"Pandora Papers" olarak adlandırılan ve politikacılar, milyarderler ve ünlülere ait gizli finansal bilgi ve belgeler, yüzlerce gazeteci tarafından incelendikten sonra dünya kamuoyuyla paylaşıldı.
Dünya gündemine oturan ve 117 ülkeden 600'ün üstünde gazetecinin incelediği yaklaşık 12 milyon belge, "offshore" ve vergi cennetlerindeki gizli para hareketlerini inceliyor.
35 mevcut ve eski dünya liderinin, 90'dan fazla ülke ve 330'dan fazla kamu görevlisinin gizli mali işleri, milyonlarca belgenin sızdırılmasıyla ortaya çıktı.
"Pandora Belgeleri", dünya seçkinlerinin vergi ödememek için Britanya Virgin Adaları, Panama ve ABD'nin Güney Dakota eyaleti gibi yerlerde paravan şirketleri nasıl kullandığını ortaya çıkardı. "Pandora Belgeleri" 14'ü Latin Amerikalı olmak üzere 35 dünya liderinin bağlantılarını ifşa ediyor.
"Pandora Belgeleri", 2016'da yayımlanan Panama Belgelerine kıyasla çok büyüktür. Çünkü 6,4 milyon belge, neredeyse 3 milyon resim, bir milyondan fazla e-posta ve 500 bin elektronik tabloyu içinde barındırıyordu.
Yaklaşık 2,94 terabaytlık veriye tekabül eden 11,9 milyondan fazla kaydın dökümü, zenginler tarafından kolluk kuvvetlerinin tespit edemediği şekilde resmi mevzuattan kaçırıldı.
İlgili belgeler, dünyanın dört bir yanından araştırmacı gazetecilerden oluşan Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) tarafından yayımlandı. Bu konsorsiyum içinde Washington Post, El País, BBC, DW ve The Guardian gibi birçok medya kuruluşundan gazeteci yer aldı.
Dünyanın dört bir yanından 14 offshore hukuk firmasından çıkan 11,9 milyon dosyaya dayanan belgeler; Ürdün Kralı, Kenya Başkanı, Rusya Devlet Başkanı Azerbaycan Cumhurbaşkanı, Çek Cumhuriyeti Başbakanı ve eski Birleşik Krallık Başbakanı Tony Blair'in offshore anlaşmalarını gözler önüne serdi.
Latin Amerika'dan Şili, Ekvador ve Dominik Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları da dahil; birçok dünya lideri, vergi cennetlerindeki varlıklarını nasıl gizlediğini ortaya çıkaran "Pandora Belgeleri"nde yer aldı.
Ancak "Pandora Belgeleri"nde Latin Amerika açısından Şili, Ekvador ve Dominik Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları bu skandalda öne çıktı.
Pandora Papers'da 14 Latin Amerika lideri var
Pandora Papers'da sızdırılan bilgilerde önemli bir detay da Latin Amerika'dan 14 liderin bu skandala adının karışması oldu.
Bu liderlerden 3'ü halen aktif (Pinera, Lasso ve Abinader) 11'i ise iktidardan ayrıldı. Bu 11 eski başkan arasında Peru'dan Pedro Pablo Kuczynski; Honduras'dan Porfirio Lobo; Kolombiyalı Cesar Gaviria ve Andres Pastrana; Paraguaylı Horacio Cartes ve Panamalı Juan Carlos Varela, Ricardo Martinelli ve Ernesto Perez Balladares bulunuyor.
Ayrıca Arjantin Cumhurbaşkanları Mauricio Macri ve merhum Nestor Kirchner'in yakın danışmanı ve Brezilya'nın ekonomi yönetimi de listede yer aldı.
Gelin şimdi, aktif olarak görevine devam eden 3 Latin Amerikalı Cumhurbaşkanı ile ilgili iddiaları incelemeye çalışalım…
Şili ve Cumhurbaşkanı Pinera
Şili Devlet Başkanı Sebastian Pinera'nın Minera Dominga madencilik şirketinin alım satımını "çocukluk arkadaşlarından biri" olan işadamı Carlos Alberto Delano'ya satışı ifşa ediliyor.
Pandora belgelerinde Pinera, işadamı Carlos Alberto Delano'ya sattığı bu iş projesinde en büyük hissedar olduğunu gösteriyor.
Şili medyasından CIPER ve LaBot'a göre, cumhurbaşkanı Sebastian Pinera'nın Britanya Virgin Adaları vergi cennetinde iş yaptığını ve bu işler arasında, işadamı Delano'nun dahil olduğu Dominga madencilik projesinin satışının detaylarını açıkladı.
ICIJ'ye göre, işlemin bir kısmı Şili'de 14 milyon dolara, bir kısmı da İngiliz Virgin Adaları'nda 138 milyon dolar karşılığında imzalandı. Vergi cennetinde, üç taksitte ödeme sağlayan bir sözleşme imzalandı.
Ülkedeki en büyük zenginlerden biri olan ve Mart 2022'de görevi bırakacak olan Şili Devlet Başkanı Pinera, Dominga mega projesiyle ilgili olarak "satış sürecine katılmadığı ve satış süreciyle ilgili herhangi bir bilgisi olmadığını" açıkladı.
Hükümetten yapılan açıklamada, söz konusu olayların "zaten soruşturulduğu" vurgulandı. Bu arada Pinera'nın servetinin 2,8 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor.
Ekvador ve eski bankacı Guillermo Lasso
Ekvador Cumhurbaşkanı Guillermo Lasso, aynı zamanda Banco Guayaquil'in eski direktörüdür. El Universo gazetesine göre, Pandora Belgeleri, Ekvador'un şu anki başkanının Panama, ABD ve Kanada'da kurulmuş 14 deniz aşırı şirketle bağlantısı olduğunu açıkladı.
Bretten Trust ve Liberty US Trust 2017 yılında Güney Dakota'da kuruldu. Lasso, ICIJ'ye bu şirketlerle ile "mülkiyet, kontrol, kâr veya herhangi bir çıkar ilişkisi" bulunmadığını söyledi.
Lasso, "Adayların ve kamu görevlilerinin denizaşırı şirketler kurmasını yasaklayan Ekvador yasalarına her zaman uydum" diye savundu.
Dominik Cumhuriyeti ve Başkan Luis Abinader
Dominik Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Luis Abinader, ICIJ soruşturmasına göre vergi kaçırmak için milyarlarca dolar saklayan aktif dünya liderlerinden birisi olarak tanıtıldı.
Dominik SIN medya kuruluşuna göre Cumhurbaşkanı Abinader'in Panama'daki iki offshore şirketle bağlantılı olduğunu gösteriyor. Başkan Abinader, Littlecot Inc. ve Padreso SA'nın kız kardeşi ve erkek kardeşi ile birlikte üç hissedardan birisidir.
Bu durumda Pandora Belgeleri, her iki şirketin de Abinader başkan olmadan önce kurulduğunu ortaya koyuyor. Abinader, Dominik Cumhuriyeti'ndeki en zengin kişisidir. 2020'de cumhurbaşkanı seçilmeden bir ay önce sunduğu mal varlığı beyanına göre serveti yaklaşık 70 milyon dolardır.
Brezilya
Pandora Belgelerinde adı geçen 2 Brezilyalı yetkili de bulunuyor. Bu isimler ekonominin başındaki önemli iki isimden biri olan Brezilya Ekonomi Bakanı Paulo Guedes ve Merkez Bankası Başkanı Roberto Campos Neto oldu. Pandora skandalında adı geçen her iki isimde iddiaları reddederek; şirketlerinin yasal olduğunu iddia etti.
Araştırmada, Ekonomi Bakanı Paulo Guedes'nın Dreadnoughts International Group ile; ve Merkez Bankası Başkanı Roberto Campos Neto'nun Panama'da iki şirketle (Cor Assets ve ROCN Limited) bağlantısı ortaya çıktı.
Bu bağlamda her iki bakan off-shore şirketlerini eşleri ve çocuklarıyla birlikte kurdukları açıklandı.
Yatırım bankası BTG Pactual'ın kurucu ortağı olan Ekonomi Bakanı Guedes, Başkan Jair Bolsonaro'nun kampanyasının ana danışmanlarından biriydi.
Bir paradoks olarak Ekonomi Bakanı, vergi cennetlerinde parası olanlara fayda sağlayan vergi reformu tasarısını Kongre'ye göndermekten sorumluydu.
Merkez Bankası başkanı Campos, yurtdışında bir milyon dolardan daha az varlığı olan kişilerin Merkez Bankası'na hesap verme zorunluluğunu ortadan kaldıran bir karara imza attı!!
Campos'un 4 şirketi var. Bunlardan ikisi, Cor Assets ve ROCN Limited, eşi avukat Adriana Buccolo de Oliveira Campos ile ortaklaşa Panama'da kayıtlıdır.
Şirketlerin belirtilen amacı, Merkez Bankası'nın şu anki başkanının yönetim kurulu üyesi olduğu Santander Private Bank'ın finansal varlıklarına yatırım yapmaktır.
Bu durum, siyasi ve ekonomik zor günler geçiren Brezilya'da büyük tartışmalara neden olurken; iki isminde görevden alınması veya istifa beklentisine yol açtı.
Arjantin
"Pandora Belgeleri" ayrıca Arjantin eski Başkanı Mauricio Macri'nin yakın danışmanı olan Jaime Duran Barba'nın ve eski Başkan Nestor Kirchner'in eski sekreteri Daniel Munoz'un faaliyetlerini ifşa ediyor. Eski Cumhurbaşkanı Macri'nin ismi Panama Papers'a da karışmıştı.
Bunun dışında Zulema Menem (eski Cumhurbaşkanı Carlos Menem'in kızı) ve Arjantinli futbolcular Javier Mascherano ve Di María'da listede yer aldı.
Meksika
Orta Amerika ülkesi Meksika'nın en zengin iş adamlarından üçü de arşivlerde yer alıyor. El Pais'e göre Modelo grubunun varisi olan turizm sektöründe faaliyet gösteren Maria Asuncion Aramburuzabala; maden patronu Larrea Mota Velasco; sigorta şirketleri ve medyayı kontrol eden Olegario Vazquez Aldir'de listede yer aldı.
Venezuela
Alcogal adlı Panamalı bir hukuk firmasının Venezuela yetkililerinin Andorra'daki Petreleos de Venezuela'dan (PDVSA) 2 milyar doları gizlemek için 78 gizli şirket kurmasına yardımcı olduğunu ortaya koyuyor.
Kolombiya
Kolombiya'da iki vaka öne çıkıyor. Bunlardan ilki eski başkan Cesar Gaviria Trujillo ve diğeri iktidardan ayrıldıktan sonra vergi cennetlerinde Offshore şirketleri açan Andres Pastrana Arango oldu. Ayrıca İspanya'da yaşayan Sanatçı Shakira'dan da bahsedilmektedir.
İddialar karşısında Eski Cumhurbaşkanı Pastrana, "Bir mülkü uluslararası hale getirmek için pesoyu dolara çevirmeye çalıştığını" açıkladı.
Diğer eski Cumhurbaşkanı Gaviria'nın ise; çocukları da dahil yakın akrabaları tarafından Panama ve İngiliz Virgin Adaları'nda kurulan birkaç şirket arasında bağlantısı var. Eski başkan, yerel medyaya şirketler adına cevap vermeyi reddetti.
Paraguay: Horacio Cartes
Horacio Cartes, Paraguay başkanlığını yürütürken, kendisi ve ailesi, bir milyon dolardan fazla mülke sahip offshore şirketlere sahipti. Pandora Belgelerine göre, Cartes ve üç oğlu Panama'da Dominicana Acquisition SA adlı bir offshore şirket kurdu.
Paraguay'da Grupo Cartes'in sahibi olduğu Banco BASA'da gayrimenkul yatırımı yapmak ve hesap sahibi olmak için üç aile şirketi kurdu.
Cartes, Paraguay'ın en etkili politikacılarından ve en zengin iş adamlarından biridir . Kasım 2019'da Brezilya'daki bir yargıç, Lava Jato Operasyonunu kapsamında işadamı hakkında tutuklama emri çıkardı.
Savcılık, Cartes'in döviz tüccarı olan "can kardeşi" ve ‘firari' Darío Messer'i yetkililerden saklamasına yardımcı olması için bir suç örgütüne 500.000 dolar ödediğini iddia etti. Eski Paraguay cumhurbaşkanı iddiaları yalanladı.
Ancak belgeler, Paraguay'ın başkanı olduğu süre boyunca, Cartes ve ailesinin offshore şirketlerle bağlantılı olduğunu ortaya koyuyor. Panama merkezli şirketlerden biri aracılığıyla ülkesinde bir bankada hesabı ve Miami'de bir dairesi vardı.
Peru: Pedro Pablo Kuczynski
Peru eski başkanı Pedro Pablo Kuczynski , İngiliz Virgin Adaları'nda bir offshore şirketi olarak Dorado Varlık Yönetimi Ltd'yi kurdu; o sırada Ekonomi ve Maliye (2004-2005) Bakanı olarak görev yaptı. Daha sonra Cumhurbaşkanı seçildi.
Peru Cumhurbaşkanı olduktan kısa bir süre sonra yolsuzluk nedeniyle görevinden istifa etti.
Honduras'ın eski başkanı Luis Lobo
İddialara göre Cumhurbaşkanı Lobo'nun Panama'da ikisi başkanken olmak üzere üç şirket kurduğunu ortaya koyuyor.
Belgeler ayrıca, oğlu ve karısıyla birlikte iki Panama şirketinde bağlantısını işaret ediyor. Ancak Lobo, bu şirketleri güvenlik ve tercihli faiz oranları için Panama'da şirket açtığını savunyor.
Panama
Panama'nın eski başkanı Juan Carlos Varela, geçirdiği süre boyunca Britanya Virgin Adaları'nda kayıtlı bir şirketi var ve halen şirketin hissedarı olmaya devam ediyor.
Panama'nın eski başkanı Ernesto Pérez Balladares, ikisi görev süresi boyunca toplam üç offshore şirketinin yöneticisi olarak gözüküyor. Balladares, Panama'daki bir rüşvet davasında, Virgin Adaları'ndaki başka bir şirketle bağlantılı görünüyor. Üç kızı ve karısı da bu iddialarla karşı karşıya.
Panama'nın eski başkanı Ricardo Martinelli İngiliz Virgin Adaları'ndaki birkaç offshore şirketinin kayıtlı acentesi ve hissedarı olarak listelendi. Ayrıca, Belize'de kurulmuş Banca Privada de Andorra'nın (BPA) yanı sıra Panama'ya devredilen iki şirketle bağlantılıdır.
El Salvador
El Salvador'un eski başkanı Francisco Flores, 2005'te Panama'da ve 2006'da Virjin Adaları'nda kurulan birkaç şirketin sahibiydi. Bunlardan biri, ülkenin depremden etkilenen bölgeleri için acil durum fonlarının zimmete geçirilmesine ilişkin adli soruşturmada ortaya çıktı.
Panama'daki bir banka Flores hesabına yaklaşık bir milyon doları transfer etmek için kullanılacaktı. Ancak Flores, 2016 yılında vefat etti.
El Salvador'un eski başkanı Alfredo Cristiani İngiliz Virjin Adaları ve Panama'da en az 15 offshore şirketinin yöneticisi, sahibi veya başkanıydı. İlk şirketi 1992'de başkan olduğu zaman kurdu.
Ayrıca aile üyeleri, şirketin ortak sahibi ve yöneticisiydi. Bu kuruluşlardan 7'si 2018'e kadar aktifti. Cristiani, tüm işlerin yasalara uygun olduğunu söyledi.
Offshore sisteminin karmaşık ve gizli yapısı nedeniyle, vergi kaçakçılığı ve diğer suçlarla bağlantılı servetin tam miktarını bilmek mümkün değildir.
Ancak Paris merkezli Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün 2020 yılında yaptığı bir araştırmaya göre, en az 11,3 trilyon dolar (9,7 trilyon euro) "denizaşırı" hesaplarda tutulduğunu açıkladı.
Belgeler, dünyanın dört bir yanındaki müşteriler için eski bir Panama büyükelçisi tarafından yönetilen ve bir Panama hukuk firması olan Aleman, Cordero, Galindo & Lee'nin (Alcogal) yardımıyla denizaşırı şirketler kurduğunu ortaya koyuyor .
Pandora Belgeleri soruşturması ayrıca ABD'deki en büyük hukuk firması olan Baker McKenzie'nin ve diğer hukuk firmalarının modern açık deniz sisteminin yaratılmasına nasıl yardımcı olduğunu da vurguluyor.
Vergi cennetleri genellikle güneşli Karayipler olarak algılanır, ancak Pandora Belgeleri, açık deniz sisteminin tüm dünyada Singapur, Hollanda, İrlanda, Hong Kong gibi yerlerde ve hatta ABD'deki bazı eyaletlerde çalıştığını göstermektedir.
Pandora Belgelerinde görünen finansal hizmet şirketleri Belize, Britanya Virjin Adaları, Singapur, Kıbrıs, İsviçre'nin yanı sıra Güney Dakota ve Delaware gibi ABD eyaletlerinde de iş yapıyor.
Offshore hesaplar, yasa dışı değildir. Ancak hesap sahipleri, paravan şirketleri, vergi ödemekten kaçınmak ve suç girişimlerini finanse etmek gibi yasa dışı amaçlarla kullanıyor.
Pandora Belgelerindeki milyarderler 45 ülkeden oluşuyor. En yüksek sayı Rusya (52), Brezilya (15), Birleşik Krallık (13) ve İsrail'den (10)geliyor. Gizli belgelerde adı geçen Amerikalı milyarderler arasında, iki teknoloji patronu Robert F. Smith ve Robert T. Brockman'da yer alıyor.
Araştırmaya 117 ülkeden 149 araçtan 615 gazeteci katıldı. İddiaların yayına hazırlanması için eldeki veriler yaklaşık 1 yıl boyunca analiz edildi. Şu ana kadar Latin Amerika'dan tespit edilmiş en az 92 politikacı ve üst düzey yetkili var.
Sonuç itibarıyla 3 aktif cumhurbaşkanı, 11 eski cumhurbaşkanı , 90 üst düzey politikacı, sanatçı , milyarder, dini cemaat ve merkez bankaları gibi devlet kurumlarının üst düzey yetkililerini hedef gösteriyor.
Soruşturmada adı geçen Latin Amerikalı 3 başkanı birbirine bağlayan şey ise; sadece aktif görevde olmaları değil, aynı zamanda sağcı olmaları ve görevlerinden önce de ülkelerinde girişimci olarak tanınmalarıdır. Dolayısıyla Pandoranın kutusunda öncelikle sermaye yer değiştiriyor; sonra da siyasi ve ekonomik yeni bir denge oluşuyor.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
