Joe Biden'ın Amerika Birleşik Devletleri'nin başkanı gibi değil de huysuz bir ihtiyar gibi konuştuğu zamanlar oluyor. ABD'nin Afganistan'dan çekilmesini son savunuşu da buna bir örnekti. Şöyle diyor gibiydi: Belki de ilk seferinde beni tam duyamadınız, bu yüzden size tekrar söyleyeyim. ABD, Afganistan'dan ayrılıyor ve şu anda ne gibi dehşetler ortaya çıkarsa çıksın, ben bu kararın arkasındayım. Medyada yer alan hiçbir haber ya da hiçbir özel rica fikrimi değiştiremez.

Yine de bazen, çokça deneyime sahip ve ömrü boyunca kenardan kötü kararların sonuçlarını izlemiş huysuz ihtiyarlar haklı olabiliyor. Biden da Afganistan konusunda haklı, hem de neredeyse hiç durmaksızın sadece Washington'daki siyasi hasımlarından değil, Birleşik Krallık'tan (BK) da gelen kınamalara rağmen.

Hayır, ne olursa olsun, söz verdiğiniz destekten vazgeçmeniz asilce değil. Fakat en başta bu taahhüdü vermek gerçekten o kadar asilce miydi? 20 yıllık yardıma ve koalisyonun verdiği birkaç bin can kaybına rağmen bu ülkenin halkının tek başına sürdüremediği ve görünüşe göre sürdüremeyeceği barış ve istikrar seviyesi için beklentileri yükseltmek mi asilce?

Bu müdahalenin Afganistan'ın ilerleyişini hızlandırdığı, yavaşlattığı ya da belki de hiçbir etki yapmadığı daha büyük resimde nasıl değerlendirilecek göreceğiz. Fakat benim bilhassa umutla beklediğim sonuç, sözümona yüce gönüllü olan bu yabancı askeri müdahale fikrini ya kati bir şekilde ya da en azından hafızanın müsaade ettiği süre boyunca gömmesi.

Tony Blair, başbakanlığını tanımlayan metin haline gelen ve "Koruma Sorumluluğu"nun (Responsibility to Protect, R2P) özünü kodlayan konuşmasını Nisan 1999'da Chicago'da yapmıştı. Ana fikir, hayati tehlikesi olan bir ülkenin halkını korumak için başka bir ülkenin güç kullanma hakkına sahip olmasıydı. Bu kavram, yüzyıllardır kabul gören ulusal egemenlik tanımlarını geçersiz kıldı, istilalara insani koruma kılıfı sağladı ve (bazı seçkin ülkeler için) güçlü olan haklıdır fikrine etkili bir destek görevi gördü.

Üstün etik gayeleri sebebiyle birçok kişinin övdüğü bu kavramın, II. Dünya Savaşı'ndan bu yana uluslararası ilişkilerdeki en yıkıcı yeniliklerden biri olduğunu, diğer ülkelerin (evet, çoğu durumda son derece sallantılı olan) istikrarını yok ettiğini ve kurtarmayı amaçladığı pek çok kişinin hayatını mahvettiğini düşünüyorum. Theresa May başbakanken zekice davrandığı anlardan birinde bu devrin sonlandığını ilan etmişti. Donald Trump'ın başkanlığının başlamasından ksıa süre önce Philadelphia'da yaptığı konuşmada May "geçmişin başarısız politikalarından" söz ederken, "Britanya'yla Amerika'nın egemen ülkelere müdahale edip dünyayı kendi imgelerinde yeniden şekillendirmeyi amaçladığı günlerin sona erdiğini" ilan etmişti. Yine de R2P hayatta kaldı. Şükür ki Afganistan'da muhtemelen son nefesini verecek gibi görünüyor.

Elbette, yanlış yöne sapan pek çok girişim gibi o da en iyi niyetlerden doğdu. Özellikle de Fransa'nın katliamın yaklaştığına dair uyarıları dikkate almadığı için eleştirilere maruz kaldığı 1994 Ruanda soykırımı bağlamında görülmesi gerekiyor. Hutu halkından olan devlet başkanının uçağının düşürülmesinin ardından yaşanan can pazarında 800 bine yakın etnik Tutsi hayatını kaybetmişti. Bir yıl sonra, Bosnalı Sırpların Srebrenitsa'daki binlerce Bosnalı Müslüman'ı öldürdüğü günlerde etnik katliam Avrupa'ya ulaşmıştı. Bu iki vahşetten sonra batılı liderler sıkıntıyla ellerini ovuşturarak bu tür can kayıplarının nasıl önlenebileceğini tartıştı. R2P bir çözüm getiriyor gibi görünüyordu.

Aslına bakılırsa, 1995'e gelindiğinde NATO güçleri, Saraybosna'yı kuşatan Bosnalı Sırp güçlere bombalı saldırılar düzenleyerek eski Yugoslavya'ya halihazırda müdahalede bulunuyordu. 1999'a gelindiğindeyse NATO uçakları, bu kez de Belgrad üzerinde Kosova'daki etnik Arnavutları kovmaya çalışan Sırpları durmaya zorlamak için yeniden harekete geçti.

Blair, Chicago'daki konuşmasını yaptığı esnada bu bombalama kampanyası da zirveye yaklaşıyordu. Bu arka plana mukabil, durup dururken ortaya çıkan bir girişim yerine, yurtdışından askeri müdahaleye izin verebilecek koşulları netleştirmeye yönelik bir çaba gibi görünüyor. Blair'in ortaya koyduğu ilkelerin 6 yıl sonra Birleşmiş Milleter (BM) tarafından büyük ölçüde benimsendiği düşünülürse, konuşma bir başarı sayılabilir.

Fakat ilke ve uygulama, idealler ve gerçeklik kolay kolay örtüşmüyor. Birçok Kosovalının hayatını kurtardığı ve daha sonra da 10 yıldır devam eden Sierra Leone iç savaşını sona erdirdiği için övülebilecek bu askeri müdahaleler, başka yerlerde aynı başarıyla tekrarlanamadı. Daha da kötüsü, görünüşe göre R2P, ABD'yi ve BK'yi yüreklendirerek sadece ülkeler arasındaki anlaşmazlıkları değil, diğer ülkelerin sınırları içindeki anlaşmazlıkları da, bu rejimleri (evet rezil ama yine de istikrarlı rejimleri) devirecek kadar ileriye giderek çözmek için harekete geçebileceklerine ve geçmeleri gerektiğine inandırdı.

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  23 Aralık 2024 - Mozambik'te protestocular başkent Maputo'da yanan bir barikatın yanında toplanıyor. Hile iddialarının haftalarca süren ölümcül sokak çatışmalarını tetiklemesinin ardından ülkenin en yüksek mahkemesi, iktidar partisinin tartışmalı ekim seçimindeki zaferini onayladı. Kararın ardından muhalefetin ayaklanma tehdidinde bulunması sonrası Güney Afrika ülkesinde daha fazla şiddet olayının patlak vermesinden endişe ediliyor (Amilton Neves/AFP)

• 2/30

  22 Aralık 2024 - Filistinliler, İsrail'in Gazze'deki El-Jalaa Caddesi'ne düzenlediği saldırıda isabet alan sivil aracı inceliyor. Gazze Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan son güncellemeye göre, İsrail saldırıları son 24 saatte Gazze Şeridi genelinde en az 32 Filistinlinin ölümüne ve 54 kişinin yaralanmasına yol açtı. İsrail güçleri, kuşatma altındaki Kuzey Gazze'de zorlukla faaliyet gösteren Kamal Adwan Hastanesi'nin içindeki ve yakınındakilere tahliye emri verdikten sonra hastaneye saldırı düzenledi (Omar Al-Qattaa/AFP)

• 3/30

  21 Aralık 2024 - Dün akşam Almanya'da en az 5 kişinin ölümüne ve 200 kişinin yaralanmasına yol açan saldırının gerçekleştiği Noel pazarının yakınındaki kilisenin girişine çiçekler bırakılıyor. Ölümcül saldırıda bir kişi aracını pazardaki kalabalığın üzerine sürmüştü. Kiliseye çiçek bırakanlardan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, ülkenin birlik içinde kalması gerektiğini vurgulayarak failin cezasız kalmayacağına söz verdi. Polis, saldırıdan sorumlu olduğunu düşündüğü 50 yaşındaki Suudi Arabistanlı bir doktoru gözaltına aldı (Michael Probst/AP)

• 4/30

  20 Aralık 2024 - Tayvan'da ana muhalefetteki Çin Milliyetçi Partisi (Komintang) milletvekilleri (beyaz giyenler) parlamentoya girmeye çalışıyor. Demokratik İlerleme Partisi'nden (DPP) çok sayıda milletvekili, perşembe gecesi parlamentoyu basarak tartışmalı tasarıların geçmesini önlemek için Yasama Yuanı'na girişleri engellemiş ve içeride barikat kurmuştu. Sözkonusu yasa tasarıları arasında seçilmiş yetkililerin görevden alınma koşullarının sıkılaştırılması için planlanan bir değişiklik de yer alıyor (I-Hwa Cheng/AFP)

• 5/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 6/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 7/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 8/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 9/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 10/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 11/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 12/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 13/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 14/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 15/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 16/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 17/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 18/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 19/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 20/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 21/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 22/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 23/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 24/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 25/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 26/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 27/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 28/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 29/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 30/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

Bana öyle geliyor ki Irak'ın Kuveyt'i işgalini engellemek için ABD komutasında uluslararası güçler toplamakla (uluslararası kuralları yeniden tesis eden bir müdahale), Irak'la Libya'da olanlar ve BK parlamentosu, ABD Kongresi ve diğer yasama organları Suriye için önerilen müdahaleye izin vermeyi reddetmeseydi bu ülkede olabilecekler arasında büyük fark var. Ne yazık ki bu, Suriye'de hava gücünün ya da özel kuvvetlerin kullanılmasını engellemedi ama hasarı sınırladı ve aşırı hırslı hükümetleri, seçmenlerin askerlerinin diğer halkların çatışmalarında konuşlandırılmasını ancak bir noktaya kadar kabul edeceğine dair uyardı.

Şimdi, R2P'nin neden bu kadar destek aldığına ve neden hâlâ dikkate değer destekçisi olduğuna dair bir sürü hafifletici faktörden bahsedilebilir. Modern iletişim, dünyanın diğer ucundaki kişilerin savaşları ve vahşetleri, bu olayları daha yaşanırken görmesini mümkün kılıyor. Bu da olayların durdurulması ve daha sonra da adaletin sağlanması taleplerini körüklüyor. Geçmişte bu tür olaylar daha sonra, çok daha sonra kamuoyunun dikkatini çekiyordu, "bir şeyler yapma" fırsatı genelde uzun zaman önce ortadan kalkmış oluyordu. Her türden iç çatışmanın diğer ülkelerin güvenliğini etkilediği de pekala iddia edilebilir, bu ister 11 Eylül felaketini planlamak için Afganistan'ın El Kaide üssü olarak kullanılması olsun, isterse de Suriye'deki iç savaşın mülteci akınını hızlandırması.

Fakat mevcut düzeni onarmaktansa bozmayı amaçlayan yanlış askeri müdahalelerin her iki tarafa da zarar verdiği, geçtiğimiz 20 küsur yılın sonunda artık şüphe götürmüyor. Irak ve Libya kaostan yeni yeni çıkmaya başlıyor. Batının benzer bir rejim değişikliği için altüst ettiği Suriye yaklaşık 10 yıl harcadı. Afganistan'a yeni bir 11 Eylül'ü önlemek ve daha sonra da savaşın harap ettiği ülkeyi yeni bir anayasal yapıyla istikrar yoluna sokmak için tasarlanmış müdahale de başarısız oldu.

Afganistan kendi başına bir ülke. ABD, BK, NATO'nun herhangi bir "koruma sorumluluğu" yoktu. Yabancı birlikler, müdahalelerinin yapay olarak durduğu iç savaşta hedef haline geldi. Eğer birini korumuşlarsa, bu ya bir seçkindi ya da onlar olmadan hayatta kalamayacak kadar kırılgan ordu. Ülkenin tüm geleceği muallak. Ortadoğu'nun büyük kısmı istikrarsızlaştı, Kosova sadece görünürde bağımsız ve hâlâ yurtdışındaki koruyucularına bağlı.

Koruma Sorumluluğu ilkesi daha başta yanlış tasarlandı. Hemen hemen dokunduğu her şeye zarar verdi. 25. yıl dönümüne az bir süre kala da miadını doldurdu.

https://www.independent.co.uk/independentpremium/voices

Independent Türkçe için çeviren: Ata Türkoğlu