BAE-İsrail anlaşması Ortadoğu’yu daha da karmaşık hale getirecek

İlgili üç liderin iltifatları toplayacak olmasına karşın Filistinli yetkililer memnun olmayacak

ABD senatörü ve baş danışman Jared Kushner, Hazine Bakanı Steven Mnuchin, Ulusal Güvenlik Danışmanı Robert O'Brien, BAE ve İsrail arasındaki diplomatik bağları normalleştrine anlaşmanın imzalanmasının ardından Beyaz Saray'da Donald Trump'ı alkışlıyor (AFP)

Diplomasi söz konusu olduğunda en önemli şey genellikle yansımadır. ABD'nin Birleşik Arap Emirlikleri'yle (BAE) İsrail arasındaki bağların "tamamen normalleşmesini" içeren anlaşmanın hazırlanmasına yardım ettiğini söyleyen Donald Trump açıklaması da bu kategoriye giriyor.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Bu, eğer anlaşma reklamı yapıldığı gibi olsaydı da tarihi öneme sahip olmazdı demek değil. 1994'te Ürdün, İsrail'le ilişki kurmayı kabul eden son Arap ülkesiydi. Bundan önce de 1979'da, bir tek Mısır, İsrail'le barış anlaşması yapmıştı. Moritanya 1999'da İsrail'i tanımış fakat daha sonra Gazze'deki çatışma sebebiyle 2009'da ilişkileri kesmişti.

Dolayısıyla bu anlaşma, giderek daha da zor görünen kasımdaki başkanlık seçimleri öncesinde, Barack Obama'nın başkan yardımcısı olarak payına düşen dış politika deneyimini edinmiş Joe Biden gibi bir rakip karşısında Trump için diplomatik bir ivme olacak. Aynı zamanda da Ortadoğu brifinglerinin başına getirilen ve bölgeye yönelik barış planlarıyla birçok Arap ülkesini çileden çıkaran Trump'ın damadı Jared Kushner için de bir teşvik anlamı taşıyor.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Washington'daki uzun vadeli müttefikiyle birlikte diplomatik bir galibiyet kazanmayı memnuniyetle karşılayacaktır. İsrail'de bir dizi başarısız seçimden sonra kurulan koalisyon hükümeti çok da istikrarlı bir hükümet değil ve koronavirüs salgınıyla başa çıkma şekli sebebiyle Netanyahu da popülaritesindeki düşüşle karşı karşıya kaldı.

Anlaşma, BAE için de Ortadoğu'da giderek daha da endişe verici hale gelen vaziyetinden uluslararası sahneye doğru sükse yapma fırsatı veriyor. ABD'nin müttefiki olarak, Trump'ın bu anlaşmayı duyurmasına izin vermenin buradaki bağları güçlendireceğine dair şüphe duyulacak çok da bir şey yok.

BAE, beyaz yakalı Filistinlilerin kendi ulusunu yaratacağına inanıyordu ve 1967 savaşı esnasında İsrail'in ele geçirdiği topraklarda Filistinlilerin devlet kurmasına müsaade edilmesi gerektiğine dair duruşunu Arap dünyasının büyük kısmıyla beraber korudu. Bu yaz, Netanyahu'nun (Beyaz Saray'ın da desteklediği) işgal altındaki Batı Şeria'nın bazı bölgelerini ilhak etme planlarını duyurması üzerine perşembe günü duyurulana benzer bir anlaşma ancak uzak bir olasılık gibi görünüyordu. O dönemde Birleşik Arap Emirlikleri'nin ABD büyükelçisi de bir İsrail gazetesine bu hamlenin Arap ülkeleriyle ilişkileri düzeltme çabalarını "baş aşağı edeceğine" dair uyarıda bulunmuştu.
 


Beyaz Saray gibi Netanyahu da ilhak fikri karşısında nispeten sessiz kaldı ki bu anlaşma o planların askıya alınmasını içeriyor. Fakat Netanyahu ilhaktan açıkça geri adım atarsa, kesinlikle kendi partisi Likud içindeki kişilerin tepkisiyle karşı karşıya kalacaktı. Bu nedenle Trump'ın açıklamasının ardından İsrail Başbakanı "Batı Şeria'nın bazı kısımlarını ilhak etmeye olan bağlılığını" sürdürdüğünü söyledi. Bu yeni anlaşmaya varmak için ilhak planlarını "geçici olarak askıya almayı" kabul ettiğini sözlerine ekledi. 

Filistinli yetkililer kesinlikle memnun olmayacak ve ilhak uluslararası hukuka aykırı olduğuna göre böyle bir anlaşma yapılmasını gerektirecek bir neden de görmeyecekler.

Son yıllarda bu yeni anlaşmanın ötesinde de İsrail'in BAE'yle bağlarını samimileştirme teşebbüsleri oldu. Netanyahu'nun bu bağların samimiyetini sahadaki gerçekliğe kıyasla daha büyük görmek gibi bir alışkanlığı olsa da Kovid-19'la nasıl başa çıkılacağı hususunda yapılan son işbirliği verimli olmuşa benziyor.

Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed El Nahyan da İran'ın bölgedeki etkisi (BAE'nin bir diğer yakın müttefiki Suudi Arabistan da Tahran'ın etkisiyle mücadele etmek istiyor) ve Gazze Şeridi'ni kontrol eden Hamas gibi örgütlere güvensizlik söz konusu olduğunda Netanyahu'yla benzer düşünüyor.

Bu yeni ilişkilerin ne hale geleceği belirsiz ama kesin olan bir şey var: Halihazırda işleri karmakarışık hale getiren unsurlarla dolu bölgeye bunların bir yenisi ekleniyor.

 


Chris Stevenson’ın tasarımdan kaynaklanan nedenlerle kısalttığımız başlığının tamamı şöyledir: Trump diplomatik zafer iddia edecek ama BAE-İsrail anlaşmasının yaptığı şey Ortadoğu diplomasisini daha da karmaşık hale getirmek

https://www.independent.co.uk/voices

Independent Türkçe için çeviren: Ata Türkoğlu

Bu makale kaynağından aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. İfade edilen görüşler Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU