Türk dünyasını birleştirmek, Avrupa Birliği benzeri bir çatı altında toplamak için 30 yılı aşkın bir süreden beri sürdürülen onca çabaya, gerçekleştirilen irili ufaklı yüzlerce projeye rağmen, bu konuda kayda değer bir başarı elde edilemediğini söylemek, herhalde abartı olmasa gerek.

Geriye dönüp baktığınızda gerçekten de ortada elle tutulur, gözle görülür bir şey yok.

Elbette Türk Konseyi, Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi, Türk İş Konseyi, Türk Akademisi, TRT-AVAZ, Avrasya Yazarlar Birliği vesaire gibi, sembolik değerden başka hiçbir anlam taşımayan irili-ufaklı birçok kurum ve derneği saymazsanız. 

Birleşmek, tek çatı altında toplanmak gibi güçlü bir duygu ve istekten söz ediyorsak, bu düşüncenin karşılıklı olması gerektiğini bilmeliyiz.

Duygularınız tek taraflı ise, bırakın bir devlet veya birkaç devletle birleşmeyi; bir sevgili ile bile bir araya gelemezsiniz. 

Maalesef Türkiye 30 yılı aşkın bir süredir bu konuda karşılıksız bir aşk yaşıyor.

Yıllardır her ortamda birleşmekten söz eden, birleşme şiarları seslendiren, sadece Türkiye.

Türk'ün anavatanı sayılan Orta Asya'dan bu konuda şu ana kadar somut hiçbir şey duymadık.

Kazakistan'ın eski lideri Nazarbayev veya Azeri lider Aliyev gibi bazıları ara sıra Türk Birliği'nden söz ediyorsa da bu, yıllardır "birleşelim" diye yırtınan Türkiye'nin gönlünü almak için yaptıkları jestten ibarettir.

Ama Türkiye Cumhuriyeti bu konuya aşırı duygusal yaklaştığı için, bölgeden gelen her iltifatı ciddiye alıyor ve gereğinden fazla önemsiyor.

Oysa bizim burada bakmamız gereken, sözlerden ziyade eylemler. 

2022 yılı başında Kazakistan'da ayaklanmalar patlak verdiğinde Kazak liderlerinin yardım için imdat anlamında ilk baktıkları yer, Ankara değil Moskova'ydı.

Nitekim Putin'in gönderdiği askeri birlikler kısa sürede ayaklanmayı zorla bastırarak sükuneti sağladı.

Yani Orta Asya'da işler sarpa sardığında Türk dünyasının liderliğine soyunan Türkiye'ye bakmak, ona danışmak, nedense kimsenin aklına gelmedi.

Aynı şekilde Davutoğlu'nun başbakanlığı döneminde Suriye ile yaşadığımız uçak krizi sırasında da Orta Asya'daki 4 Türk Cumhuriyeti, Moskova'dan yana tavır aldı.

Hatta oğlu Türkiye bursuyla Kuzey Kıbrıs'ta üniversite eğitimi gören bir Kırgız gazeteci arkadaşım, "Terörist Erdoğan, DAİŞ'in sponsoru" diye tweet atınc,a ben şoke olmuş ve kendisini arayıp "El insaf, oğlun Türkiye bursuyla okuyor, sen 'Türkiye'nin sınırında Rus uçağının ne işi var' diye soracağına, bizim cumhurbaşkanımıza terörist diyorsun" dedimse de ikna edemedim ve konuşmamız (dolayısıyla dostluğumuz da) karşılıklı birkaç nahoş sözle noktalandı. 

Siz bakmayın Azerbaycan'ın Türkiye ile olan yakınlığına. Azerbaycan'ı deyim yerindeyse Türkiye'nin kucağına iten, Dağlık Karabağ sorunuydu.

Yani Azerbaycan'ın böyle bir sorunu olmasa, asla Türkiye ile böyle bir yakınlık içinde olmazdı, daha doğrusu Özbekistan, Kırgızistan ne kadar yakınsa öyle bir mesafede olurdu.

Azerbaycan'ın Türkiye'den farklı düşündüğü birçok konu var.

Mesela hem Azeri devleti hem de halkı, İsrail'e daha sıcak bakıyor ve Filistin davasını pek umursamıyor. 

Amacım, oldukça karamsar bir tablo çizerek insanları Türk birliği idealinden uzaklaştırmak veya soğutmak değil.

Aksine, ne kadar tatsız da olsa gerçekleri göstererek soruna çözüm aramak.

Ne de olsa atalarımızın dediği gibi, "dost acı söyler." 
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 2/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 3/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 4/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 5/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 6/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 7/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 8/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 9/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 10/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 11/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 12/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 13/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 14/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 15/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 16/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 17/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 18/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 19/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 20/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 21/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 22/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 23/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 24/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 25/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 26/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 27/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 28/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 29/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 30/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

"Peki, çözüm nedir; Türk birliğini nasıl sağlayabiliriz?" derseniz, her şeyden önce yapılması gereken; 6 cumhuriyeti Türkiye'nin etrafına toplamaya çalışmak yerine, önce onları kendi aralarında birleşmeye teşvik etmeliyiz.

Orta Asya'daki 5 cumhuriyet ile Azerbaycan'ı kendi aralarında, mal, hizmet ve insan dolaşımına izin veren Avrupa Ekonomik Topluluğu benzeri bir birlik kurmaya teşvik edebiliriz.

Böylece 6 ülke kendi aralarında birleşip bir blok oluşturursa Çin ve Rusya gibi dış baskılara direnmeleri daha kolay olacak, ayrıca serbest ticaretten dolayı bölgenin ekonomisi hızlı bir şekilde gelişeceği için hayat şartları da yükselecek.

Bunun için bölgenin gerek yeraltı gerekse yerüstü imkanları yeterli. 

Tacikistan her ne kadar Türk kökenli olmasa da Özbek kültürünün hâkim olduğu bir ülke.

Özbeklerle Tacikler arasında kültürel alışveriş o denli yoğun ki, Taciklerin önemli bir bölümü Özbekçe biliyor.

Özbekistan'da da evlerinde iki dilde Tacikçe ve Özbekçe konuşan insanların sayısı epey fazla.

Dolayısıyla Taciklerin bir Türk Birliği'nde uyum sorunu yaşamayacakları açık. 

"Türk birliği" adı altında her şeyi Türkiye'ye bağlamaya çalışmak, Orta Asya'da tepki çekiyor.

Mesela Türkiye'de Türkçü çevrelerde sıkça kullanılan "Kazak Türkçesi", "Türkmen Türkçesi" gibi tanımlamalar, onların dillerini Anadolu Türkçesi'nin bir şivesine indirgemeye çalıştığı izlenimi doğurduğu için tepkiyle karşılanıyor.

Eski Sovyet coğrafyasında konuşulan Türk dilleri, birer şive olmaktan çıkmış, artık bağımsız birer dil halini almıştır.

Türkmence, Özbekçe, Kazakça, Kırgızca gibi dillerde yazılan yüzlerce roman, hikâye öykü, tarih, ekonomi, felsefe üzerine binlerce kitap bulunuyor.

Bu dillerin her birinde yazılmış, Türkiye'deki eserlerle yarışabilecek klasik ve modern edebiyat eserleri mevcut.

Türk kamuoyu pek tanımasa da Berdi Kerbabayev ve Hıdır Deryayev gibi modern dönem Türkmen yazarlarının Yaşar Kemal veya Kemal Tahir'den aşağı kalır yanı yok.

Cengiz Aytmatov gibi dünyaca tanınmış yazarları söylemeye bile gerek yok. 

Yıllar önce, yanılmıyorsam 2018 yılında Almatı'da El-Farabi Üniversitesi'nde Afganistan üzerine bir konferans vermiştim.

Orada tanıştığım birkaç genç profesör ve doçent Türk birliği üzerine yaptığımız hararetli bir sohbette bana şöyle demişlerdi:

Siz Türkler son derece duygusal insanlarsınız. Bağımsızlıktan sonra buralara gelen Türkler, gördüğü her çekik gözlüye 'soydaşım', 'kardeşim' diye sarılmıştı.

Oysa bizde böyle bir duygu yoktu, çünkü 150 yıllık Rus ve Sovyet yönetimi altında bize tarih derslerinde Rusların iyi, Osmanlılarınsa kötü insanlar olduğu öğretildi.

Osmanlı-Bulgar savaşlarını öğrenirken biz Bulgar'ın iyi insanlar olduğunu öğreniyorduk. Aynı şekilde sizin çocuklar Atatürk şiirleri ile büyürken bizimkiler Lenin ve Stalin şiirleri ile yetişiyordu.

Yani biz nesiller boyu, Türkiye'ye farklı bir gözle bakıyorduk ve halen de öyle bakıyoruz. Yılların alışkanlığını bir anda terk etmek, kolay değil.

Oysa siz Rusların bizim beyinlerimizde yaptığı 150 yıllık tahribatı ortadan kaldırmak için hiçbir bilimsel çalışma yapmadan, gördüğünüz her çekik gözlüye 'soydaşım' diye sarıldınız ve biz daha bağımsızlığın tadını bile çıkarmadan 'Türk Birliği'nden söz ederek bizi ürküttünüz.

Siz Türk Birliği'nden söz ettikçe bizimkiler, 'Biz Ruslardan daha yeni kurtulduk, bu kez de Türkler bizi kontrol etmeye çalışıyor', düşüncesine kapıldılar.

Kazakların dediği doğruydu. Türkiye, 1991'deki bağımsızlık ilanından sonra, gerek devlet gerekse toplum olarak, hiçbir hazırlık yapmadan Orta Asya'ya deyim yerindeyse balıklama dalmıştı.

Türkiye'den giden müteahhit ve iş insanlarından bir kısmının karıştığı dolandırıcılık olayları da bölgede Türklerin imajını yerle bir etmişti.

Nitekim Türkmenistan'ın eski Cumhurbaşkanı Gurbangulu Berdimuhammedov 2012 yılında bir Türk firmasının üstlendiği inşaat projesini incelerken ilgili bakanını "Bilmiyor musun, Türkler dolandırıcıdır, tüm amaçları gözünü boyayıp cebindeki paranı almaktır" diyerek azarlamıştı.

Berdimuhammedov'un bu sözleri Türk medyasında "Türklere hakaret" başlığıyla verilse de Türkmen liderin amacı Türkiye veya Türk halkını incitmek değildi, aksine Türk firmalarının bölgede nasıl algılandığını gösteren somut bir örnekti. 

Dağlık Karabağ'da kazandığı başarı ve savunma sanayiinde yaptığı atılımlar, Türkiye'nin Orta Asya'daki itibarını arttırsa da Ankara, Türk Birliği hedefinden oldukça uzak.

Bölge ülkeleri de zaten Türkiye'yi Rusya'nın yerini alabilecek bir devlet olarak görmüyor.

Türkiye'deki gelişmeleri izleyen Orta Asyalı aydınlar hem bizim hem de kendileri için umuttan ziyade, kaygı duyuyorlar.

Genç bir Kazak gazeteci bunu, "Biz Türkiye'ye benzeyelim, demokrasimizi geliştirelim diye umarken tam tersi oldu; Türkiye giderek güçlenen tek adam yönetimi ile bize benzemeye başladı" sözleriyle dile getiriyor. 

Sözün özü, Türk Birliği şu an için, bir loto kuponu oynayıp büyük ödülü hayal eden sıradan bir vatandaşın düşü gibi uzak bir hayal.

Ama hayali şansa bırakmak istemiyorsak, göz boyama işleri bırakıp aklı ve mantığa dayanan gerçekçi projeleri hayata geçirmeliyiz. 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.