İfade özgürlüğü ve Filistin meselesi bağlamında ABD'deki üniversite protestoları

Doç. Dr. Eren Alper Yılmaz Independent Türkçe için yazdı

Fotoğraf: Jimin Kim/AP

ABD'nin New York kentindeki Columbia Üniversitesi'nde başlayan Filistin yanlısı protestolar, ülkedeki birçok saygın üniversiteye de sirayet etmiş durumda.

Geçen hafta polis tarafından 100'den fazla göstericinin gözaltına alınmasının ardından, İsrail-Hamas savaşı sürecinde İsrail'in yapmış olduğu insan hakları ihlalleri ve soykırım suçunu odak noktasına koyan öğrenci protestoları daha yoğun bir hâl alıyor.

Hatta Manhattan'daki City College kampüsünde devam eden Filistin destekçisi protestolarda ilk kez, kendilerini "New York Workers" olarak adlandıran işçiler ve bazı aktivistler de yer aldı.

Öğrencilerin üniversitelerinden talebi, İsrail'in Gazze'deki saldırılarını destekleyen tüm şirketlerle ve bazı durumlarda bizzat İsrail Devleti ile ilişkilerini sonlandırmaları yönünde.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Üniversitelerdeki protestolar, Başkan Biden'ın Ortadoğu politikasına karşı aylardır biriken memnuniyetsizliğin doruk noktasını oluşturuyor.

Genç ve sol görüşlü seçmenler, 81 yaşındaki Biden'ın yeniden aday olmasından dolayı zaten hayal kırıklığı yaşıyorlardı, üstüne bir de ABD'nin Netanyahu'ya ve İsrail'in saldırılarına koşulsuz destek vermesi, genç seçmenler arasında tepkilerin artmasına zemin hazırladı.

Öte yandan -geleneksel olarak Demokratlara oy veren- Yahudi yurttaşlar da Biden'ın hem dış hem de iç politikadaki krizde nasıl bir politika izleyeceğini yakından takip ediyor.

Bu protestoların dozajının artması ile birlikte bazı üniversitelerde eğitime ara verilirken, bazılarında ise öğretim üyeleri derslere girmeme kararı alarak öğrencilerle birlikte protestolara destek verdiler, hatta içlerinde tutuklananlar da oldu.

Protestolara her dinden ve kökenden gencin katılması aslında bu direnişin yalnızca Müslümanlar tarafından örgütlenmediğini de gösteriyor.

New York'ta yaşayan Ortodoks Yahudi cemaatinin bazı üyeleri de ellerinde İsrail ve Siyonizm karşıtı pankartlarla katıldıkları protestoda, "Filistin'in haklı davasının yanında olduklarını" açıkça belirtti.

Gelişmeler, 1968 yılında başlayan ve Vietnam Savaşı'nı protesto eden öğrenci hareketlerini hatırlatıyor.

O dönemler de savaş karşıtı üniversite öğrencileri ayaklanmış, gösteriler iktidardaki Demokrat Parti'yi derinden etkilemiş ve başkanlık seçimlerini kaybetmesine sebep olmuştu.

Nihayetinde devam eden protestolar neticesinde ABD Vietnam'dan çekilmek zorunda kalmıştı.

Protestoların bu kadar büyümesini tetikleyen aslında birkaç sebep var.

Birçok üniversitede yalnızca Gazze'deki katliamlara dikkat çekmek amacıyla masumane bir şekilde başlayan eylemlerin bu kadar büyümesinin ilk sebebi güvenlik güçleri ile öğrencilerin karşı karşıya gelmesi.

İçlerinde Müslüman, Yahudi ve Hristiyan olmak üzere her dinden ve etnik kökenden öğrencinin gözaltına alınması, polis ve öğrenciler arasında sözlü ve fiziksel tartışmaların yaşanması, hatta alanında ileri gelen öğretim üyelerinin bile göz altına alınarak prestijlerinin sarsılması, ABD'nin adeta bir "güvenlik ülkesi" olduğunu, yıllardır süre gelen "özgürlük mü güvenlik mi?" tartışmasında özgürlük kavramının güvenlik karşısında pek bir değeri olmadığını gösteriyor.

Üstelik daha önce yapmış olduğu bir konuşmada "İsrail'e düşman olan herkes Teksas'ın da düşmanıdır" diyerek İsrail'e yakınlığı ile bilinen Teksas Valisi Greg Abbot'un, Teksas Üniversitesi'ne ulusal muhafızları ve atlı polisler göndermesi de işleri iyice çığırından çıkarttı.

Coplarla göstericileri döven atlı polisler, işleri daha da ileri götürerek göz yaşartıcı gaz kullandı.

Bu yaşananlar ABD'nin aslında "sözde özgürlükler ülkesi" olduğunu bir kez daha kanıtladı.
 


Olayları büyüten bir diğer dinamik ise İsrail yanlısı ABD medyasının olaylarda ateşe benzin dökmesi.

Gösteriye katılan öğrencilerin medyada adeta "antisemitist", "neo-Nazi" veya "terör yanlısı" olarak gösterilmesi, bu yaftaları kabul etmeyen öğrencileri daha çok tetikliyor.

Gazze'ye yapılan saldırıların bir an önce durdurulmasını istemenin "antisemitizm" ile bağdaştırılmasını mantıksız bulan öğrenciler ve öğretim üyeleri, medyanın bu taraflı tutumunu, İsrail'e verilen desteğin bir tezahürü olarak görüyor.

Zaten barış yanlısı Yahudi toplumunun fertleri de üniversite öğrencilerinin barış için yaptığı eylemlere destek verip, evrensel insan haklarının korunması çabasının içinde yer almaya çalışıyorlar.

Öte yandan geleneksel medyanın bu türdeki manipülatif haberleri, koyu Yahudi olan öğrencileri de İsrail lehine tetikleyerek, onları barış için gösteri yapan diğer öğrencilerle karşı karşıya getiriyor. 

Gösterileri alevlendiren bir diğer unsur ise Yahudi iş insanları ve siyasetçilerin üniversitelere baskı yapması.

Örneğin Harvard gibi vakıf üniversitelerinin pek çoğu Yahudi iş insanlarından ciddi miktarlarda bağış alıyorlar.

Savaş başladıktan sonra Kampüste düzenlenen İsrail'e tepki gösterilerini "düşünce özgürlüğü" kapsamında değerlendirdiği için eleştirilen Harvard Üniversitesi'nin ilk siyahi ve kadın rektörü Claudine Gay, iş adamlarının ve siyasetçilerin baskısına dayanamayarak istifa etmişti.

Aynı şekilde Pensilvanya Üniversitesi rektörünün istifa etmesinde de iş insanlarından alınan bağış faktörü önemli bir rol oynamıştı.

Pensilvanya Üniversitesi'ni ayakta tutan, her yıl 100 milyon dolar miktarında bağış yapan bir Yahudi iş insanı, "Eğer o rektör orada oturmaya devam ederse ben bu bağışımı geri çekerim" diyerek bağışını askıya aldığını deklare etti.

Bunun üzerine rektör kamuoyunun da tahakkümü altında kalarak istifa kararı aldı.

Bu tür durumlar, üniversitedeki akademik özgürlük ortamının "sermaye sınıfının ve siyasetin baskılarına" ne kadar açık olduğunu gösteriyor.

ABD gibi bilimsel alanda dünyanın en üst sıralarında bulunan bir ülkede bile akademinin böylesine derin şekilde ticarileştiğini ve siyasileştiğini görebiliyorsak, kendi ülkemizdeki üniversitelerde bu tür durumlara pek de şaşırmamak gerekir. 

Peki gösterilere yönelik yapılan bu baskıyı yalnızca "İsrail-Hamas savaşı" bağlamında görmek mümkün mü?

Aslında bu sorunun cevabını verebilmek için ABD'yi yıllardır süregelen "ifade özgürlükleri ülkesi" bağlamında değerlendirmek gerekir.

ABD; Harward, Columbia, Yale, Stanford, MIT gibi dünyanın en kaliteli üniversitelerine sahip olan, "özgür düşünme ortamı", "akademik bağımsızlık" gibi mottoların vücut bulduğu bir ülke.

Bu üniversitelerin her dil, din, ırk ve etnik kökenden öğrenci ve akademisyene kucak açtığını unutmamak gerek.

Dolayısıyla çok kültürlü yapının getirmiş olduğu bilimsel çeşitlilik, cesaret ortamı ve yüksek örgütlenme gücü var.

Yani üniversite öğrencilerinin burada gösterdikleri duruşu, aslında direkt olarak Filistin'in savunulmasından ziyade, dünyada gelişen zulüm, haksızlık ve ölümlere karşı özgür bir şekilde düşüncelerini ifade etmenin ve örgütlenme gücünün getirmiş olduğu bir direniş sarmalının tezahürü olarak okumalıyız.

Zulmün kimi etkilediğinden ziyade, ortada var olan zulmün kendisi eleştiriliyor aslında.

Aynı haksızlığa İsrail de maruz kalsa, eminim ki ABD'nin en kalifiye üniversitelerinde okuyan seçkin ve vicdanlı öğrenciler ile bu üniversitelerde görev yapan özgür akademisyenler benzer tepkileri göstereceklerdir.

Fakat ne yazık ki; siyaset ve sermayenin, özgürlükleri nasıl etkisi altına aldığını ve bilimsel özgürlüğün nasıl var yok olmaya yüz tuttuğunu, yaşanan bu gösterilerin yıkıcı sonuçlarına bakarak daha iyi anlıyoruz.

Eğer çatışmalar bu şekilde devam ederse, ABD'nin akademik ve bilimsel kalitesi yerine, bilimsel intiharını konuşacağız anlaşılan.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU