Yüksek enflasyon, bir ülkenin ekonomik alanda yaşayabileceği en büyük sıkıntılardan biridir.

Enflasyonist bir ortamda, paranın değerini yitirmesine bağlı olarak alım gücü azalır, parasal varlıklar erir, -mal ve hizmetlerdeki fiyatlar sürekli artığından- harcama eğilimi artar, gerçek olmayan karlar ortaya çıkar, ekonomideki hemen tüm rakamlar gerçeklikten uzaklaşır.

Çünkü, enflasyonist bir ortamda paranın nominal değeri (paranın üzerinde yazılı olan değer) ile gerçek değeri artık aynı değildir; paranın satın alma gücü nominal değerinden düşüktür.

Dolayısıyla, parayla ifade edilen tüm kıymetler gerçek değerlerinden farklıdır.

Enflasyonun belki de tek kazananı, -uygulanan faizin enflasyondan düşük olması şartıyla- bireysel borçlulardır.

Bu nedenle, yüksek enflasyon dönemleri aynı zamanda borçlanma dönemleridir.

Her ülkede enflasyon farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Ancak, son döneme ilişkin küresel bir değerlendirme yapmak gerekirse, yaşanan yüksek enflasyonun ana nedeni, pandemi nedeniyle devletlerin izlediği -piyasaya bol miktarda para arzını içeren- kamu maliyesi politikaları ile yine pandeminin yol açtığı tedarik zincirindeki kopuş ve/veya zorluklardır.

Pandemi etkilerini görece azaltmışken çıkan Rusya-Ukrayna savaşı, toparlanmaya izin vermeden ülke ekonomilerine yeni bir darbe vurmuştur.

Enerjinin her türlü üretimin girdisinde bulunması, enerji fiyatlarındaki yükselmenin her tür mal ve eşya fiyatına doğrudan yansımasına neden olmuştur.

Buna bir de tedarik zincirinde savaş nedeniyle yaşanmakta olan diğer sıkıntılar ve gıda fiyatlarında artış eklenince, enflasyon pek çok ülkede aşırı yükselmiştir.

Nitekim, mali teşviklerin parasal genişlemeden daha fazla enflasyona yol açtığını ileri süren ekonomistler olsa da Friedman'cı bir bakış açısıyla, "enflasyon her yerde ve her zaman parayla ilgili bir fenomen"dir (enflasyonun parasallığı teorisi - the monetary theory of inflation). 

Hükümetler genel itibariyle piyasadaki bol parayı çekerek enflasyonla mücadele etmektedirler. Piyasada para az olduğunda, harcamalar da az olur.

Yani, mal ve hizmete olan talep azalır, talep az olduğunda -kural olarak- fiyatlar artmaz. Böylece enflasyon azalır.

Merkez bankalarının temel görevi, fiyat istikrarını sağlamaktır. Bu görevlerini yerine getirmede, para politikası araçlarına sahiptirler.

Gerek ABD Merkez Bankası ve gerek Avrupa (Birliği) Merkez Bankası, bir para politikası aracı olan "faiz"i kullanarak enflasyonla mücadele etmektedir.

Faizler yükseltilerek tasarruf cazip hale getirilmekte ve böylece harcamaya ayrılan para azaltılmaktadır.

Çünkü, elde edilen gelir sadece iki şekilde kullanılabilir: ya tasarruf edilir/yatırıma yöneltilir ya da harcanır.

Enflasyon aynı zamanda beklentiyle de ilgili olduğundan, yani gelecekte mal ve hizmetlerin fiyatının artmayacağına (/ham madde, yarı maddenin ve tam maddenin aynı fiyattan alınabileceğine) inanılması halinde, tüketiciler zorunlu olanlar dışındaki harcamalarını erteleyeceği üreticiler/tacirler ise fiyatlarını arttırmayacağı için, toplumun gelecekte enflasyonun azalacağına inanması çok önemlidir.

Üstelik enflasyonun düşeceği beklentisi, daha düşük faizle sonuç alabilmeye de hizmet eder.

Böyle bir beklenti, yetkili mercilerin enflasyonla mücadele konusundaki kararlı söylemleri ve bu söylemleri destekleyen eylemleriyle yaratılabilir. ABD'de ve AB'de yapılan budur.

Türkiye'deki duruma gelince, para arzı ana faktör olarak değerlendirilebilir.

Ancak, para arzına yol açan etkenler sadece pandemi ve Rus-Ukrayna Savaşı nedeniyle bozulan tedarik zinciri ile enerji ve gıda fiyatlarındaki yükselme değildir.  

Zira, Türkiye'de daha pandemi öncesinde çift haneli bir enflasyon mevcuttu, 2018'de TÜFE yüzde 20,30'du. 

Türkiye'de ülke parasına olan güven zayıf olduğu için, döviz her zaman -gerek ticari hayatta ve gerek tasarrufta- ikinci bir para cinsi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Gerek siyasi krizler ve gerek -Merkez Bankası'nın faiz indirimler başta gelmek üzere- uygulanan ekonomi politikaları dövizde inanılmaz bir yükselişe yol açmıştır.

2019 başında 5,32 TL, 2020 başında 5,94 TL, 2021 başında ise 7,35 TL civarında olan USD, 2021 sonunda 13,31 TL olmuştur.

Döviz fiyatlarındaki yükseliş, ithalatı ihracatından daha yüksek olan ve ihraç ettiği malların üretiminde ithal ara mallar kullanan Türkiye'de fiyat artışına yol açmıştır.

TÜİK verilerine göre, 2020'de yüzde 14,6 olan TÜFE, 2021 sonunda yüzde 36,8'e çıkmış, 2022'de ise yüzde 64,27'e ulaşmıştır.

2023 yılı genel seçimler yılı olduğundan, seçim ekonomisi uygulanmaya başlanmıştır.

Şubat ayında yaşanan büyük depremler de buna eklendiğinde, piyasadaki para arzı çok genişlemiştir.

Nitekim, TÜİK verilerine göre, Temmuz 2023 itibariyle yıllık ortalama enflasyonu yüzde 57,45'dir; 29.08.2023 tarihi itibariyle 1 USD ise, 26,53 TL'dir.

Dolayısıyla, Türkiye'de, dolarizasyon, devalüasyon, ithal girdilerin üretimdeki yüksek payı nedeniyle maliyet artışı, maliyet artışından kaçınmak için yapılan stoklama nedeniyle talebin artması, uygulanan seçim ekonomisi, depremler nedeniyle ortaya çıkan kamu harcamaları da enflasyonun nedenleri arasındadır. 
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 2/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 3/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 4/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 5/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 6/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 7/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 8/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 9/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 10/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 11/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 12/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 13/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 14/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 15/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 16/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 17/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 18/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 19/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 20/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 21/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

• 22/30

  22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)

• 23/30

  21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP)

• 24/30

  20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP)

• 25/30

  19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters)

• 26/30

  18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters)

• 27/30

  17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters)

• 28/30

  16 Ekim 2024 - İtalyan lüks marka grubu Prada ve Houston merkezli girişim Axiom Space, NASA'nın Artemis 3 Ay misyonunda kullanılacak bir uzay giysisinin tasarımını İtalya'nın Milano kentinde tanıttı. NASA'nın Ay'ın güney kutbuna gerçekleştireceği ilk insanlı görevde Ay'da yürüyen astronotlar bu kıyafeti giyecek. Artemis 3 görevinin Eylül 2026'da gerçekleştirilmesi bekleniyor (Marco Bertorello/AFP)

• 29/30

  15 Ekim 2024 - Güney Kore'nin sınır kenti Paju'dan Kuzey Kore'nin Kaesong şehrine giden yolda, Tongil Köprüsü'ndeki askeri kontrol noktasının son hali. Güney Kore ordusu, Pyongyang'ın ordusu iki ülkeyi birbirine bağlayan yollarda patlamalar gerçekleştirince ağır tahkimatlı sınır yakınlarında "karşı ateş" harekatları yürüttüğünü açıkladı. Kuzey Kore, Güney Kore'nin Pyongyang'a drone uçurduğu iddiasının ardından ordusunun "ateş gücünü" harekete geçirmek için hazır olduğunu söylemişti. Kuzey Kore Savunma Bakanlığı, Kore yarımadasında "her an savaş çıkabileceği" uyarısında bulunmuştu (Jung Yeon-Je/AFP)

• 30/30

  14 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezindeki Deyr El Balah'ta çocuklara çocuk felci aşısı yapıldı. UNICEF, Gazze Şeridi'ndeki 640 binden fazla çocuğu tamamen aşılamayı hedefliyor. UNICEF'in icra direktörü Catherine Russell, çocuklara bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için A vitamini takviyesi sağlanacağını kaydetmiş, Gazze'de çocukların hijyen standartlarının çok kötü olduğunu belirtmişti (Eyad Baba/AFP)

2023 genel seçimleri sonrasında, Türkiye'de yeni kurulan Hükümet enflasyonla mücadeleye önem veriyor görünmektedir.

Ancak, 24.08.2023 tarihinde Merkez Bankası'nın faizi 5 puan birden artırarak yüzde 25'e çıkarmasına kadar, enflasyonla mücadelede ağırlıklı olarak maliye politikası araçları özellikle de vergileri kullanılmayı tercih etmiştir.

Böylece, bir yandan açık veren bütçenin gelir ihtiyacının karşılanması, diğer yandan emeklilikte yaşa takılanlar, asgari ücrette artış, sosyal yardımlar gibi kamu harcamalarıyla piyasada bollaşan paranın geri çekilmesine hizmet edilmiştir.

Şöyle ki; seçimler öncesinde getirilen ek kurumlar vergisinin yanına ek motorlu taşıtlar vergisi eklenmiştir.

Bununla yetinilmemiş, bazı kurumlar vergisi istisnaları kaldırılmış ve kurumlar vergisi oranı beş puan artırılmıştır.

KDV genel oranı ilk defa yüzde 18'den yüzde 20'ye ve indirimli oran ise yüzde 8'den yüzde 10'a çıkartılmıştır.

ÖTV'de I sayılı listede yer alan mallar (akaryakıt, doğal gaz, LPG, bazı çözücü ve yağlar) üzerindeki ÖTV tutarının her altı ayda bir YÜFE oranında kendiliğinden artması ve Cumhurbaşkanı'nın bu mallar üzerindeki ÖTV tutarını, en yüksek maktu vergi tutarının beş katına kadar artırabilmesi kabul edilmiştir.

ÖTV III sayılı listedeki mallar (içecekler ve tütün mamulleri) için bu otomatik artış zaten vardı.

Bunların yanı sıra, tüketici kredileri üzerindeki banka ve sigorta muameleleri vergisi ile şans oyunları vergisi iki katına çıkartılmış, pek çok harç aşırı yükseltilmiştir.

Yapılan tüm vergi düzenlemeleri yoluyla elde edilmesi beklenen tutar, 1,1 trilyon TL'dir.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Cevdet Yılmaz temmuz sonunda yaptığı bir açıklamada, 2023 sonuna kadar ek vergi artışının planlanmadığını ifade etmiştir.

Ancak, bütçe açığının büyüklüğü dikkate alındığında, bu plandan sapılması sürpriz olmayacaktır.

Görülmektedir ki hem enflasyonun nedenleri hem de enflasyonla mücadelede kullanılan araçlar konusunda Türkiye dünyadaki büyük ekonomiye sahip devletlerden ayrışmaktadır.

Kanaatimce, tek başına vergiler yoluyla enflasyonla mücadele edilemez. Çünkü, vergi, neticede maliyeti artıran bir faktördür.

Dolayısıyla, mal ve hizmet arz edenler daha düşük bir kara razı olmayıp vergiyi fiyatlara yansıttıkları sürece, vergi fiyatlar üzerinde artırıcı etki yapar.

Buna karşılık, faiz artırışının da yatırımı ve böylece üretimi daha pahalı hale getirdiği, devlet borçlarını artırdığı unutulmamalıdır.

Bu nedenle, ithalatı ihracatından yüksek olan ve büyük bir cari açığı bulunan Türkiye bakımından tek başına faiz artışı da enflasyonu geriletmede yeterli olmayacaktır.

Kanaatimce, çıkış yolu, üretimi (böylece istihdamı) ve ihracatı destekleyici bir politikayı temel alarak para politikası ve maliye politikası araçlarının birlikte kullanılmasıdır.

Bu esnada adil yaklaşım, toplumun dar gelirli kesiminin üstüne daha fazla gitmemek, mali gücü yüksek kesimlerden fedakarlığı beklemektir.

Sosyal hukuk devletinin de gereği budur. Bu yönde yapılacak çalışmalar ile, kısa vadede değil ama orta vadede olumlu sonuçlar alınması mümkündür.

Eylül başında açıklanacak yeni orta vadeli program ile 2024-2028 yıllarını kaplayan 12. Kalkınma Planı, Hükümet'in yol haritasını anlamamızı sağlayacaktır.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.