Eleştirel bir görüş sunacağım. Örnek isim olarak Trump’ı alacağım. Asıl vurgulayacağım Gelecek İstihbaratı konusu olacak.
Geleceği tahmin etmek tarihçilerin işi değildir.

Politika oluştururken tarihçiler mutlaka rol üstlenirler. Devlet hizmetlerinde evvela tarih bilincine sahip olmak gerekir. Karar vericiler tarihi bilmiyorlar ise neden politikacı oldular diye de sormadan edemiyorum.

Biyografik istihbarat

Günümüzde çok şey birbirine girmiş durumda. 47. ABD Başkanı Donald Trump bütün anlayışları ve sistemsel birikimleri ters yüz edecek uygulamaları başlattı. Trump’ın psikolojik analizlerini çok çeşitli belgelerden okudum. Bu alana bakınca, olup biten her şey normal diyorum.

Yani Biyografik İstihbarat bize ne düşünmemiz gerektiğini söylüyor. Trump’ın karar verme biçimleri ve etrafında politika yapanlar az çok kendilerini gösteriyorlar.
Ama bizim yaşadıklarımız anormal!

Politik bilinmezlik

İnsanlığın köklü birikiminden yarına uzanan yolda liderlerin önemli fonksiyonları vardır. Bu liderler yapılan stratejileri, ülke hedeflerini, doktrinleri ve politikaları takip ediyorsa ve örneğimiz Trump ise, eyvah!

Buraya kıyaslama olması bakımında zamana bağlı örnekleri vereyim: Ulusal stratejilerin en az 20-70 yıl, bu stratejilere bağlı plan hedeflerinin 2-20 yıl arasında, iktidara geçen liderlerin doktrinlerinin süresinin en az 4-5 yılı olduğunu düşünelim.

Eğer ABD’deyseniz ve Trump Beyaz Saray’a geldiyse, imza attığı kararnamelerin ve yasalaştırdığı hükümlerin, yani liderin kararlarının mutlaka zamanı belli ve planlı olması gerekir. 

Bugün yapılan işleri anlamak mümkün değil. Politik Bilinmezlik veya Öngörülemezlik denen tanım da bu olsa gerekir.

Üstelik ünlü üniversitelerden ünlü isimlerin yazdıklarını okuduğumda da şaşkınlık içine giriyorum.

Örneğin uluslararası ilişkiler alanında uzman biri nasıl olur da bu bakış açısıyla neyi önerebilir, hangi fikirle rehber olabilir diye düşünmeden edemiyorum.

Örnek isimler var, buraya yazmayayım. Bir kere bakış açıları, kullandıkları usuller, köşe başlarını tutanların yapıp ettikleri tartışılır konular!

Değilse bu kargaşa çıkar mıydı?

Göl ve okyanus

Bir ulusal sistemden söz ederken geriye bakarak yol bulmak gerektiğini düşünenler bir hayli fazladır. Elbette tarih çok önemli bir referanstır.

Ancak daha fazlası gerekir. Mesela gelecek için sadece ezber niteliğinde bir veriye müracaat edildi ise bu doğru adım atmaya yetmeyebilir. 

Göl ile okyanus bir olur mu? 

Uluslararası sistemden söz ederken, aynı bakış açısına sahip uzmanların çalışmalarına tanık oluyoruz. Burada da yaşanmışlıklar mutlaka referanstır.

Ancak bu kez ulus sisteminkinden daha da fazlası gerekir. Uluslararası denklemler, dinamik süreçlerin kendi karakterine bürünmüş, neredeyse sayısız seçenekle karşılaşabileceğiniz bir okyanusu tarif ederler.

Bu alanda bilimsel çalışmaların yapılması zorunluluktur.

Tarih bilimsel mi değil mi, siz söyleyin.

Tarihte meydana gelmiş süreçlerin sonuçları, kendi zamanları itibariyle toplanan özel birçok etkileşimle gerçekleşirler.

Bu noktada, çeşitli güçler, ekonomi, liderlik, nüfuz alanları, kültürel birikim, teknolojik seviye, gibi pek çok konu başlığına dayalı değerlendirmeler yapılabilir.

Geçmişteki anlarında ne tür ilişkiler ve ne tür sonuçlar meydana geldi?

Bunlar her bir anın kendi dinamiklerine bürünmüş özel durumları gösterir. Gelecek ise geçmişten çizilen bir çizginin uzatılmasıyla açıklanabileceği basitlikte düşünülebileceği gibi, her şeyin farklı olduğu bir atmosferi de gösterebilir. 

Uluslararası ilişkilerde, örneğin 20'nci yüzyıla girerken yapılanlara benzer bakışla belki bugünü açıklamak için cümleler kurabilirsiniz.

Sonuçta tarihi okudunuz, kimin nasıl yazdığı başka mesele. Ayrıca bugünü yaşıyorsunuz. Buradan itibaren söyleyecekleriniz dinlenir, korkmayın konuşun! Mesele bu mu? Hayır.

Dünkü ittifaklara bakıp yarınki ittifakları mı konuşacaksınız?

Dünkü savaşlara bakıp, “5yıl sonra savaş olabilir” mi diyeceksiniz?

Geçmişe bakıp geleceğin şartlarını ve bu durumda ne yapılması gerektiğini mi açıklayacaksınız?

Emin misiniz? Yoksa birine soracak, ondan gelecek bilgiye göre mi düşüncenizi yönlendireceksiniz? 

Büyük veri işlemcisi ile küçük veri işlemcisi arasında hep bir fark vardır.

Çoğu uzman çözümlerini hazırlarken basitçe ilerlemek gerektiğini öğrendiklerinden, bir çizgi üzerinde ilerlemeyi seçerler.

Bugünü yaşarlar, tarifi çok zor değildir. Ama geleceği o çizgi üzerinde ararlar. Bu çalışma biçimi elbette kendine göre belli metodik doğruları içerir.

Ancak “yarın ne olacak, bize ne tür tedbirler gerekiyor” diye sorduğunuzda, söyledikleri göl ile okyanus kadar farklı türden bakış açılarına bağlı olacaktır. 

Politika yapıcılar ile karar vericiler

Öngörüde bulunmak!

Geleceği tahmin etmek karar verirken çok önemli bir noktadır.

Bu iş sanki liderlere bırakılmış gibidir. Sonuçta güçler arası rekabetin kilidini açacak anahtarı bulmakla ilgileniyorsunuz.

Politika yapanlar hangi güçteler?

Güçler arası hiyerarşide büyük küçüğe, müttefik bir diğerine neleri vaat etti, bilen var mı?

Bunlar gizli anlaşma konusu ise neyi bilebilirsiniz?

Tahmin edersiniz.

Tahmininizi kuvvetlendirmek için önce yeterince ve doğru istihbarat, veri analizi, uzman analistler, devasa prosesörler, iyi senaryolar gereklidir… Yine de dersiniz ki, benim önerdiğim politika şu! Karar verici ise sadece bu söylenenlere göre hareket etmez. Kendi bilgisi ve tecrübesi, karakteri, hisleri, başka etkileşimleri, belki kimsenin bilmediği bağlantıları vardır. Sonuçta şunu yapın der.  

Karar vericiler… Uluslararası sistemde ülkeler, kurumlar, anlaşmalar, aracılar, güçlü kimliklerden bahsediyoruz. Kimin eli nereye kadar uzanıyor, kim neyi ne kadar biliyor, nereye varılmak isteniyor, kim kısa kim uzun vadeli hesap yapıyor, seçenekler neredeyse sonsuz.

Göstermelik sistemlerde yer alanlar, asla asıl değillerdir. Zannedilmesin ki hep kazanç var, hiç kayıp olmuyor. O noktada şöyle söylenir, “liderim söyledi ben yaptım”.

Bazen liderler bilerek sistemde göstermelik yapıların bulunmasını sağlarlar. Onların aracılığıyla bir algı yaratılabilir ve yapay gündemler oluşturulabilir. Sonuçta amaç iktidarda kalmaktır.

Uluslararası bir sorunun çözülmesinden çok ilk seçimlerde oy verenlerin sayısı daha önemlidir. Burada retorik devreye girer. Yapılan konuşmalar uygulanan politikaları göstermeyebilir. Hep bir maksat vardır. 

Trump’ı anlamamak mümkün değil, çünkü hastalıklı bir durum var.

Örneğin, demokrasinin ileri olduğu bilinen bir ülkede, Donald Trump’ın 2024 seçimlerinde nasıl ikinci defa ABD Başkanlığına seçildiğini, tam olarak kim açıklayabilir?

Sanki her şey normalmiş gibi kabul edilir ise devamındaki ileri-geri iddialar da kolay açıklanabilir olur. Otoriter yönetimlere sahip ülkelere bakalım, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Xi Jinping’in görev süreleri uzadı.

Artık Trump, Putin ve Jinping üçlüsü, popüler bir dergiye kapak resmi olabilir. Bunu açıklamak sadece literatürü takip edenler için kolay olabilir. Zor da değil! İşte açıklama paterni: Şu oldu, bu oldu, o şunu söyledi, bu bunu… 

Ama zor olan şudur:

Eğer bugün büyük güçlerin rekabeti söz konusu ise bütün dünyayı ilgilendiren büyük kararları oluşturan bu liderlerin, bu isimlerin, aynı zaman diliminde var olmalarını nasıl açıklayabilirsiniz?

Şimdi durum bu, diyebilirsiniz. Şimdi bu özgün durumu, tarihte hangi durumla birleştirerek açıklayabilirsiniz?

Mesela şunu söylerseniz önemsizdir: Birinci Dünya Savaşı öncesinde İngiliz, Alman, Rus liderleri de önemli kararlar almıştı, o gün alınan kararlar ile bugünküler benzerdir…

Hayır, bu olmuyor; zorlama benzerlikler bulup bunun üzerine açıklama kümeleri oluşturmak ve birtakım teorik yargılara varmak uygun olmuyor. Bu aslen bir bilimsel çalışma metodu dahi olmadığı gibi, politika yapanların bu tür işlerle ilgilenen kişilerden olduğunu da zannetmeyin. Liderlerin çok farklı yönleri vardır! Gerçek başka türlü gerçekleşiyor. Çünkü her zamanın kendi dinamikleri ve etkileşim biçimleri vardır.

Birinci Dünya Savaşı’nın emperyal güçlerinin oyun alanları ve aletlerinin özellikleri ile bugünün başat güçlerinin sahip oldukları bir değildir. Hatta eski dönemde karar vericilerin önüne bir dakikada akan bilgi veya haber sayısı sayılabilir cinsten idi, bugün içinde binlerce memurun çalıştığı büyük binalarda prosesten geçirilen veri kütüklerinden üretilen sonuçlar saliseler içinde alınabiliyor. Eğer bir savaş kararı verildi ise önceki zamanlarda birliklerin cepheye ulaşmaları ayları bulurken, bugün daha kompleks savaş makineleri cepheye günler içinde ulaşabiliyor, operasyonlar gizlice yapılabilir olduğu halde, herkesin haberinin olması istendiğinden dolayı propaganda mecralarına belli bilgiler bilinçlice aktarılıyor.

Durumu açıklamak

Durum ifadesi ise daha başkadır. Durum şu, diye bir tarif yapabilirsiniz. 

Örneğin, önceki ABD Başkanı Joe Biden anti-demokratik ülke ve lider tanımı üzerinden politika yapmaya başladı. Rusya’nın önünde durmak gerektiğine inanarak Ukrayna’ya destek verdi, Avrupa’yı kendi yanına çekti ki, Putin daha başka saldırılarla Batı dünyasının başına dert çıkarmasın! Çin’in teknolojideki gelişiminin ana konuları olan yarı iletkenler ile nadir toprak elementleri bakımından ülkesine yatırım çekmek istedi, öte yandan Tayvan’a destek verdi. Rusya’nın Ukrayna’da güç kaybına sebep olmayı düşündü, gerekirse Çin’in de Tayvan’da yıpranması mümkün görülebilirdi. Başka ifadeyle ABD’nin ana rakipleri olan Rusya ve Çin nüfuz alanlarında savaşa çekilebilir idi. Ama şu oldu, ABD’nin antagonistiği bu iki başat güç hem kendi aralarında yakınlaştılar hem de küresel ve uluslararası bağlamda işbirliklerini geliştirme yoluna girdiler.

Açıklamalar böyle ilerler…

Bugüne gelelim.

Şimdiki ABD Başkanı Donald Trump tarifeler ile özellikle Çin’e yükleniyor, Jinping’i masaya çekmeye çalışıyor. Yine Trump, Ukrayna’daki savaşı bitirmek istiyor ve Putin’i masaya çekmek istiyor. Jinping, Tayvan’ı kendi ülke sınırlarına katmadan ulusal hedeflerini gerçekleştiremeyeceğine inandığından dolayı bütün stratejisini bunun üzerine kuruyor. Putin hem Trump’dan hem de Jinping’den bir avantaj alarak konumunu sağlamlaştırmak istiyor. Trump, Amerika’nın gücünü korumak ve devam ettirmek istiyor. Şimdilik duruma bakılırsa Avrupa kendi durum değerlendirmesini yapmakla meşgul.

Çin ise ABD’nin gerçekten bir büyük rakibi (hatta düşmanı) olduğunu ispat edercesine davranışlar sergiliyor, meydan okuyor. Üstelik Trump liderliğini sürdürebilmesi için bir iç-düşman tanımına ihtiyaç duyuyordu. Politika: “İç düşmanlar var, ben sizi onlardan korurum!” Yani ABD için artık durum şuydu: Demokrat lider yerine, Yeniden Büyük Amerika için elitist-otokrasinin inşası.

Eğer lider ülkeyi güdüleyecek ise bunun bir tarifi olmalıydı. Kendisine destekçi de buldu, aynı ağızdan konuşuyorlar: Trump ve Başkan Yardımcısı JD Vance. Tarif ettikleri iç düşmanlar: “Yasadışı göçmenler, İslamcı teröristler, Kartellere çalışanlar, uyanık 1 ilericiler, Avrupa tarzı sosyalistler, cinsel azınlıklar ve uyuşturucu müptelaları.” Bu da böylesi cümlelerle tarif edilebilir…

Sonuçta durum bu veya buna yakındır. Fakat konu şunu gerektirir: Durumu tarif ederken yansız, görmek istenen gibi değil olduğu gibi tarif etmek. 

İşte burada politika yapma işine lider kadar yakın olmayan uzmanlara sorarsanız, onlar tarihi referanslara bakıp cümleler kuracaklardır, çünkü işleri bu. Karar vericiler önemlidirler. Karar vericilerin iki dudağı arasından çıkacak sözler ile, çok basit:

Örneğin, “durun veya ilerleyin” der gibi. Buradan bir sonraki dönemde okunacak tarihi vesikalar ortaya çıkacak. Tarihi bilmek ile tarih yazmak aynı şey değildir.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  22 Nisan 2025 - Geleneksek kıyafetlerini giyen sanatçılar, ABD Başkan Yardımcısı J.D. Vance ve ailesi için düzenlenen kültürel gösteri öncesinde Jaipur'daki Amber Kalesi'nde. Yeni Delhi'de kırmızı halıyla karşılanan Vance, Hindistan Başbakanı Narendra Modi'yle görüştü. Hindistan, cezalandırıcı gümrük vergilerini atlatmak için ABD'yle erkenden ticaret anlaşması yapmak istiyor. Öte yandan Çin, ABD'yle işbirliği yaparak Pekin'in çıkarlarını zedeleyen ülkelere karşı misilleme yapacağını duyurdu. ABD Başkanı Donald Trump, bu ay bazı ülkeler için büyük gümrük vergisi artışlarını 90 gün ertelemiş ancak Çin menşeli ürünlere uygulanan vergileri yüzde 145’e çıkarmıştı. (Kenny Holston/AFP)

• 2/30

  21 Nisan 2025 - Arjantin'in başkenti Buenos Aires'teki San José de Flores Bazilikası'nda ayine katılan bir Katolik, Papa Francis'in resmini taşıyor. Vatikan, Papa Francis'in hayatını kaybettiğini duyurdu. 2013'ten bu yana bu makamda olan Francis , 1000 yılı aşkın süredir Vatikan'ın başına Avrupa dışından seçilen ilk lider, ilk Latin Amerikalıydı. Papa son kez 20 Nisan'da Paskalya Bayramı kutlaması için Aziz Petrus Meydanı'nda toplananları selamlamıştı. Papa’nın ölümüyle Antik Roma geleneği, "Novendiale" diye bilinen 9 günlük yas başladı. İtalya’da da ulusal yas ilan edildi. (Luis Robayo/AFP)

• 3/30

  20 Nisan 2025 - McLaren'ın Avustralyalı pilotu Oscar Piastri, Suudi Arabistan Grand Prix'sinin ardından podyumun zirvesinde. Genç pilot bu sezon üçüncü zaferini elde etti ve şampiyonada puanını 99'a çıkardı. Takım arkadaşı Lando Norris 89, Max Verstappen ise 87 puanda. Suudi Arabistan yarışına pole pozisyonda başlayan Max Verstappen ikinci sırayı alırken, Ferrari'den Charles Leclerc üçüncü olarak bu sezon ilk kez podyuma çıktı. Bir sonraki yarış 4 Mayıs'taki Miami Grand Prix'si. (Gabriel Bouys/AFP)

• 4/30

  19 Nisan 2025 - Çin'in başkenti Pekin'de düzenlenen E-Town Yarı Maratonu ve İnsansı Robot Yarı Maratonu'nda mühendisler, yarışa katılan bir robotla koşuyor. Çin, dünyada ilk kez bir yarı maratonda insan ve robotların beraber yarıştığı bir müsabaka düzenledi. Başkentteki yarışa binlerce insanın yanı sıra 21 insansı robot katıldı. Bazı robotlar kendi başına koşarken, diğerlerinin destek alması gerekti. Tiangong Ultra, 2 saat 40 dakikayla robotların kazananı oldu. (Tingshu Wang/Reuters)

• 5/30

  Hıristiyan biri, Hindistan'ın Chennai kentinde Kutsal Cuma günü nedeniyle düzenlenen geçit töreninde, Hz. İsa'nın çarmıha gerilişini canlandırıyor. Dünyanın dört bir yanındaki Hıristiyanlar, Kutsal Hafta törenlerini gerçekleştiriyor. Bu yıl 18 Nisan'a denk gelen Kutsal Cuma'da çarmıha gerilek öldüğüne inandıkları Hz. İsa'yı anıyorlar. Hristiyanlar pazar günü ise Hz. İsa'nın çarmıha gerilmesinden üç gün sonra dirildiğine inandıkları Paskalya Günü'nü kutlayacak. (R.Satish Babu/AFP)

• 6/30

  17 Nisan 2025 - Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Kamboçya Kralı Norodom Sihamoni'nin fotoğraflarını tutanlar, Şi Cinping'in iki günlük Kamboçya ziyareti için Phnom Penh'deki Phnom Penh Uluslararası Havalimanı'nda. Şi, ABD'nin "karşılıklı tarifeler" kapsamında yaptığı gümrük vergisi artışları nedeniyle ticari gerilimlerin ve ekonomik belirsizliklerin arttığı dönemde Vietnam ve Malezya'nın ardından Kamboçya'yı ziyaret etti. Güneydoğu Asya ülkesi Kamboçya, ABD'ye büyük miktarda ticaret fazlası, Çin'e ise büyük miktarda ticaret açığı veriyor. ABD Başkanı Donald Trump, 2 Nisan'da duyurduğu "karşılıklı tarifeler" kapsamında Kamboçya'ya da ek yüzde 49 gümrük vergisi ile en yüksek tarifelerden birini getirmişti. (Reuters)

• 7/30

  17 Nisan 2025 - Fransa'da 38. Uluslararası Uçurtma Festivali 12 Nisan'da başladı. Ülkenin kuzeyinde bulunan yerleşim birimi Berck’teki festivalde, dünyanın farklı ülkelerinden gelen ustaların tasarladığı uçurtmaların oluşturduğu renkli görüntüler ziyaretçilerin ilgi odağı oldu. 21 Nisan'da sona erecek festivalin bu yılki konusu Amerika. (Sameer Al-Doumy/AFP)

• 8/30

  15 Nisan 2025 - Gazze Sirk Okulu yardım ekibinin üyesi Gazze Şehri'ndeki Abdülaziz el-Rantisi Çocuk Hastanesi'nde çocuklara gösteri sunmadan önce palyaço makyajını yapıyor. İsrail, savaşın yıkıma uğrattığı Filistin topraklarının büyük bölümünü ele geçirme çabası kapsamında yeni bir koridoru ele geçirdikten sonra Gazze'deki askeri saldırısını genişletmeyi planladığını duyurdu. Filistinli Hamas hareketiyle ABD, Mısır ve Katar'ın arabuluculuğunda 19 Ocak'ta yürürlüğe giren önceki ateşkes, İsrail'in Gazze'ye yönelik yoğun saldırılarına yeniden başlamasıyla 18 Mart'ta çökmüştü. Tel Aviv yönetimi, Hamas’ın rehineleri serbest bırakmaması halinde daha fazla toprağı işgal etmeye hazırlanıyor. (Omar Al-Qattaa/AFP)

• 9/30

  14 Nisan 2025 - ABD Başkanı Donald Trump, El Salvador Devlet Başkanı Nayib Bukele'yle Beyaz Saray'ın Oval Ofis'inde bir araya geldi. Bukele kendisini "dünyanın en havalı diktatörü" diye tanımlıyor ve artık ABD liderinin yasadışı göçmenleri kötü şöhretli bir Salvador hapishanesine sınır dışı etme yönündeki tartışmalı girişiminde kilit müttefiki konumunda. Görüşme, Beyaz Saray'ın Orta Amerika ülkesindeki hapishaneye yanlışlıkla sınır dışı edilen ve ABD mahkemesinin Trump yönetimine geri dönüşünü kolaylaştırma emri verdiği bir babanın davası nedeniyle Beyaz Saray'ın baskı altında olduğu bir dönemde gerçekleşti. (Brendan Smialowski/AFP)

• 10/30

  13 Nisan 2025 - Bir pilot, Graf Ignatievo hava üssüne ilk F-16 savaş uçağının gelişini kutlayan tören öncesinde, ilk Bulgar F-16 Blok 70 savaş uçağının bulunduğu hangara giriyor. Bulgaristan'ın ABD'den sipariş ettiği "Block 70" serisi 16 adet F-16 savaş uçağının ilki törenle karşılandı. Ülkenin güneydoğusundaki Graf İgnatievo NATO Hava Üssü'nde ABD'den satın alınan F-16'ların birincisinin teslimi dolayısıyla tören düzenlendi. Başbakan Rosen Jelyazkov, yaptığı konuşmada, "Gelen ilk modern savaş uçağı, ordumuzun ideolojik değişim ve modernizasyonunun sembolüdür" dedi.(Nikolay Doychinov/AFP)

• 11/30

  12 Nisan 2025 - Güney Kore'nin Gwangmyeong kentindeki itfaiyeciler, çöken bir metro inşaatında çalışıyor. Başkent Seul'ün yakınlarındaki Gwangmyeong'de çöken metro inşaatından bugün bir kişi çıkarıldı ancak mahsur kaldığı düşünülen başka biri için kurtarma çalışmaları sürüyor. Kentin itfaiye ekibinden bir yetkili, kazazedenin yaklaşık 13 saat boyunca yerin 30 metre altında kaldığını açıkladı. Kurtarıldığı sırada bilinci yerinde olan adam yakındaki bir hastaneye götürüldü. Yetkililer, bir havalandırma bacasının çökme riski taşıdığına dair raporların ardından işçileri inşaat alanından çekmiş ve bölgedeki trafiği durdurmuştu. (Hong Ki-won/AP)

• 12/30

  11 Nisan 2025 - Dünyanın esaret altındaki en yaşlı gorili olduğu tahmin edilen Fatou, 68. yaşını kutluyor. Berlin Hayvanat Bahçesi doğum günü sebebiyle Fatou'ya meyve ve sebzelerle dolu bir sepet hediye etti. Aslında net yaşı bilinmiyor ancak Berlin Hayvanat Bahçesi'ne 1959'da götürülen hayvanın 1957'de dünyaya geldiği düşünülüyor. Fatou, geçen yıl flamingo Ingo'nun ölümünün ardından hayvanat bahçesinin en yaşlı sakini olmuştu. 1955'ten beri hayvanat bahçesinde yaşayan kuşun en az 75 yaşında olduğu tahmin ediliyordu. (Ebrahim Noroozi/AP)

• 13/30

  10 Nisan 2025 - Gazze Şehri'nin doğu mahallesi Şucaiyye İsrail saldırısı sonucu isabet alan bir binanın önünde yaşlı bir Filistinli. Hamas tarafından yönetilen bölgedeki Sağlık Bakanlığı bugün yaptığı güncellemede, İsrail'in yeni saldırı dalgasında en az 1522 Filistinlinin öldüğünü ve savaşın başlangıcından bu yana toplam ölü sayısının 50 bin 886'ya yükseldiğini söyledi. Öte yandan İsrailli 970 pilot ve yedek asker ortak bir mektuba imza atarak, Gazze'ye yönelik saldırıların sonlandırılması ve Hamas'ın elindeki İsrailli esirlerin geri getirilmesi çağrısı yaptı. Mektubu imzalayanlar ordudan ihraç edildi. (Omar Al-Qattaa/ AFP)

• 14/30

  9 Nisan 2025 - Suudi Arabistan'ın batı kenti Taif'teki bir çiftlikte gül suyu ve yağı üretiminde kullanılan taze toplanmış Damask gülleri sergileniyor. Her bahar Taif'te açan güller, krallığın uçsuz bucaksız çöl manzarasını güzel kokulu pembe öbeklere dönüştürüyor. Ve nisanda bir ay boyunca, parfümlerde kullanılan uçucu yağ üretiliyor. (Fayez Nureldine/AFP)

• 15/30

  8 Nisan 2025 - İran'ın başkenti Tahran'da bir kadın, halk arasında "Casus İni" diye anılan eski ABD Büyükelçiliği'nin dış duvarlarına çizilmiş, yıldızların yerine kafataslarının, beyaz ve kırmızı şeritlerin yerine de saldırı tüfeği kullanan asker siluetlerinin yer aldığı ABD bayrağının resmedildiği duvar resminin önünden geçiyor. Başkan Donald Trump'ın nükleer programıyla ilgili doğrudan görüşmeler yapılacağını açıklamasının ardından İran, 8 Nisan'da en üst düzey diplomatını ABD'yle görüşmelerde bulunmak üzere Umman'a göndereceğini açıkladı. İran'ın müttefiki Rusya, büyük güçlerle yapılan anlaşmanın yerini alacak yeni bir nükleer anlaşma için müzakere olasılığını memnuniyetle karşıladı. 2018'de Trump, anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmişti. (Atta Kenare/AFP)

• 16/30

  7 Nisan 2025 - ABD'nin Florida eyaletinin Miami kentindeki limanda bir forklift, kargo konteynırlarını taşıyor. ABD Başkanı Donald Trump'ın ithal mallara yönelik kapsamlı gümrük vergilerini sürdürmesi dünya genelinde piyasaların olumsuz tepki vermesine yol açıyor. Tüm çağrılara rağmen geri adım atmaya yanaşmayan Trump, Truth Social'daki açıklamasında, Çin'e çağrıda bulunarak yarına kadar ek vergi kararını geri çekmezlerse yüzde 50 ek vergi getireceğini söyledi. (Joe Raedle/AFP)

• 17/30

  6 Nisan 2025 - ABD'nin Kentucky eyaletinde hortumdan etkilenen Jeffersontown kenti ağır hasar aldı. Yetkililer, ABD'nin orta doğusunu vuran şiddetli fırtınaların en az 16 kişinin ölümüne yol açtığını ve Ulusal Hava Servisi'nin gelecek günlerde "şiddetli" sel baskınları yaşanabileceği uyarısında bulunduğunu açıkladı. Arkansas'tan Ohio'ya uzanan şiddetli fırtına hattı son günlerde binalara zarar verdi, yolları sular altında bıraktı ve düzinelerce hortum üretti. (Leandro Lozada/AFP)

• 18/30

  5 Nisan 2025 - Tunus'un liman kenti Safakes yakınlarında düzensiz göçmenlerin yaşadığı kampların dağıtılmaya başlanmasının ardından göçmenler eşyalarıyla birlikte bölgeden ayrılıyor. Tunus polisi dün yaptığı açıklamada, Sahra Altı Afrika'dan bölgeye giden binlerce kayıt dışı göçmenin yaşadığı kampların, sosyal medyada yürütülen bir kampanyanın ardından dağıtıldığını açıkladı. Ulusal Muhafız Genel Müdürlüğü Sözcüsü Hüsameddin Cebabli, El Amira ve Cibniyana bölgelerinde yaklaşık 20 bin düzensiz göçmenin yaşadığını belirtti. Cebabil bu kampların kademeli olarak tahliye edileceğini ve "en kısa sürede" hepsinin boşaltılacağını söyledi. (Fethi Belaid/AFP)

• 19/30

  4 Nisan 2025 - Güney Koreli Jo Eun-jin, başkent Seul'de Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un azledilme kararının açıklanmasını beklerken geceyi sokakta geçirdi. Anayasa Mahkemesi'nin oybirliğiyle aldığı kararla Yoon bugün devlet başkanlığı görevinden alındı. Başarısızlıkla sonuçlanan sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon, aralıkta görevden uzaklaştırılmıştı. Bugünkü karar liderin destekçilerini üzerken, muhalifler kutlamalar düzenledi. Güney Kore'nin Yoon'un yerine geçecek kişiyi belirlemek için 60 gün içinde erken seçim düzenlemesi bekleniyor. (Lee Jin-man/AP)

• 20/30

  3 Nisan 2025 - Filistinli çocuklar, Nuseyrat Mülteci Kampı'ndaki ücretsiz gıda dağıtım noktasında yemek almak için bekliyor. Gazze'de faaliyet gösteren uluslararası yardım kuruluşları, birçoğu defalarca yerinden edilen 2,4 milyon kişinin daha fazla kıtlığa dayanamayacağı uyarısı yapıyor. İsrail'in 2 Mart itibarıyla Gazze Şeridi'ne insani yardım girişini engellemesiyle birlikte, Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı tarafından desteklenen fırınların, un ve mazot stoklarının tükenmesi nedeniyle faaliyetlerini durdurduğu dün açıklanmıştı. Aynı zamanda Hamas'la yaptığı ateşkesi 18 Mart'ta bozan İsrail, Gazze'ye yönelik saldırılarını sürdürüyor. (Eyad Baba/AFP)

• 21/30

  2 Nisan 2025 - Endonezya'nın Orta Cava'da yer alan Wonosobo bölgesinde, balon festivali kapsamında havalanan sıcak hava balonları görülüyor. Ramazan Bayramı kutlamaları kapsamında düzenlenen etkinlikte çoğunlukla geri dönüştürülmüş kağıttan yapılmış balonlar renkli bir görüntü sunuyor. 1950'lere dayanan festivalde balonlar, hava trafiğini etkilememesi adında 60 metreden yukarıya çıkmayacak şekilde yere sabitleniyor. (Devi Rahman/AFP)

• 22/30

  1 Nisan 2025 - Ziyaretçiler, Fransa'nın kuzeyindeki Lille kentindeki Grand Palais'de 17. kez düzenlenen uluslararası siber güvenlik etkinliği "InCyber" Forumu sırasında fotoğraf çektiriyor. Tüm siber güvenlik ve “güvenilir dijital” ekosistemini bir araya getiren forum 3 Nisan 2025'e kadar devam edecek. (Sameer al-Doumy / AFP)

• 23/30

  29 Mart 2025 - Myanmar'da meydana gelen depremden bir gün sonra kurtarma ekipleri, Mandalay kentinde yıkılan Sky Villa apartmanında mahsur kalanları kurtarmaya çalışıyor. Myanmar'da dün yaşanan 7.7 ve 6.4 büyüklüğündeki iki depremde en az 1002 kişi hayatını kaybetti. Depremin etkisiyle sarsılan komşusu Tayland'ın başkenti Bangkok'ta ise inşaat halindeki bir gökdelenin çökmesi sonucu 10 kişinin öldüğü ve en az 100 kişinin kurtarılmayı beklediği bildirildi. ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu'na göre afet, Myanmar'ın 100 yıldır yaşadığı en şiddetli deprem. (Sai Aung Main/ AFP)

• 24/30

  28 Mart 2025 - İsrail'in saldırısının ardından Lübnan'ın başkenti Beyrut'tan dumanlar yükseliyor. İsrail, kentin güneyindeki El-Hades Mahallesi'ne hava saldırısı düzenleyerek savaş uçaklarıyla bir binayı yerle bir etti. Bugün yaşanan olay, İsrail'le Hizbullah arasında 27 Kasım 2024'te yürürlüğe giren ateşkesten sonra Beyrut'a yapılan ilk saldırıydı ancak İsrail, Lübnan'ın güneyini hedef almayı sürdürüyordu. Lübnan'dan İsrail'in kuzeyine iki roket atıldığını iddia eden ordu, misilleme yapmaya yemin etmişti. Bugünkü saldırının ardından iddiayı tekrarlayan İsrail Ordu Sözcüsü Avichay Adraee, hedef alınan binada Hizbullah'ın drone sakladığını öne sürdü. (Mohamed Azakir/Reuters)

• 25/30

  27 Mart 2025 - Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Fransa devlet televizyonu "France Televisions"un Paris'teki genel merkezinde basın toplantısı düzenledi. Zelenski, Rusya'yla olası bir ateşkes öncesinde Ukrayna'nın güvenliğini arttırmayı amaçlayan zirveye katılmak üzere dün Paris'e gelmişti. Elysee Sarayı'nda düzenlenen ve 31 ülkenin katıldığı zirvenin ana gündem maddeleri, kalıcı barış ve Ukrayna'ya asker gönderilmesi. (Julien De Rosa/AFP)

• 26/30

  26 Mart 2025 - Güney Kore'de itfaiye görevlisi Andong'daki geleneksel Kore köyü ve UNESCO Dünya Mirası alanı Andong Hahoe Köyü'nde yaklaşan orman yangınına hazırlık olarak sazdan yapılmış çatı ve duvarları ıslatıyor. Yetkililer, Güney Kore'nin şimdiye kadarki en kötü orman yangınlarından birinde en az 24 kişinin öldüğünü, birden fazla şiddetli yangının "benzeri görülmemiş hasara" yol açtığını ve UNESCO listesindeki iki sit alanını tehdit ettiğini söyledi. Ülke genelinde, 16 farklı noktada orman yangını ihbar edilirken, 15 bin hektar büyüklüğünde ormanlık alanın kül olduğu kaydedildi. (Yasuyoshi Chiba/AFP)

• 27/30

  25 Mart 2025 - Fransız aktör Gerard Depardieu ve avukatı Jeremie Assous, Paris Ceza Mahkemesi'nde 2021'de bir film çekimi sırasında iki kadına cinsel saldırıda bulunmakla suçlandığı davanda verilen ara sırasında mahkeme salonunu terk ediyor. 200'den fazla film ve televizyon dizisine imza atan 76 yaşındaki Depardieu, yaklaşık 20 kadın tarafından uygunsuz davranışlarda bulunmakla suçlandı ancak bu, mahkemeye taşınan ilk dava. İki davacı, 54 yaşındaki set görevlisi Amelie ve 34 yaşındaki yönetmen yardımcısı Sarah (adı değiştirildi), 2021'de yönetmen Jean Becker'in "Les Volets Verts" filminin çekimleri sırasında cinsel saldırıya uğradıklarını iddia ediyor. (Dimitar Dilkoff/AFP)

• 28/30

  24 Mart 2025 - Orduya bağlı bir savaşçı Sudan'ın başkenti Hartum'da bir pazar alanında devriye geziyor. Sudan yaklaşık iki yıldır, onbinlerce insanın ölümüne, 12 milyondan fazlasının yerinden edilmesine ve dünyanın en büyük açlık ve yerinden edilme krizlerinin yaşanmasına yol açan, düzenli orduyla Hızlı Destek Güçleri arasındaki savaşla harap olmuş durumda. (AFP)

• 29/30

  23 Mart 2025 - Papa Francis Roma'da zatürre nedeniyle 5 hafta hastanede kaldıktan sonra taburcu edilmeden önce Gemelli hastanesinin penceresinden el sallıyor. Tekerlekli sandalye ile balkona getirilen Papa, yaklaşık 2 dakika balkonda kaldı. Yorgun olduğu gözlenen Papa, selamlama sırasında "Sarı çiçekli bir hanımefendi görüyorum, ne güzel" dedi. Papa'nın selamlamasını, hastanede toplanan binlerce kişi takip ederken, bazı inananların ağladığı, bazılarının ise çok mutlu olduğunu ifade ettiği görüldü. Prof. Sergio Alfieri, 22 Mart'ta yaptığı açıklamada, Papa'nın bundan sonra 2 ay boyunca dinlenmesi gerektiğini belirterek, "Papa, yarın hastaneden taburcu edilecek. İki haftadır stabil durumda" demişti. (Filippo Monteforte/AFP)

• 30/30

  22 Mart 2025 - Formula 1 Çin Grand Prix'sinin sprint yarışını birinci bitiren Lewis Hamilton kutlama yaparken, McLaren'ın ikinci olan Avustralyalı pilotu Oscar Piastri aracını terk ediyor. Şanghay Uluslararası Pisti'nde düzenlenen yarışta Hamilton, Ferrari için ilk Formula 1 galibiyetini elde etti. 7 kere dünya şampiyonu olan Britanyalı, 6,889 saniyeyle Piastri'yi yendi. Red Bull'dan Max Verstappen ise 100 kilometrelik yarışı üçüncü sırada tamamladı. (Jade Gao/AFP)

Gelecek istihbaratı

Peki neler yapılır?

Bilimsellik esas ise çok fazla veriyi işleyebilen sistemlerin desteği alınır, çok iyi uzmanların belli senaryoları hazırlayabilmeleri sağlanır, bunlar öne çıkarlar. Uzmanların hislerinin bile kuvvetli olması gerekebilir. Uzmanların analitik çalışmalarda yetenekleri ispat edilmiş olabilir. Mesele nedir? Geleceği tahmin etmek. 

Şöyle ifade edeyim;

Gelecek İstihbaratı diye bir alan var, bunun analizcileri çok özel kimseler. Tarih değil, gelecek!

Görünen şu, Trump sistem dışı bir lider. Sistemi bozuyor ve olup bitenden ikinci derecede sorumlu olan kabinesindeki önemli isimler hiç orada dahi olmaması gerekenler. Sistemi kaotik hale getiriyor ve kendine yüklediği “kurtarıcı lider” misyonuyla, ülkesinde her ne yaparsa yapsın, dünyayı garip bir yöne sürüklüyor. 

Bu durumda bir politika yapıcı, karar vericiye ne önerebilir? Cevap vermek kolay değil mi? Gelecek İstihbaratı yapan uzmanniçin ise zor!

Söylediği şu: Durum istihbarat değildir. İstihbarat prosesten geçen verilerin ürünüdür. Geçmiş (Temel), Şimdi (Cari) ve Gelecek (Tahmin) İstihbaratı çeşitleri vardır. Her bir istihbarat çeşidinin çalışma biçimleri ve ürünleri de farklıdır.

Büyük güçlerin rekabeti

Trump’ın kendisinin büyük, kahraman, değişmez veya kurtarıcı olduğunu göstermek için bir sürü gösteri yapıyor. Trump’ın politikasının ve ülkesinin büyüklüğünü göstermek için neler söylediği de açık. Örneğin MAGA! 

Uluslararası konularda Trump neler söylüyor?

“Meksika Körfezi değil, Amerika Körfezi… Kanada bizim eyaletimiz… Grönland’ı bize verin… NATO’dan da çıkarım… Dünya Ticaret Örgütü’nden çıkarım… Paris İklim Anlaşması’ndan çıktım… Zelensky Ukrayna’nın kritik madenlerini bize versin… Tarifeler bundan böyle şu şekilde olacak… Zafer bizim…”

Avrupa, Rusya, Çin birer büyük güç ise düşünceliler, endişeliler. ABD bunlarla rekabet ediyor. Dostları da bu büyük güçlerin içinden düşmanları da.

Trump’a ne önerirsiniz? Kurduğun sistemi geliştir, birikiminin üstüne yenilerini ekle, küresel önderliğin için güvenini sağlamlaştır diye mi öğütlersiniz, kaos yarat mı dersiniz?

Bugün ABD’nin kurduğu önemli kurumlardan Uluslararası Para Fonu (IMF) açıkladı, bu uygulamalar ABD'ye ve ticaret ortaklarına “zarar” verebilir. IMF Baş ekonomisti Pierre-Olivier Gourinchas, düzenlediği basın toplantısında, "Son 80 yıldır işleyen küresel ekonomik sistemin yeniden yapılandırıldığı yeni bir döneme giriyoruz" dedi. 

ABD’nin 80 yıllık birikimi elden gidiyor!

Sonuç

Dünkü bilgi setleri bugün için hamdır. Yarına ilişkin bilgiler ise bilimsel ve sanatsal çalışmayı gerektirir. Ama analitik olan çalışmalar mutlaka işlenmiştir. Yarını konuşmak için olgun bilgi setleri gerekir. Karar vericiler olgun bilgi setleriyle desteklenmek zorundadır. Onlar ham bilgilerle bir tür paroksizm haline itilmemelidirler.

^{1.  ABD’de Demokratlar (liberaller) ile Cumhuriyetçiler (muhafazakârlar) arasındaki görüş ve politika ayrımına dayalı sosyal içerikli konuları kapsar.}

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.