Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC), Sahraaltı Afrika'nın en büyük ülkesi. Yüksek miktarda bakır ve elmasın yanı sıra günümüz dünyasında en çok aranan minerallerden biri olan kobalt cevherlerine sahip ülke, flora ve fauna açısından da zengin.

KDC aynı zamanda dünyanın en yoksul ülkelerinden biri. Birleşmiş Milletler'in (BM) 4 yıl önceki İnsani Gelişme Endeksi'ne göre gelişmişlik açısından dünyada 188 ülke arasında 176. sırada yer alıyor. Kongo halkının yüzde 80'inden fazlası aşırı yoksulluk eşiği denen sınırda yaşıyor. Çeşitli şekillerde zuhur eden ve komşu ülkelerden savaşçıları çeken şiddetli çatışmalar onlarca yıldır devam ediyor.

George Floyd'un Minnesota'da polis tarafından öldürülmesinin ardından ABD ve Avrupa'da gerçekleşen protestolarda, kölelik ve sömürgecilikle ilişkili heykellerin alaşağı edildiği görüldü. Bu durum, farklı yerel yetkililerin böylesi tasvirlerin kaldırılmasına yönelik planları eşliğinde devam etmesi beklenen tartışmaları ve hırçınlıkları beraberinde getirdi.

Bu hafta Brüksel'de sokağa çıkan yaklaşık 12 bin protestocu kraliyet sarayının dışında bulunan ve II. Leopold'u ata binerken tasvir eden heykeli hedef alırken, bazı eylemciler anıtın tepesine tırmanıp Kongo bayrağı salladı. Merhum kralın Antwerp'teki bir diğer heykeli ateşe verilirken, Ghent'teki büstüne de kırmızı boya fırlatıldı.

Kimileri bir zamanlar Belçika'nın Baltık'tan Karadeniz'e ulaşacak genişlikte, bugünkü Belçika'dan 76 kat daha büyük yüzölçümüne sahip bir imparatorluğu olduğunu bile bilmiyor olabilir. Ya da bu toprakların uzun süre Kral Leopold'un kişisel derebeyliği olarak yönetildiğini. Ya da 15 milyon kadar Kongolu'nun sömürgeci efendilerinin elinde can verdiğini. Dahası, kauçuk toplama kotasını yerine getiremeyen ve içlerinde çocukların da bulunduğu işçiler için uzuv kesme işinin ve idamın standart cezalar arasında yer aldığını.

Zamanında Kongo'dan Belçika'ya sonu gelmez bir servet akışı gerçekleşti. Elbetteki bu tablo, Britanya da dahil olmak üzere ele geçirdikleri toprakları acımasızca sömürmekle meşgul diğer Avrupa ülkeleri için de geçerliydi. Fakat Leopold'un yağmalaması endüstriyel ölçekte yaşandı. Bu iş kendisine saraylarını genişletme, yurtiçinde ve yurtdışında Fransız Rivierası'ndaki kır köşkleri gibi mülkler edinme ve şahsı adına yaptığı lüks harcamalarda kullandığı kişisel bir servet sağladı. Kral, içlerinde 16 yaşında bir hayat kadınının da bulunduğu metresleri gibi gözdelerine de hayli cömert davrandı.

Ancak Kongo'dan gelen paranın Belçika'nın hızla sanayileşmesine yardımcı olmasıyla devlet de çıkar sağladı. Kral ayrıca şu an Avrupa Birliği (AB) Komisyonu binasının yanında yer alan Cinquantenaire Kemeri, Ulusal Bazilika ve Brüksel Adalet Sarayı'nın kubbesi gibi büyük inşa projeleri gerçekleştirdi.

Ne var ki Leopold sömürgeciliğin adını kirletti. Diğer Avrupalı güçler Belçika hükümetini harekete geçmeye zorladı. Joseph Conrad'ın Kongo'daki korku ve şiddeti anlatan Karanlığın Yüreği (Heart of Darkness) adlı kitabı 1899'da yayımlandı. Kitapta güvenlik güçleriyle onların yerel yardakçılarının yaptığı ve misyonerlerle gezginler yoluyla gün ışığına çıkarılan barbarlık hikayelerine yer verildi. Brüksel'deki parlamento, Kongo'nun idaresini 1908'de Leopold'dan devraldı. Kralı öldüğünde de cenaze alayı kalabalıklar tarafından yuhalandı.

Leopold'a yeniden saygınlık kazandırma amacıyla kararlaştırılmış bazı girişimlerde bulunulurken, ona ait heykellerin birçoğu ölümünü takip eden onlarca yılda dikildi. Bu icraatlara getirilen savunma, söz konusu heykellerin farklı bakış açılarının görüldüğü farklı dönemlerde dikildiği şeklinde oldu. Evet doğru.

O dönem, Winston Churchill’in “Medenileşmemiş kabilelere karşı zehirli gaz kullanılmasını şiddetle destekliyorum” dediği, “daha güçlü bir ırkın, daha üstün nitelikli bir ırkın, yani açmak gerekirse dünya işlerini daha iyi bilen bir ırkın gelip onların yerini almış olmasına” bakılırsa toprakları beyaz sömürgeciler tarafından ellerinden alınan insanlara karşı hiçbir yanlışın yapılmadığını vurguladığı bir dönemdi.

Belçika devletinin yönetimi devralıp yeniden düzenlemesinin ardından Kongoluların hayatında bazı gelişmeler oldu. Fakat en nihayetinde 1960'ta bağımsızlığını kazandığı sırada ülkede yalnızca birkaç lise varken, tek bir yerel üniversite bile yoktu.

Kral Baudouin bağımsızlık töreni için toplanan Kongolulara, Belçika hakimiyeti döneminin standartlarına uygun yaşamalarını söyledi. Kral, "Baylar, size güvenerek hata etmediğimizi göstermek sizin görevinizdir" diye öğüt verdi. Bu sözlerin muhtemelen 15 milyondan fazla insanı öldürmedikleri ve Kral Leopold kadar yağmacılık yapmadıkları sürece sömürge idaresi sınavından geçecekleri anlamına geldiği söylenebilir.

Baudouin'in tembihleri, sömürgecilik savunucularının nümayişle bahsedip durduğu anlatının kilit noktalarından birine uyuyor. Avrupalı güçlerin sömürgelerini huzurlu ve istikrarlı bir halde bıraktığı fakat bu ülkelerin idareyi devralan yozlaşmış ve beceriksiz yerel yöneticiler tarafından mahvedildiği yönündeki hikaye yani.

Evet, bunda kesinlikle doğruluk payı var. Ancak hikayede anlatılmayan kısım, yönetimi devralan bu rüşvetçi ve yolsuz liderlerin çoğunun Batı tarafından, genellikle eski sömürgeci efendileri tarafından ekonomik çıkarlarına öyle uygun geldiği için desteklenmiş olmalarıdır. Rusya'yla Soğuk Savaş'ın da bir siyasi gerekçesi vardı.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

• 2/30

  18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP)

• 3/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

• 4/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 5/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 6/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 7/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 8/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 9/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 10/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 11/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 12/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 13/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 14/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 15/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 16/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 17/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 18/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 19/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 20/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 21/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 22/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 23/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 24/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 25/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 26/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 27/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

• 28/30

  22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)

• 29/30

  21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP)

• 30/30

  20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP)

Yeni düzene direnen güçler ve genelde de dini kuvvetler kullanılırken, bu iş zaman zaman şiddetli bir hal aldı. Reformların gerçekleştirilmesi ve servetin yeniden dağıtılması için çalışan ilerici liderlerin bu çıkarlara zarar verdiği algısı oluştu. Batılılara ait sanayileri ve işletmeleri kamulaştırmaya çalışanlar öncelikli hedeflerdi.

Müslüman dünyasında bu durum, Batı'nın sert İslamcılarla gizlice anlaştığı anlamına geliyordu. Mısır’da Cemal Abdulnasır'ın iktidara gelip 1956’da Süveyş Kanalı’nı ulusallaştırmasının ardından Britanya terörist faaliyetlerde bulunmuş bir örgüt olan Müslüman Kardeşler'le bağlantı kurarak “Arap milliyetçiliği virüsüyle” mücadeleye kalkışmıştı.

İran'da demokratik yollarla iktidara gelen Muhammed Musaddık hükümetinin İngiliz-İran Petrol Şirketi'ni (AIOC) ulusallaştırması, 1953'te Britanya'yla Amerika'nın düzenlediği ve takipçileri arasında genç Ruhullah Humeyni'nin de bulunduğu Ayetullah Seyyid Kaşani'nin yardımlarıyla gerçekleştirilen bir darbeyle sonuçlanmıştı. 1967'de Endonezya'da Ahmed Sukarno'yu deviren, Birleşik Krallık ve ABD'nin düzenlediği bir diğer askeri darbe de Darül İslam'ın yardımıyla gerçekleşmişti. Darül İslam'ın takipçileri yollarına sosyalistleri ve sendikacıları katlederek devam etmişti.

Ortada öngörülemeyen ve ölümcül bir sonuç vardı. Batı, yetişmesine ve güçlenmesine yardımcı olduğu aşırılık yanlısı ve saldırgan İslamcılığı kontrol edemedi. Şimdi aynı öğretinin taraftarları, Avrupa ve Amerika sokaklarında cihadı sürdürüyor, bombalama eylemleri yapıp silahlı saldırılar düzenliyor.

Kongo'da demokratik yolla seçilen Başbakan Patrice Lumumba, 1960'ların başlarında Amerikalıların desteğiyle Belçikalılar tarafından görevden alındı. Eisenhower yönetimi, genç liderin fazla solcu olduğuna karar vermiş ve bu ismin Rus etkisini Orta Afrika'ya taşımasından endişe duymuştu.

Kongo Başbakanı'nın Belçikalıların tasarladığı ve gitgide büyüyen istikrarsızlaştırma hamleleri karşısında Moskova'dan yardım istediği doğru olsa da bunu ancak Washington tarafından reddedildikten sonra yapmıştı. Lumumba sömürgecilikle komünizmi eşit derecede içler acısı bulduğunu vurgulamaya çalışarak komünist olduğu iddiasını reddediyordu. Ama bu yeterli değildi; devrildi, işkence gördü ve sonra da katledildi.

Bugün Belçikalı elemanların bu sürecin her aşamasında rol oynadığını biliyoruz. Belçika hükümetinin Lumumba'nın infaz edilmesini isteyen emirlerini ve idam mangasının kimlerden oluşacağına varıncaya kadar bu infazın nasıl yapılacağıyla yakınen ilgilendiğini gösteren belgeler ortaya çıktı.

1975'te ABD'deki Church Komisyonu, CIA Başkanı Allen Dulles'in Lumumba'nın öldürülmesi emrini verdiği sonucuna vardı. Komisyon daha sonraysa, CIA'in Lumumba'yı öldürmek için komplo kurmasına rağmen infazda doğrudan rol oynamadığını belirtti. 1960 başkanlık seçimlerini yeni kazanmış John F. Kennedy'nin bu meseleye ilgi göstererek Lumumba'nın serbest bırakılmasını talep edebileceği, hatta bu politikacının siyasete dönmesi konusunda ısrarcı olabileceği yönünde endişeler vardı. İnfaz, Kennedy'nin göreve başlama töreninden üç gün önce gerçekleştirildi.

Lumumba’nın öldürülmesinde oynadığı role dair 2002'de resmen özür dileyen Belçika hükümeti, “çatışma önleme” projelerini ve Kongolu gençlere verilecek eğitim burslarını finanse etmek üzere Patrice Lumumba Vakfı kurulması için 3,75 milyon euro (yaklaşık 29 milyon TL) bağışta bulundu. Ancak ABD'den olaydaki rolüyle ilgili herhangi bir özür gelmedi.

ABD ve Belçika halef olarak, darbeyi gerçekleştiren Albay Joseph Mobutu'yu destekledi. Mobutu komünizme karşı bir siper olarak sunuldu. Mobutu'nun kleptokrasisi (siyasal yozlaşmanın hakim olduğu devlet düzeni -ed.n.) 30 yıllık iktidar ve kurumsallaşmış yolsuzluk sırasında ülkede 15 milyar dolar'a (yaklaşık 102 milyar TL) varan bir soyguna imza attı.

Genel anlamda Batı'yla iyi ilişkiler yürüttü. Kendisine karşı patlak veren isyanlardan birini bastırmak üzere ülkeye Belçikalı ve Fransız birlikler akın etti. Mobutu 1997'de devrilirken, ülke daha sonra 6 eyaleti kapsayan ve yaklaşık 4 milyon insanın canına mal olan uzun süreli bir çatışma sürecinden geçti.

Elbette ki Belçika birçok sömürgeci güçten sadece biriydi ve diğer bazılarının elindekiler gibi büyük alanları kapsayan sömürgelere de sahip değildi. Kral Leopold'un deyişiyle, "bu muhteşem Afrika pastasından bir dilim almak" için masaya geç oturmuştu. Dahası başvurduğu vahşice yöntemler, bu mükellef ziyafete çabucak yetişme ihtiyacından kaynaklanmış olabilir.

Avrupalı öteki güçlerin sömürgeleri de baskıcı rejimler gördü. Bazıları bu süreci diğerlerinden daha iyi atlattı. Önde gelen Kongolu isimler, KDC'nin mevcut sıkıntılarının tamamen Belçika'nın suçu olamayacağını vurguladı, diğer ülkelerin halkları da kendi sömürgeci efendileri hakkında böyle konuşuyordu.

Ancak son günlerde olup bitenler Kral Leopold'un ve onun gibilerin mirasının yalnızca tarih kitaplarının konusu olmadığını gösteriyor. Yankıları bugün de sürüyor. Tıpkı Donald Trump'ın köleliğin devamı için savaşan Konfederasyon generallerinin adını taşıyan ABD askeri üslerinin adının değiştirilmesine izin vermemesi gibi.

ABD Başkanı bu hamlenin önümüzdeki başkanlık seçimlerinde işine yarayacağına inanıyor. Geçmişte yaşananlarsa 21. yüzyıl siyasetinde hala fazlasıyla canlı duruyor.

Kim Sengupta'nın tasarımdan kaynaklanan nedenlerle kısalttığımız başlığının tamamı şöyledir: Ulusların sömürgecilik geçmişi yalnızca tarih değildir, yankısı bugün de duyulur: Bunu unutursak başımıza geleceklerin sorumlusu biziz

https://www.independent.co.uk/voices

Independent Türkçe için çeviren: Noyan Öztürk