20'nci yüzyıl, teknolojinin ulaştığı hız açısından geçmiş yüzyıllardan belirgin biçimde ayrılır.

Bu yüzyılda gerçekleşen ilerlemenin düzeyi, insanlık tarihinin son 10 bin yıllık birikimini aştı.

Kuantum devrimi, atom enerjisinin ve bilgisayarın keşfi gibi büyük kırılmaların etkileri toplumsal alana da uzanarak yeni bir insan tipi ortaya çıkardı.

İnternet devriminin sonuçlarını yorumlayan bazı düşünürler şöyle diyorlar:

Gerçeklik, artık ikiye ayrılmıştır. İnsanlar yaşamlarının en az yüzde 50'sini siber alanda devam ettireceklerdir.

1990'lardan bu yana içinde bulunduğumuz süreç, bu önermenin doğruluğunu ortaya koydu.

Gerçekliğin siber alana aktarıldığı bir çağda bilişim teknolojilerini kontrol eden unsurlar, siyasi ve kültürel hegemonyalarını daha da güçlendireceklerdir.

Kovid-19 pandemisinin sosyoekonomik etkilerinin hâlâ devam ettiği bir dönemde hız kazanan yapay zeka uyanışının potansiyelini ve sonuçlarını öngörmekten henüz çok uzağız.

Bununla birlikte teknolojik boyutta nitel bir sıçramanın başlangıcında olduğumuzu ve yapay zeka teknolojilerinin bu dönüşüme öncülük edeceğini artık biliyoruz.

Bu dönüşüme hızlı bir şekilde uyum sağlamayı başaramayan devletlerin, kurumların ve şirketlerin konumlarını korumaları çok zor olacaktır.

"Yapay zeka" kavramı ilk kez 1956 yılında John McCarthy tarafından bir konferansta kullanıldı.

John McCarthy'nin organizasyonunu gerçekleştirdiği Dartmouth Summer Research Project on Artificial Intelligence, birçok kaynakta yapay zeka alanındaki kurucu etkinlik olarak kabul ediliyor.

"Yapay zeka" kavramının, insan bilincinin yerini alan sentetik bir bilinç formu anlamında kullanıldığını görüyoruz.

IBM gibi şirketler tarafından alternatif bir ifade olarak "augmented intelligence" (artırılmış zeka) da kullanılıyor.

1990'ların başlarındaki bir çalışmasında San Diego Üniversitesi Bilgisayar Bilimi Profesörü Vernor Vinge, insanlığın yapay zeka çalışmalarını ileri götürerek insan bilinci düzeyinde modeller üretmesiyle insanlığın sonunun geleceğini ileri sürdü.

Ray Kurzweil ise bu yüzyıl bitmeden biyolojik ve yapay zekanın birleşiminin gerçekleşeceğini düşünüyor. 

Dünya Ekonomi Forumu, yapay zekayı "Endüstri Devrimi'nin 4. dalgasının temel taşı" olarak değerlendiriyor.

Andrew McAfee, yapay zekanın insan zihni üzerindeki potansiyel etkilerini buhar makinesinin sanayi üzerindeki etkilerine benzetiyor.

Nasıl ki buhar makinelerinin kullanımının yayılmasıyla hızlı bir endüstrileşme sürecine girildiyse yapay zekanın da bilime yeni alanlar açacağı, ekonomik üretim kapasitesini ve bilginin işlenme hızını çok artıracağı öngörülüyor.

12 devletin ekonomik geleceği üzerine gerçekleştirilen araştırmalar, yapay zekanın ekonomik büyüme hızını iki katına çıkarma potansiyeline sahip olduğunu gösterdi.

19'uncu yüzyıla kıyasla teknolojinin ilerleme hızı katlanarak arttığından bu alanda geri kalmanın devletler açısından telafisi yok. 

2030'ların ortalarına kadar siber alanda 100 milyardan fazla alıcının ağlar üzerinden birbirine bağlanacağı tahmin ediliyor.

Bu sayı, dünyanın toplam nüfusundan yaklaşık 12 kat daha fazladır ve yapay zekanın sınırlarının biyolojik sınırların ne denli ötesine geçme potansiyeline sahip olduğunu gösteriyor.

Bazı uzmanlar tarafından 2020-2075 arası dönemde insan düzeyinde makinelerin üretilme olasılığının yüzde 50 düzeyinde olduğu savunuluyor.

Stephen Hawking, yapay zekanın ilerleyişini insanlık tarihinin en büyük şansı ve aynı zamanda en büyük talihsizliği olarak değerlendiriyor.

Yapay zeka uygulamalarının önümüzdeki 50 yılda iş gücü olarak insanların yerini alacağı tahmin ediliyor.

Bu nedenle çağımızın küresel ekonomik güçlerinin konumlarını koruyabilmeleri, bu alana ciddi yatırımlar yapmalarına bağlı.

Dünya Economi Forumu raporuna göre 2025'e kadar yapay zekanın 85 milyon işin yerini alacağı tahmin ediliyor.

Buna karşılık yapay zekanın artan kullanım alanı nedeniyle 97 milyon yeni iş pozisyonunun açılacağı düşünülüyor.

Şirketlerin çalışanlarına yapay zeka eğitimi vermek için toplamda 400 milyar dolardan daha büyük bir bütçe ayırmalarının gerekeceği öngörülüyor.

Yapay zekanın gelişimi, ekonominin geleneksel kurumlarında ve iş gücünün kullanımında kalıcı değişikliklere yol açacaktır.

Araştırmacılar önümüzdeki 20 yıllık dönemde mesleklerin yüzde 47'sinin tehdit altına gireceğini, birçok mesleğin ise tamamen yok olacağını düşünüyorlar.

Bu durumun ciddi bir işsizlik sorununa yol açması ve gelir dağılımındaki adaletsizliği daha da artırması bekleniyor.

McKinsey raporuna göre, 2030 yılına kadar yapay zekanın küresel ekonomiye katkısının 15,7 trilyon dolara ulaşabileceği tahmin ediliyor.

Bu artışın 6,6 trilyon dolarının artan üretkenlikten, 9,1 trilyon dolarının ise tüketim etkisinden kaynaklanacağı düşünülüyor. 

Yapay zekanın gelişiminin bir diğer sonucu ise nitelikli iş gücünün önemini artırarak yapay zeka uygulamalarını geliştiren veya denetleyebilen çalışanlara olan talebi yükseltmesidir.

Bu nedenle devletler, yapay zeka teknolojilerini geliştiren inovasyon şirketlerini ve kurumları desteklemek ve bu alandaki eğitim harcamalarını artırarak kalabalık bir yapay zeka uzmanı ordusu oluşturmak durumunda kalacaklar.

Bu alandaki harcamaların kısa vadede ekonomik geri dönüşünün olmaması nedeniyle özel şirketlerin başka sektörlere yönelmeleri; kamu destekli uzun vadeli projelerin ve teşvik paketlerinin önemini artırıyor.

Bu açıdan Uzak Doğu devletlerinin yapay zeka teknolojilerinin gelişiminde Avrupa devletlerine oranla çok daha etkin bir rol üstlendiği dikkat çekiyor. 

Küresel düzeyde bilişim teknolojilerinin San Francisco'daki Silikon Vadisi merkezli şirketler üzerinden dünyaya yayılması, ABD'yi yapay zeka çalışmalarında lider ülke haline getirdi.

Ekonomik açıdan gücünü artırdıkça Çin de 2000'lerden itibaren siber alanda etkisini daha fazla hissettirmeye başladı.

21'inci yüzyılın başlangıcında yapay zeka alanındaki büyük atılım, bu iki süper güç arasındaki rekabeti siber alana taşıdı.

2017 yılında Çin ordusunun açıkladığı "Gelecek Nesil Yapay Zeka Kalkınma Planı", Çin'in üç aşamalı vizyonunu ortaya koydu.

2020'ye dek olan dönemi kapsayan birinci aşamada öncelik ABD'yi yakalamak olarak tanımlandı.

İkinci aşamada (2020-2025 dönemi) bu alanda ABD'yi geride bırakmak hedefleniyor.

Üçüncü aşamada ise 2030 yılında Çin'i yapay zeka alanında küresel lider haline getirmek amaçlanıyor.

Bu kalkınma planıyla 2030 yılında Çin'in yapay zeka çalışmalarının ekonomik büyüklüğünün 59 milyar dolar düzeyine ulaşacağı tahmin ediliyor. 
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 2/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 3/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 4/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 5/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 6/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 7/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 8/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 9/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 10/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 11/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

• 12/30

  22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)

• 13/30

  21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP)

• 14/30

  20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP)

• 15/30

  19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters)

• 16/30

  18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters)

• 17/30

  17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters)

• 18/30

  16 Ekim 2024 - İtalyan lüks marka grubu Prada ve Houston merkezli girişim Axiom Space, NASA'nın Artemis 3 Ay misyonunda kullanılacak bir uzay giysisinin tasarımını İtalya'nın Milano kentinde tanıttı. NASA'nın Ay'ın güney kutbuna gerçekleştireceği ilk insanlı görevde Ay'da yürüyen astronotlar bu kıyafeti giyecek. Artemis 3 görevinin Eylül 2026'da gerçekleştirilmesi bekleniyor (Marco Bertorello/AFP)

• 19/30

  15 Ekim 2024 - Güney Kore'nin sınır kenti Paju'dan Kuzey Kore'nin Kaesong şehrine giden yolda, Tongil Köprüsü'ndeki askeri kontrol noktasının son hali. Güney Kore ordusu, Pyongyang'ın ordusu iki ülkeyi birbirine bağlayan yollarda patlamalar gerçekleştirince ağır tahkimatlı sınır yakınlarında "karşı ateş" harekatları yürüttüğünü açıkladı. Kuzey Kore, Güney Kore'nin Pyongyang'a drone uçurduğu iddiasının ardından ordusunun "ateş gücünü" harekete geçirmek için hazır olduğunu söylemişti. Kuzey Kore Savunma Bakanlığı, Kore yarımadasında "her an savaş çıkabileceği" uyarısında bulunmuştu (Jung Yeon-Je/AFP)

• 20/30

  14 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezindeki Deyr El Balah'ta çocuklara çocuk felci aşısı yapıldı. UNICEF, Gazze Şeridi'ndeki 640 binden fazla çocuğu tamamen aşılamayı hedefliyor. UNICEF'in icra direktörü Catherine Russell, çocuklara bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için A vitamini takviyesi sağlanacağını kaydetmiş, Gazze'de çocukların hijyen standartlarının çok kötü olduğunu belirtmişti (Eyad Baba/AFP)

• 21/30

  13 Ekim 2024 - Japonya'nın başkenti Tokyo'nun Kagurazaka mahallesinde düzenlenen Cadılar Bayramı öncesi etkinliğine katılanlar kedi temalı kostümlerini giyip "Bake Neko" (Doğaüstü Kedi) festivaline katıldı. Bake Neko, 2010'dan bu yana her yıl ekim ortasında düzenleniyor. Kagurazaka'da kedi temalı bir geçit töreni düzenlenmesinin nedeni, ünlü Japon romanı "Ben Bir Kediyim"in yazarı Natsume Soseki'nin bu bölgede yaşamış olması (Philip Fong/AFP)

• 22/30

  12 Ekim 2024 - Hindistan'ın Haryana eyaletinde, Hindu tanrısı Hanuman gibi giyinen kişiler, Dussehra festivali için düzenlenen geçit töreninde dans ediyor. Her yıl kutlanan festival, iyiliğin kötülüğe karşı zaferini simgeliyor. Ancak bu yıl Bangladeş'teki Dussehra kutlamaları Hindulara karşı artan saldırıların gölgesinde kaldı. Ülkede 1 Ekim'den bu yana kutlamalarla bağlantılı 35 şiddet olayı yaşandığı bildirilmişti. Hindistan, Bangladeş'teki Hindu tapınaklarına yönelik saldırıları kınayarak komşu ülkeye tüm azınlıkların güvenliğini sağlama çağrısı yaptı (Anushree Fadnavis/Reuters)

• 23/30

  11 Ekim 2024 - Milano'daki iklim değişikliği ve Filistin'e destek eylemine katılan İsveçli aktivist Greta Thunberg slogan atıyor. Thunberg'in kurulmasına destek verdiği iklim değişikliği hareketi Fridays For Future'ın düzenlediği yürüyüşe, binin üzerinde kişi katıldı. Protestoda, Filistinlilerin simgesi haline gelmiş kefiye adlı geleneksel atkıyı takan Thunberg, "Filistinlilerin onlarca yıldır apartheid rejiminin boğucu baskısı altında yaşadığını" söyledi. Küresel ısınmayla silah endüstrisi arasındaki ilişkiye vurgu yapan aktivist "İklim adaleti mücadelesi, fosil yakıt endüstrisine karşı olduğu kadar, silah endüstrilerine, askerileşmeye ve doğal kaynakların aşırı çıkarılmasına karşı da bir mücadeledir" dedi (Piero Cruciatti/AFP)

• 24/30

  10 Ekim 2024 - Milton Kasırgası ABD'nin Florida eyaletinde yıkıma yol açtı. Şiddetli yağmurlar ve rüzgarlar sonucu evler yıkıldı ve milyonlarca kişi elektriksiz kaldı. İç Güvenlik Bakanlığı en az 10 kişinin öldüğünü açıkladı. Yetkililer rüzgarların hızının saatte 150 kilometreye ulaştığını söyledi. ABD Başkanı Joe Biden, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda "Yardım yolda ancak gelene kadar, yerel yetkilileriniz dışarı çıkmanın güvenli olduğunu söyleyene kadar yerinizde kalın" dedi (Bryan R. Smith/AFP)

• 25/30

  9 Ekim 2024 - Milton Kasırgası'nın Havana'dan geçişi şiddetli yağmurlara neden oldu. Helene Kasırgası'nın üzerinden iki hafta geçmemişken yeni bir kasırga ABD'nin Florida eyaletine doğru yaklaşıyor. Bugün eyalete ulaşması beklenen kasırga öncesinde eyalette yıllardır görülmediği kadar büyük bir tahliye çalışması yürütülüyor. ABD Başkanı Joe Biden, Milton Kasırgası’nın "Son 100 yılda ABD’deki en kötü fırtınalardan biri" olabileceği uyarısında bulundu. Milton Kasırgası'nda rüzgarların saatte 270 km hıza ulaşabileceği söyleniyor (Yamil Lage/AFP)

• 26/30

  8 Ekim 2024 - Yokoluş İsyanı Cape Town, Güney Afrika'nın başkentinde gerçekleşen Afrika Petrol Haftası Konferansı'nın düzenlendiği salonun önünde, fosil yakıtların süregelen kullanımını böyle protesto etti (Rodger Bosch/AFP)

• 27/30

  7 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus kentinde Filistinli bir çocuk, İsrail saldırıları sonucunda yıkılmış binanın üzerinde. 1 yıl önce bugün Hamas, İsrail'e gerçekleştirdiği saldırıda 1139 kişiyi öldürmüş ve yaklaşık 250 kişiyi rehin almıştı. Aradan geçen bir senede İsrail, Gazze'de en az 41 bin 870 kişiyi öldürdü ve bu sayının aslında çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor. Binlerce kişi yıkılan binaların enkazı altında kaldı ya da kendilerinden haber alınamıyor. Binlercesinin daha devam eden bombardıman ve İsrail'in savaşının yarattığı koşullar nedeniyle ölmesi muhtemel. Son 12 aydaki gelişmelerle Ortadoğu bir kez daha topyekün savaşın eşiğine geldi (Mohammed Salem/Reuters)

• 28/30

  6 Ekim 2024 - İspanya'nın Katalonya bölgesinin Tarragona kentinde düzenlenen 26. İnsan Kulesi Yarışması'nda Colla Vella dels Xiquets de Valls ekibi insan kulesi oluşturuyor. Katalonya'daki festivallerde düzenlenen geleneksel insan kulesi yarışmalarında takımlar kule oluşturup bozarak mücadele ediyor. İlki 1932'de yapılan etkinlik o zamandan beri iki yılda bir gerçekleştiriliyor (Lluis Gene/AFP)

• 29/30

  5 Ekim 2024 - Binlerce Oromo, Irreecha festivali için Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da bir araya geldi. Irreecha kutlamalarında geleneksel kostümler giyerek suya çiçekler daldırıyor ve kendi üzerlerine su serpiyorlar. Etiyopya'nın en kalabalık etnik grubu olan Oromoların yağmur mevsiminin bitişini kutladığı festival, zaman zaman siyasi protestolara da sahne oluyor. 2016'da polisin hükümet karşıtı protestocuları dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullanması ve havaya ateş açmasıyla festivalde 50'den fazla kişi hayatını kaybetmişti (Tiksa Negeri/Reuters)

• 30/30

  4 Ekim 2024 - Bir kedi Beyrut'un güneyindeki bir mahallede, İsrail'in hava saldırıları sonucunda hasar gören sokakta dolaşıyor. İsrail, üç gün önce kara harekatı başlattığı Lübnan’a saldırmayı sürdürüyor. Hizbullah'a yakın bir kaynak, AFP'ye İsrail'in Beyrut'un Dahiye bölgesini üst üste 11 kere vurduğunu aktardı. Lübnanlı yetkililer, çatışmalar nedeniyle 1,2 milyon kişinin yerinden edildiğini bildirdi (AFP)

Silikon Vadisi'nin siber alandaki merkezi konumu ve Çin'e kıyasla ABD'de yaşam standartlarının daha yüksek oluşu, ABD'yi yapay zeka uzmanları ve inovasyon şirketleri için bir çekim noktası haline getiriyor.

Silikon Vadisi'nde konumlanan inovasyon şirketleri ABD'deki üniversitelerden önemli düzeyde destek alıyor.

Üniversite öğrencileri tarafından çok sayıda proje geliştirilmekte ve staj programları aracılığıyla kalabalık bir uzman kadrosunun çekirdekten yetişmesi sağlanarak maliyetler düşürülüyor.

ABD'ye karşı bu alanda dengeyi sağlamaya çalışan Çin; teknoloji parklarını ve inovatif şirketleri destekleyici programlar geliştiriyor.

Vergi kesintilerine giderek ve üniversiteleri modernize ederek Çin'i yabancı inovasyon şirketleri için bir cazibe merkezi haline getirmeye çalışıyor.

2000'lerin başlarında Çin'de yabancı kökenli birkaç yüz inovasyon şirketi olduğu tahmin edilirken bu sayının günümüzde 1500 seviyelerine ulaştığı düşünülüyor.

Yapay zeka ve bilişim teknolojilerinin bu denli önem kazanması, bu alanda çalışan eğitimli iş gücünün ve bilim adamlarının ulusal gücün önemli bir parçası haline gelmesi sonucunu doğurdu.

Trump ve Biden dönemlerinde; Çin'in ABD kökenli inovasyon şirketlerinden teknoloji transferini önlemeye yönelik birçok adım atıldı.

ABD ve Çin'in yanında Japonya, Birleşik Krallık, Almanya, Güney Kore, Kanada, Suudi Arabistan, Singapur ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi devletler de yapay zeka çalışmalarını ekonomik ve teknolojik açıdan kalkınma planlarının merkezine aldılar.

Yakın dönemde, Suudi Arabistan'ın yapay zeka araçlarını ve ilgili teknolojileri geliştirmeye yönelik 100 milyar dolarlık bir fon oluşturduğu duyuruldu.

Japon hükümeti tarafından ise yapay zeka teknolojilerinin gelişiminde kritik öneme sahip yerel çip üretimini teşvik etme amacıyla 13 milyar dolarlık bir fon oluşturulmasının planlandığı açıklandı.

Yapay zeka sektörünü domine eden yazılımsal ve donanımsal ürünlerin üretimine Avrupa devletlerinin ABD ve Uzak Doğu devletleri düzeyinde ağırlık vermemeleri, bu devletlerin küresel bir oyuncu olarak konumlarını tehlikeye sokuyor.

Çünkü yapay zeka alanındaki hegemonya mücadelesinde teknolojik açıdan ülkeler arasındaki mesafe çok hızlı açılabiliyor.

Yapay zeka çalışmalarını ekonomik boyutta domine eden asıl unsurlar ise Google, Microsoft, Meta, OpenAI, Apple, Alibaba, Baidu gibi uluslararası teknoloji şirketleri.

Bu şirketlerin yapay zeka teknolojilerine yaptıkları yatırımların büyüklüğü, birçok devletin yapay zekaya ayırdığı bütçeyi geride bırakmıyor.

Bu şirketlerin çok büyük veri tabanlarını kontrol edebilmeleri, önümüzdeki süreçte şirketlerle devletler arasında çıkar çatışması yaşanma ihtimalini doğuruyor.

Yapay zeka çalışmalarının sürdürülebilmesi için devasa bir data havuzunun taranması gerekiyor. Günümüzde sadece birkaç şirket tam anlamıyla bu altyapıya sahip.

Bu durum, önümüzdeki süreçte bu gücü kontrol eden şirketlerin küresel düzeyde politik ve ekonomik ilişkilere yön verme gücüne kavuşmalarına zemin hazırlıyor.

Dolayısıyla bu alanda öne çıkmak isteyen devletler, yapay zekayı ve bilişim teknolojilerini kontrol eden şirketleri kendi hedefleri doğrultusunda yönlendirmeye çalışıyorlar.

Yapay zekanın gelişimiyle önümüzdeki 10-20 yıllık dönemde mesleklerin yüzde 50'sinin yapay zeka araçları tarafından tehdit altına gireceği ve en büyük 500 şirketin yüzde 40'ının iflasın eşiğine geleceği öngörülüyor.

Bu durum, yapay zekanın gelişiminin ekonomik boyutta tekelleşmeyi daha da artıracağını ve bu teknolojiyi elinde bulunduran şirketlerin piyasadaki diğer şirketleri yutarak agresif bir şekilde büyüme yoluna gidebileceğini gösteriyor.

Benzer bir mücadele, küresel düzeyde devletler arasında da yaşanacaktır.

Kuşkusuz bu rekabet, siber alana da doğrudan yansıyacak; kendi kaynaklarını, teknolojik altyapısını ve bürokratik kurumlarını en hızlı şekilde modernleştirmeyi başaran devletler bu uzun yarışta büyük avantaj kazanacaklardır.

Bu doğrultuda yapay zekanın potansiyelini ve Siber Çağ'a geçiş sürecinin küresel siyasetteki yansımalarını çözümlemek için en etkili araçlardan birisi yine yapay zeka uygulamaları olacak görünüyor.

^{İlgili okumalar:}

^{Bell, James: "Technotopia and the Death of Nature", Earth Island Journal, Vol. 17, No. ,2002, pp. 36-38.
Birthwhistle, Tom: The Rise of China's Silicon Dragon, New York, PwC's Experience Centre, 2016.
Executive Office of the President of the United States: Artificial Intelligence, Automation, and the Economy, Washington D.C., 2016.
Oxford Analytica: Global Trends to 2035, Brussels, EPRS, 2017.
Risse, Mathias: Political Theory of the Digital Age: Where Artificial Intelligence Might Take Us, Cambridge, Cambridge University Press, 2023.
Rossi, Francesca: "Artificial Intelligence: Potential Benefits and Ethical Considerations", 
Policy Department C: Citizens' Rights and Constitutional Affairs, 2016.
Russell, Stuart, Peter Norvig: Artificial Intelligence: A Modern Approach, 4th Edition, London, Pearson, 2020.
Scott, Ben, Stefan Heumann, Philippe Lorenz: Artificial Intelligence and Foreign Policy, Berlin, 2018. 
United Nations Interregional Crime and Justice Research Institute: The Risk and Benefits of Artificial Intelligence, Cambridge, UNICRI, 2017.}

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.