Web3 nedir? Bildiğimiz internetin yerine mi geçecek yoksa sadece bir aldatmaca mı?

(Pexels)

Kimin tanımladığına bağlı olarak Web3, ütopik bir internet için sonraki adım veya parası ahlakına ağır basan kişilerin yürüttüğü bir dizi aldatmaca.

Savunucularına göre internetin "üçüncü sürümünün" ardındaki ana fikir, 5 büyük teknoloji şirketine daha az bağımlı bir internet ağı oluşturmak için çeşitli blok zinciri teknolojilerini (kripto para, NFT'ler vb.) bir araya getirmek.

Aralarında Twitter'ın eski patronu Jack Dorsey ve Tesla'nın CEO'su Elon Musk'ın da bulunduğu eleştirmenleri, bunun sadece diğer teknoloji şirketlerinin dizginleri ele geçirme girişimi olduğunu savunuyor. Dorsey bu hafta (21 Aralık) paylaştığı bir tweet'te "Nihayetinde farklı bir etikete sahip merkezi bir varlık" dedi.
 


Metaverse" ve hatta "yapay zeka" gibi moda olmuş diğer internet terimleri gibi, Web3 de henüz tam anlamıyla var olmadığı halde bazı çevrelerde hayli heyecan yaratmış durumda fakat aynı bu teknolojilerdeki gibi, gerçeğe dönüştürülmesi için milyarlarca dolar harcanıyor.

Web2 ve Web1'e ne oldu?

Web1 veya "eski internet" 1991'de başladı ve çevrimiçi alanın çoğunun insanların içerik tükettiği yerlerden oluştuğu zamanlara işaret ediyor. Space Jam internet sitesi gibi günümüz standartlarına göre kötü tasarlanmış statik internet sayfaları kullanıcılara çok az etkileşimle bilgi veriyordu.

Web2, 2004 civarında başladı ve şimdi bildiğimiz internete daha çok benziyor: Kullanıcı ve platform arasında bir etkileşim. Google'ın yanı sıra Facebook ve Twitter gibi sosyal medya siteleri büyüyerek internet ağındaki bilgileri düzenleyip kendi kontrolleri altında merkezileştirdi. Apple, iPhone (ve sonraki taklitçileri) aracılığıyla internetle ilişkimize aracılık etti, Amazon İnternet Hizmetleri'yse internet altyapısının tamamına sahip, bu yüzden Amazon çöktüğünde internetin çoğu kararıyor.

Web3 nedir?

Aslen 2014 yılında ortaya atılan fakat son zamanlarda ön plana çıkan bir terim olan Web3, blok zinciri teknolojilerine dayanıyor.

Blok zincirleri, kripto para gibi dijital nesnelerin hareketini takip etmek için kullanılan dijital defterlerdir.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Kripto paralar, teoride, bankalar gibi merkezi otoriteleri aradan çıkarır. Web3 de, teorik olarak, merkezi otoriteleri aradan çıkaracak. Twitter, mevcut hizmetinin merkezsiz bir sürümünü ortaya attı. Bu sürümün farklı parçalarında, halihazırda "ana" Twitter internet sitesi olarak düşündüğümüz halinden farklı denetleme politikaları var.

Diğer kişiler, kendi bilgisayarlarıyla Facebook Messenger ve WhatsApp'ın kapalı sistem platformlarını kullanmak yerine anlık mesajlaşma olanağı sunan bir ağın parçaları olmaya karar verebilir.

Fakat şu anda, bu fikirlerin kripto paraya benzediği bir yön daha var: Web3'ün değeri büyük ölçüde fikir karşısında heyecanlananlara dayanıyor.

Web3 interneti gerçekten merkezsiz hale getirebilir mi?

Büyük teknoloji şirketlerine karşı rekabet veya bu şirketlerin hatalardan daha fazla sorumlu tutulabilmesi için düzenleme altına alınmalarının interneti daha iyi hale getirmesi olası. Bu bağlamda, merkezsiz bir ağ somut bir artı.

Sanatçılar, müzisyenler ve diğer içerik üreticiler için tüketiciyle doğrudan kurulacak bir ilişkinin, örneğin sanatçılara yeterince ödeme yapmadığı için eleştirilen Spotify'dan gerçekten de daha iyi olması da mümkün. Benzer sorunlar her ikisi de sanatçıya atıfta bulunmadan veya ödeme yapılmadan sanat eserlerinin paylaşıldığı merkezler Instagram ve Reddit'te veya siyahi içerik üreticilerinin dansları için telif almadığı TikTok'ta da var.

Bazı sanatçılar için NFT'ler dijital sanattan para kazanmanın bir yolu. Telif hakları doğrudan sanat eserinin içine yerleştirilebilir, böylece sanat eseri her satıldığında üreticisi pay alır.

Nyan Cat'in söz konusu görseli yakın zamanda bir NFT olarak satan yaratıcısı Chris Torres "Bu, üreticiye güç veriyor" dedi.

Üretici başlangıçta ürüne sahip ve daha sonra onu satabilir, doğrudan para kazanabilir ve eserin ona ait olduğu bilinebilir.

Fakat Web3 bu amaca pek de yaklaşmış değil ve böyle bir ihtiyacın varlığı da sorgulanabilir. Müzisyenlere fiziksel medya satışı, sanatçılara komisyon yoluyla adil bir şekilde ödeme yapılabilir. Blok zinciri, ücretsiz dijital hizmetlerin veya en azından dijital hizmetlere ücretsiz erişimin norm haline geldiği bir dünya dışında, doğası gereği gerekli değildir.

Wharton Okulu'ndan profesör ve blok zinciri uzmanı Kevin Werbach, "Web3, bir dereceye kadar, halihazırda gerçekleşen çeşitli blok zinciri ve kripto para faaliyetleri etrafında dönen bir mim veya pazarlama markası" dedi.

Birkaç yıl önceki kurumsal blok zinciri dalgası gibi, Web3 de benimsenme bakımından gerçekte olduğundan çok daha fazla heyecan yaratıyor. Pek çok kişi kripto ticareti yapıyor ve NFT satın alıyor fakat bu, büyük teknoloji platformlarına dağılmış alternatifleri benimsedikleri anlamına gelmiyor.

NFT'ler (değiştirilemez tokenler) Web3 savunucularının ideallerinin gerçeğe dönüşmesinin iyi bir örneği. Bu tokenler, esasen çevrimiçi sanat eserlerinin dijital makbuzları. Kullanıcılar sanat eserinin kendisine değil, yalnızca makbuza sahiptir.

NFT alıcıları satın aldıklarını ellerinde tutmakta iyi belgelenmiş zorluklar yaşadı, en büyük NFT pazarlarından biri olan OpenSea'deki sayfaların kaybolması gibi. NFT'nin mülkiyeti, merkezi olmaktan ziyade, kullanıcı tarafından değil ama yeni bir merkezi otorite tarafından yönetilir.

Web3 savunucularının teknolojinin ortalama kullanıcıya daha fazla kontrol sağladığını iddia etmesine rağmen, NFT'lerinin blok zincirinde "basıldığını" öğrenen sanatçıların eserlerini geri almak için çok az başvuruda bulunmalarının nedeni de bu.
 


Web3'e getirilen eleştiriler hayli sert. Bir mühendis ve blog yazarı olan Stephen Diehl, "Özünde Web3, kamunun kripto varlıklarının olumsuz çağrışımlarını eski teknoloji şirketi hegemonyasının bozulmasıyla ilgili yanlış bir anlatıya dönüştürmeye çalışan boş bir pazarlama kampanyası" diye yazıyor.

Daha fazla coin satma ve menkul kıymetler düzenlemelerinden kaçılan yağlı kapıyı açık tutma arayışındaki bir oyalama. Bunu kripto ve Web3 hareketinin kendileri hakkında konuştuğu döngüsellikte görüyoruz. Mesele tüketicilerin gerçek sorunlarını çözmek değil. Web3 tarafından çözülmesi gereken tek sorun kendi varlığını kurulduktan sonra nasıl rasyonelleştireceğidir.

Web3'ün riskleri neler?

Web3'ün geleceği, teknoloji şirketlerinin katettiği gelişme düzeyine bağlı olarak, hayatımızın giderek daha fazla dijital hale gelmesiyle ve hatta metaverse'le bağlantılı; bu sayede gerçek dünyanın yanında kendi ekonomisi ve dijital mallarına sahip sanal bir dünya var olur.
 


Blok zinciri, NFT'ler ve diğer teknolojiler dijital toprak ağalığına öncülük edebilir. Halihazırda dijital gayrimenkuller henüz var olmayan bir geleceğe hazırlık olarak milyonlara satılıyor. Web3'ü eleştiren birçok kişinin korktuğu şey de bu: Merkezsiz bir internet yerine gücün basitçe yeni bir yönetici grubunun eline geçmesi.

Meta, metaverse'ü tanıtırken "Tıpkı internet gibi, Facebook olsa da olmasa da metaverse var. Ve bir gecede inşa edilmeyecek" demişti, tek bir şirket tarafından da inşa edilmeyecek. Fakat Web2 donanımı rekabetinde Apple ve Google tarafından sollanan milyar dolarlık teknoloji devi, açıkça kendisini internetin geleceği olduğuna inandığı şeyin merkezine yerleştirmeye hevesli.

Mark Zuckerberg "Geliştirdiğimiz ve insanların içinde çalışabileceği veya takılabileceği ve bu farklı dünyaları inşa edebileceği bu yazılımlar, her şeyi aşacak. Diğer şirketler VR veya AR platformları inşa ederken bizim yazılımımız her yerde olacak. Tıpkı bugünün Facebook veya Instagram'ı gibi" demişti.

Ayrıca "Tıpkı NFT'ler gibi, Web3 ve metaverse platformları, birbirimizle nasıl etkileşimde bulunduğumuz, ilişki ve iletişim kurduğumuz konusunda bir sonraki doğal ilerlemedir" diye yorum yapmıştı.

Web3 ve NFT'ler, kripto para ve metaverse gibi diğer spekülatif teknolojilerin şu anda yaptığı şey, risk sermayedarlarının zenginleşmesi için harika bir yol sağlamak, tıpkı şişen bir hisse senedi satın almanın alıcıya para kazandırması gibi. Teknolojilere şimdiden 27 milyar dolardan fazla yatırım yapıldı fakat buna rağmen Web3'ün doğacağı onlarca yıl süresince internetin tam olarak nasıl görüneceğini kestirmek zor.



https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech

Independent Türkçe için çeviren: Noyan Öztürk

Bu makale kaynağından aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. İfade edilen görüşler Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU