20'nci yüzyılın en önemli enerji kaynağı olan fosil yakıtlar, 21'nci yüzyılda yerini teknolojinin ve yeşil enerjiye geçişin anahtarı olan lityum, kobalt ve nikel gibi nadir toprak elementlerine bıraktı.
Dolayısıyla 21'nci yüzyılın güç mücadelesi bu nadir toprak elementleri üzerinden gerçekleşiyor.
Nadir toprak elementlerine sahip olan küresel güçler, teknolojinin ve dünya ekonomisinin gidişatını belirlerken dünyanın, bilhassa da bu elementleri barındıran bölgelerin çok daha fazla savaşa ve kargaşaya sahne olacağını tahmin etmek zor değil.
Bugün Çin, elektrikli araçlar (EV'ler) ve rüzgâr santralleri için mıknatıs üretiminin ayrılmaz bir parçası olan nadir toprak metallerinin üretim ve tedarikinin yüzde 95'ini kontrol ediyor. 1
Elektrikli mobil araçlar için gerekli olan lityum ve kobaltın global ölçekte yaklaşık üçte ikisi Çin'de işleniyor.
Çin, elmas ve benzeri madenler yerine geleceğin (teknolojinin) metallerine yönelerek elektrikli araç bataryalarında kullanılan alüminyumun yaklaşık yüzde 60'ını ve güneş panellerinin bir bileşeni olan polisilikonun yüzde 80'ini elinde bulunduruyor. 2
Bu madenlerin büyük çoğunluğunu Afrika'daki maden ocaklarından elde eden Çin, özellikle şu 5 ülkede yoğunlaşmış durumda: Gine, Zambiya, Güney Afrika, Zimbabve ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti. 3
Çin uzun yıllar yatırım yaptığı maden projeleri sayesinde 21'nci yüzyılın en kıymetli, en kritik metallerini tekeline aldı.
Bu denli önemli maddelerin üretiminin Çin'in tekelinde olması, ihracat yoluyla fiyatları tüm dünyaya dikte etmesi anlamına geldiği için küresel güçler hayli tedirgin.
Bilhassa Batı dünyası ciddi bir telaş içinde ve Çin'le nasıl rekabet edeceğini bilemiyor.
Avrupa'nın temel enerji kaynakları tükenirken temiz enerjiye geçiş için nadir elementlere (ucuza) ulaşmak ciddi bir sorun.
Amerika'nın Lobito Koridoru ve yeni maden yatakları
Çin son 20 yıldır Afrika'da ciddi yatırımlarda bulunduğu altyapı projeleri sayesinde, kıtada çıkardığı madenleri hızlıca ve ucuza taşıyabiliyor.
Amerika da Çin'le rekabet etmek için Çin'in muazzam "Bir Kuşak Bir Yol" projesine karşılık "Lobito Koridoru" projesini hayata geçiriyor.
Tazara demiryolu Zambiya'yı kıtanın doğusuna bağlarken, Lobito Koridoru hem Zambiya hem Kongo'yu kıtanın batısına, Angola'ya bağlayarak alternatif bir hat oluşturuyor.
Afrika'nın en büyük bakır üreticisi iki ülkesi olan Kongo ve Zambiya'daki değerli metalleri (aslında sadece metalleri değil, tarım ürünlerini de taşımayı hedefliyor) taşımak için Lobito demiryolunun geliştirilmesine milyonlarca dolarla destek veren ABD hükümeti, bu şekilde beş kat daha hızlı bir ticaret yolu oluşturacak ve böylece masraflar bir hayli azalacak.
Amerika, Lobito Koridoru'nu geliştirmenin yanı sıra, yeni maden yatakları keşfetmek için de tüm dikkatini bu bölgeye vermiş durumda.
Bill Gates destekli maden firması KoBold Metals, geçen haftalarda Zambiya'da devasa büyüklükte bir bakır yatağı bulunduğunu açıkladı.
Elektrikli araçlar 30 milyonu aşacak
2020 yılında 3 milyon, 2021'de 6 milyon ve 2022 yılında 10 milyon elektrikli araç satıldı.
BloombergNEF'in tahminine göre, 2026'da bu rakam 27 milyonu bulacak (Bazı kaynaklar 2025'i bulmadan 30 milyonun üzerinde elektrikli aracın üretileceğini bile iddia ediyor).
Soru şu ki, üreticilerin elinde bu kadar aracın üretimine yetecek kadar maden var mı?
Uzmanlara göre şu an bu rakamı temin edecek kadar maden kesinlikle yok.
İşte bu yüzden başta Amerika olmak üzere Avrupa ülkeleri, Rusya ve diğer küresel güçler Afrika'nın zengin maden yataklarından pay aramaya çalışırken Çin de uzun yıllardır sürdürdüğü projelerini geliştiriyor ve hızlandırıyor.
Daha fazla metal daha fazla çatışma ve yoksulluk
Yeşil enerjiye geçmekten, elektrikli araçların sağlayacağı avantajlardan ve iklim krizine çözüm getirmekten bahsederken mevcut arzın çok ötesinde miktarlarda metale ihtiyaç duyulması beraberinde çok büyük sorunlar getirecek.
Afrika'da hâlihazırda yaşanan savaşlar ve iç karışıklıklar daha da şiddetlenecek.
Hava kirliliği, çevre kirliliği, madenlere dokunmak ve solumak zorunda kalan insanların sağlığını kaybetmesi, çocuk işçi sorunu, ormansızlaşma, ekosistemin bozulması gibi çok sayıda sorun ele alınmadan "temiz enerji" kavramı ne kadar temiz olabilir?
Zengin yer altı kaynakları barındıran tüm Afrika ülkelerinde, dış kaynaklar tarafından yaratılan ve fonlanan isyancı grupların ve diktatörlerin yol açtığı iç savaşlar nedeniyle halklar kendi zengin topraklarında fakir ve mağdur durumuna düşüyor.
(Oysa yüzde 1'lik bakır rezervi ile Kanada, Afrika ülkelerinin yüzleştiği hiçbir sorunla karşılaşmadan bakır ticaretinden çok yüksek kazanç sağlıyor.)
Afrika halkları, madenlerin çıkarılmasında ve işlenmesinde acımasız koşullar altında çalıştırılıp, iç savaşlar nedeniyle göçe zorlanır ve hayatını kaybederken Batı medyası "Kongo'daki savaş, gezegenin daha serin kalmasını sağladı" başlıklı makalelerle Afrika halklarına ver(me)diği değeri açıkça ifade ediyor.
Some articles are best left unpublished. This is one of them. Reminder that wars and armed conflicts are not the most viable ways to keep the planet cool. https://t.co/9BSwhpuVqN pic.twitter.com/A9AXTmBiJk
— Charlotte Mertens (@Charlomertens) December 6, 2023
Bugün bakır ve kobalt zengini Kongo'da yaşanan insanlık dramının ve zengin altın rezervleri bulunan Sudan'daki trajedinin arkasında küresel güçlerin aç gözlülüğü ve rekabet hırsı yatmıyor mu?
Dünyanın ayrıcalıklı kesimi temiz enerjinin, elektrikli araçların ve son model teknolojinin keyfini sürerken, açlıktan, hastalıktan ve iç savaşlardan ölen yüz binlerce Afrikalıya verecek bir cevabımız var mı?
Kaynaklar:
1. https://www.reuters.com/markets/commodities/western-miners-seek-premium-pricing-rare-earth-metals-break-china-grip-2023-11-08/#:~:text=Chinayüzde 20controlsyüzde 2095yüzde 25yüzde 20ofyüzde 20the,endyüzde 20usersyüzde 20throughyüzde 20exportyüzde 20controls.
2. https://www.wsj.com/articles/china-controls-minerals-that-run-the-worldand-just-fired-a-warning-shot-at-u-s-5961d77b
3. https://www.wilsoncenter.org/blog-post/examining-chinas-impact-mining-africa-critiques-and-credible-responses#:~:text=Theyüzde 20Chineseyüzde 20miningyüzde 20presenceyüzde 20in,ofyüzde 20theyüzde 20Congoyüzde 20(DRC).
https://www.investigate-europe.eu/posts/green-transition-mines-metals-minerals-china-europe
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
