G20 Brezilya Zirvesi ve BRICS üzerine

Doç. Dr. Ali Oğuz Diriöz Independent Türkçe için yazdı

Fotoğraf: Reuters

Bu seneki G20 Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi, 18-19 Kasım tarihlerinde Brezilya'nın Rio de Janeiro kentinde düzenlenecek.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın katılacağı G20 Rio zirvesinde, Türkiye'nin üst düzel diplomasi yürütme olanakları olacak.

Hem Brezilya'yla ikili ilişkileri hem diğer G20 ülkeleri hem de MIKTA grubu ülkeleriyle en üst düzeyde görüşmeler gerçekleşecektir.

ABD başkanlık seçimlerinden sonraki geçiş dönemine denk gelmesi sebebiyle bu zirvede önemli kararlar ortak bildiride yer alamayabilir.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Ekim 2024'teki BRICS zirvesi ve ABD başkanlık seçimleri sonrasındaki G20 zirvesi, gene de önemli bir küresel ekonomik forumdur. 

G20; 19 büyük ekonomiye sahip ülkeler ile Avrupa Birliği ve Afrika Birliği'nin oluşturduğu bir uluslararası forum.

Uluslararası ekonomik işbirliği için önemli bir forum olan G20, dünya nüfusunun yaklaşık üçte ikisini (yüzde 66), dünya GSYİH'sinin yüzde 85'ini ve dünya ticaretinin yüzde 75'inden fazlasını temsil etmektedir

G20'ye dâhil olan ülkeler ve kuruluşlar şunlar:  

  • G7 Ülkeleri: Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Birleşik Krallık (İngiltere), Fransa, Almanya, İtalya, Kanada, Japonya  
  • BRICS Ülkeleri: Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika  
  • MIKTA Ülkeleri: Meksika, Endonezya, Güney Kore, Türkiye, Avustralya  
  • Diğerleri: Suudi Arabistan ve Arjantin  
  • 2 Uluslararası Kuruluş: Avrupa Birliği (AB) ve Afrika Birliği (AU)  

G20, günümüzde önemli bir küresel çapta zirve olmakla birlikte resmi bir kurum değil.

G20'nin sürekli bir sekretaryası yoktur ve zirveyi düzenleme görevi dönüşümlü olarak o yıl başkanlığı üstlenmiş ev sahibi ülkenin sorumluluğunda.

2023 yılındaki G20 zirvesi Hindistan'da düzenlendi; 2024'teki zirve Brezilya'da yapılacak olup, 2025 yılı zirvesi ise Güney Afrika'da düzenlenecek.  

2023 yılında G20'ye yapılan en önemli eklemelerden biri Afrika Birliği'nin dâhil edilmesidir.

Afrika Birliği, G20 Yeni Delhi Zirvesi'nden sonra üye olarak kabul edildi.

2023 yılına kadar sadece Avrupa Birliği bir uluslararası kuruluş olarak temsil ediliyordu.

Afrika Birliği'nin dâhil edilmesi, Hindistan'ın başkanlığındaki G20'de Küresel Güney'in daha fazla temsil edilmesini sağlamak adına önemli bir başarı oldu.

G20 Yeni Delhi Bildirisi'nin oybirliğiyle kabul edilmesi, kutuplaşmış bir yapıda, oldukça değerli bir diplomatik başarı olarak değerlendirildi.  

G20, önemli küresel meselelerin tartışıldığı bir platform. Ortak bildiriler ve deklarasyonlar genellikle genel ifadeler içerse de bu zirve, devlet ve hükümet başkanlarının bir araya gelerek üst düzey diplomasi yürütmesi için bir fırsat.

Bu tarz kongre ya da zirve diplomasi geleneği, Viyana Kongresi ve ardından gelen Avrupa Uyumuna dayanır.

Devlet ve hükümet başkanlarının düzenli olarak bir araya gelmeleriyle bölgesel ve uluslararası politikaların tartıştığı bir gelenek olarak değerlendirilebilir.  

2024 Kasım ayındaki G20 Zirvesi, 2023 Eylül ayında Hindistan'da düzenlenen G20 Zirvesi'nden bu yana BRICS ülkelerinin genişlemesi nedeniyle önemli bir toplantı olacaktır.

Ayrıca, BRICS ekonomilerinin son on yılda artan önemi ve G20 ekonomileri arasında en hızlı büyüyen ekonominin G7 dışında artık Hindistan olması, bu zirveye ayrı bir anlam katıyor.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's, Hindistan'ın 2024 yılı için yüzde 7,2 oranında bir GSYİH büyümesi öngörüyor.

OECD Baş Ekonomisti Alvaro Pereira da Hindistan'ın büyüme oranlarının 2025 için yüzde 6,7 ve 2026 için yüzde 6,8 civarında olacağını tahmin ediyor.  

Bununla birlikte, BRICS ülkelerinin bir bölümünün hızlı büyümeye devam etmelerine rağmen, G20 zirvesinin kutuplaşmış bir G7-BRICS çatışmasına sahne olması beklenmiyor.

Brezilya'daki toplantının, Hindistan'daki zirveye benzer şekilde dengeli geçmesi beklenmeli.

Batı karşıtı tartışmaların hâkim olduğu bir platform olmaktan ziyade, G7 ve Küresel Güney arasında dengenin desteklenmesi beklenebilir.

Hem Brezilya hem de Hindistan, BRICS grubuna üye olmakla birlikte, Batı karşıtı bir duruş sergilemek yerine uluslararası sistemin Küresel Güney lehine reform edilmesini savunuyorlar.  

Türkiye'nin de bu yönde, önümüzdeki G20 zirvesinde Göç ve Ortadoğu ile ilgili bildiride bazı mesajların yer alması hususunda beklentileri var.

Buna ek olarak, Brezilya, Hindistan ve Güney Afrika Cumhuriyeti'nin, Batılı ülkeler ile Küresel Güney ülkeleri arasındaki dengeyi destekleyen ülkeler olarak kabul ediliyor.

Türkiye de Doğu ile Batı arası konumu sebebiyle, bu üç ülke ile beraber dengeli politikaları önemseyen bir devlet olarak tanımlanıyor.

Bu grup ülkeler, demokrasiye önem veren ve Batı ile Küresel Güney arasında bir denge politikası güden ülkeler olarak tanımlanıyorlar.

Türkiye'nin hem ekonomik hem de diplomatik ilişkilerini bu ülkelerle geliştirmeye devam etmesi önemli.  

G7 ve BRICS gruplarının yanı sıra, Türkiye'nin de üyesi olduğu bir başka grup G20 içinde yer alıyor: MIKTA (Meksika, Endonezya, Güney Kore, Türkiye ve Avustralya).

2024 Ekim ayında Rusya'nın Kazan kentinde düzenlenen BRICS Zirvesi'nden sonra Türkiye ve Endonezya, BRICS grubuna ortak ülkeler (partner) olarak davet edilen 13 ülke arasında yer adılar.

Endonezya, Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği'nin (ASEAN) üyesi, Türkiye ise NATO üyesi ve BRICS ile iş birliğini daha çok ekonomik nedenlerle sürdürmeyi düşünüyor.

BRICS dışişleri bakanları da G20'nin hâlâ uluslararası ekonomik iş birliği meselelerinin tartışıldığı ana forum olmaya devam ettiğini kabul ediyor.

Dolayısıyla BRICS'in G20'yi tamamlayıcı, ekonomik bir grup olarak da görüldüğü anlaşılıyor.  
 


2024 G20 Rio Zirvesi'nin sloganı, "Adil Bir Dünya ve Sürdürülebilir Bir Gezegen İnşa Etmek" şeklinde.

Bu slogan, yalnızca uluslararası sistemde reform ihtiyacına değil, aynı zamanda iklim adaletine de dikkat çekiyor.

Uluslararası sistemde reform, Batılı gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan Küresel Güney arasında daha dengeli bir temsil oluşturmayı amaçlıyor.

"Sürdürülebilir Gezegen ve Adil Dünya" ifadesinden, "iklim adaleti" kavramı çağrışımı açık.

"İklim adaleti", gelişmiş ülkelerin, sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmalarında gelişmekte olan ülkelere finansman ve teknik yardım sağlamasını zorunlu kılar.

Brezilya'nın önceliği eşitsizliklerin azaltılması; bu, Hindistan gibi küresel güney ülkeleri tarafından desteklenen bir tema olacaktır.

2023 yılında Hindistan başkanlığındaki G20'de de eşitsizlikler önemli bir konu olmuş ve Hindistan, toplumsal cinsiyet meselelerinin önemsizleştirilmesine izin vermemiştir.

Benzer konuların 2024 G20 Zirvesi'nde de önemli bir rol oynaması bekleniyor.  


Sonuç olarak, zirvenin nasıl sonuçlanacağını görmek gerekecektir, ancak Rio 2024'te Yeni Delhi 2023'teki kadar önemli konularda oybirliğine ulaşmak zor olacaktır.

Ukrayna, Gazze ve Lübnan'daki krizler devam ediyor.

Afrika Birliği'nin katılımı, oybirliği gerektiren bir karardı.

ABD'de Demokrat bir yönetim görevi Donald Trump ve Cumhuriyetçi Partiye devrediyor.

Dünya ise hâlâ oldukça kutuplaşmış bir durumda.

Afrika Birliği'nin G20'ye kalıcı olarak dâhil edilmesi, Hindistan'ın (ve dolayısıyla benzer dengeleyici Güney Afrika ile Brezilya gibi ülkelerin desteğiyle birlikte) küresel arenada liderlik rolünün bir öncüsü olarak yorumlanabilir.

Yani, Hindistan'ın Batılı ekonomiler ve BRICS ile dengeli ilişkileri sürdürerek küresel güneyin lider ülkesi olarak giderek daha fazla önderlik edebileceği söylenebilir.

Amerikan başkanlık seçimlerini kaybeden Kamala Harris, Hint asıllıydı; ancak Başkan Trump, Hindistan'a olan sempatilerini ve geçmişteki iyi ilişkileri birçok kez dile getirdi.

Mevcut ABD başkanlık geçiş süreci nedeniyle, G20'de önemli kararlar alınması zor olacaktır.

Dengeleyici ülkelerin artan rolünün, 2025 yılında Güney Afrika'da yapılacak olan G20 Zirvesi'nde (bir başka BRICS ülkesi) daha da belirginleşmesi bekleniyor

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU