Geçen çarşamba günü bir grup askerin, La Paz'da bulunan Bolivya hükümet binasının kapısını panzerle kırarak içeri girdiklerine tanık olduk. 

Olayın yarattığı heyecan bir kenara, birçokları için, Latin Amerika gibi darbeleriyle ünlü bir coğrafyada yaşanan şaşırtıcı değildi.

Üstelik bu, Bolivya gibi son 75 yılda 23 askeri darbe vakası yaşamış bir ülke için, hiç de sürpriz olmasa gerek.

Fakat darbe sahnesinde daha önce benzeri görülmemiş bir şey oldu: Adeta kabadayı gibi yanındaki birkaç subayla hükümet sarayına giren Genelkurmay Başkanı Zúñiga'nın karşısına devlet başkanı Luis Arce dikildi. 

Bu kıta askeri darbelerle hatırlanan ününü öyle kolay kazanmadı.

Örneğin, 1955'te Peron'a karşı gerçekleşen darbe sırasında uçaklar başkanlık sarayının olduğu meydanda toplanmış halkın üzerine uçaklardan bomba attı.

400'den fazla sivilin öldüğü bu olayın benzeri sadece İspanyol İç Savaşında, Guernica'da görülmüştü.

Şili'de Allende'yi devirmek için başkanlık binası "Moneda"nın bombalanışı halen gözümüzün önündedir. 

1970'lerde Arjantin ve Paraguay'daki askeri yönetimlerin on binlerce vatandaşını "yok ettiği" kayıtlıdır.

1950'den bu yana 23 darbe yapmış Bolivya ordusunun da bu işlerde deneyimsiz olduğunu kimse iddia edemez.

Fakat her nedense General Zúñiga silahlı kuvvetlerin diğer hiçbir komutanından destek almaksızın paldır küldür "Palacio Quemado"ya girmiş ve birden devlet başkanıyla yüz yüze gelmiştir. 

General, başkan Arce tarafından kameralar önünde sertçe azarlanırken, utangaçça boynunu eğmiş ve tıpış tıpış garnizona geri gitmiştir.

Daha da ilginci tüm bunlar yaşanırken general çoktan görevden alınmış ve yerine bir komutan atanmıştı.

Zira salı günü General, eski başkan Evo Morales'in ülkenin bir sonraki seçimlerinde aday olmasına şiddetle karşı çıktığı televizyondaki tehditkar açıklamalarının ardından Bolivya ordusunun başındaki görevinden alınmıştı. 

Zúñiga, Anayasa Mahkemesi tarafından "şimdilik" adaylığı engellenen Morales'in ısrar etmesi halinde "gerekirse" tutuklayacaklarını ve Anayasayı savunacaklarını söylemişti. 

Evo Morales, 2006'dan bu yana ülkeyi yöneten "Sosyalizme Doğru Hareket" MAS Partisinin lideri.
Şimdi durum bu noktadan sonra biraz karmaşıklaşıyor; zira devlet başkanı Luis Arce ve yardımcısı David Choquehuanca da MAS yöneticileri arasındaydı.  

Arce'nin siyasi rakibi olan eski devlet başkanı Evo Morales tarafından partiden atıldılar. 

General Zúñiga, başından itibaren devlet başkanına karşı olmadığını, sadece bakanların değiştirilmesi ve Morales'e karşı gereken önlemin alınması için bu harekete kalkıştığını söylüyordu.

Başarısız olduktan sonra kameralar önünde tutuklanırken harekattan devlet başkanı Luis Arce'nin haberdar olduğunu ve hatta kendisinden "kamuoyunda düşen imajını düzeltmek için" böyle bir olay yaratmasını istediğini söyledi.

İlk andan itibaren sadece hükümet değil, başta Evo Morales cephesi olmak üzere -cezaevindeki iki sağcı lider Añez ve Camacho hariç- hemen her kesim darbeye karşı direniş çağrısında bulunmuştu.

Hatta Morales, 2 yıl önce General Zúñiga'nın ordu içinde muhalif siyasetçileri takip altında tutan bir istihbarat grubunun lideri olduğu ve her an harekete geçeceklerini söyleyerek uyarmıştı.

Bu uyarıda bulunan Evo Morales 5 yıl önce gelmekte olan darbeye direnemeyip istifasını vermiş ve sürgüne gitmişti. 

Bolivya siyasetini ve bugünkü krizi anlayabilmek için Morales ve partisi MAS içindeki çelişkileri bilmek gerekiyor. Zira geçen Çarşamba patlak veren kriz bu iki olgu ile ilişkili.

2000'li yılların başında tüm Latin Amerika'da büyük halk hareketlerinin iktidara taşıdığı sol liderlere tanıklık ettik. Evo da 2000-2006 arasında Bolivya'da "su ve gaz savaşları" adı verilen neoliberal politikalara karşı halk ayaklanmasının sonucunda 18 Aralık 2005'te başkanlık koltuğuna oturdu.

25 Ocak 2009'da yeni anayasa onaylandıktan sonra aynı yıl aralık ayında yapılan seçimlerde ikinci kez seçildi.

Her iki anayasada da başkanın görev süresini peş peşe iki dönemle sınırlanmıştı.

Fakat Yüksek Mahkeme 2013'te o tarihte eski anayasa yürürlükte olduğundan Morales'in ilk dönemi hesaba katılmaz yorumunda bulundu.

Böylece Morales, protestolar arasında 2014 seçimlerine girip 3.kez başkan seçildi.

Ülkede Morales karşıtı cephe giderek genişledi ama MAS sosyal hareketlere, Bolivya'nın yüzde 60'ını oluşturan yerli komünlerine ve güçlü sendikaların bileşimine dayandığı için iktidardan düşürülemiyordu.

Ancak Evo, artık anayasayı daha fazla zorlayamayacağının farkındaydı.

Başkanlığı peş peşe iki dönemle sınırlayan anayasanın 168'nci maddesini değiştirmek için halk oylamasına götürdü.

2016 Şubat'ında gerçekleşen referandumdan Morales ve partisi ilk kez yenilgiyle çıktı. 

Yenilginin sebebi artık kendi parti tabanının bile Morales'in başkan olma ısrarından bıkması ve sandığa gitmemesiydi.

Morales önce referandumun sonucunu tanıyacağına dair söz verdi.

Kısa süre sonra, kendisi iktidarda olmasına rağmen, referandum sonuçlarının hileli olduğunu iddia etti.

Bolivya'da bağımsız bir yargı geleneği yok. Mecliste anayasanın bu maddesini değiştirme çabaları başarısız olunca, daha önce yaptığı gibi, Anayasa Mahkemesi'nden kendi lehine bir karar çıkarttı.

Anayasa Mahkemesi, başkanlığı 2 dönemle sınırlayan anayasanın 168.maddesinin "insan haklarına aykırı" olduğu sonucuna ulaşmıştı.

Bu biçimde Evo Morales 2019 seçimlerine de katılıp 4. kez başkan seçildi. 

Bugün olduğu gibi o gün de ekonomik durum iyi değildi. Eyaletler maden gelirlerinden daha fazla pay talep ediyorlardı.

Lityum rezervinin yüzde 70'inin bulunduğu Potosi yaklaşık 1 yıl sürecek bir greve çıktı.

Yerliler, Amazon bölgesinde çıkarılan yangınları teşvik eden bir başkanlık kararnamesine karşı başkente doğru yürüyüşe geçtiler.

Zira Morales'in kararnamesi yabancılar için yeni tarım alanları açmak için kullanılıyordu.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 2/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 3/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 4/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 5/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 6/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 7/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 8/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 9/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 10/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

• 11/30

  18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP)

• 12/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

• 13/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 14/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 15/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 16/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 17/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 18/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 19/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 20/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 21/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 22/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 23/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 24/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 25/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 26/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 27/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 28/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 29/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 30/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

Ayrıca Morales en büyük destekçileri olan koka üreticilerinin de desteğini kaybetmişti. 

Bu koşullarda sağ cephe polis gücünün aktif katılımıyla başkenti ele geçirdi.

Yalnız ve çaresiz kalan Morales 10 Kasım 2019'da istifasını vermek zorunda kaldı.

2 gün sonra da Meksika devlet başkanı Andres Manuel'in gönderdiği uçağa binip ülkeyi terk etti.

Morales'in gitmesinden herkes memnundu. ABD darbeden sonra "de facto" iktidara yerleşen sağcıların sorunsuz biçimde sandığa gitmesini sağladı.  

Zira sağcılar hem kendi içlerinde parçalanmış durumda hem de toplumsal tabanları oldukça zayıftı.

Bu durum özellikle batılı şirketlerin hammadde ihtiyaçlarının karşılanmasını kesintiye uğratacak uzun çatışmalara yol açabilirdi.

1 yıl sonra yapılan seçimlerden MAS yine açık ara galip çıktı. Morales'in eski ekonomi bakanı Luis Arce devlet başkanı oldu.

Sosyal hareketin güçlü olduğu El Alto bölgesinin lideri David Choquehuanca başkan yardımcısı seçildi. 

Arce bir siyasi liderden çok uzun yıllar başarılı ekonomi bakanlığı yapan bir tür bürokrattı.

Morales'in gerçek rakibi ise Choquehuanca'ydı. Onun Morales'in boşluğunu dolduracağı beklentisi yüksekti.

Fakat işler iyi gitmedi. Ekonomik durum düzelmedi. Bolivya parası değerini yitirdi ve döviz rezervleri azaldı.

Üreticiler ülke içine satış yapmaktansa dışarıya satıp dolar kazanmayı tercih ettiler. Bu da yakıt ve diğer ihtiyaç ürünlerinin kıtlığı sorununa yol açtı. 

Bu durum Arce'nin halk nezdindeki kabulünün giderek azalmasına neden oldu ve Evo'nun döneminde yaşanan bolluğa duyulan nostalji güç kazandı.

Morales ülkeye döndü ve sosyo-ekonomik memnuniyetsizlikten faydalanarak MAS'ın idaresini yeniden ele aldı.

Arce-Choquehuanca ikilisini parti kongresinde tasfiye etti ve kendi adaylığını MAS'a onaylattı.

Bu arada Arce de Anayasa Mahkemesi'nden Morales'in adaylığını engelleyen bir karar çıkarttı.

Daha önce Morales'in 4. kez başkan olmasına onay veren yüksek mahkeme bu defa 2009 anayasasının başkanlığı sadece 2 dönemle sınırladığına dair bir yorumda bulundu. 3. defa kimse başkan olamazdı.

Son perde de tanık olduğumuz şey Arce ile Morales arasındaki mücadelenin bir sonucuydu. 

Arce, Morales'in adaylığını engellemek için önce yüksek mahkemeyi kullandı; sonra da silahlı kuvvetlerin sokağa inerek Morales'in adaylığına karşı tavır almasına müsaade etti.

Genelkurmay başkanı da harcanacağını anlayınca saraya yürümeye kalktı ama ordudan ve sağcılardan destek alamadı.

Morales ise 2019'da kendisine karşı darbeyi örgütleyen sağ cepheyle beraber "kendi kendine darbe" korosuna katıldı. 

Meclisteki Morales'in MAS'ı sağ cepheyle Arce hükümetini bloke ediyor.

Hükümetin tüm bürokrat atamaları tıkanmış olduğu için sivil yönetim zayıflıyor. 

Arce yönetimi, 2019'da Morales'e karşı darbede rol alanlardan hesap sorma konusunda tutarlı olduğu halde; Morales, Arce'nin hapse attığı sağ cephenin iki darbeci lideri Añez-Camacho ikilisine daha yakın duruyor. 

MAS ve onu oluşturan sosyal örgütler arasında süren çatışmanın şiddeti her geçen gün artıyor.

Her iki grup da birbirlerini uyuşturucu kaçakçılığıyla bağlantılı olmakla suçluyor.

Ülke ciddi bir ekonomik belirsizlik yaşarken bile dayatılan "Şef ben olacağım" ısrarı solun kanatları arasındaki çatışmayı bir iktidar mücadelesine dönüştürüyor.

Darbe, darbeyi çağırıyor.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.