İsviçre hükümeti, tüketime yönelik tüm gıda ürünlerinin yaklaşık 3'te 1'inin israf edildiğini veya gereksiz çöpe atıldığını tahmin ediyor.
Bu da onları üretmek için kullanılan kaynakların (toprak, su, enerji) büyük bir israfını temsil ediyor.
Çevre Dairesi'ne göre İsviçre'de yıllık 2,6 ila 2,8 milyon ton gıda atığı oluşuyor, bu da 180 bin hektarlık bir gıda üretim alanına (bir hektar başına 15 ton gıda israf ediliyor) ve bu 1,8 milyon ton CO2 emisyonuna karşılık geliyor (1 ton gıda atığından 0,67 ton sera gazı CO2 oluşuyor).
Bu atıkların yüzde 54'ünden, evler, restoranlar ve mağazalar sorumlu.
Çok sayıda insanın karşı karşıya olduğu gıda güvensizliği sorunu ışığında ve bariz ekolojik nedenlerle, insanların hala yenilebilir durumda olan yiyecekleri çöpe attığını görmek kabul edilemez.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Free Go'ya göre, israf edilen gıdaların en az yüzde 80'i kurtarılabilir ve yeniden dağıtılabilir.
Küresel ölçekte sera gazı emisyonlarının yüzde 8-10'undan sorumlu gıda atıkları, bir ülke olsaydı ABD ve Çin'den sonra üçüncü en büyük emisyon kaynağı olurdu.
Gıda israfının karbon ayak izinin, her yıl atmosfere salınan 3,3 milyar ton CO2 eşdeğeri sera gazı olduğu tahmin ediliyor.
Her yıl gıda üretmek için kullanılan ve kaybedilen veya israf edilen toplam su hacmi, 250 milyar metreküptür (ton).
Bu Cenevre Gölü'nün hacminin 3 katına eşit.
İsviçre'de neredeyse her 10 kişiden 1'i yoksulluk sınırı altında veya yoksulluk riskiyle karşı karşıya.
Ücretsiz yemek: Cenevre'de insanların fazla yiyeceklerini paylaşabilecekleri ve gıda israfını azaltabilecekleri topluluk buzdolapları ve kilerleri rafları kuruldu ve paylaşım ekonomisine geçiş yapıldı.
Cenevre şehrinde, kullanılmayan yiyecekler, miadı dolmadan önce, ücretsiz olarak kullanılabilen ortak buzdolaplarında paylaşılıyor.
Free Go buzdolabının tükettiği elektriği, buzdolabını barındıran binaların sahipleri tarafından ödeniyor.
Free Go buzdolapları, gelip kendilerine yardım etmek isteyenlerin cesaretini kırmamak için aleni yerlere değil, gizli (insan az yoğun) yerlerde bulunuyor.
Gıda ürünleri, Free Go soğutucuya konulur konulmaz, buzdolaplarının kurulduğu yerlerin Facebook sayfalarında ilan yayımlanıyor ve kısa süre sonra her şeyi alıcı buluyor.
Yemeye fırsat bulanmayan yiyecekleri sürekli olarak mı atılıyor?
Atığı azaltmak amacıyla, Cenevre'deki kâr amacı gütmeyen bir kuruluş, insanların aksi takdirde yok olabilecek yiyecekleri alıp verebileceği sokak kenarlarında, serbest erişimli buzdolapları koyuyor.
Proje, 1 yıl önce bir toplum merkezinin dışında tek bir buzdolabıyla başlatıldı.
İlk buzdolabı, geçen yıl yaklaşık 3 metrik ton yiyeceğin çöpe gitmesi önlendi.
Cenevre'de şu anda şehrin çeşitli yerlerine stratejik olarak yerleştirilmiş 4 buzdolabı var ve 5'incisinin 2023 yılı sonuna kadar konması planlandı.
Dünyanın en zengin şehirlerinden biri olan Cenevre'de topluluk buzdolapları ile ücretsiz gıda hizmeti veriliyor.
İsmini Fransızcada buzdolabı anlamına gelen "frigo" kelimesinden alan Free Go adlı kâr amacı gütmeyen kuruluş, Cenevre'de yoldan geçenlerin meyve, sebze, ekmek, kruvasan ve diğer bozulabilir gıdaları ücretsiz olarak evlerine götürebilecekleri buzdolapları ve kiler rafları açtı.
Topluluk kileri nasıl çalışır?
Sokak kenarındaki buzdolapları ve kiler raflarına halk tarafından serbestçe erişilebilir.
Restoran işletmecileri, ev aşçıları dahil olmak üzere bireyler son kullanma tarihi yaklaşan meyve, sebze, ekmek, hamur işleri ve diğer bozulabilir ürünleri bırakabiliyorlar.
Sebze bahçesinden yeni domates toplayan 54 yaşındaki öğretmen Severine Cuendet, "Çok fazla domatesimiz var" dedi ve "çünkü bu mahallenin çok fazla ihtiyacı var" sözleriyle girişimi alkışladı.
İhtiyaç sahipleri yoldan geçenler, daha sonra evlerine götürebilecekleri gıdaları ücretsiz olarak alabiliyorlar.
Cuma günü Cenevre'nin işçi sınıfı bölgesindeki bir toplum merkezinin önünde, 10 yıldır Cenevre'de yaşayan 65 yaşındaki İranlı ev hanımı Shala Moradi, biraz ekmek aradığını ama ekmek bulamadığını söyledi.
Moradi, bu girişimi takdir ettiğini de sözlerine ekledi:
Çok iyi. Çilek, kiraz ve bunun gibi şeyleri alabilirim.
Moradi, uygulamanın ücretsiz kısmını da beğendiğini belirtti.
Bu, İsviçre ve diğer Avrupa ülkelerindeki toplulukların, gıda israfının azaltılmasına ve çöpe atılmasına önlemeye yardımcı olurken çevre için de üzerlerine düşeni yapma çabalarının bir parçası.
Projenin yöneticisi Marine Delevaux, depolanan yiyeceklerin genellikle teslimattan sonraki bir saat içinde bitirildiğini söylüyor.
Sağlık ve yasal nedenlerden dolayı topluluk buzdolaplarına donmuş yiyeceklerin, açılmış yiyecek kaplarının, hazır alkollü yemeklerin konmasına izin verilmiyor.
"Genelde dükkanlardan ve restoranlardan toplanan yiyecekler sabah geldiğinde insanlar kendilerine yardım etmek için bekliyorlar" diyen Delevaux, ilk Cenevre buzdolabının geçen yıl yaklaşık 3,2 ton yiyeceğin çöpe gitmesini önlediğini de sözlerine ekledi.
Bağışlanan gıdaların sadece yüzde 3'ü kimse istemediği için çöpe atılmak zorunda kaldı.
Free Go, sakinlerin programa katılımını kolaylaştırmak için apartman binalarında planlı alımlar üzerinde denemeler yapıyor.
Ayrıca, restoran işletmecilerinin kullanılmamış yiyecekleri geri almak için arayabilecekleri bir "yardım hattı" da kurdu.
Eskişehir'de de ramazan ayında Free Go uygulaması yapılıyor.
Her ramazan ayında olduğu gibi bu ramazan ayında da hiç kimse aç kalmasın, evinde yemeği olmayan gerçekten ihtiyacı olanlara sıcak bir yemek, bir pizza ve erzak kolisi ulaştırmak için elimizden geldiği kadar kendi bölgemizde yaşayanlara yardım etme cabası içerisinde olacağız. Etrafınızda veya bildiğiniz yardıma ihtiyacı olanları bize bildirim lütfen arkadaşlarımız gerekli adreslere gidip gereken yardımları yapacaklardır.
Her şey senindir. Bu senin buzdolabın, benim buzdolabım, buradaki herkesin buzdolabıdır.
Tavsiye edilen tüketim tarihi yaklaşmış ve kullanılmayan yiyecekleri herkes gelip bırakabilir ve ücretsiz dağıtımına yardımcı alabilir.
Topluluk buzdolabı, sadece gıda israfını azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda gıda güvensizliği ile mücadele edenlere de yardımcı oluyor.
Avrupa'nın bazı bölgelerinde israfla mücadele için çevre dostu ücretsiz, Hayrat Gıda Buzdolabı uygulaması başlatıldı.
Çevre bilincine sahip tüketicilere yardımcı olmak amacıyla Cenevre'deki bir sivil toplum kuruluşu, restoran işletmecileri, ev aşçıları ve diğerlerinin bozulmak üzere olan yiyecekleri vermek için kullanabilecekleri, sokak kenarlarında, ücretsiz, erişimi kolay, halka açık buzdolaplarının yaygınlaştırılmasını hızlandırıyor.
Bu, İsviçre ve diğer Avrupa ülkelerindeki toplulukların gıda israfını azaltmaya yardımcı olurken çevre için üzerlerine düşeni yapmak için gösterdikleri daha büyük bir çabanın parçası.
Her yıl yaklaşık 40 bin dolara mal olan program, hem yardım kuruluşları ve grupları ile yerel hükümetler tarafından finanse ediliyor.
1 yıl önce Cenevre'nin batısındaki bir toplum merkezinin dışında tek bir buzdolabıyla başlayan programın şu anda şehrin çeşitli yerlerine stratejik olarak yerleştirilmiş 4 buzdolabı bulunuyor.
Yıl sonundan önce beşinci bir buzdolabı daha planlanıyor.
Free Go ayrıca apartman sakinlerinin programa katılımını kolaylaştırmak için apartmanlarda programlı teslim alma yöntemini de deniyor.
Ayrıca, restoran işletmecilerinin kullanılmayan yiyecekleri geri almak için arayabilecekleri bir "yardım hattı" da kurdu.
Free Go, restoranlar ya da gıda satıcıları gibi özel sektörden gıda bağışında bulunanların, bağışlanan gıdanın yenmesi için güvenli olduğunu taahhüt etmeleri gerektiğini söylüyor.
Delevaux, İsviçre yasalarına göre "tavsiye edilen son kullanma tarihi" geçmiş gıdaların bir yıla kadar tüketilebileceğini söyledi.
Free Go, dünya çapında her yıl yaklaşık 1 milyar 300 milyon ton gıdanın çöpe gittiğini, bunun da tarım ve nakliye sürecinde enerji ve diğer kaynakları tükettiğini söylüyor.
Global ölçekte gıda atıklarının ekonomik maliyetinin yıllık 1 trilyon dolar civarında olduğu tahmin ediliyor.
Her yıl 1,4 milyar hektar tarım arazisi (dünya tarım alanının yüzde 28'i) kaybolan veya israf edilen gıda üretmek için kullanılıyor.
AB Komisyonu, "Gıda israfı sadece etik ve ekonomik bir sorun değil, aynı zamanda çevrenin sınırlı doğal kaynaklarını da tüketiyor" diyor.
Benzer gıda paylaşım kampanyaları, fikrin Almanya'dan ithal edilmesinin ardından başkent Bern ve batıdaki Neuchatel'de de uygulanıyor.
AB'nin yılda 58 milyon ton gıdayı çöpe attığını biliyor musunuz?
Türkiye'de ise yılda 18,2 milyon ton gıda çöpe atılıyor.
Almanya'da 10 yıldan uzun bir süre önce başlayan bir topluluk grubu olan Foodsharing.de'ye göre, Almanya, İsviçre ve Avusturya'da yarım milyondan fazla insan "gıda paylaşımı girişimini uluslararası bir hareket" haline getirdi.
Yiyecekler ücretsiz olduğundan ve bağışlar değişkenlik gösterebildiğinden, buzdolaplarından ne çıkacağı belirsiz ve bazı alıcılar hayal kırıklığına uğrayabilir.
Çevre bilincine sahip tüketicilere yardımcı olmak amacıyla Cenevre'deki bir sivil toplum kuruluşu, restoran işletmecileri, ev aşçıları ve diğerlerinin bozulmadan önce yiyecekleri vermek için kullanabilecekleri, sokak kenarlarında, ücretsiz erişimli halka açık buzdolaplarının yaygınlaştırılmasını hızlandırıyor.
Bu, İsviçre ve diğer Avrupa ülkelerindeki toplulukların gıda israfını azaltmaya yardımcı olurken çevre için üzerlerine düşeni yapma çabalarının bir parçası.
Free Go sistemi ile her bir topluluk buzdolabı başına yılda 3 ton gıdanın ihtiyaç sahiplerinin kullanımına sunulmak üzere geri kazanılmasını hedefliyor.
İsviçre hükümeti, tüketime yönelik tüm gıda ürünlerinin yaklaşık üçte birinin israf edildiğini veya gereksiz yere çöpe atıldığını tahmin ediyor - bu da her yıl kişi başına yaklaşık 330 kilogram gıda israfı anlamına geliyor.
Bunun yaklaşık 100 kilogramı haneler tarafından yapılan israftan kaynaklanıyor.
Gıda israfını azaltmak için yatırılan her 1 ABD dolarından 14 ABD dolarına kadar kazanç elde edilebilir.
Kısaca bir elin verdiğini diğer el görmemeli, bilmemeli. İhtiyaç fazlası ihtiyaç sahiplerine ulaşmalı.
Bu sistem ve benzerleri ABD, İngiltere, Almanya ve benzeri ülkelerde yaygın olarak uygulanmaktadır. Bu konuda ayrı bir çalışma yapılacaktır.
Komşusu açken tok yatanlardan olmayalım.
İhtiyaç fazlası gıdaları ihtiyaç sahipleri ile paylaşalım.
Kaynaklar:
1. https://apnews.com/article/food-waste-switzerland-germany-geneva-austria-refrigerators-environment-fc8484f267f1403a4b76db8b20541f9a#:~:text=Theyüzde 20nonprofityüzde 20Freeyüzde 2DGoyüzde 20yüzde E2yüzde 80yüzde 94yüzde 20whose,toyüzde 20takeyüzde 20homeyüzde 20foryüzde 20free.
2. https://www.greenmatters.com/p/community-fridge-near-me
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Community_fridge
4. https://www.thelovefridge.com/
5. https://www.independent.co.uk/news/ap-geneva-europe-switzerland-french-b2383905.html
6. https://apnews.com/article/food-waste-switzerland-germany-geneva-austria-refrigerators-environment-fc8484f267f1403a4b76db8b20541f9a
7. https://www.euronews.com/green/2023/08/01/free-food-genevas-community-pantries-use-the-sharing-economy-to-prevent-food-waste
8. https://apnews.com/video/geneva-switzerland-marine-delevaux-national-national-b1f50c042d4c4ffe86ca13d36665b208
9. https://foodsharing.de/
10. https://www.bundestag.de/parlament/buergerraete/buergerrat_th1
11. https://www.genevaenvironmentnetwork.org/resources/updates/reducing-food-loss-and-waste-for-a-healthier-planet/
12. https://www.weforum.org/stories/2023/12/innovations-to-reduce-food-waste/
13. https://www.circularonline.co.uk/opinions/what-can-the-uk-learn-from-switzerlands-food-waste-initiative/
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
