Yaklaşık 15 yıl önce yazılmış "Siyasal Bir Fenomen Olarak Recep Tayyip Erdoğan" adlı bu mütevazı çalışma, belki de Sayın Erdoğan hakkındaki ilk biyografi değil, ancak ilk siyasal analiz sayılabilir. 

Rahmetli Mehmet Ali Birand, "en iyi siyasi felsefi analizlerden biri" olarak değerlendirmişti.

Elbette kitap, dönemin sosyopolitik koşullarını, atmosferini, keza duygu durumunu da yansıtıyor.

Bu yönüyle mutlaka eleştiriye muhtaç ve birtakım eksikleri berberinde barındırabilir.

Evet, dünyada ender rastlanacak bir şekilde, Erdoğan neden en az 22 yıldır iktidarda ve girdiği tüm genel seçimleri kazanıyor?

Bu durumu elbette rastlantı ve şans kavramları ile izah edemeyiz.

Bu konularda çok fazla spekülasyon, komplo teorileri yapılabilir ve bugün çokça yapılıyor da…

Ancak bendeniz meseleye siyaset felsefesi yönüyle bakmayı daha uygun ve objektif görüyorum.

Evet, kısaca Aristoteles dahil, hemen hemen tüm siyaset felsefecilerine gör, siyaseti sürükleyen, lideri iktidara taşıyan temel birinci dinamik esasen lidere duyulan güven ve inanç olgusudur.

Keza bunun yanında bunalım, kriz dönemlerinde liderin takındığı tutumudur.

Diğer dinamikler ikincildirler; boy pos, donanım, hitabet, bilgi, giyim, meslek, sınıf, eğitim, vs.

Eğer güven ve inanç telkin edemiyorsanız, bütün bu özelliklere sahip olduğunuz halde, en yakınız aileniz dahi demokratik bir rejimde size oy vermeyebilir.

İmdi siyasal hareketlerde en önemli şey nedir?

Şüphesiz bu, "sosyal muhayyile" ve ona bağlı siyaset ve liderlik anlayışıdır.

Edward Shilds'in deyimi ile bu, toplumun "sosyal muhayyile"sini liderin ne kadar temsil ettiği ile ilgili bir durumdur.

Dolayısıyla "Sosyal muhayyile (social imagination) nedir" sorusunu cevaplamak kaçınılmaz gözüküyor.

Kısaca "sosyal muhayyile", bir milletin, tarihsel yürüyüşünde kendine varoluş kazandıran, anlam ve kavram çerçeveleri, değerleri, sembolleri, yargıları; tarih, kültür ve etik kodlarıdır…

Bu bağlamda, Erdoğan'ı en güçlü kılan onu iktidara taşıyan faktör birtakım olumsuzluklara; yanlış, adil olmayan uygulamalara, ekonomik, sosyal, ahlaki krizlere rağmen Erdoğan, milletin "sosyal muhayyile"si ve tarihsel yürüyüşü, medeniyet kodları, anlam ve kavram çerçeveleri ile çelişmemesi, yabancılaşmaması ve onu tam olmasa bile yeterli bir ölçüde temsil kapasitesine ulaşmış olmasıdır….

Diğer partiler maalesef bu kapasiteye geniş ölçüde ulaşmadığı, güven ve inanç telkin edemediği ve muhalefeti çözüm, alternatif gösterme üzerinden değil de daha çok olumsuzluklar üzerinden yapmaları, yer yer medeniyet kültür kodlarına, milli duyarlılıklara uzak kalmaları ya da yeteri derecede önem vermemeleri iktidar olma şanslarını azaltan en önemli etmenlerdendir, diyebiliriz.

Bu bağlamda siyaseti sürükleyen diğer etmenler, faktörler, dinamikler, ekonomik bilişsel olgular elbet önemlidir, ancak baştan söylediğim gibi, "sosyal muhayyile" kadar siyaseti belirlemede, özellikle Asyatik toplumlarda, Leo Strausu'un deyimi ile "çoban kültü"nü merkez alan halklarda birincil düzeyde etkin değillerdir.

Diğer belirleyici temel dinamik ise, dünyaca ünlü ilim adamı, tarih felsefecisi P. Alexander Sorokin'in de işaret ettiği gibi, liderin kriz ve bunalım dönemlerinde, herkesin risk almaktan çekindiği konuşmaktan korktuğu, sindiği bir zamanda konuşabilme, risk alabilme cesaret ve kapasitesidir.

Bu açıdan bakıldığında Erdoğan, darbe girişimleri dahil, tüm kriz ve bunalım dönemlerinde geri adım atmamış, dik duruşunu bir şekilde sürdürmeye devam ettirmiştir, diyebiliriz.

Bu özelliği "sosyal muhayyile"yi temsil etme yeteneğinin yanında, onu halkın çoğunluğu nezdinde daha güvenli, inanılır, cesur kılan, iktidara taşıyan en etkili ikincil temel dinamik olmuştur.

Diğer etkenler başta söylediğim gibi, ikincil, hatta üçüncüldürler ve ayrı ayrı incelenmesi analiz edilmesi gerekir.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.