Son günlerde medyada göç idaresinin 150 bin Suriyeliye SMS göndererek kimliklerinin iptal edildiği ve bu kişilerin Suriye'ye geri gönderileceği yönünde haberler yer alıyor.
Suriyelilere SMS gönderilip 150 bin Suriyelinin kimliğinin iptal edildiği ve Suriye'ye geri gönderilecekleri iddiası doğru değil.
Bazı Suriyeliler kayıtlı oldukları adreste yaşamıyor, bazıları kaçak olarak yurt dışına gitmiş ama bunu göç idaresine bildirmemiş.
Göç İdaresi, kayıtlı olduğu adreste oturmadığını tespit ettiği ya da şüphelendiği Suriyelilere geçici koruma statülerinin pasife alındığını belirten bir SMS gönderiyor ve göç idaresine başvurup ikametlerinde oturduklarını kanıtlayanlara yeniden kimlik veriliyor.
Yetkililer sık sık 500 bin Suriyelinin Suriye'ye döndüğünü söylüyor ama Türkiye'deki Suriyelilerin sayısı azalmıyor artıyor
İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanı Savaş Ünlü, 26 Mart'ta Doha Forum 2022'deki "Mülteci Akımlarının Yönetiminde Uluslararası Topluluğun Rolü: Suriye ve Ötesi" oturumunda konuşma yaptığı konuşmada, Türkiye'nin kendi imkanlarıyla Suriye'nin kuzeyinde güvenli bölgeler oluşturduğunu, bu güvenli bölgelere neredeyse 500 bine yakın Suriyelinin tamamen kendi iradeleriyle gönüllü geri dönüş yaptığını söyledi.
Yetkilikler böyle diyor ama şu anda Suriye'de Türkiye'nin kontrolünde bulunan bölgelerde (HTŞ'in kontolünde bulunan bölgeler hariç) toplam nüfusun sayısı ancak 500 bini bulur.
Türkiye'nin elinde bulunan Suriye şehirlerinden en büyüğü olan Afrin'in nüfusu 200 bindi, Türkiye Afrin'e girince 100 bin kadar kişi şehri terk etti; ama İdlib'den bölgeye 100 bin kişi kaydırıldı ve şu anda nüfus yine 200 bin civarında.
Türkiye'nin kontrolünde bulunan Tel Abyad (Gire spi), Jarabulus-Bab bölgesi ve Serekaniye, (Ras al-Ayn) bölgelerinin toplam nüfus 300 bini zor bulur. Yani yetkililerin açıklamalarına bakarsak, bu bölgelerde yaşayan tüm Suriyelilerin Türkiye'den gitmiş olması gerekiyor.
Son birkaç yıldır Göç İdaresi, Dışişleri Bakanlığı ve diğer yetkililer, yaptıkları açıklamalarda sürekli 500 bin Suriyelinin ülkelerine döndüğünü söylüyorlar ama göç idaresinin sitesindeki resmi rakamlara göre Türkiye'deki Suriyeli sayısı azalmıyor; aksine sürekli artıyor.
Türkiye, Mart 2015'te sınırı Suriyeli mültecilere kapattı, o günden sonra sadece acil durumlarda bazı mülteciler kabul edildi. Türkiye, Suriyelilere sınırı kapattığında Türkiye'deki Suriyeli mülteci sayısı 2 milyon 200 bin civarındaydı. O tarihten sonra Türkiye'ye gelen Suriyeliler kaçak yollarla Türkiye'ye geldi.
2015 yılında kaçakçılar kişi başı 100-200 dolarla Suriyeli mültecileri Türkiye'ye getirirken geçişlerin zorlaşması ile şu anda kişi başı alınan para bin ile 2 bin dolar arasında değişiyor.
Yetkililerin açıkladığı gibi gerçekten 500 bin Suriyeli Kuzey Suriye'de Türkiye'nin kontrol ettiği bölgelere döndü mü?
22 Aralık 2018'de İçişleri Bakanı Süleyman Soylu yaptığı açıklamada, "Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı harekâtlarından sonra ülkesine dönen Suriyelilerin sayısı 291 bin 790'dır" dedi.
O dönemde Türkiye'nin Suriye'de kontrol ettiği bölgelere sınırlı sayıda Suriyeli dönmüştü.
Türkiye'nin emrinde savaşmak ya da Türkiye'nin kontrol ettiği bölgelerde polis ya da memur olarak görev yapmak için Türkiye'de bulunan genç Suriyelilere 200 ile 500 dolar arasında maaş ve aileleri ile kalacakları ev vadedildi ve yaklaşık 10 bin kadar kişi Türkiye'nin kontrol ettiği bölgelere gitti.
Gidenler bölgede yaşanan şiddet olayları, fidye için adam kaçırma, faili meçhul cinayetler, başına buyruk silahlı grupların keyfi davranışları ve sık sık patlayan bombalar nedeni ile kısa süre sonra pişman oldu ve daha sonra dönen olmadı.
O günden sonra az sayıda tek tek Suriye'ye dönenlerin çoğu da rejimin kontrol ettiği bölgelere gitti.
Suriye'den yeni mülteci kabul edilmediği halde 2017'de 3 milyon 426 bin 786 olan Suriyeli mülteci sayısı, Süleyman Soylu'nun "291 bin 790 kişi Suriye'ye döndü" dediği 2018 yılında 196 bin 404 kişi artarak 3 milyon 765 bin 565 kişiye yükselmişti.
Süleyman Soylu'nun bu açıklamasından bir yıl sonra Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 16 Aralık 2019'da yaptığı açıklamada, "Şu ana kadar 371 bin Suriyeli, Suriye'nin kuzeydoğusunda teröristlerden temizlediğimiz bölgeye güvenli şekilde geri döndü" dedi. Bu açıklamaya göre 2019 yılında 79 bin 210 kişi daha Suriye'ye dönmüştü.
2019 yılında ilk defa göç idaresinin resmi rakamlarına göre Türkiye'deki kayıtlı Suriyelilerin sayısı düşmüştü
2018'de 3 milyon 623 bin 192 olan kayıtlı Suriyeli sayısı, 2019'da 46 bin 822 azalarak 3 milyon 576 bin 370'e düşmüştü.
Takip eden yıllarda yetkililerin yaptıkları açıklamalarda hep 500 bin civarında Suriyelinin Suriye'ye döndüğü açıklansa da Türkiye'deki kayıtlı Suriyeli sayısı sürekli arttı.
2019 yılında da Türkiye'deki Suriyeli sayısı azalmasının sebebi, Suriyelilerin Suriye'ye dönmesi değil, 2015-2016 yılında Avrupa'ya kaçak giden kayıtlı Suriyelilerin kaydının düşülmesiydi.
Türkiye'deki Suriyeli sayısı, 2020'de 65 bin, 2021'de 96 bin 999 ve 2022'in ilk üç ayında 26 bin artarak 3 milyon 763 bin 565'e yükseldi.
İçişleri Bakan Yardımcısı İsmail Çataklı, 4 Mart'a Ankara'da yaptığı Aylık Basın Bilgilendirme Toplantısında, ülkesine geri dönen Suriyeli sayısının 492 bin 983 olduğunu ve Türkiye'deki kayıtlı Suriyeli sayısının 3 milyon 763 bin 565 olduğunu söyledi.
Gerek Göç İdaresi gerekse dışişleri bakanı ve bakan yardımcıları sık sık açıklama yaparak 500 bin civarında Suriyelinin Suriye'ye geri döndüğünü açıklıyorlar ama bu kadar Suriyeli Suriye'ye dönmüşse, neden Türkiye'deki Suriyelilerin sayısının azalmak yerine arttığını açıklamıyorlar.
500 bin Suriyeli Suriye'ye döndüyse, Türkiye'deki Suriyeli sayısı neden sürekli artıyor?
Hükümetin 291 bin 790 Suriyeli Suriye'ye döndü dediği 2018 yılından 2022 Mart ayına kadar Türkiye'deki kayıtlı Suriyeli sayısı 140 bin 373 kişi arttı.
Suriye'ye döndü denilen 500 bin kişinin gerçekten döndüğünü kabul edersek 640 bin yeni Suriyelinin Türkiye'ye gelmiş olması gerekiyor, bu, gidenlerden daha fazla gelen var demek olur.
Türkiye'deki Suriyelilerin yaklaşık 640 bin kişi artmış olması kayıt altında olmayanların kayıt yaptırmaları ile açıklanamaz. Türkiye'de kayıt altında olmayan Suriyeliler, özellikle 2020 yılında kayıt yaptırmaya yönlendirildi ama yeni kayıt yaptıranların sayısı 5-10 bini geçmedi.
Özelikle kayıtlı olmayıp İstanbul'da yaşayan Suriyeliler kayıt yaptırmak için Şanlıurfa'ya yönlendirildi. Her ne kadar Dışişleri Bakanı o dönemde "İstanbul'daki Suriyelileri kayıt yaptırmak için başka illere gönderiyoruz" dediyse de aslında kayıtsız mülteciler Şanlıurfa'ya yönlendirildi ve sadece burada kayıtlar yapıldı.
Hükümet Suriyelilerin Suriye'ye dönmesini gerçekten istiyor mu?
Hükümet Suriyelilerin Türkiye'ye ilk gelişlerinden bugüne kadar sürdürdüğü çelişkili ve zikzaklı siyasetini devam ettiriyor.
Bir kesimi memnun etmek için Suriyeliler gidiyor diye algı oluşturulmak isteniyor ama Hükümetin uygulamalarına baktığımızda hiç de Suriyelilerin geri dönmesi konusunda bir uygulama görmüyoruz.
Hatta Suriyelilerin dönmesini isteyen bazı muhalefet mensuplarına karşı Hükümet ve Ak parti yetkililerinin sert tepkisini görüyoruz.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 15 Mart'ta yaptığı bir açıklamada, "Gariplere kapımızı açık tutmayı sürdüreceğiz. Bugün Ukrayna'dan geliyorlar, yarın nereden geleceklerini bilemeyiz. Ana muhalefet, 'Biz seçimi kazandığımızda mültecileri ülkelerine göndereceğiz' diyor. Biz göndermeyeceğiz" dedi.
Neden son günlerde Suriyelilere SMS gönderilip ve kayıtlarının pasife alındığı bildiriliyor?
Türkiye'deki Suriyelilerin sayısı sürekli arttığı halde Hükümet, Suriyelilerin Suriye'ye geri döndüğü algısı oluşturmaya çalışıyor ama bu şu ana kadar pek işe yaramadı.
Hükümetin son günlerde bazı Suriyelilere SMS gönderip koruma statülerinin pasife alındığını bildirmesinin sebebi, Türkiye'de yaşamadığı halde Türkiye'de kayıtlı olarak görünen Suriyelileri, Suriye'ye dönmüş gibi göstermek.
Türkiye'de kayıtlı olup kaçak olarak Avrupa'ya gitmiş Suriyelilerin kaydı düşüldükten sonra bu kişiler Suriye'ye döndü gibi gösterilecek ve yetkililerin sürekli 500 bin Suriyeli Suriye'ye döndü açıklamalarında verdikleri 500 bin sayısı birkaç ay sonra birkaç yüz bin artacaktır.
Suriyelilerin Suriye'ye döndüğü algısı, iki sebepten dolayı yapılıyor, birinci sebep; Türkiye'nin kontrolünde bulunan ve çok ciddi insan hakları ihlalleri ve ekonomik sorunlar yaşanan bölgelere Suriyelilerin döndüğünü söyleyip buraların güvenli olduğu algısı yaratmak ve Suriye'de bazı yeni bölgeler ele geçirmenin alt yapısını hazırlamak.
Türkiye'de medyada pek yer almasa da, bu bölgelerde yaşanan insan hakları ihlalleri, batı medyasında, BM raporlarında ve insan hakları örgütlerinin raporlarında yer alıyor.
Türkiye Suriye'nin kuzeyindeki bölgelere girerken buraları terörizmden kurtarıp mültecilerin geri dönmesi için güvenli bölge oluşturma argümanını kullanmıştı.
Bölgede yeniden gerginlik olursa veya Türkiye; Rusya, Ukrayna ile meşgulken Suriye'ye yeni bir operasyon yaparsa Hükümet, yine mültecilere güvenli bölge argümanını kullanacaktır ve bu yüzden de Suriyelilerin dönmesi konusu sürekli gündemde tutuluyor.
İkinci sebep; Hükümet, Türkiye'de Suriyeli mültecilerden rahatsız olan ve mültecilerin Türkiye'de bulunmasından Hükümeti sorumlu gören kesime hoş görünmek istiyor.
Seçimler yaklaşırken; Hükümet, Suriyelilerin Türkiye'de bulunmasından rahatsız olan kesimin oylarını bu sebepten dolayı kaybetmemek için, bakın bu kadar Suriyeli geri döndü diyerek bu kesime mesaj vermek istiyor.
Suriyeliler artık Türkiye'ye yük olmuyor aksine ucuz işgücü olarak ihracata katkı sağlıyor
Bazıları hala Suriyelilere bu kadar para harcanıyor diyor ama aslında Türkiye Hükümeti Suriyelilere para harcamıyor, aksine Suriyeliler ucuz işgücü olarak Türkiye ekonomisine katkı sağlıyor ve çalışan yerli halkın da ücretlerinin düşmesine neden oluyor.
Bu da hükümetin ucuz işgücü ile üretim yapıp daha fazla ihracat yapma siyaseti ile uyumlu bir durum.
Son yıllarda asgari ücretle çalışanların sayısının artmasında düşük ücretle çalıştırılan Suriyelilerin de etkisi var. İş bulamayan Türkiye vatandaşları mecburen düşük ücrete razı oluyor.
Türkiye'deki 3 milyon 700 binden fazla kayıtlı Suriyeliden yaklaşık 50 bin kadarı kamplarda kalıyor, diğerleri şehirlerde yaşıyor. Şehirlerde yaşayanlar çalışarak geçimlerini sağlıyor.
Bazı Suriyelilere verilen aylık 155 TL, AB fonlarından karşılanıyor. Suriyelilerin sağlık harcamaları devlet tarafından karşılanıyor ama bunun önemli bir kısmı da yine AB fonları tarafından karşılanıyor.
Türkiye'deki Suriyelilerin yaklaşık yarısı bir işte çalışıyor ve sadece 35 bin kadarının çalışma izni var, diğer Suriyeliler kaçak olarak çalışıyor.
Çalışan Suriyelilerin büyük bölümü asgari ücret ya da asgari ücretin altında bir maaşla çalışıyor. Kaçak çalıştıkları için işveren sigorta primi ve vergi ödemiyor. Bir Suriyelinin işverene maliyeti yerli bir çalışanın yarısı ya da yarısından daha az oluyor.
Suriyelilerin az bir kısmı lokanta, kafe gibi işlerde çalışıyor ama çok büyük bir kısmı tekstil sektöründe çalışıyor. Ucuz işgücü olarak çalıştırılan Suriyeliler, özelikle tekstil sektöründe maliyeti düşürdüğü için ihracata önemli katkı sağlıyor ve bunun farkında olan Hükümet, Suriyelilerin kaçak çalışmasına göz yumuyor.
AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Yasin Aktay, 2021 yılında yaptığı bir açıklamada, "Suriyeliler giderse ekonomi çöker" demişti.
Yasin Aktay açıklamasında şunları söylemişti:
Belki Suriyelilerin de ilk gelenleri sanayi, inşaat alanında çalışanlar olarak kalacaklar ama Suriyelilerin Türkiye'ye yaptığı katkı ile Türkiye Arap dünyası ile arasında çok ciddi bir köprü oluşturacak. Çok önemli bazı yerlerden Suriyelileri bir çekin, Suriyeliler bir gitsin ülke ekonomisi çöker.
Hükümet, bir taraftan Suriyelilerin ucuz işgücü olarak çalıştırılmasına göz yumarken bir taraftan da yeni Osmanlı'yı canlandırma aracı olarak kullanmak istiyor.
Şimdiden birçok kurumun çağrı merkezlerinde Arapça da yer almaya başladı. Bazı yerlerde kurumların girişlerinde de Arapça bilgilere de yer veriliyor.
Türkiye'deki Suriyeliler aracılığı ile zamanla Arapça ikinci dil kabul edilecek. Resmi olmasa da buna pratikte başlanmış durumda. Hükümet, Arapçanın Türkiye'de kullanılmasının İslam ülkelerinin liderliği planına katkı sağlayacağını düşünüyor.
2023 seçimleri Türkiye için ne kadar önemli ise Türkiye'deki Suriyeliler için de o kadar önemli
Eğer muhalefet seçimleri kazanırsa Suriyelilerin büyük çoğunluğu Suriye'ye geri gönderilecektir. Mevcut iktidar seçimleri tekrar kazanırsa, mevcut zikzaklı siyaset devam edecek.
Bir taraftan Suriyelilerin kalıcı olması için uygulamalar devam ederken bir taraftan da Suriyeliler için AB'den para istenecek, Suriyeliler için güvenli bölgeler oluşturmak argümanı ile Suriye'nin kuzeyinde daha fazla bölge ele geçirme planları yapılacak.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
