İklim kriziyle bağlantılı yıkıcı olayların yaşandığı bir yılın ortasında, ekokırımı (gezegenimizin geniş çaplı, şiddetli veya sistematik olarak yok edilmesi) savaş suçları, soykırım ve insanlığa karşı suçlarla eşit şekilde bir uluslararası suç haline getirmek yönünde moment oluşuyor.

Bu ay, dünyanın dört bir yanından önde gelen uluslararası avukatlardan ve çevre avukatlarından oluşan bir heyet, önümüzdeki yıllarda Lahey'deki Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) tüzüğünde yer alması amacıyla ekokırımın yasal tanımını oluşturmaya başladı.

Stop Ecocide Foundation (Ekokırımı Durdurun Vakfı) Başkanı Jojo Mehta, The Independent'a verdiği demeçte, konuya yönelik ilginin hızla arttığını ve bunun kısmen küresel iklim protestolarından kaynaklandığını söyledi.

Mehta "Söylemlerin değişmesinde etkili olan şey Yokoluş İsyanı, Gündoğumu Hareketi, okul grevleri gibi geçen yıl gerçekleşen sivil seferberlikti. Tabandan yükselen bu baskı medyanın neleri işleyeceğine ilişkin pencereyi genişletti ve hükümetleri iklim krizini aktif olarak tartışmaları yönünde etkili şekilde baskı altına aldı" dedi ve ekledi:

Ancak diğer yandan, ciddi ekosistem yıkımının sonuçları giderek daha bariz hale geliyor ve yangınlar, kuraklıklar ve sel baskınlarıyla giderek daha da kıyamete benziyor. İnsanların karşılarında görene dek bunlardan haberdar olmaması trajik bir şey.

2020'deki aşırı iklim koşulları acı verici derecede netti: Dünyanın dört bir yanında benzeri görülmemiş orman yangınları, deniz buzullarının azaldığına dair daha fazla kanıt, Atlantik'te birbiri ardına gelen kasırgalar ve rekor kıran yüksek sıcaklıklar.

Climate Accountability Institute (İklim Hesap Verilebilirliği Enstitüsü), geçen hafta, 1965'ten bu yana dünyadaki tüm emisyonun üçte birinden fazlasının en büyük 20 petrol, doğalgaz ve kömür şirketinden geldiğini ve suçun büyük oranda gelişmiş dünyada olduğunu bildirdi. Son BM Emisyon Farkı raporunda, gezegendeki en zengin yüzde 1'lik kesimin emisyonunun, en yoksul yüzde 50'nin toplam payının iki katından fazla olduğu ortaya kondu.

İklim krizine dair yasal süreçler 6 kıtada da başlatıldı ve toplamda bin 600'den fazla dava bulunuyor. Bunların ezici çoğunluğu ABD'den, ardından Avustralya, Birleşik Krallık (BK), Avrupa Birliği, Kanada ve Yeni Zelanda geliyor.

Fakat şu an herhangi bir tarafı cezai açıdan sorumlu tutmanın hiçbir yolu yok. Ekokırım aktivistlerinin, onların yasal destekçilerinin ve giderek daha fazla önemli ismin değiştirmeye kararlı olduğu şey de bu.

Birçok ülkenin çevre yasaları ve mevzuatları olsa da, ekokırımı uluslararası bir suç haline getirmek bu tip önlemlerin sahip olmadığı bir caydırıcı rol oynayabilir.

Mehta şöyle konuşuyor:

Biz nihayetinde verilen hasarı durdurmak için uygulamaları değiştirmeye çalışıyoruz. Asıl odak bir caydırıcı yaratmak ve ceza hukuku bunu sivil davaların basitçe yapamadığı şekillerde gerçekleştirebilir. Sivil davalar söz konusu olduğunda şirketler yalnızca bunun için bir bütçe hazırlıyor. Ama ceza hukuku böyle değil. Öncelikle, ceza hukuku çok daha korkutucu çünkü esasen bireylerle ilgili. Açıkçası, bir CEO bir savaş suçlusuyla aynı kategoride görülmek istemez. Ve eğer bir CEO temel olarak bir savaş suçlusu olarak tanımlanırsa bu işlerini doğrudan etkileyecektir.

Geçen yıl Papa Francis uluslararası topluma ekokırımı "barışa karşı suçlar arasındaki beşinci kategori" olarak tanıma çağrısında bulunmuştu.

Temmuzda Greta Thunberg, Stop Ecocide Foundation'a (Ekokırımı Durdurun Vakfı) 100 bin euro (yaklaşık 935 bin TL) bağışlamıştı. Prens Harry ve eşi Meghan'sa Avustralya'daki kırsal alanlarda çıkan yıkıcı yangınları tanımlamak için ekokırım tabirini kullanmıştı.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  26 Aralık 2024 - Taliban güvenlik personeli, Paktika vilayetinin doğusundaki Barmal ilçesinde Pakistan tarafından düzenlenen hava saldırılarından iki gün sonra hasar görmüş bir aracı inceliyor. Taliban hükümeti 25 Aralık'ta yaptığı açıklamada Pakistan'ın Afganistan'ın doğusundaki bir sınır bölgesinde düzenlediği hava saldırılarında 46 sivilin öldüğünü belirtirken Pakistanlı bir güvenlik yetkilisi bombardımanın "teröristlerin saklandığı yerleri" hedef aldığını söyledi. (Ahmad Sahel Arman/AFP)

• 2/30

  25 Aralık 2024 - Devlet Acil Durum Servisi'nden bir kurtarma görevlisi, Rusya'nın Harkiv'e yönelik drone saldırısının ardından bir konutta çıkan yangını söndürmeye çalışıyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski savaştan zarar gören ülkesinin elektrik şebekesine Noel günü 170'den fazla füze ve drone fırlatarak bir kişinin ölümüne ve yaygın elektrik kesintilerine neden olan Rusya'nın "insanlık dışı" saldırısını kınadı. Ülke sabah 5:30'da hava saldırısı alarmıyla uyandı ve kısa süre sonra hava kuvvetleri, Rusya'nın Karadeniz'den Kalibr seyir füzeleri fırlattığını bildirdi (Sergey Bobok/AFP)

• 3/30

  24 Aralık 2024 - Panama'nın başkenti Panama'da polis ABD Büyükelçiliği önünde düzenlenen protestoda göstericiler tarafından yerleştirilen seçilmiş ABD Başkanı Donald Trump'ın resminin önünde nöbet tutuyor. Panama Cumhurbaşkanı Jose Raul Mulino, Donald Trump'ın insan yapımı su yolunu geri alma tehdidinin ardından 23 Aralık'ta ülkenin eski liderleriyle birlikte imzaladığı bir bildiride Panama Kanalı'nın statüsünün müzakere edilemez olduğunu söyledi. Trump, "Donanmamız ve ticaretimiz çok haksız ve adaletsiz bir şekilde muamele görüyor. Her yerde olduğu gibi Panama Kanalı'nda da kazıklanıyoruz" demiş ve kanalın ABD'ye iade edilebileceğini öne sürmüştü (Arnulfo Franco/AFP)

• 4/30

  23 Aralık 2024 - Mozambik'te protestocular başkent Maputo'da yanan bir barikatın yanında toplanıyor. Hile iddialarının haftalarca süren ölümcül sokak çatışmalarını tetiklemesinin ardından ülkenin en yüksek mahkemesi, iktidar partisinin tartışmalı ekim seçimindeki zaferini onayladı. Kararın ardından muhalefetin ayaklanma tehdidinde bulunması sonrası Güney Afrika ülkesinde daha fazla şiddet olayının patlak vermesinden endişe ediliyor (Amilton Neves/AFP)

• 5/30

  22 Aralık 2024 - Filistinliler, İsrail'in Gazze'deki El-Jalaa Caddesi'ne düzenlediği saldırıda isabet alan sivil aracı inceliyor. Gazze Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan son güncellemeye göre, İsrail saldırıları son 24 saatte Gazze Şeridi genelinde en az 32 Filistinlinin ölümüne ve 54 kişinin yaralanmasına yol açtı. İsrail güçleri, kuşatma altındaki Kuzey Gazze'de zorlukla faaliyet gösteren Kamal Adwan Hastanesi'nin içindeki ve yakınındakilere tahliye emri verdikten sonra hastaneye saldırı düzenledi (Omar Al-Qattaa/AFP)

• 6/30

  21 Aralık 2024 - Dün akşam Almanya'da en az 5 kişinin ölümüne ve 200 kişinin yaralanmasına yol açan saldırının gerçekleştiği Noel pazarının yakınındaki kilisenin girişine çiçekler bırakılıyor. Ölümcül saldırıda bir kişi aracını pazardaki kalabalığın üzerine sürmüştü. Kiliseye çiçek bırakanlardan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, ülkenin birlik içinde kalması gerektiğini vurgulayarak failin cezasız kalmayacağına söz verdi. Polis, saldırıdan sorumlu olduğunu düşündüğü 50 yaşındaki Suudi Arabistanlı bir doktoru gözaltına aldı (Michael Probst/AP)

• 7/30

  20 Aralık 2024 - Tayvan'da ana muhalefetteki Çin Milliyetçi Partisi (Komintang) milletvekilleri (beyaz giyenler) parlamentoya girmeye çalışıyor. Demokratik İlerleme Partisi'nden (DPP) çok sayıda milletvekili, perşembe gecesi parlamentoyu basarak tartışmalı tasarıların geçmesini önlemek için Yasama Yuanı'na girişleri engellemiş ve içeride barikat kurmuştu. Sözkonusu yasa tasarıları arasında seçilmiş yetkililerin görevden alınma koşullarının sıkılaştırılması için planlanan bir değişiklik de yer alıyor (I-Hwa Cheng/AFP)

• 8/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 9/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 10/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 11/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 12/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 13/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 14/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 15/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 16/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 17/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 18/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 19/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 20/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 21/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 22/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 23/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 24/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 25/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 26/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 27/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 28/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 29/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 30/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, haziranda iklim aktivistleriyle yapılan bir toplantıda, ekokırımın uluslararası hukukta yüceltilmesini desteklemeye söz vermiş ve Amazon yağmur ormanlarındaki yangını tanımlamak için bu tabiri kullanmıştı.

Belçika hükümeti ekimde destek sözü vermiş, geçen haftaysa Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto, UCM'nin yıllık toplantısında bu konuda düzenlenen bir yan etkinliğe destek mesajı göndermişti. Birkaç İsveçli parlamenterin talebi üzerine Ekokırımı Durdurun Vakfı tarafından bir ekokırım tasarı heyeti kurulmuştu.

Bir diğer itici güçse, iklim değişikliğine bağlı olarak deniz seviyesinin yükselmesi nedeniyle vahim bir gelecekle karşı karşıya olan Pasifik'teki Vanuatu ve Hint Okyanusu'ndaki Maldivler gibi küçük ada ülkeleri.

Geçen yıl Vanuatu elçisi UCM'ye, ekokırımın UCM'nin yetki alanını belirleyen Roma Tüzüğü'ne eklenmesi fikrini "ciddiyetle ele alma" çağrısında bulunmuştu.

Yakın zamanda toplanan tasarı heyetine University College London'dan Prof. Philippe Sands (QC) ve eskiden UCM'de, şimdiyse Kızıl Kmer Mahkemesi olarak da bilinen Kamboçya Olağanüstü Mahkemeleri'nde çalışan Yargıç Florence Mumba liderlik ediyor.

Heyet çalışmalarını 2021 başında tamamlamayı planlıyor. Ekokırımın tanımlanması bunun UCM'ye bir suç olarak önerilebilmesi için ilk adım. Mehta, bu teklifin "iklim değişikliğinden en çok etkilenen bir grup devletin yanı sıra… birkaç daha büyük ekonomiden" gelmesinin ideal olacağını söylüyor:

Bunun istisnai bir şey olmadığını ve herkesin bir şeyler yapılması gerektiğini kabul ettiğini göstermeye ihtiyaç var.

2016'da "son merci mahkemesi" olarak bilinen UCM, yetki alanını "çevrenin yok edilmesiyle" sonuçlanan suçları da kapsayacak şekilde genişleteceğini bildirmişti.

Mahkeme, bunu yapmak için insanlığa karşı suçlara daha geniş bir çerçeveden bakacağını söylemişti fakat şimdiye kadar çevreye karşı işlenen suçlarla ilgili hiçbir yasal işlemde bulunulmadı. 2002'de kurulan ve BM'nin desteklediği UCM, soykırım ve savaş suçlarına odaklanıyor.

Ekokırım kampanyacıları, "ekosistemdeki yıkımın büyük bölümü barış zamanında gerçekleştiği ve insanları her zaman doğrudan etkilemediği" için tek başına bir suçun gerektiğini söylüyor.

Tasarı heyetinin temel konularından biri ekokırımın ne anlama geldiğini anlamak.

Bir ön tanım, ekokırımın insanlığa karşı bir suç olarak tanınması mücadelesine öncülük etmiş merhum İskoçyalı avukat Polly Higgins tarafından BM Hukuk Komisyonu'na sunulmuştu.

Higgins, 2010'da "Ekokırım belirli bölge(ler)deki ekosistemlerin… bölge sakinlerinin huzurunu ciddi olarak azaltan veya azaltacak şekillerde… geniş çapta yok olması, tahrip edilmesi ya da ortadan kaldırılmasıdır" diye yazmıştı.

Peki, tanımlandıktan sonra neler ekokırım sayılacak? Mehta, niyetin "yalnızca köylerdeki yeşil arazilerde ağaçların kesilmesine değil" kitlesel yıkıma odaklanmak olduğunu söylüyor.

Potansiyel olarak ekokırım olarak görülebilecek bazı uygulamalar arasında, derin denizlerde okyanus zemininin tarandığı ve ekosistemleri yerle bir eden trol uygulamalarını kapsayan endüstriyel balıkçılık, 2010'da Louisiana'da gerçekleşen ve etkileri günümüzde süren felaket Deepwater Horizon sızıntısı gibi petrol sızıntıları ve dünyanın her köşesini işgal eden kontrolsüz plastik kirliliği yer alıyor.

Diğer öneriler arasında sanayiden kaynaklanan hava kirliliği, hidrolik kırılma, endüstriyel kimyasallarla toprağın, nehirlerin ve böcek popülasyonlarının kirletilmesi ve nükleer santral sızıntılarıyla oluşan radyoaktif kirlilik de bulunuyor.

Ne var ki UCLA Hukuk Okulu'ndaki Promise Institute for Human Rights'ın müdürü ve heyetin üyelerinden Kate Mackintosh, kirliliği veya çevresel hasarı kirleticilerle ilişkilendirmenin potansiyel olarak çetrefilli olduğunu söylüyor.

Mackintosh, Mic'e verdiği demeçte, "Böylesi bir yasa hazırlamanın ardındaki zorluklar, yıkıcı eylemlerle insan hasarı arasındaki ilişkide ve aynı zamanda bu zararın kendisini gösterebileceği sürede yatıyor" ifadelerini kullandı.

Mehta, iklim aktivistleri genelde deniz seviyelerinin uluslararası düzeyde değişmesine eşlik eden zaman ölçeğinden yakınsa da gerekli şeyin zaman olduğunu kabul ediyor.

Tüm dünyayı yanınıza çekmek istiyorsanız geçiş zamanınız olması gerekir. Masaya bir teklif koymak yalnızca başlangıç ama aynı zamanda bir tür uyum süresi yaratıyor. Çünkü bir şey suç haline getirilmek üzereyse bunu finanse edemezsiniz, sigortalayamazsınız. Ufukta görünüyorsa o zaman sigortacılar, yatırımcılar portföylerini başka yerlere kaydıracaktır.

Mehta şunları ekliyor:

Asıl nokta, nasıl gerçekten de sürdürülebilir bir yaklaşım sunacak kadar hızlanabiliriz? Şu anda dünyadaki çoğu hazine bakanlığı hâlâ GSYİH'yi büyütmeyi amaçlıyor. Ve bu mümkün değil, artık hepimiz bunu biliyoruz. Ekokırım kanununun her derde deva olacağını söyleyerek kendimizi kandırmıyoruz. Aynı zamanda, bu tür bir kuralın yokluğunda, örneğin Paris Anlaşması hedeflerine veya (BM'nin) Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri'ne nasıl ulaşılabileceğini görmek de zor. Finans direniş olmayan yerlere doğru akmaya devam ediyor.

independent.co.uk/environment

Independent Türkçe için çeviren: Noyan Öztürk