20'nci yüzyıl, teknolojinin ulaştığı hız açısından geçmiş yüzyıllardan belirgin biçimde ayrılır.

Bu yüzyılda gerçekleşen ilerlemenin düzeyi, insanlık tarihinin son 10 bin yıllık birikimini aştı.

Kuantum devrimi, atom enerjisinin ve bilgisayarın keşfi gibi büyük kırılmaların etkileri toplumsal alana da uzanarak yeni bir insan tipi ortaya çıkardı.

İnternet devriminin sonuçlarını yorumlayan bazı düşünürler şöyle diyorlar:

Gerçeklik, artık ikiye ayrılmıştır. İnsanlar yaşamlarının en az yüzde 50'sini siber alanda devam ettireceklerdir.

1990'lardan bu yana içinde bulunduğumuz süreç, bu önermenin doğruluğunu ortaya koydu.

Gerçekliğin siber alana aktarıldığı bir çağda bilişim teknolojilerini kontrol eden unsurlar, siyasi ve kültürel hegemonyalarını daha da güçlendireceklerdir.

Kovid-19 pandemisinin sosyoekonomik etkilerinin hâlâ devam ettiği bir dönemde hız kazanan yapay zeka uyanışının potansiyelini ve sonuçlarını öngörmekten henüz çok uzağız.

Bununla birlikte teknolojik boyutta nitel bir sıçramanın başlangıcında olduğumuzu ve yapay zeka teknolojilerinin bu dönüşüme öncülük edeceğini artık biliyoruz.

Bu dönüşüme hızlı bir şekilde uyum sağlamayı başaramayan devletlerin, kurumların ve şirketlerin konumlarını korumaları çok zor olacaktır.

"Yapay zeka" kavramı ilk kez 1956 yılında John McCarthy tarafından bir konferansta kullanıldı.

John McCarthy'nin organizasyonunu gerçekleştirdiği Dartmouth Summer Research Project on Artificial Intelligence, birçok kaynakta yapay zeka alanındaki kurucu etkinlik olarak kabul ediliyor.

"Yapay zeka" kavramının, insan bilincinin yerini alan sentetik bir bilinç formu anlamında kullanıldığını görüyoruz.

IBM gibi şirketler tarafından alternatif bir ifade olarak "augmented intelligence" (artırılmış zeka) da kullanılıyor.

1990'ların başlarındaki bir çalışmasında San Diego Üniversitesi Bilgisayar Bilimi Profesörü Vernor Vinge, insanlığın yapay zeka çalışmalarını ileri götürerek insan bilinci düzeyinde modeller üretmesiyle insanlığın sonunun geleceğini ileri sürdü.

Ray Kurzweil ise bu yüzyıl bitmeden biyolojik ve yapay zekanın birleşiminin gerçekleşeceğini düşünüyor. 

Dünya Ekonomi Forumu, yapay zekayı "Endüstri Devrimi'nin 4. dalgasının temel taşı" olarak değerlendiriyor.

Andrew McAfee, yapay zekanın insan zihni üzerindeki potansiyel etkilerini buhar makinesinin sanayi üzerindeki etkilerine benzetiyor.

Nasıl ki buhar makinelerinin kullanımının yayılmasıyla hızlı bir endüstrileşme sürecine girildiyse yapay zekanın da bilime yeni alanlar açacağı, ekonomik üretim kapasitesini ve bilginin işlenme hızını çok artıracağı öngörülüyor.

12 devletin ekonomik geleceği üzerine gerçekleştirilen araştırmalar, yapay zekanın ekonomik büyüme hızını iki katına çıkarma potansiyeline sahip olduğunu gösterdi.

19'uncu yüzyıla kıyasla teknolojinin ilerleme hızı katlanarak arttığından bu alanda geri kalmanın devletler açısından telafisi yok. 

2030'ların ortalarına kadar siber alanda 100 milyardan fazla alıcının ağlar üzerinden birbirine bağlanacağı tahmin ediliyor.

Bu sayı, dünyanın toplam nüfusundan yaklaşık 12 kat daha fazladır ve yapay zekanın sınırlarının biyolojik sınırların ne denli ötesine geçme potansiyeline sahip olduğunu gösteriyor.

Bazı uzmanlar tarafından 2020-2075 arası dönemde insan düzeyinde makinelerin üretilme olasılığının yüzde 50 düzeyinde olduğu savunuluyor.

Stephen Hawking, yapay zekanın ilerleyişini insanlık tarihinin en büyük şansı ve aynı zamanda en büyük talihsizliği olarak değerlendiriyor.

Yapay zeka uygulamalarının önümüzdeki 50 yılda iş gücü olarak insanların yerini alacağı tahmin ediliyor.

Bu nedenle çağımızın küresel ekonomik güçlerinin konumlarını koruyabilmeleri, bu alana ciddi yatırımlar yapmalarına bağlı.

Dünya Economi Forumu raporuna göre 2025'e kadar yapay zekanın 85 milyon işin yerini alacağı tahmin ediliyor.

Buna karşılık yapay zekanın artan kullanım alanı nedeniyle 97 milyon yeni iş pozisyonunun açılacağı düşünülüyor.

Şirketlerin çalışanlarına yapay zeka eğitimi vermek için toplamda 400 milyar dolardan daha büyük bir bütçe ayırmalarının gerekeceği öngörülüyor.

Yapay zekanın gelişimi, ekonominin geleneksel kurumlarında ve iş gücünün kullanımında kalıcı değişikliklere yol açacaktır.

Araştırmacılar önümüzdeki 20 yıllık dönemde mesleklerin yüzde 47'sinin tehdit altına gireceğini, birçok mesleğin ise tamamen yok olacağını düşünüyorlar.

Bu durumun ciddi bir işsizlik sorununa yol açması ve gelir dağılımındaki adaletsizliği daha da artırması bekleniyor.

McKinsey raporuna göre, 2030 yılına kadar yapay zekanın küresel ekonomiye katkısının 15,7 trilyon dolara ulaşabileceği tahmin ediliyor.

Bu artışın 6,6 trilyon dolarının artan üretkenlikten, 9,1 trilyon dolarının ise tüketim etkisinden kaynaklanacağı düşünülüyor. 

Yapay zekanın gelişiminin bir diğer sonucu ise nitelikli iş gücünün önemini artırarak yapay zeka uygulamalarını geliştiren veya denetleyebilen çalışanlara olan talebi yükseltmesidir.

Bu nedenle devletler, yapay zeka teknolojilerini geliştiren inovasyon şirketlerini ve kurumları desteklemek ve bu alandaki eğitim harcamalarını artırarak kalabalık bir yapay zeka uzmanı ordusu oluşturmak durumunda kalacaklar.

Bu alandaki harcamaların kısa vadede ekonomik geri dönüşünün olmaması nedeniyle özel şirketlerin başka sektörlere yönelmeleri; kamu destekli uzun vadeli projelerin ve teşvik paketlerinin önemini artırıyor.

Bu açıdan Uzak Doğu devletlerinin yapay zeka teknolojilerinin gelişiminde Avrupa devletlerine oranla çok daha etkin bir rol üstlendiği dikkat çekiyor. 

Küresel düzeyde bilişim teknolojilerinin San Francisco'daki Silikon Vadisi merkezli şirketler üzerinden dünyaya yayılması, ABD'yi yapay zeka çalışmalarında lider ülke haline getirdi.

Ekonomik açıdan gücünü artırdıkça Çin de 2000'lerden itibaren siber alanda etkisini daha fazla hissettirmeye başladı.

21'inci yüzyılın başlangıcında yapay zeka alanındaki büyük atılım, bu iki süper güç arasındaki rekabeti siber alana taşıdı.

2017 yılında Çin ordusunun açıkladığı "Gelecek Nesil Yapay Zeka Kalkınma Planı", Çin'in üç aşamalı vizyonunu ortaya koydu.

2020'ye dek olan dönemi kapsayan birinci aşamada öncelik ABD'yi yakalamak olarak tanımlandı.

İkinci aşamada (2020-2025 dönemi) bu alanda ABD'yi geride bırakmak hedefleniyor.

Üçüncü aşamada ise 2030 yılında Çin'i yapay zeka alanında küresel lider haline getirmek amaçlanıyor.

Bu kalkınma planıyla 2030 yılında Çin'in yapay zeka çalışmalarının ekonomik büyüklüğünün 59 milyar dolar düzeyine ulaşacağı tahmin ediliyor. 
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  29 Aralık 2024 - Güney Kore'nin başkenti Seul'de halk, Muan Havalimanı'nda meydana gelen uçak kazasının yayınını izliyor. Asya ülkesinin güneyindeki havalimanına iniş yapan Boeing 737-800 tipi Jeju Air uçağı bilinmeyen bir nedenle pistten çıkarak duvara çarptı. 175 yolcu ve 6 mürettebat olmak üzere 181 kişinin bulunduğu alev alan uçaktan sadece iki kişi sağ çıktı. Yaralanan iki uçuş görevlisi hastaneye kaldırıldı. Uçağın Tayland'dan kalktığı ve çoğunlukla Noel tatilinden dönenleri taşıdığı bildirildi. Kaza nedeniyle ülkede 7 gün ulusal yas ilan edildi (Jung Yeon-Je/AFP

• 2/30

  28 Aralık 2024 - İspanya'nın güneydoğusundaki Ibi kasabasında düzenlenen kış festivalinde, askeri kıyafetler giyen katılımcılar belediye binasının dışında un, yumurta ve havai fişekler kullanarak sahte bir darbe gerçekleştiriyor. Un Savaşları Festivali (Els Enfarinats), İspanya'da şakalarla kutlanan geleneksel Masumlar Günü etkinliklerinin bir parçası (Jaime Reina/AFP)

• 3/30

  27 Aralık 2024 - Güney Kore'nin başkenti Seul'de, Ulusal Meclis Başkanı Woo Won Shik, vekaleten Devlet Başkanı olan Han Duck-soo'nun azledilmesi için düzenlenen genel kurulda konuşuyor. Han Duck-soo, Devlet Başkanı Yoon'un 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişimi nedeniyle görevden alınmasının ardından başkanlığı geçici süreliğine devralmıştı. İktidardaki Halkın Gücü Partisi milletvekillerinin protestolarına rağmen Ulusal Meclis'te yapılan oylama sonucunda ülke tarihinde ilk kez bir başkan vekili görevden alındı (Ahn Young-joon/AP)

• 4/30

  26 Aralık 2024 - Taliban güvenlik personeli, Paktika vilayetinin doğusundaki Barmal ilçesinde Pakistan tarafından düzenlenen hava saldırılarından iki gün sonra hasar görmüş bir aracı inceliyor. Taliban hükümeti 25 Aralık'ta yaptığı açıklamada Pakistan'ın Afganistan'ın doğusundaki bir sınır bölgesinde düzenlediği hava saldırılarında 46 sivilin öldüğünü belirtirken Pakistanlı bir güvenlik yetkilisi bombardımanın "teröristlerin saklandığı yerleri" hedef aldığını söyledi. (Ahmad Sahel Arman/AFP)

• 5/30

  25 Aralık 2024 - Devlet Acil Durum Servisi'nden bir kurtarma görevlisi, Rusya'nın Harkiv'e yönelik drone saldırısının ardından bir konutta çıkan yangını söndürmeye çalışıyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski savaştan zarar gören ülkesinin elektrik şebekesine Noel günü 170'den fazla füze ve drone fırlatarak bir kişinin ölümüne ve yaygın elektrik kesintilerine neden olan Rusya'nın "insanlık dışı" saldırısını kınadı. Ülke sabah 5:30'da hava saldırısı alarmıyla uyandı ve kısa süre sonra hava kuvvetleri, Rusya'nın Karadeniz'den Kalibr seyir füzeleri fırlattığını bildirdi (Sergey Bobok/AFP)

• 6/30

  24 Aralık 2024 - Panama'nın başkenti Panama'da polis ABD Büyükelçiliği önünde düzenlenen protestoda göstericiler tarafından yerleştirilen seçilmiş ABD Başkanı Donald Trump'ın resminin önünde nöbet tutuyor. Panama Cumhurbaşkanı Jose Raul Mulino, Donald Trump'ın insan yapımı su yolunu geri alma tehdidinin ardından 23 Aralık'ta ülkenin eski liderleriyle birlikte imzaladığı bir bildiride Panama Kanalı'nın statüsünün müzakere edilemez olduğunu söyledi. Trump, "Donanmamız ve ticaretimiz çok haksız ve adaletsiz bir şekilde muamele görüyor. Her yerde olduğu gibi Panama Kanalı'nda da kazıklanıyoruz" demiş ve kanalın ABD'ye iade edilebileceğini öne sürmüştü (Arnulfo Franco/AFP)

• 7/30

  23 Aralık 2024 - Mozambik'te protestocular başkent Maputo'da yanan bir barikatın yanında toplanıyor. Hile iddialarının haftalarca süren ölümcül sokak çatışmalarını tetiklemesinin ardından ülkenin en yüksek mahkemesi, iktidar partisinin tartışmalı ekim seçimindeki zaferini onayladı. Kararın ardından muhalefetin ayaklanma tehdidinde bulunması sonrası Güney Afrika ülkesinde daha fazla şiddet olayının patlak vermesinden endişe ediliyor (Amilton Neves/AFP)

• 8/30

  22 Aralık 2024 - Filistinliler, İsrail'in Gazze'deki El-Jalaa Caddesi'ne düzenlediği saldırıda isabet alan sivil aracı inceliyor. Gazze Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan son güncellemeye göre, İsrail saldırıları son 24 saatte Gazze Şeridi genelinde en az 32 Filistinlinin ölümüne ve 54 kişinin yaralanmasına yol açtı. İsrail güçleri, kuşatma altındaki Kuzey Gazze'de zorlukla faaliyet gösteren Kamal Adwan Hastanesi'nin içindeki ve yakınındakilere tahliye emri verdikten sonra hastaneye saldırı düzenledi (Omar Al-Qattaa/AFP)

• 9/30

  21 Aralık 2024 - Dün akşam Almanya'da en az 5 kişinin ölümüne ve 200 kişinin yaralanmasına yol açan saldırının gerçekleştiği Noel pazarının yakınındaki kilisenin girişine çiçekler bırakılıyor. Ölümcül saldırıda bir kişi aracını pazardaki kalabalığın üzerine sürmüştü. Kiliseye çiçek bırakanlardan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, ülkenin birlik içinde kalması gerektiğini vurgulayarak failin cezasız kalmayacağına söz verdi. Polis, saldırıdan sorumlu olduğunu düşündüğü 50 yaşındaki Suudi Arabistanlı bir doktoru gözaltına aldı (Michael Probst/AP)

• 10/30

  20 Aralık 2024 - Tayvan'da ana muhalefetteki Çin Milliyetçi Partisi (Komintang) milletvekilleri (beyaz giyenler) parlamentoya girmeye çalışıyor. Demokratik İlerleme Partisi'nden (DPP) çok sayıda milletvekili, perşembe gecesi parlamentoyu basarak tartışmalı tasarıların geçmesini önlemek için Yasama Yuanı'na girişleri engellemiş ve içeride barikat kurmuştu. Sözkonusu yasa tasarıları arasında seçilmiş yetkililerin görevden alınma koşullarının sıkılaştırılması için planlanan bir değişiklik de yer alıyor (I-Hwa Cheng/AFP)

• 11/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 12/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 13/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 14/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 15/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 16/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 17/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 18/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 19/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 20/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 21/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 22/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 23/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 24/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 25/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 26/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 27/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 28/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 29/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 30/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

Silikon Vadisi'nin siber alandaki merkezi konumu ve Çin'e kıyasla ABD'de yaşam standartlarının daha yüksek oluşu, ABD'yi yapay zeka uzmanları ve inovasyon şirketleri için bir çekim noktası haline getiriyor.

Silikon Vadisi'nde konumlanan inovasyon şirketleri ABD'deki üniversitelerden önemli düzeyde destek alıyor.

Üniversite öğrencileri tarafından çok sayıda proje geliştirilmekte ve staj programları aracılığıyla kalabalık bir uzman kadrosunun çekirdekten yetişmesi sağlanarak maliyetler düşürülüyor.

ABD'ye karşı bu alanda dengeyi sağlamaya çalışan Çin; teknoloji parklarını ve inovatif şirketleri destekleyici programlar geliştiriyor.

Vergi kesintilerine giderek ve üniversiteleri modernize ederek Çin'i yabancı inovasyon şirketleri için bir cazibe merkezi haline getirmeye çalışıyor.

2000'lerin başlarında Çin'de yabancı kökenli birkaç yüz inovasyon şirketi olduğu tahmin edilirken bu sayının günümüzde 1500 seviyelerine ulaştığı düşünülüyor.

Yapay zeka ve bilişim teknolojilerinin bu denli önem kazanması, bu alanda çalışan eğitimli iş gücünün ve bilim adamlarının ulusal gücün önemli bir parçası haline gelmesi sonucunu doğurdu.

Trump ve Biden dönemlerinde; Çin'in ABD kökenli inovasyon şirketlerinden teknoloji transferini önlemeye yönelik birçok adım atıldı.

ABD ve Çin'in yanında Japonya, Birleşik Krallık, Almanya, Güney Kore, Kanada, Suudi Arabistan, Singapur ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi devletler de yapay zeka çalışmalarını ekonomik ve teknolojik açıdan kalkınma planlarının merkezine aldılar.

Yakın dönemde, Suudi Arabistan'ın yapay zeka araçlarını ve ilgili teknolojileri geliştirmeye yönelik 100 milyar dolarlık bir fon oluşturduğu duyuruldu.

Japon hükümeti tarafından ise yapay zeka teknolojilerinin gelişiminde kritik öneme sahip yerel çip üretimini teşvik etme amacıyla 13 milyar dolarlık bir fon oluşturulmasının planlandığı açıklandı.

Yapay zeka sektörünü domine eden yazılımsal ve donanımsal ürünlerin üretimine Avrupa devletlerinin ABD ve Uzak Doğu devletleri düzeyinde ağırlık vermemeleri, bu devletlerin küresel bir oyuncu olarak konumlarını tehlikeye sokuyor.

Çünkü yapay zeka alanındaki hegemonya mücadelesinde teknolojik açıdan ülkeler arasındaki mesafe çok hızlı açılabiliyor.

Yapay zeka çalışmalarını ekonomik boyutta domine eden asıl unsurlar ise Google, Microsoft, Meta, OpenAI, Apple, Alibaba, Baidu gibi uluslararası teknoloji şirketleri.

Bu şirketlerin yapay zeka teknolojilerine yaptıkları yatırımların büyüklüğü, birçok devletin yapay zekaya ayırdığı bütçeyi geride bırakmıyor.

Bu şirketlerin çok büyük veri tabanlarını kontrol edebilmeleri, önümüzdeki süreçte şirketlerle devletler arasında çıkar çatışması yaşanma ihtimalini doğuruyor.

Yapay zeka çalışmalarının sürdürülebilmesi için devasa bir data havuzunun taranması gerekiyor. Günümüzde sadece birkaç şirket tam anlamıyla bu altyapıya sahip.

Bu durum, önümüzdeki süreçte bu gücü kontrol eden şirketlerin küresel düzeyde politik ve ekonomik ilişkilere yön verme gücüne kavuşmalarına zemin hazırlıyor.

Dolayısıyla bu alanda öne çıkmak isteyen devletler, yapay zekayı ve bilişim teknolojilerini kontrol eden şirketleri kendi hedefleri doğrultusunda yönlendirmeye çalışıyorlar.

Yapay zekanın gelişimiyle önümüzdeki 10-20 yıllık dönemde mesleklerin yüzde 50'sinin yapay zeka araçları tarafından tehdit altına gireceği ve en büyük 500 şirketin yüzde 40'ının iflasın eşiğine geleceği öngörülüyor.

Bu durum, yapay zekanın gelişiminin ekonomik boyutta tekelleşmeyi daha da artıracağını ve bu teknolojiyi elinde bulunduran şirketlerin piyasadaki diğer şirketleri yutarak agresif bir şekilde büyüme yoluna gidebileceğini gösteriyor.

Benzer bir mücadele, küresel düzeyde devletler arasında da yaşanacaktır.

Kuşkusuz bu rekabet, siber alana da doğrudan yansıyacak; kendi kaynaklarını, teknolojik altyapısını ve bürokratik kurumlarını en hızlı şekilde modernleştirmeyi başaran devletler bu uzun yarışta büyük avantaj kazanacaklardır.

Bu doğrultuda yapay zekanın potansiyelini ve Siber Çağ'a geçiş sürecinin küresel siyasetteki yansımalarını çözümlemek için en etkili araçlardan birisi yine yapay zeka uygulamaları olacak görünüyor.

^{İlgili okumalar:}

^{Bell, James: "Technotopia and the Death of Nature", Earth Island Journal, Vol. 17, No. ,2002, pp. 36-38.
Birthwhistle, Tom: The Rise of China's Silicon Dragon, New York, PwC's Experience Centre, 2016.
Executive Office of the President of the United States: Artificial Intelligence, Automation, and the Economy, Washington D.C., 2016.
Oxford Analytica: Global Trends to 2035, Brussels, EPRS, 2017.
Risse, Mathias: Political Theory of the Digital Age: Where Artificial Intelligence Might Take Us, Cambridge, Cambridge University Press, 2023.
Rossi, Francesca: "Artificial Intelligence: Potential Benefits and Ethical Considerations", 
Policy Department C: Citizens' Rights and Constitutional Affairs, 2016.
Russell, Stuart, Peter Norvig: Artificial Intelligence: A Modern Approach, 4th Edition, London, Pearson, 2020.
Scott, Ben, Stefan Heumann, Philippe Lorenz: Artificial Intelligence and Foreign Policy, Berlin, 2018. 
United Nations Interregional Crime and Justice Research Institute: The Risk and Benefits of Artificial Intelligence, Cambridge, UNICRI, 2017.}

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.