Boris Johnson ve Liz Truss, eski başbakanlar kitabına "Beni suçlama, ben sadece başbakandım" başlıklı yeni bir bölüm yazıyor.

Tüm eski parti liderlerinin (Downing Sokağı'na gelemeyenler de dahil) sicillerini en iyi şekilde parlatmaya çalışması kaçınılmazdır. Fakat bunu olağanüstü yeni boyutlara taşıyan Johnson ve Truss, başbakanlıklarının tarihini henüz mürekkebi kurumadan yeniden yazıyor.

Kendileri de müttefikleri de onları mağdur olarak resmediyor. Nadine Dorries, TalkTV'de Johnson'ı "görevden uzaklaştırma planı yapan" ve kamuoyu yoklamalarında bekledikleri "Rishi sıçramasını" yakalayamayan "seçkinlere, sahte siyasi entelektüellere" saldırdı. Johnson'ın hâlâ paylaşmadığı, görevden ayrılırken teslim edilen onur listesinde Dorries'a soyluluk verilmesini önermesi belki de Dorries'ın genel seçimlerde istifa edeceğini açıklama kararını kolaylaştırdı.

Johnson ve Truss, kendi çöküşlerinin mimarı olduklarına dair acı gerçeği kabul etmek yerine, başka herkesi suçluyor. Neden? Johnson her zamanki gibi kurallara meydan okumaya çalışarak geri dönmek istiyor. Bu sefer meydan okuduğuysa, eski başbakanlar kulübünün kuralları: David Cameron'un dediği gibi:

Kimse katılmak istemez ve asla çıkılmaz.

Truss artık onlara liderlik edemese bile Muhafazakar Partilileri düşük vergiler ve yüksek büyümenin olduğu, vaat edilen topraklara yürümeye ikna eden peygamber olmak istiyor. Ancak bu hafta Truss, hatalarının yol açtığı kaos için özür dilemeyi reddedip düşüşünden "çok güçlü ekonomik müesses nizamı" sorumlu tutarak bunu başarma şansını daha da zayıflattı. Dikkat çekici bir şekilde Truss, ödemeleri daha yüksek olan ipotekli konut kredisi (mortgage) sahiplerine mesajı sorulduğunda şu cevabı verdi:

Faiz artışlarından yaptıklarımızı sorumlu tutmanın adil olduğunu düşünmüyorum.

Truss, yeterince kişi ekonomik büyümeyi savunmadığı için öne çıktığını ileri sürüyor. Ama Truss, birçok Muhafazakar Partili içgüdüsel olarak mesajını desteklemesine rağmen kendini yanlış elçiye dönüştürdü. Sonuçta büyümeye kim karşı çıkar ki? Bazı doğal müttefikleri bile Truss'ın Sunday Telegraph'ta çıkan 4 bin kelimelik makalesi ve Spectator TV'ye verdiği röportajda pişmanlık göstermemesi karşısında dehşete düştü.

Bir Muhafazakar Parti milletvekili bana, "Truss iki ayağına da sıktı" dedi.

Johnson ve Truss daha zarif şekilde ayrılsa ve gözetimleri altında yanlış giden şeylerin sorumluluğunu kabul eteselerdi, daha fazla etki sahibi olmanın (ve halkın daha fazla sempati göstermesinin) tadını çıkarırlardı. Her ikisi de milletvekillerini kendilerini görevden almakla suçladı. Ama kazandıkları gücü boşa harcadılar. Kim olsa Truss'la Johnson'ın çoğunluğun bulunmadığı bir parlamentoda başbakanlık yaptığını ve bir avuç asi Muhafazakar'ın desteğini kaybettiğini düşünürdü ama aslında her ikisi de yaklaşık 70'lik büyük bir çoğunluğa sahipti.
 

Görevdeki bir başbakan her soruna hakim olmalı ya da en azından hakimmiş gibi davranmalı. Yani, 10 Numara'dan (Birleşik Krallık Başbakanlık Konutu ve Ofisi -ed.n.) ayrıldıktan sonra bazıları bize her konudaki görüşlerini aktarmak istiyor. Şeytana uymamalı, daha az görünmeli ve etraflarında bir "yaklaşma" işareti taşımalılar. John Major ve Theresa May iyi rol modeller. Gordon Brown'ın espriyle dediği gibi: "Halefime tavsiyem, tavsiyemi dinlememesidir." Brown'ın bu hafta gösterdiği üzere eski başbakanlar hâlâ tartışmanın parçası olabilir. Tony Blair Enstitüsü iyi araştırmalar ve fikirler üretiyor; pandemi sırasında ortalamanın ve hükümetin önündeydi.

Rishi Sunak, seleflerinin başını ağrıttığı ilk başbakan değil. Edward Heath, daha sonra Major'a istenmeyen tavsiyeler vermeye çalışan Margaret Thatcher'ı sürekli eleştirdiği için "inanılmaz somurtkan" diye adlandırılmıştı. Durum Sunak için daha kötü çünkü Johnson, Downing Sokağı'na dönmek istiyor ve Muhafazakarlar mayıstaki İngiltere yerel seçimlerinde kötü sonuç alırsa muhtemelen kendisi için nabız yoklayacak.

Yeterince Muhafazakar milletvekilinin Johnson'a karşılık vereceğini sanmıyorum ama bu Sunak açısından yine de istikrar bozucu bir şey. Johnson, Sunak'tan bahsetmeden "hükümeti" destekliyor; Truss da 4 bin kelimelik makalesinde ona yer bulamadı.

Johnson ve Truss'ın davranışları yeni normal mi? Yoksa 2016 AB referandumundan bu yana Muhafazakar Parti'yi bölen popülizmin, sürekli suçlama oyunun ve "bizden biri" kabile anlayışının bir semptomu mu? Sanırım ikincisi.

İkisi de ektiğini biçti. Johnson, Brexit'ten sonra partisini ve ülkeyi bir araya getirmek yerine Avrupa yanlılarını göndererek düşmanlar yarattı. Eski bir destekçisi, "Johnson, partimizin farklı görüşleri barındıran yapısını yıktı" dedi. Truss da Sunak'la bağlantısı olan herkesi hükümetinin dışında tutarak aynı şeyi yaptı. Ve şimdi de işler zorlaştığında bu kişilerin arkasından yürümemesinden şikayet ediyor.

Gelecek yılki genel seçimleri kaybederse, Sunak'ın yakın tarihteki iki selefiyle aynı şekilde hareket edeceğini düşünmek zor. Böyle bir yenilginin suçunu kısmen Johnson ve Truss'ın Muhafazakar Parti markasına verdiği zarara atmaya hakkı olsa da Sunak'ın tam sorumluluk alma ve elinden gelenin en iyisini yaptığını söyleme olasılığı daha yüksek. Johnson ve Truss, seçmenlere kendi başarısızlıklarını hatırlatarak Muhafazakar Parti markasına zarar vermeyi sürdürüyor.

https://www.independent.co.uk/voices

Independent Türkçe için çeviren: Onur Bayrakçeken