Kurgularıyla casusluk ve ihanetin muğlaklığına herhangi bir gerçek anlatının yapabildiğinden daha fazla ışık tutan yazar John le Carre, geçen hafta sonu 89 yaşında vefat etti. Kesinlikle ironinin tadını çıkarırdı. Öyle bir zamanlamaya denk geldi ki, kadirşinas taziye yazıları ve kişisel sıcak anılar, medyadaki yerlerini casuslar ve hukuk arasındaki genellikle gergin ilişkinin son yıllarda Britanya kamuoyuna sunduğu daha kışkırtıcı bazı değerlendirmelerle paylaştı.

Bunlar arasında tek başına bir Le Carre romanı olabilecek niteliğe sahip olan, MI6'in potansiyel veya kanıtlanmış bir "haydut" ajana dair dışişleri bakanına bilgi vermemesi nedeniyle resmi gözlemci tarafından azarlandığının açığa çıkmasıydı. Yasaya göre dışişleri bakanı hem MI6'in (resmi adıyla "Gizli İstihbarat Servisi", SIS) hem de istihbarat toplama teşkilatı Hükümet İletişim Karargahı'nın (GCHQ) başında ve bir ajanı yasanın yanlış tarafına itebilecek her şeyi imzalamak zorunda. "James Bond maddesi" veya "öldürme izni" olarak bilinen 1994 tarihli İstihbarat Hizmetleri Yasası'nın bir bölümü, yurtdışında görev yapan Britanya ajanlarını yaptıkları her türlü şey için dışişleri bakanının izni olduğu sürece Birleşik Krallık'ta (BK) yargılanmaktan muaf tutuyor.

Bu durumda, gözlemci Soruşturma Yetkileri Komiserliği Ofisi'nin raporundan anlaşıldığı üzere, dışişleri bakanından bu belirli ajanın alıkonulması için imzası istenmiş ancak söz konusu ajanın "yüksek riskli" olarak değerlendirildiğinden (cinayet dahil suç faaliyetlerini kapsayabilen bir terim) bahsedilmemiş. Bu bilginin eksikliği, ahlaki hesap verilebilirlik bir yana yargıda hesap verilebilirlik çizgisine de ciddi zarar verdi. Esasen MI6, mevcut zayıf hükümet denetiminden etkili bir şekilde kaçınıyordu.

Hâlâ bize anlatılmamış neler var, bir düşünün. Prensibi biliyoruz ama gerçeklere sahip değiliz. O dönem dışişleri bakanı kimdi? Geçen yıla atıfta bulunuluyorsa ki öyle görünüyor, Jeremy Hunt veya Dominic Raab olabilir. Bilmiyoruz. Ajanın hangi ülkede olduğunu veya çalıştığını bilmiyoruz. Ajanın milliyetini bilmiyoruz. Ne tür işlere kalkıştığını bilmiyoruz. Ortaya çıkan tek şey, MI6'in yürürlükteki düzenlemelere uymadığı ve bunun da teşkilatı fiilen kendi kanunlarına sahip kıldığı. Bu tek örnekte böyle, ama dahası da var mıydı?

Görünüşe göre var. Çünkü hemen ertesi gün kamuya açıklanan o döneme kadar gizli kalmış bir karar (özet halinde), MI6 ve GCHQ'nun kanuna karşı bir tür başına buyruk tavrını teyit ediyormuş gibi göründü. Söz konusu kararı, hükümet gözetimi ve benzeri şikayetleri genellikle kapalı kapılar ardında dinleyen Soruşturma Yetkileri Mahkemesi verdi. Sözde "James Bond maddesi" sadece yurtdışındaki operasyonlarda geçerliyken, iki istihbarat teşkilatının muhbirlerine BK'ta "suç faaliyetlerine iştirak etme" yetkisi verdiğini göstermesi açısından bu vaka bilakis daha kötüydü.

Bu iki ifşa hakkında hissettikleriniz, muhtemelen bundan sonrakine vereceğiniz cevabı belirleyecek. En azından (şimdi geri çekilen) İç Pazar Yasası bir anlaşmayı bozma hakkını saklı tutana kadar uzun süre "hukukun üstünlüğünün" ateşli savunucusu olan BK'ın, hiç olmazsa bazı durumlarda, parlamentonun koyduğu yasal kısıtlamaları göz ardı eden istihbarat servislerine sahip olması sizi şoka uğrattı mı? Ya da belki siz, benim de yatkın olduğumu kabul ettiğim üzere, biri utanç verici şekilde yakayı ele verinceye (BK casusunun çeşitli belge ve nesnelerin değiş tokuşu için kullandığı gizli yer, Moskova'daki bir parkta yapay taşlara gizlenmişti), "ortadan yok oluncaya" veya aşırı vakalarda öldürülünceye dek her şeyin serbestmiş gibi görünebildiği istihbaratın tüm gölgeli dünyası hakkında Le Carre modunda biraz kararsız ve hatta alaycısınızdır.

Esasen, kanunla yönetilen istihbarat teşkilatlarından bahsetmek bütünüyle bir kavram kargaşası mı? Yasal kısıtlamalar, asla kabul edilebilir olmayan faaliyetleri kabul edilebilir gösterme çabasıyla demokratik ülkelerce benimsenmiş bir kılıftan mı ibaret? Gerçekten ulusal güvenlik tehlikede olduğunda veya (aynı manaya gelmesi gerekmiyor) teşkilatlarımız ulusal güvenliğin tehlikede olduğunu söylediği zaman, parlamentoyu teşkilatlarımıza sadece onların yapabileceği şeyleri yapma izni verilmesi gerektiğini kabul ederek bunun için çaba gösterdiği için takdir etmeli miyiz?
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 2/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 3/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 4/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 5/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 6/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 7/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 8/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 9/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 10/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 11/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 12/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 13/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 14/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 15/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 16/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 17/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 18/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 19/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 20/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 21/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 22/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

• 23/30

  22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)

• 24/30

  21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP)

• 25/30

  20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP)

• 26/30

  19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters)

• 27/30

  18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters)

• 28/30

  17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters)

• 29/30

  16 Ekim 2024 - İtalyan lüks marka grubu Prada ve Houston merkezli girişim Axiom Space, NASA'nın Artemis 3 Ay misyonunda kullanılacak bir uzay giysisinin tasarımını İtalya'nın Milano kentinde tanıttı. NASA'nın Ay'ın güney kutbuna gerçekleştireceği ilk insanlı görevde Ay'da yürüyen astronotlar bu kıyafeti giyecek. Artemis 3 görevinin Eylül 2026'da gerçekleştirilmesi bekleniyor (Marco Bertorello/AFP)

• 30/30

  15 Ekim 2024 - Güney Kore'nin sınır kenti Paju'dan Kuzey Kore'nin Kaesong şehrine giden yolda, Tongil Köprüsü'ndeki askeri kontrol noktasının son hali. Güney Kore ordusu, Pyongyang'ın ordusu iki ülkeyi birbirine bağlayan yollarda patlamalar gerçekleştirince ağır tahkimatlı sınır yakınlarında "karşı ateş" harekatları yürüttüğünü açıkladı. Kuzey Kore, Güney Kore'nin Pyongyang'a drone uçurduğu iddiasının ardından ordusunun "ateş gücünü" harekete geçirmek için hazır olduğunu söylemişti. Kuzey Kore Savunma Bakanlığı, Kore yarımadasında "her an savaş çıkabileceği" uyarısında bulunmuştu (Jung Yeon-Je/AFP)

Söylediğim üzere, yer aldığınız taraf, şu an parlamentoda son aşamalarına gelen bir yasa tasarısı hakkında muhtemelen ne düşündüğünüzü de belirleyecek. "Gizli İnsani İstihbarat Kaynakları (Suç Teşkil Eden Fiil)" başlıklı yasa tasarısı, "James Bond maddesini" hukukta alenileştiriyor ve korumayı BK'ta yürütülen operasyonları da kapsayacak biçimde genişletiyor. Bunun arkasında yatan düşüncenin kısmen, teoride BK için çalışan ajanları kovuşturmaya açık bırakan boşluğun kapatılması olduğu anlaşılıyor.

Aslında bu, belirli boşlukları doldurmak için tasarlanmış gibi görünüyor. Bunlardan biri, Soruşturma Yetkileri Mahkemesi'nin kararında atıfta bulunulan BK'ta "suç faaliyetlerine iştirak ediyor" olabilecek o "muhbirler" için geçerli olabilir. Genel BK mevzuatının aksine, bu geçmişe dönük olarak geçerli olabilir mi? Burada, BK hükümetinin Kuzey İrlanda'yla ilgili "Sorunlar" dönemindeki (1960'ların sonundan 1998'e dek Kuzey İrlanda'da ve Britanya'da yaşanan etnik milliyetçi çatışma dönemi -çn.) daha alçakça eylemlerinden bazılarına yönelik kapsamlı bir muafiyete bakıyor olabilir miyiz? Bakanlar geçen ay, Belfastlı avukat Pat Finucane'in 1989'da öldürülmesine dair bir kamu soruşturması açılması yönündeki yeni bir başvuruyu bir kez daha reddetti. Mahkemede veya kamu soruşturmalarında ifade vermeye çağrılan ajanlar veya memurlar için de bir korumaya bakıyor olabilir miyiz? Bu, istihbarat görevlilerinin veya gizli ajanların yalnızca kendilerinin sahip olabileceği çok önemli bilgileri mahkemeye sunmasını mümkün kılabilir mi? Eğer öyleyse, böyle bir koruma kullanılacak mı?

Defaatle, BK istihbaratının menfaati olduğu için duruşma asla gerçekleşmez veya düşer, ya da soruşturma tam bilgi gibi bir şey olmadan sonuçlanır. Bu bazen ancak nispeten geç bir aşamada ortaya çıkabilir ve bir davanın neden gizemli gecikmeler ve boşluklarla birlikte kesintili ilerlediğini açıklamaya yardımcı olur. Birkaç yıl önce, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası'nda (EBRD) çalışan Rusya doğumlu bir BK vatandaşına yönelik mahkeme aşamasına gelmesi neredeyse 10 yıl almış bir yolsuzluk davasını takip etmiştim. Duruşma nihayet gerçekleştiğinde, sanık BK istihbaratı tarafından kendisine bir anlaşma sunulduğunu ancak bunu reddettiğini ifade etmişti.

Yine de bu dava, diğer birçok şeyle karşılaştırıldığında çok önemsizdi. BK'ta ikamet edenlerin veya vatandaşların "gizli hapishanelere" ya da Guantanamo Körfezi'ndeki ABD hapishanesine sözüm ona teslim edilmesiyle bağlantılı bir dizi dava, istihbarat görevlilerinin ifade vermesine izin verilmemesi sebebiyle bir sonuca ulaşamadı. Birbiri ardına gelen hükümetler, bu tür davaların mahkemeye taşınmasından ziyade genellikle tazminat ödemeyi tercih etti.

BK istihbaratının CIA'e sağladığı bilgi üzerine teslim edilip işkence gören Libyalı muhalif Abdulhakim Belhac ve eşinin davası, gün yüzüne çıkan en kötü olaylardan biri. Yaklaşık 14 yıl sonra, dönemin başbakanı Theresa May'den tam bir özür aldılar. Ama hiç kimse sorumlu tutulmadı. Ayrıca Manchester bombalaması soruşturmasının, bombacı Salman Abedi ve ailesinin siyasi sürgünler olarak Libya ve BK arasında nasıl seyahat edebildiğini ve görünüşe göre en azından bir kere BK güçlerince nasıl kurtarıldığını öğrenmek isteyebileceğini düşünmüş olabilirsiniz. BK istihbarat menfaati, bunun soruşturmanın duymayacağı bir kanıt olduğu anlamına geliyor.

Aleksandır Litvinenko'nun ölümüne dair gecikmiş soruşturmada, istihbarat kanıtları yalnızca yargıç tarafından dinlendi ve hiç gün ışığına çıkmadı. Böyle bir soruşturmanın sonuçlarının bedeli nedir? Tek kısmi istisna, Kadın Yargıç Hallett'ın isimsiz olarak verilen bazı istihbarat kanıtlarını perde arkasından elde etmeyi başardığı Londra'daki 7 Temmuz bombalı saldırılarına ilişkin soruşturmaydı. Ancak bu bir istisnaydı ve öyle olmamalı.

Ancak istihbarat servislerini daha hesap verebilir kılmak şöyle dursun, yakında kayıtlarda açıkça ajanların suç işlemesine izin veren bir yasaya sahip olacağız. Ama elbette, sadece ulusal güvenlik ve çoğunluğun iyiliği adına. Hiçbir kısıtlamaya sahip olmamaktansa, yasalarla çerçevelenmiş kısıtlamalara sahip olmanın daha iyi olduğunu iddia edebilirsiniz. Olabilir ama istihbarat ve hukukun ne kadar daha gerçekten bir arada yaşayabileceğini merak ediyorum. Belki de yine çok fazla Le Carre okumuşumdur.

* Mary Dejevsky'nin makalesinin tasarımdan kaynaklanan nedenlerle kısalttığımız başlığının tamamı şöyledir: Britanyalı casusların "öldürme izni" olmalı mı? Rahmetli John le Carre bu tartışmadan zevk alırdı

independent.co.uk/independentpremium

Independent Türkçe için çeviren: Kerim Çelik