Squid Game kripto para biriminin çöküşü, ya yaklaşan bir felaketin habercisi ya da dolandırıcılığın her zaman her yerde filizlenebileceğine dair klasik bir örnek. Ya da belki ikisi de.
Hikaye epey basit. Birileri, bu örnekte Netflix'in Güney Kore yapımı dizisinden ilham alan birileri bir kripto para birimi oluşturuyor. Akın akın gelen para, bir birim paranın fiyatını 2 bin 856 dolara (yaklaşık 28 bin TL) çıkarıyor. Sonra para çekmek bir şekilde kısıtlanıyor, bunun üzerine fiyat neredeyse sıfıra düşüyor ve geliştiricilerin yaklaşık 3,4 milyon dolar (yaklaşık 33 milyon TL) kazandığı tahmin ediliyor. Para biriminin tanıtımını yapan internet siteleri ve sosyal medya hesapları kapatıldı. Oyun sona erdi.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Önce dolandırıcılık kısmına bakalım. Önümüzdeki birkaç gün içinde açıkça dolandırıcılık olan bu olayın ayrıntılarına dair çok daha fazla şey öğreneceğiz. Fakat öğrendiğimizde, son aylarda yaşanan diğer dolandırıcılıklarla karşılaştırıldığında bunun epey küçük çaplı olduğunu keşfedeceğimizden şüpheleniyorum. SlowMist grubu, kaybın genel bir çetelesi tutuyor ve yatırımcıların "Squid" sebebiyle 12 milyon dolar (yaklaşık 116 milyon TL) kaybettiğini tahmin ediyor. Bunu, birkaç gün önce BXH'deki şahsi şifre sızıntısıyla meydana gelen 139 milyon dolarlık (yaklaşık 1,3 milyar TL) kayıpla ya da Cream Finance'deki ani kredi saldırısından kaynaklanan 130 milyon dolarlık (yaklaşık 1,2 milyar TL) kayıpla karşılaştırın.
Bu üçü ve diğer birkaç küçük örneğin tamamı son günlerde yaşandı. Atlas VPN, son üç aydaki toplam kayıpların 1 milyar dolardan (yaklaşık 9,7 milyar TL) fazla olduğunu tahmin ediyor. Bu yılın ilk 9 ayında, önceki üç yıldan daha fazla saldırı oldu.
Bir bakıma bunlar hiç şaşırtıcı değil. Üç şey bir araya geldi. Biri, dünyanın merkez bankalarının sebep olduğu likidite seli ve bunların bir yere gitmesi gerekiyor. İkincisiyse farklı türden bir sel, çabuk zengin olma planlarıyla kolayca baştan çıkarılabilecek deneyimsiz yatırımcıların seli. Üçüncüsü de yeni elektronik varlık biçimleri yaratan ya da en azından bunların büyümesini sağlayan teknoloji.
Para, yatırımcı ve yeni yatırımların bu şekilde bir araya gelmesi dolandırıcılar için mükemmel bir oyun alanı oluşturuyor. Siber dünyanın en önemli cazibelerinden biri, kontrolden büyük ölçüde muaf olması. Bu, gidip birilerinin parasını çalmak için siber dünyayı daha da çekici bir yer haline getiriyor.
Parasını kaybedenler için mutsuz da olsa bu hikaye, bir bakıma, daha geniş bir değer çöküntüsünün erken uyarısı olabileceği için nispeten az önem taşıyor. Uzun zamandır siber para birimlerinin çökeceği tahmin ediliyor, ben de bu tahmini yürütenler arasındayım ve şimdiye kadar çok yanıldık.
Şu anda tüm varlıklara yönelik talep epey güçlü. Pazartesi günü, ABD'nin hisse senetlerinin ana piyasası tüm zamanların zirvesindeydi ve bir bütün olarak ABD hisseleri, kripto piyasalarındaki tüm varlıklardan çok daha değerli. ABD'deki bir diğer devasa pazar olan ev fiyatları yıllık bazda yaklaşık yüzde 20 arttı. Bu nedenle, kripto para birimlerinin fiyatı üzerinde orantısız bir etkiye sahip olmak için hisse senetlerini veya evleri bırakmak çok fazla para gerektirmez.
Asıl soru, likidite gelgiti geri çekilmeye başlayınca ne olacağı ve bunun cevabını hiçbirimiz bilmiyoruz.
Şunu biliyoruz ki, önümüzdeki birkaç hafta içinde dünyanın dört bir yanındaki merkez bankalarının politikalarında daralmaya gitmeye başladığını göreceğiz. İngiltere Merkez Bankası'nın bu hafta ana faiz oranını artırması mümkün ama izlenmesi gereken yer ABD Merkez Bankası (FED) olacak. FED'in çarşamba günü (sisteme nakit girdisi sağlamak için kullandığı) tahvil alım programını sona erdirdiğini duyurması bekleniyor ve piyasalar gelecek yıl faiz oranlarının artmasını istiyor. Merkez bankaları çöküşü önlemek için çaresiz kalacak, bu yüzden de yavaş hareket edecek ama ultra kolay paranın sonu artık görünürde.
Bu olunca, sağduyu ilk darbeyi en spekülatif varlıkların alacağını söylüyor. Squid parası kesinlikle bu spekülatif varlıklar ölçeğinin en üstünde yer alıyor fakat para musluklarının kapatılma olasılığıyla çöküşün bir ilgisinin olduğunu düşünmüyorum. Yani bu anlamda, bu bir dolandırıcılık hikayesi, felaketin habercisi değil. Ama diğer siber varlıklarda da ani düşüşler olursa, bu düşüşler giderek daha fazla likidite daralmalarının sıklaşmasından kaynaklanacak. Parada daralmalar yaşandıkça endişeli satıcılar satabildikleri her şey satacak.
Squid hikayesi, arkasını hiçbir şeye dayamayan varlıklara neler olabileceğini gösteriyor ve sonu hiç de iyi bitmiyor.
https://www.independent.co.uk/independentpremium/voices
Independent Türkçe için çeviren: Ata Türkoğlu
© The Independent