Arabulucular, Hamas Hareketi ve İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki savaşın sona erdirilmesine yönelik bir anlaşmaya varamaması ve her iki tarafın da ateşkes önerilerini tekrar tekrar reddetmesi karşısında umutsuzluğa kapılırken, ABD Kongresi, Hamas'ın geleceğini tehlikeye atan bir mektup yayınladı.
ABD Kongresi, Independent Arabia'nın bir nüshasını ele geçirdiği mektupta, Başkan Joe Biden yönetimi, Katar'dan Hamas'a karşı ilki hareketin başkent Doha'daki siyasi bürosunun kapatılması, ikincisi, siyasi grubun varlıklarının ve fonlarının dondurulması, sonuncusu ise Hamas'ın bazı liderlerinin ABD'de yargılanmak üzere teslim edilmesi olmak üzere 3 maddeyi uygulamasını istemeye çağırıldı.
Mektupta ne yazıyor?
ABD Kongresi mektubunu ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve ABD Adalet Bakanı Merrick Garland'a gönderdi.
İsrail ordusunun Hamas Siyasi Büro Başkanı Yahya Sinvar'ı öldürmesinin Gazze Şeridi'ndeki savaşın sona ermesi ve rehinelerin kurtarılması için kritik bir fırsat yarattığını açıkladı.
Hamas ise arabulucuların tüm girişimlerini reddederek savaşmaya ve aralarında ABD vatandaşlarının da olduğu rehineleri elinde tutmaya devam etmekte ısrar ediyor.
ABD Kongresi, Biden yönetimini, Hamas Hareketi'nin lider kadrosuna karşı bir an evvel harekete geçmeye, Katar'dan Hamas'ın Doha'daki siyasi bürosunu kapatmasını, liderlerini sınır dışı etmesini ve arananları yargılanmak üzere teslim etmesini isteyerek, Hamas'ın yok edilmesine ve yenilgiye uğratılmasına katkıda bulunmaya çağırdı.
3 maddenin yer aldığı mektupta, Katar'dan Hamas'ın Doha'daki siyasi bürosunu kapatarak, liderlerinin mal varlıklarını dondurarak, uluslararası medyaya erişimlerini engelleyerek, yabancı ziyaretçileri ağırlayabilme özgürlüklerine son vererek ve bazılarının yurtdışına seyahat etmelerine kısıtlama getirerek, Hamas'a yönelik politikasını değiştirmesi isteniyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
ABD Kongresi'nin gündemindeki ikinci maddede, Katar'da ikamet eden Hamas liderlerinden Halid Meşal'in yargılanmak üzere ABD'ye iade edilmesi yer alırken, üçüncü maddede ise Katar'da ikamet eden Hamas liderlerinden Halil el-Haya başta olmak üzere Hamas'ın yurtdışındaki üst düzey yetkilileri hakkında bir iddianame hazırlanması ve ardından ABD'de yargılanmak üzere iade edilmeleri öngörülüyor.
ABD'den Katar'a
ABD Kongresi, bu 3 maddede yer alan tedbirlerin Hamas'ın yenilgiye uğratılmasına ve liderlerinin yurtdışında güvenli bir limana sahip olmasının engellenmesine katkıda bulunacağına, böylece Hamas'ı savaşı sona erdirmeye ve arabulucuların rehinelerin serbest bırakılmasına ve Gazze'nin geleceğine ilişkin önerilerini kabul etmeye zorlayacağına inanıyor.
Hamas'ın 7 Ekim 2023 tarihinde İsrail'e saldırmasının ardından ABD Adalet Bakanlığı, Amerikalı rehinelerin kaçırılmasıyla bağlantılı olarak Hamas'ın üst düzey liderlerinden bazılarını suçlamıştı.
ABD Kongresi de Meşal'in ABD'ye iadesi için talepte bulundu.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Kongre'nin mektubunu aldığında doğrudan Katar'dan Hamas liderlerinin topraklarından sınır dışı edilmesini ve Hamas'ın Doha'daki siyasi bürosunun kapatılması için gerekli işlemleri başlatmasını istedi.
Ancak ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, mektubu Doha'daki yetkililere göndermeyip, Kongre'nin mektubunun bir kopyasını eklediği için bu talep resmiyet kazanamadı.
Aslında Hamas'ın Katar'a taşınmasının, 2011 yılında Suriye rejiminin Hamas'ın başkent Şam'daki siyasi bürosunu kapatmasıyla başlayan uzun bir hikayesi var.
Hamas Hareketi'nin o dönemde Siyasi Büro Başkanlığını yapan Halid Meşal'in Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ı eleştirmesinin ardından Suriye, Hamas'ın başkent Şam'daki merkezini kapatmış ve liderlerini sınır dışı etmişti.
Hamas, Gazze Şeridi dışında olması gereken siyasi bürosunu nereye açacağını bilemiyordu.
Doha, Halid Meşal ile Katarlı yetkililer arasındaki iyi ilişkilere dayanarak, kendi topraklarında askeri liderler hariç, Hamas liderlerinin tam yetkilere sahip resmi bir temsilcilik açmalarında sakın görmedi.
Bu yıllar boyunca Hamas Katar'da aktif olarak faaliyetlerini sürdürdü.
Doha, Hamas Hareketi ile İsrail arasında arabulucu rolü oynadı.
Daha önceki çatışmalarda ateşkes anlaşmalarına varılmasını sağlamayı başaran Doha, mevcut savaş kapsamında bile geçtiğimiz yıl kasım ayında Hamas ile İsrail arasında geçici bir ateşkese varılmasını sağlamayı başardı.
Hamas liderleri daha öncede sınır dışı edilmekle tehdit edildi
Katar, İsrail'in Gazze Şeridi'nde yürüttüğü savaş sırasında, topraklarında Hamas'ın siyasi bürosuna ev sahipliği yaptığı için ABD, İsrail ve diğer ülkeler tarafından ağır bir şekilde eleştirildi.
Ancak Katar'ın Washington Büyükelçisi Meşal bin Hamad Al Sani, Doha'daki Hamas Siyasi Bürosu'nun varlığının Washington'ın talebi üzerine olduğunu ve ABD'nin resmi olarak talep etmesi halinde Katar'ın herhangi bir adım atmaktan çekinmeyeceğini söyleyerek bu durumu savundu.
Arabulucular Gazze'deki savaş konusunda defalarca kez girişimde bulunduysalar da başarısız oldular.
ABD Dışişleri Bakanı Blinken, birçok kez Hamas'ı Katar'dan çıkarmakla tehdit etti ve tehdidinin uygulanmasını bir esir takası anlaşmasına varılmasıyla ilişkilendirdi.
Blinken Hamas'ı, kamuoyu önünde en son geçtiğimiz mart ayında tehdit etti.
Hamas'ın Gazze'de ateşkes için bir anlaşmaya varma konusundaki uzlaşmazlığı Katar'daki varlığını tehdit etmeye başlamış gibi görünüyor. Zira Doha Hamas'a karşı birçok tutumunu değiştirdi.
Bazı siyasi gözlemciler, değişikliğin ABD'nin talebi ve Kongre'nin mektubunun bir sonucu olduğunu düşünüyor.
İhraç kararının medya aracılığıyla bildirilmesi
Katar'ın Hamas'a yönelik tutumundaki değişimin 2 yönü var.
Bunlardan birincisi, arabuluculuk rolünün sona erdirilmesi değilse de askıya alınması.
Diğeri ise, gerek Doha'daki siyasi bürosu kapatılarak gerekse ülkede ikamet eden liderleri sınır dışı edilerek, Hamas'ın Katar'daki varlığının sona erdirilmesi.
Doha'nın konuyla ilgili resmi düzeydeki açıklaması, Katar Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Macid el-Ensari'den geldi.
Ensari yaptığı açıklamada, şunları söyledi:
Katar 10 gün önce, yapılan son müzakerelerde, bir anlaşma sağlanmaması halinde Hamas ve İsrail arasındaki arabuluculuk çabalarını geçici olarak askıya alacağını taraflara bildirmişti. Katar, savaşı ve Gazze Şeridi'ndeki ağır insani koşullar nedeniyle sivillerin çektiği acıların hafifletilmesi için gereken ciddiyet gösterildiğinde, ortaklarıyla birlikte arabuluculuk çabalarına yeniden başlayacaktır.
Hamas'ın Doha'da siyasi bürosu olmasındaki temel amacın ilgili taraflar arasında bir iletişim kanalı olarak hizmet etmek olduğunu ve bu kanalın daha önce birçok kez ateşkese varılmasını sağladığını vurgulayan Ensari, "Ancak şimdi, durumu inceledikten sonra Katar, Hamas siyasi bürosunun artık amacına hizmet etmediği sonucuna vardı" diye konuştu.
Katar'ın kendisine yönelik yeni tutumunu resmen açıklamasıyla Hamas'ın geleceği tehlikeye girerken, bu durum İsrail tarafından memnuniyetle karşılandı.
İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar, "Katar'ın Hamas'la müzakerelerden çekilmesini memnuniyetle karşılıyoruz, Hamas yetkilileri Doha'dan çıkarıldığında olayların seyri değişecektir" değerlendirmesinde bulundu.
Hamas'ın içinde bulunduğu durum, onun sadece bir tehdit olduğunu düşündürüyor
Hamas'ın bir ikilem içinde olduğu açık.
Hamas liderlerinden Mahmud Merdavi, Katar hükümeti tarafından Doha'dan ayrılmaları yönünde resmi bir talep almadıklarını, ancak ABD'nin bu yönde bir talebi olduğu konusunda bilgilendirildiklerini söyledi.
Hamas, Doha'dan sınır dışı edilmesinin sadece bir tehdit ve baskı aracı olduğuna inanıyor, zira bu durum geçmişte de tekrarlanmıştı.
Merdavi, sözlerini şöyle sürdürdü:
Tüm bunlar, Hamas'ı ateşkes müzakerelerinde uzlaşmaya zorlamak için. Bunun özellikle geçtiğimiz dönemde büyük ilerleme kaydedilen ve uzlaşı noktasına varılan esir takası müzakerelerinde Doha'nın oynadığı merkezi rol nedeniyle şu aşamada sahada uygulanacağına inanmıyoruz.
Katar'ı utandırmadan muafiyet elde etme
Buna karşın Hamas'ın Katar'dan çıkarılması olasılığı karşısında alternatif planları var.
Independent Arabia'ya göre Hamas, Katar'ı utandırmayacak bir senaryoya hazırlanıyor.
Merdavi, Hamas'a göre Doha'nın Hamas liderlerinden herhangi birinden ülkeyi terk etmesini isteyeceği, yasal ikametgahlarını askıya alacağı ve genel merkezini kapatacağı bir noktaya gelmemesi gerektiğini söyledi.
Ayrıca, Hamas liderlerinden Halid Meşal, yaptığı açıklamada, Hamas'ın Katar'a Filistin halkı için yaptığı her şey için teşekkür ettiğini, Katar'ın düşüncelerini ve çıkarlarını anladığını ve Hamas'ın Doha'dan ayrılmaya karar vermesi halinde başka bir yere gitmekten çekinmeyeceğini vurguladı.
ABD, Hamas'ın Gazze'de yenilgiye uğratılması, ortadan kaldırılması ve Gazze'deki yönetiminin değiştirilmesi gerektiği ısrarıyla, Hamas liderlerinin artık ABD'nin hiçbir ortağının başkentinde hoş karşılanmaması gerektiğini vurguluyor. Bu yüzden Hamas'ın önünde çok az seçenek var.
Hamas'ın B planı
Hamas Siyasi Büro Üyesi Musa Ebu Merzuk'a Hamas'ın yeni yönü sorulduğunda biraz şaşkın bir halde, "Şey… Allah'ın yeryüzü çok geniş" yanıtını verdi.
Ancak bu yanıt, Hamas'ın bugün için bir vizyonu olmadığı anlamına gelmiyor, zira bir B planı var ve bunu uygulamaya hazırlanıyor.
Ebu Merzuk ve aralarında Usame Hamdan ile Sami Ebu Zuhri'nin de bulunduğu Hamas'ın diğer liderleri, kendilerine bir ikametgah ve başka bir siyasi büro açmak üzere yeni bir yer bulmak için son dönemde yoğun ziyaretler gerçekleştirdiler.
Mekik diplomasisi başarısız oldu
Ebu Merzuk, iyi ilişkilere sahip olduğu Rusya'nın başkenti Moskova'yı ziyaret etti ve Hamas'ın siyasi bürosuna ev sahipliği yapma konusunda Ruslarla bir diyalog başlattı.
Usame Hamdan, Moritanya'yı ziyaret ederek, Hamas'a ev sahipliği yapma ve liderleri için bir siyasi büro temin etme olasılığını uzun uzun görüştü.
Hamas'tan bir başka heyet, İran'ı ziyaret ederek merkezlerini Tahran'a taşıma olasılığını görüşürken, gizli bir heyet de Irak'a giderek siyasi kanattan bazı liderlerinin kabul edilmesi olasılığını masaya yatırdı.
Sami Ebu Zuhri Cezayir'e gitti ve burada bazı ayrıcalıklar elde ederek çalışmasına izin verildi.
Ebu Zuhri, Cezayirli yetkililerle Hamas'ın siyasi bürosunu başkent Cezayir'e taşıma olasılığını görüştü.
Meşal ise eş zamanlı olarak Türkiye ile temasa geçti ve konuyu onlara teklif etti.
Ardından aynı konuyu görüşmek üzere biri Lübnan'a, diğeri Ürdün'e olmak üzere iki heyet gönderdi.
Sonuç olarak Hamas'ın siyasi bürosunun nereye taşınacağı belli değil.
Ancak siyasi gözlemci Muammer Urabi, Hamas siyasi bürosunun İsrail ordusunun kolayca operasyon yapabildiği İran, Lübnan ve Irak'a taşınmasının zor olduğunu belirtti.
Cezayir ya da Moritanya'nın bunu kabul edeceğine inanmadığını, ancak Türkiye'nin muhtemelen kabul edeceğini düşündüğünü belirten Urabi, aynı zamanda "ABD Başkanı seçilen Donald Trump'ın Hamas'ın çalışmalarını hiçbir yerde özgürce sürdürmesine izin vermeyeceğini" belirtti.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Bu makale Independent Türkçe için Independent Arabia gazetesinden çevrilmiştir.