IŞİD lideri Ebu Bekir Bağdadi'nin yeniden gün yüzüne çıkması, Usame bin Ladin'in 11 Eylül sonrası zuhur etmesiyle aynı şok etkisini yarattı. Bu durumda, elindeki son toprağı martta kaybeden IŞİD’in bertaraf edildiği ve artık ciddi bir tehdit olamayacağı iddialarının da büyük etkisi var.
Sri Lanka'da yaklaşık 250 kişinin öldürüldüğü katliam, IŞİD’in doğrudan sivilleri hedef alan intihar saldırılarıyla uluslararası gündemdeki etkisini koruduğunu çoktan gösterdi. Bağdadi, “Sri Lanka'daki kardeşlerimize gelince; Haçlıların beşiğini deviren ve Bağoz’daki kardeşlerimizin intikamını alan intihar saldırısını duyduğumda çok mutlu oldum” dedi.
Eylemi üstlenen IŞİD hücresinin lideri, Kolombo’nun içinde ve çevresinde gerçekleşen bombalı saldırılarının hemen öncesinde Bağdadi’ye bağlılık yemini etmişti.
Peki, IŞİD liderinin 5 yıl aradan sonra görüldüğü ilk video, işleri gerçekte ne kadar değiştirebilir? Bağdadi’nin öldüğü ya da ağır yaralı olduğu yönünde çok sayıda haber yapılmışken 5 yıl sonra kendini yeniden göstermesi, şüphesiz sembolik bir anlam ifade ediyor. Bu hamle, IŞİD’in birçok kez yenilgiye uğramış, hatta askeri gücü büyük ölçüde tükenmiş olsa da işleyen bir örgüt olarak varlığını sürdürdüğü algısını yaratıyor.
Bağdadi en son, IŞİD’in 2014’te ele geçirdiği Musul’daki Ulu Cami’de görüntülendi. Bu savaşta sınırlı sayıdaki IŞİD kuvvetlerinin, iyi donanıma sahip ve kalabalık Irak ordusunu yenilgiye uğratması dünyayı şaşkınlık içinde bıraktı. IŞİD, bu zaferi - ve devamında gelen pek çok galibiyeti - ilahi bir lütuf olarak sundu.
Ancak IŞİD 2017’de Musul’da 9 ay süren kuşatmayı kaybettiğinde, Ulu Cami’den geriye kalanları havaya uçuranlar da yine kendi savaşçılarıydı. Eskiden yüzünü zaferle gösteren Bağdadi, bu kez mağlubiyet anında sahneye çıktı.
IŞİD, pek çok liderinin öldüğü bir dönemde Bağdadi’nin hayatta kalması için muazzam çaba harcadı. Bağdadi, kuşatmanın ortalarına kadar Musul'un içlerinde gizlice yaşamış olabilir. Iraklı komutanlar, kuşatma hattını geçici olarak kıran ve çok sayıda intihar bombacısının sevk edilmesiyle gerçekleştirilen beklenmedik IŞİD saldırısının, iş işten geçmeden Bağdadi’yi emniyete almak için yapılmış başarılı bir teşebbüs olduğuna inanıyor.
Suriye'nin doğusunda yaşayanların anlattıklarına bakılırsa, geçen yıl IŞİD savaşçıları arasında da Bağdadi’nin yaşayıp yaşamadığı konusunda tereddüt hakimdi. Bölge halkına göre emirler (komutanlar) savaşçılarına, hareketin kaderinin, uzun vadede, tamamen Bağdadi’nin yaşamasına bağlı olmadığını söylüyordu. Birçok kişi de Bağdadi’nin çoktan ölüp ölmediğini merak ediyordu.
Bağdadi’nin yeniden ortaya çıkışı bir başka soruyu daha gündeme getirdi: IŞİD, 2014-2015 yıllarında Bağdat'ın eteklerinden neredeyse Akdeniz'e kadar uzanan bölgesel hilafetinin sonuna ne kadar ve ne şekilde hazırdı? Tüm fanatik duruşlarına rağmen IŞİD’in askeri komutanları, pek çok düşmana karşı verdikleri mevzi savaşını kaybetmeye mahkum olduklarını bilen yetenekli ve tecrübeli kişiler.
Suriye'nin doğusunda tutundukları son nokta olan Bağoz kasabasını kaybettikten sonra bile hareketin devamını garantiye almak isteyen IŞİD, önceden sığınak, malzeme ve silah tedariğinin yanı sıra deneyimli savaşçı ve liderlerden oluşan bir kadro hazırlamıştı.
Irak’ın batısı ve Suriye’nin doğusunda uzanan geniş çöller, saklanmak için birçok fırsat sunuyor. IŞİD’in bir zamanlar Suriye ve Irak’ta fiili başkentleri olan Rakka ve Musul’u da içeren, örgütün eskiden hüküm sürdüğü bu topraklarda, bombalı eylem ve suikastlerin sayısı artıyor.
Bununla birlikte IŞİD'in mevcut gücünü doğru değerlendirme yetisini elden bırakmamakta fayda var. Bağdadi sembolik bir lider olarak önem arz etse de geride kalan 5 yıl, onun pek de yetenekli bir stratejist olmadığının kanıtı. 2014'te Irak ve Suriye'de hemen hemen tarafsız bir tutum sergileyen Kürtlere saldırdı. IŞİD'i yenmesi mümkün olmayacak sayıda düşmanla karşı karşıya bırakan Bağdadi’nin önüne çıkan her zorluğa verdiği tek tepki, aşırı şiddete başvurmak oldu. Bu hiç değişmedi.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
https://www.independent.co.uk/voices
Independent Türkçe için çeviren: Nezir Sümerkan
© The Independent
