmayan tüm yerel birimlerde sivil komiteler kurularak eylemin örgütlenmesi doğrudan sivil halkın inisiyatifine geçti.

Bu süreçte hem bu mücadeleyi örgütleyen Ulusal Birlik Örgütü hem de Hamas, eylemlerde silah kullanılmasını yasaklamıştı.

Zira İsrail dünyanın en gelişmiş silahlarına sahip ve son derece acımasız şiddet yollarını uygularken, Filistinlilerin silaha erişim kaynakları son derece kısıtlıydı.

Dolayısıyla sivil itaatsizlik direnişe stratejik bir üstünlük sağlamakta ve İsrail'i siyasal olarak da yenilgiye uğratmaktaydı.

Eylemciler artık silahsız fedailerdi ve İsrail tarafından yasa dışı ilan edilseler de eylemleri uzun zaman etkisini korudu.

Bu örgütlenme, İsrail kadar FKÖ'nün baskısına karşı da silahsız direnişte ısrar etti ve sadece Filistin halkının değil, barış yanlısı İsrail halkının, "Barış Hemen Şimdi", "İşgale Son" gibi örgütlerin de desteğini aldı.

Kimi İsrail askerleri bile "Barış İçin Toprak" gibi çabaları destekledi. Özellikle de silahsız kadınlar ve çocukların katledilmesi dünya kamuoyunda infiale ve İsrail'e karşı küresel tepkilere yol açtı. 

Dünya kamuoyunu harekete geçiren bu sivil itaatsizliğe dayanan eylemlerin sonucu olarak BM, Filistin'i bir devlet olarak tanıyarak Yaser Arafat'ı BM Genel Kuruluna davet etti.

Ne var ki bu süreçte FKÖ yerel halk komitelerinin özerkliğini ve etkinliğini kırarak bunları FKÖ ile irtibatlandırdı.

Öte yandan ise silahlı eylemlerini sürdürdü. Hamas ile de arasında silahlı çatışmalar başladı.  

Her ne kadar Oslo süreciyle devletleşmeye doğru adımlar atıldıysa da, yakalanan o barışçı fırsat heba edildi.

Zira Oslo süreci FKÖ'yü öne çıkardığından, bu durum FKÖ'nün halk komitelerini tasfiyesiyle sonuçlandı.

Böylece tabana yayılan direniş örgütlenmelerinin yerini yeniden piramidal iktidar örgütlenmesi aldı.

Bunun ise ezberi ve örgütlenmesi, silahlı mücadeleyi esas almaktaydı. 

Sivil inisiyatifin yeniden askeri örgütün eline geçmesinde, tabandaki direnişin kendisini yetkinleştirememesi, sözgelimi uluslararası kamuoyuyla ve hatta İsrailli muhataplarıyla yeterli irtibatların sağlanamaması (intifadayı oralara yayamaması) gibi etkenler de rol oynamıştı.

FKÖ'nün yeniden öne çıkmasıyla birlikte Hamas da tavrını değiştirecek, 2002 yılından itibaren başlattığı intihar saldırıları da sürecin büsbütün berhavasına yol açacaktır.

Oysa birinci intifadanın sona erdiği 1994 yılında halkın ancak üçte biri silahlı saldırıları desteklemekteydi.

Oslo sonrası süreç ise FKÖ'yü muhatap aldığından paradoksal bir biçimde halkın şevkini kırmış ve insanlar artık mücadelede bir rollerinin kalmadığını düşünerek geriye çekilmişler (itilmişler)'di.

Bu durum ise sivil inisiyatifin iki yıl içindeki tüm kazanımlarının kaybedilmesi anlamına gelmekteydi.

Kısacası stratejik üstünlük yine şahinlerin, yani İsrail'in açık ara üstün olduğu silahlı kanadın eline geçmiş oldu.

Filipinlerde ise Ferdinand Marcos'un diktatörlüğü karşısında 1970 yılından itibaren başlayan silahlı direnişlerin ardından ortaya çıkan kriz döneminde, muhalif lider Benigno Aquino seçimlere katılmak için ülkesine dönünce, havaalanında öldürüldü.

Bu cinayetin akabinde (1983 Eylül) Kilisenin de desteklediği ve Aquino'nun eşinin öne çıktığı kitle gösterileri ve protestolar başlatıldı.

Sivil itaatsizlik yoluyla sürdürülen bu mücadele, Filipin toplumu kadar dünya kamuoyunun da desteğini sağladığından, 1986 Şubat'ında Marcos'un yurt dışına kaçmasıyla sona erdi.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 2/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 3/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 4/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 5/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 6/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 7/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 8/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 9/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 10/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 11/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 12/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 13/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 14/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 15/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 16/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 17/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 18/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 19/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 20/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 21/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 22/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 23/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 24/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 25/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 26/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 27/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 28/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 29/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 30/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

Burma (Myanmar)'da ise 1960'larda askeri diktatörlüğe karşı başlayan çeşitli silahlı örgütlerin silahlarını bırakmaya ikna edilemediği 1998-1990 arasındaki bir süreç içerisinde, her ne kadar sivil direnişler başlatılsa da, bu direnişler birleştirilemedi, genişletilemedi ve etkinleştirilemedi; dolayısıyla da mücadele başarısızlıkla sonuçlandı.

Gerçi Çin'in Burma'daki iktidara desteği de sivil direnişin başarısızlığı açısından önemli bir dış etken olmuştur. 

Afganistan'da ise Sovyetlerin ülkeyi işgali karşısında ABD'nin bunu fırsat bilen karşı müdahalesi ve direnişçi grupları birleştirilerek silahlandırması, silahlı direnişin başarısında önemli bir etken oldu.

Şayet Afganistan'da işgale karşı sivil itaatsizlik yoluna başvurulabilseydi, tıpkı Abdulgaffar Han'ın yüz yıl önce İngiliz işgalini silahsız mücahitleriyle (Allah'ın silahsız askerleriyle) püskürtmesi gibi, Afgan halkı Rus askerlerini de sivil direniş yoluyla ülkeden kovabilirdi. 

Bu süreçte Doğu Avrupa ülkeleri ise sivil direnişler yoluyla bağımsızlıklarına kavuştu.

Burada belirleyici etken, süreci kendi çıkarlarına uygun bir strateji ekseninde belirlemek isteyen ABD'nin özellikle İslam dünyasını ve hatta tüm dünyayı kârlı silah üretimine müşterileştirmeye çalışan etkisi ve hatta manipülasyonlarıdır.

Bu manipülasyonlar sonucundadır ki El Kaide ve IŞİD gibi ABD üretimi sentetik örgütler, İslam dünyasını kaosa sürükleyecek bir silahlı mücadele rüzgârı estirebilmiştir.

Nitekim benzer bir süreç Suriye'de de yaşanır ve orada da Arap Baharı sürecinde ortaya çıkan sivil itaatsizlik girişimi, ABD ve Rusların olaya dahliyle silahlı bir mücadeleye dönüşerek süreç çığırından çıkarılmıştır.

Benzeri bir durumu Kürt bağımsızlık mücadelesinde de görebiliriz.

Silahlı bir biçimde başlatılan bu hareketler dört ulusal alanda sürdürüldüğünden,  bu hareketleri bastırmaya çalışan iktidarlara da silah kullanma meşruiyeti kazandırmıştır.

Gerek Fanoncu postkolonyal mücadele söyleminden gerekse Marxist telakkilerden etkilenen PKK, bölgedeki en önemli Kürt örgütü olarak aşırı bir şiddet kullanmayı kendi toplumuna bir kimlik ve direniş karakteri kazandırmak için zorunlu bir koşul olarak ileri sürmüştür.

Ne var ki şiddetin bu olumluluğu ve etkililiğinin bir efsaneden öte bir anlamı ve değeri yoktur.

Tam aksine şiddet, toplumların karakterini bozduğu gibi rakibine de şiddet ve silah kullanma hakkı kazandırır.

Rakibi ise genel olarak askeri bir güce sahip olan devletler olduğu için, doğal olarak silah kullanma ve başarıya ulaşma şansına sahip olan da odur. 

Nitekim uzun yıllar boyu bu asılsız efsane üzerinden sürdürülen Kürt hareketinin silahlı mücadelesi, önemli bir mesafe alamadığı gibi, bölgedeki ülkelerin ve Kürt hareketlerinin silah üreten devletlere müşterileşmesinden ve araçlaşmasından başka bir işe de yaramamıştır.

Oysa bunun yerine toplum(lar) silahsız mücadeleye iknaya çalışılsaydı, hem bölgede barışçı bir iklim oluşur hem de Kürt halkının selameti için daha fazla mesafe alınırdı. 

Kaldı ki ulusal bağımsızlık efsanesi de yine postkolonyal döneme dayanan bir sürecin yarattığı bir efsanedir ve artık bu da tartışmaya açılmalıdır.

Zira günümüzde ülkeler/toplumlar ayrışma yerine bütünleşme eğilimi içerisindeler.

Şayet Kürt hareketi bu mecrada ilerleseydi etrafındaki ülkeleri de bu bütünleşmeye ikna edebilir ve bölgenin acil bir ihtiyacı olan bir işbirliği, dayanışma ve bütünleşme iklimi oluşturulabilirdi.

Nitekim 2010'a doğru bölge bu anlayışa oldukça yakınlaşmıştı. Ama durumun farkına varan ABD ve İsrail, fesat çetelerini harekete geçirerek bölgeyi bir kere daha kaosa sürükledi. 

Ne yazık ki bu bölgede 20'nci yüzyılın başından beri tüm kaynaklar silahlı mücadelelere harcanmakta, halklar ise bu ağır şiddet ikliminin yarattığı sefalet, adaletsizlik, haksızlık, ahlaksızlık ve zulüm içerisinde yaşamakta.

Oysa bu durum, uygarlıkların beşiği olan bu coğrafyaya asla yakışmayan bir akılsızlık halidir.

Bu halden çıkış içinse en temel şart sorunların şiddetle, silahlı mücadele ile çözüleceğine dair şu mahut efsanedir ve yapılması gereken en acil çaba işte bu efsanenin reddi ile yerine barışçı ve sivil toplumsal mücadelelerin, ayrışma yerine bütünleşmenin, çatışma yerine dayanışmanın ikamesidir.

^{* Erica Chenoweth ve Maria J. Stephan, Sivil Direniş Neden İşe Yarar, Şiddetsiz Çatışmanın Mücadele Mantığı, Phoenix Y.}

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.